Aλ. Κοσματόπουλος: Η γέννηση του Ιησού Χριστού Κατά Λουκάν 2, 1-14

 «Πνεύμα ΄Αγιον επελεύσεται επί σε, και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι∙ διό και το γεννώμενον άγιον κληθήσεται υιός Θεού». Τούτο είναι το άγγελμα του Θεού προς την Μαρία. Κι εκείνη απαντά: «Γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου». Η Μαρία με την στάση της δεν θέτει κανένα εμπόδιο μεταξύ αυτής και του ρήματος του Θεού. Δεν υπάρχει η παραμικρή υπόνοια ότι της ασκείται κάποια βία. Η όλη σκηνή έχει την απλότητα και την αμεσότητα του «είπεν και εγένετο». Το ρήμα του Θεού είναι άρρηκτα συνδεμένο με την γενεσιουργό πράξη. Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο για το λόγο του Θεού: «Ουκ αδυνατήσει παρά του Θεού παν ρήμα» (Λουκ. 1, 37-38).   Λόγος και πράξη είναι ένα και το αυτό.

Η επίσκεψη του αγγέλου στη Μαρία είναι μια στιγμή μέσα στο χρόνο, αλλά ταυτόχρονα και μια στιγμή άχρονη. ΄Όπως και η γέννηση του Χριστού συντελείται μέσα στην Ιστορία, αλλά και έξω απ’ αυτήν. Ο Ιωσήφ και η Μαρία διαλέγονται ξεχωριστά με τον Θεό δια του αγγέλου, και τον εμπιστεύονται απόλυτα. Η Μαρία εν εγρηγόρσει και ο Ιωσήφ κατ’ όναρ. Η ξεχωριστή αυτή συνάντηση συντελεί και στη συνάντηση μεταξύ τους. Ο Ιωσήφ, δίκαιος ων, αποφασίζει, πριν δεχτεί την επίσκεψη του αγγέλου στον ύπνο του, να μην παραδώσει τη μνηστή του στους Νομοφύλακες και να την αποπέμψει κρυφά. Και ενώ δεν υπακούει  στο Νόμο, όπως θα έπρεπε να κάνει κάθε Ισραηλίτης, χαρακτηρίζεται «δίκαιος». Ο ευαγγελιστής εδώ υποδηλώνει πως η δικαιοσύνη της αγάπης είναι ανώτερη της δικαιοσύνης του Νόμου. Και πως η αγάπη του Ιωσήφ προς την Μαρία δεν του επιτρέπει να την παραδώσει για να θανατωθεί. Είναι όμως και μια υπόμνηση, ότι ο Ιησούς δεν ανήκει ούτε στον Ιωσήφ, ούτε στη Μαρία. Ανήκει στον Πατέρα τον εν ουρανοίς. Υπ’ αυτή την έννοια αποτελεί πρότυπο για όλους και ανήκει σε όλους. ΄Ένα πρότυπο στο οποίο δεν εμφιλοχωρεί κανενός είδους ανταγωνισμός, και δεν υποτιμάται κανένας άνθρωπος. «Εθεώρουν εν οράματι της νυκτός και ιδού επί των νεφελών του ουρανού ως υιός ανθρώπου ήρχετο, και ως παλαιός ημερών παρήν, και οι παρεστηκότες παρήσαν αυτώ. Και εδόθη αυτώ εξουσία, και πάντα τα έθνη της γης κατά γένη και πάσα δόξα αυτώ λατρεύουσα∙ και η εξουσία αυτού εξουσία αιώνιος, ήτις ου μη αρθή, και η βασιλεία αυτού, ήτις ου μη φθαρή» (Δανιήλ 7, 13-14). Οι γραφές προμηνύουν την έλευση του Θεανθρώπου.

Στα πλαίσια μιας απογραφής του πληθυσμού που είχε διατάξει ο Καίσαρ Αύγουστος, ο Ιωσήφ παραλαμβάνει την μνηστή του Μαρία, που ήταν έγκυος, και πορεύονται στη Βηθλεέμ όπου έπρεπε να απογραφούν, καθώς ο Ιωσήφ ανήκε στον οίκο Δαυίδ. Μη βρίσκοντας κατάλυμα σε πανδοχείο, η Μαρία γεννά τον Ιησού σε ένα παχνί.

