Εκδήλωση της “Χριστιανικής” προς τιμήν του Nικολάι Μπερντιάγιεφ

Πολύ σημαντική ἡ παρέμβαση τοῦ Δημήτρη Μπαλτᾶ, ὅτι ἡ θεωρία-θεολογία περί προσώπου εἶναι γέννημα τῆς ρωσικῆς θεολογίας-φιλοσοφίας καί οὐδόλως τῆς ἕλληνικῆς, πατερικῆς θεολογίας-φιλοσοφίας. Στούς Ἕλληνες Πατέρες δέν ἀπαντᾶται ἡ πολυθρύλητη προτεραιότητα τοῦ προσώπου/ ὑποστάσεως ἔναντι τῆς οὐσίας/φύσεως. Τό πρόσωπο/ ὑπόσταση εἶναι πάντοτε ἐνούσιον καί οὐσία πάντοτε ἐνυπόστατη. Ὑπάρχει στενή συνάφεια καί συμπροτεραιότητα προσώπου/ὑποστάσεως καί οὐσίας/φύσεως.Οἱ Ἕλληνες Πατέρες ἄλλοτε ἐκκινοῦν ἀπό τά πρόσωπα/ὑποστάσεις, ὅταν θέλουν νά τονίσουν τή διάκριση στήν ἁγία Τριάδα καί ἄλλοτε ἐκκινοῦν ἀπό τήν οὐσία/φύση, ὅταν θέλουν νά τονίσουν τήν ἑνότητα τῆς τριαδικῆς θεότητος. Βέβαια ὑπάρχει διάκριση μεταξύ οὐσίας/φύσεως καί προσώπου/ὑποστάσεως. Μάλιστα ἡ διάκριση αὐτή εἶναι τόσο κρίσιμη καί κεφαλαιώδους σημασίας, ὥστε ὁ ἱερός Δαμασκηνός νά ἀποφανθεῖ ὅτι ἡ μή δυνατότητα διακρίσεως οὐσίας/φύσεως ἀπό τό πρόσωπο/ὑπόσταση εἶναι τό βασικό σφάλμα, στό ὁποῖο περιπίπτουν οἱ αἱρετικοί καί αὐτό τελικά εἶναι ἡ βασική αἰτία πού προκαλεῖ τήν πλάνη τους! Προσοχή ὅμως! Ὑπάρχει αὐτή ἡ διάκριση στήν Ἁγία Τριάδα, οὐδεμία ὅμως ἐναντίωση ὑπάρχει μεταξύ οὐσίας/φύσεως καί προσώπου ὑποστάσεως, ὅπως θεωρεῖ ὁ μακαριστός π. Ἰωάννης Ζηζιούλας. Κατά τόν μακαριστό μητροπολίτη Περγάμου τό πρόσωπο ταυτίζεται μέ τήν χάρη καί τήν ἐλευθερία, ἐνῶ ἡ φύση μέ τή φθορά καί τήν ἀναγκαιότητα. Τοῦτο εἶναι θεολογικά ἕωλο! Ὅπως ἕωλη εἶναι ἡ συναφής δοξασία του περί ἱεραρχίας στήν Ἁγία Τράδα!

Σᾶς εὐχαριστῶ, κ. Α.Κ., γιά τά καλά λόγια σας! Ἔχετε δίκιο, αὐτό πού προέχει εἶναι ἡ βίωση τοῦ Μυστηρίου τῆς Ἁγίας Τριάδος καί ὄχι ἡ λεπτολόγος ἀνάλυση τῶν ὅρων/λέξεων πού τήν ἐκφράζουν στοχαστικά “Ἕτερον τό λέγειν τι περί Θεοῦ, ἕτερον τό συντυγχάνειν Θεῷ” θά πεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ὅμως ἡ ἐννοιοποίση τῆς ἐμπειρίας τοῦ Θεοῦ καί τῶν θείων πραγμάτων ἔχει ἀνάγκη αὐτή τή διανοητική δραστηριότητα. Οἱ Πατέρες δέν συλλαμβάνουν στοχαστικά τό δόγμα περί τῆς Ἁγίας Τριάδος, περί τοῦ Χριστοῦ (ἔχουν ἄμεση έμπειρία τῶν μυστηρίων αὐτῶν), τό ἐκφράζουν ὅμως στοχαστικά! Ἐδῶ χρειάζονται οἱ φιλοσοφικοί/θεολογικοί ὅροι, ὅπως πρόσωπο, ὑπόσταση, φύση, οὐσία, ἐνέργεια, ἐνυπόστατον κλπ.Οἱ ὅροι αὐτοί δέν εἶναι flatus voces (ψιλές φωνές), λέξεις κενές περιεχομένου, ἀλλά ὑποστασιοποιημένες ἔννοιες πού ἐκφράζουν ἀπλανῶς τά δόγματα. Καί εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ἀκριβής ἔκφραση/ἐννοιοποίηση τῆς ἐμπειρίας τῶν Πατέρων, ἀκριβῶς, διότι λανθασμένη ἔκφραση τῆς ἐμπειρίας αὐτῆς ὁδηγεῖ ἀφεύκτως σέ λανθασμένη/πλημμελῆ ἐμπειρία, ἀφοῦ δόγμα καί ἦθος ἀλληλοπεριχωροῦνται καί τό ἤθος εἶναι ἀπότοκο τοῦ δόγματος.Ὀρθό δόγμα συνεπάγεται ὀρθή/ἀκέραιη ἐμπειρία. Πλανεμένο δόγμα συνεπάγεται ματαίωση τοῦ σώου ἤθους, τῆς γνήσιας ἐμπειρίας καί ὁδηγεῖ σέ νοσηρό ἦθος, ἄρα ματαίωση καί ἀκύρωση τῆς σωτηρίας. Γι’αὐτό καί οἱ Πατέρες διεξήγαγαν σκληρές μάχες μέ τούς αἱρετικούς.Γι’αὐτό καί ὁ δογματικός μινιμαλισμός εἶναι ἀνεπίτρεπτος κατά τούς διαλόγους μέ τίς λοιπές χριστιανικές ὁμολογίες!Ἐν πάσῃ περιπτώσει ὅμως, ὅπως εἶπε κάποιος ἐπίσκοπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου (δέν ἐνθυμοῦμαι ποιός), προέχει νά ἀρθοῦμε ἀπό τή Τριαδολογία στήν Ἁγία Τριάδα, ἀπό τήν Χριστολογία στό Χριστό, ἀπό τήν Πνευματολογία στό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀπό τήν Ἑκκλησιολογία στήν Ἑκκλησία!