Το γεγονός της γέννησης του Ιησού Χριστού, θεωρούμενο υπό το πρίσμα της κοσμοκράτειρας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, είναι όχι απλώς αμελητέο, αλλά ανύπαρκτο. Ωστόσο είναι το κοσμοϊστορικό γεγονός που θα δώσει άλλη διάσταση στο χρόνο και θα αλλάξει τον ρου της ζωής αναρίθμητων ανθρώπων. Η αλήθεια είναι κρυμμένη από τα τεκταινόμενα που διέπουν τη ζωή της Ρώμης, όπως είναι κρυμμένη ανά τους αιώνες και από τα μάτια των ανθρώπων∙ η αλήθεια που αποκαλύπτεται στη ζωή του καθενός και «ουδείς γινώσκει ει μη ο λαμβάνων» (Αποκ. Ιωαν. 2,17).  Η πνευματική ζωή γεννιέται εκεί που κανείς δεν το περιμένει, με τρόπους παράξενους, υπακούοντας σε ρυθμούς διαφορετικούς απ’ εκείνους που κινείται ο κόσμος, με τις επιθυμίες και τις ασχολίες του. Μέσα στο πλαίσιο του διατάγματος του Αυγούστου περί απογραφής στο οποίο όλοι υπακούουν, γεννιέται σε ένα στάβλο ο υιός του Θεού. Παράξενος τρόπος για να γεννηθεί ένας Θεός, όπως παράξενη είναι και η συγκυρία με το άστρο της Βηθλεέμ και την εμφάνιση των μάγων. Χαράζεται ο τρόπος που ο Ιησούς θα πορευτεί ανάμεσα στους ανθρώπους, η διαδρομή από τη φάτνη στον Γολγοθά. Ταπεινός και ευτελής ο τρόπος της γέννησης, σύμβολο καταισχύνης ο τρόπος του θανάτου. Η γέννηση του Θεού δεν συνοδεύεται από καμιά επίδειξη δυνάμεως. Εκτός από την παρουσία των αγγέλων που υμνούν τη γέννησή του και εμφανίζονται μόνο στους βοσκούς, δεν υπάρχει κανένα τρομακτικό σημείο μεγαλείου και δέους. Συμβαίνει κρυφά, μακριά από τα μάτια των ανθρώπων. Η ταπεινότητα της γέννησης και η αδυναμία του Σταυρού παραπέμπουν στη ρήση του αποστόλου Παύλου, «η δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται» (Κορ. Β΄ 12,9).

Η συνάντηση του Θεού με την Μαρία και η πλήρης αποδοχή εκ μέρους της σημαίνει ότι ο Υιός του ανθρώπου και ο Υιός του Θεού είναι ένα και το αυτό. Με την απόλυτη αφοσίωσή του στο Λόγο του Πατρός ο Χριστός είναι ενωμένος με τον Πατέρα, και δια της αγάπης του είναι ενωμένος με τον άνθρωπο.  Η Βηθλεέμ παύει να αποτελεί ένα γεωγραφικό τόπο και γίνεται η καρδιά του καθενός που δέχεται τον Χριστό. ΄Ετσι ο Χριστός ταυτίζεται με τα μύχια του εαυτού μας, συμπάσχει με μας στις αγωνίες και τους πόνους μας.
Ο Χριστός φέρει την ειρήνη την υπερέχουσα παντός νοός, και δεν είναι μια ειρήνη που στηρίζεται στα έργα των ανθρώπων. Δεν είναι μια κατά συνθήκη ειρήνη που στηρίζεται στην επιβολή και προέρχεται από αυτήν. Η ειρήνη του Θεού δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με τις επουράνιες και επίγειες αρχές, εξουσίες και κυριότητες, με τις οποίες πολλές φορές την ταυτίζουμε. Η ίδια η γέννηση του Χριστού αποτελεί σημείο δυσοίωνο για τις δυνάμεις αυτές, αφού απειλεί την κυριαρχία τους πάνω στην ανθρωπότητα.

Η προσέγγιση αυτής της ειρήνης προϋποθέτει μια ολοκληρωτική μεταστροφή του βλέμματος, μια μεταστροφή της στάσης μας μέσα στον κόσμο, μια μετά-νοια. Τα στερεότυπα που ταιριάζουν με παγιωμένες συμπεριφορές και πήραν την ετικέτα του «χριστιανικού», μην έχοντας την παραμικρή σχέση με τον Χριστό και τα Ευαγγέλια, ήδη υποχωρούν. Είναι η φράση του Χριστού που απευθύνει στους Φαρισαίους, και προς όλους εμάς, που τον κατηγορούν γιατί τρώει με τους τελώνες και τους αμαρτωλούς, δηλαδή με τους απόβλητους  της εβραϊκής αλλά και κάθε άλλης κοινωνίας: «Μάθετε τι σημαίνει, αγάπη θέλω και όχι θυσία» (Ματθ. 9, 13).

Με την γέννηση του Χριστού εισέρχεται στον κόσμο μια δύναμη που θέτει τις προϋποθέσεις μιας ριζικής μεταβολής της συμπεριφοράς των ανθρώπων εν τω κόσμω. Είναι μια αποκάλυψη, μια φανέρωση του πραγματικού προορισμού του ανθρώπου. Το περίσσευμα της ελεημοσύνης που συνέχει την καρδιά είναι κίνηση πέρα από τις καταστάσεις και τις συμπεριφορές που οριοθετούν τον πόνο και τον θάνατο: «Και τι εστί καρδία ελεήμων; Καύσις καρδίας υπέρ πάσης της κτίσεως, υπέρ των ανθρώπων και των ορνέων και των ζώων και των δαιμόνων και υπέρ παντός κτίσματος….Και εκ της πολλής επιεικείας σμικρύνεται η καρδία αυτού και ου δύναται βαστάξαι ή ακούσαι ή ιδείν βλάβην τινά ή λύπην μικράν εν τη κτίσει γινομένην. Και διά τούτο και υπέρ των αλόγων και των εχθρών της αληθείας, και υπέρ των βλαπτόντων αυτόν, εν πάση ώρα ευχήν μετά δακρύων προσφέρει του φυλαχθήναι αυτούς και κρατύναι αυτούς, και έως πάλιν υπέρ της φύσεως των ερπετών εκ της πολλής αυτού ελεημοσύνης της κινουμένης εν τη καρδία αυτού αμέτρως καθ’ ομοιότητα του Θεού».*

Ο ορισμός του Χριστού ως νέου Αδάμ σηματοδοτεί την γέννηση της νέας ανθρωπότητας. Ο Χριστός είναι το πνευματικό θεμέλιο επί του οποίου θα οικοδομηθεί η ανθρωπότητα η τελείως ξένη προς τον κόσμο της βίας, στην οποία οι άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι από καταβολής κόσμου. Τούτο υπονοεί και ο Ιωάννης ο βαπτιστής  λέγοντας: «Εγώ μεν ύδατι βαπτίζω υμάς∙ έρχεται δε ισχυρότερός μου, ου ουκ ειμί ικανός λύσαι τον ιμάντα των υποδημάτων αυτού∙ αυτός υμάς βαπτίσει εν Πνεύματι Αγίω και πυρί» (Λουκ. 3,16-17). ΄Όπως είχε γεννηθεί ο πρώτος Αδάμ χωρίς αμαρτία, έτσι και ο νέος. Ο Χριστός είναι εκτεθειμένος στους ίδιους πειρασμούς με τον Αδάμ, όπως και όλοι οι άνθρωποι, όμως εξέρχεται νικητής από την παράδοξη αυτή μάχη. Δεν έρχεται ως νομοθέτης,  ως πολιτικός ηγέτης ή ως αρχιερέας, αλλά για να υβριστεί και να χλευαστεί, να διαπομπευτεί και να σταυρωθεί. Σαν να μας λέγει πως ολόκληρος ο ανθρώπινος πολιτισμός όπως τον γνωρίζουμε, με τους νομοθέτες, τους ηγέτες, και τους αρχιερείς του, βαίνει προς το τέλος του. Ολόκληρο  το οικοδόμημα, όλο το μολυσμένο πλέγμα των ανθρωπίνων σχέσεων θα εκλείψει. Δεν χωρούν πλέον εξιλαστήρια θύματα και καθάρσεις. Μπροστά στο φως του Ευαγγελίου το οικοδόμημα του κόσμου τούτου θα σαρωθεί, για να ανατείλει το φως το της γνώσεως. ΄Ετσι μπορεί να εξηγηθεί και ο χαρμόσυνος ύμνος των αγγέλων: «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία».

* Αββά Ισαάκ του Σύρου, Λόγος ΞΒ, έκδ. Ι. Μ. Ιβήρων.

πηγή: www.antifono.gr