Πρόλογος
Πολλοί πιστοί καὶ περισσότερο γυναίκες, δικαιολογημένα βρίσκονται σε αμηχανία μπροστά σε μια δαιμονοποίηση της εμμηνόρροιας που παρατηρείται στους Κανόνες, στη Λατρεία, στις συνήθειες και τα ποικίλα έθιμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας!
Με παράπλευρο θέμα με το οποίο ασχολούμαστε, εδώ είχαμε ασχοληθεί το 2008 σε άρθρο μας στη Σύναξη με τίτλο «Οι Ευχές του Σαραντισμού και η θεολογία τους».[1] Σε εκείνο το άρθρο μας, αξιοποιώντας τα ευρήματα από την έρευνα των Λειτουργικών χειρογράφων, είχαμε αποδείξει πρώτα απ’ όλα ότι υπάρχουν δυο στρώματα Ευχών σχετικών με την γέννηση ενός παιδιού, την ονοματοδοσία της όγδοης ημέρας και του Σαραντισμού. Ένα αρχαιότερο στρώμα Ευχών και ένα μεταγενέστερο. Η δαιμονοποίηση της λοχείας στις σχετικές Ευχές του Ευχολογίου παρατηρείται στο δεύτερο στρώμα των Ευχών, στο μεταγενέστερο. Είχαμε λοιπόν αποδείξει ότι η δαιμονοποίηση σ’ αυτό το μεταγενέστερο στρώμα Ευχών αποτελεί έξωθεν επιρροή! Οι συγκεκριμένες Ευχές είναι τρόπον τινά νοθευμένες! Πρωτοεμφανίστηκαν στα ελληνικά χειρόγραφα της τότε Ορθόδοξης Νότιας Ιταλίας τον 13ο αιώνα. Τις αποκαλούμε «νοθευμένες» γιατί πρόκειται για παλαιότερες κατ’ αρχήν συγχωρητικές Ευχές, στις οποίες προστέθηκαν φράσεις όπως «συγχώρησον την σήμερον τέξασαν δούλην Σου» κ.λπ. Οι Ευχές αυτές διαδόθηκαν και επικράτησαν κυρίως με την ανακάλυψη της τυπογραφίας και την επικράτηση των εντύπων εκδόσεων του Ευχολογίου από τον 16ο αιώνα και μετά, μια εποχή, δυστυχώς, βαθύτατου σκοταδισμού στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία με συνέπεια την αναβίωση αρχαίων προλήψεων!
Στην αρχαία Εκκλησία, όμως, δεν ήταν έτσι τα πράγματα! Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Εκκλησία ήταν τότε πιο φιλάνθρωπη. Και πάλι όμως η διατύπωση αυτή δεν είναι ακριβής. Δεν πρόκειται περί φιλανθρωπότερης στάσης της αρχαίας Εκκλησίας αλλά περί μιας διαφορετικής οντολογίας! Πρόκειται για την οντολογία που λέει ότι όλα τα φυσικά είναι καθαρά και αμίαντα γιατί είναι δημιουργήματα του Θεού. Ο Θεός έπλασε τα πάντα «καλά λίαν»![2] Ακόμη περισσότερο η Καινή Διαθήκη μας αποκαλύπτει ότι ο κόσμος εκτίσθη «εν Χριστώ»,[3] και συνεπώς δεν υπάρχει τίποτα μιαρό στο Χριστό! Το προπατορικό αμάρτημα δεν άλλαξε την «καλήν λίαν» φύση του κόσμου, αλλά την εγκλώβισε στη οικεία φυσική φθορά, την οποία, όμως, πάλι την υπερνίκησε η Ανάσταση του Χριστού, από την οποία πήγασε η Ευχαριστιακή οντολογία![4] Στη Θεία Ευχαριστία προσφέρουμε στο Θεό την κτιστή μας φύση όχι για να εξαγνιστεί αλλά για να συμμετάσχει στην αφθαρσία της Χάριτι Υιοθεσίας![5]
Μαρτυρίες γι’ αυτήν την διαφορετική οντολογία μπορούμε να βρούμε σε πολλά κείμενα της αρχαίας Εκκλησίας. Μία διαυγέστατη μαρτυρία συναντάμε στα βιβλία των Αποστολικών Διαταγών,[6] και αυτήν θα παρουσιάσουμε στην συνέχεια του άρθρου μας.
Οι Αποστολικές Διαταγές και το Κανονικό τους κύρος
Οι Αποστολικές Διαταγές είναι ένα κανονικολειτουργικό σύγγραμμα του 4ου αιώνα, που αποτελείται από 8 βιβλία, τα οποία περιέχουν Διατάξεις ηθικού χαρακτήρα για τους Λαϊκούς, τους Επισκόπους, τους Πρεσβυτέρους, τους Διακόνους, για τις χήρες, για τα ορφανά, για την φροντίδα προς αυτούς που είναι στη φυλακή, και πρόκειται να μαρτυρήσουν, όπως επίσης Λειτουργικές Διατάξεις για τον Γάμο, για τους Μετανοούντες, για το Βάπτισμα, για τις Χειροτονίες, για την Κηδεία, για τους Κατηχουμένους, για τους Χαρισματούχους, κ.λπ. Και τέλος περιέχουν τους Αποστολικούς Κανόνες και μια Θεία Λειτουργία γνωστή ως Λειτουργία των Αποστολικών Διαταγών.
Ο πυρήνας αυτών των βιβλίων άρχισε να γράφεται τον 1ο αιώνα μ.Χ. Η πρώτη μορφή αυτών των βιβλίων είναι ένα μικρό σε έκταση βιβλίο μόλις 2305 λέξεων, με τίτλο «Διδαχὴ Κυρίου τοῖς ἔθνεσιν», ή «Διδαχαὶ τῶν Ἀποστόλων».[7] Όπως είπαμε, αυτό βιβλίο γράφτηκε συγχρόνως με τα Ιερά Ευαγγέλια! Ο συγγραφέας της Διδαχής είναι άγνωστος αλλά είναι οπωσδήποτε ή κάποιος από τους Αποστόλους, ή κάποιος μαθητής των Αποστόλων.[8]
Αυτό το βιβλίο εξελίχθηκε και εμπλουτίστηκε κατά τη διάρκεια του 2ου έως του 4ου αιώνα και κυκλοφόρησε με την μορφή διαφορετικών σταδίων της εξέλιξής του, μέχρι να καταλήξει στην μορφή των 8 βιβλίων των Αποστολικών Διαταγών![9] Είναι, λοιπόν, αδιαμφισβήτητη η πρωταρχική Αποστολική προέλευση των Διαταγών.
Σε διάφορες Συνόδους γίνεται επίκληση στους Αποστολικούς Κανόνες,[10] που περιέχονται στο 8ο βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών, και η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος (692 μ. Χ.), με τον 2ο κανόνα της επικύρωσε την κανονικότητα των Αποστολικών Κανόνων.[11] Ο 85ος Αποστολικός κανόνας[12] εντάσσει τις Αποστολικές Διαταγές στα βιβλία της Καινής Διαθήκης: «Ἔστω ὑμῖν πᾶσι κληρικοῖς καὶ λαϊκοῖς βιβλία σεβάσμια καὶ ἅγια, τῆς μὲν Παλαιᾶς Διαθήκης, Μωυσέως, πέντε· Γένεσις, Ἔξοδος… Ἡμέτερα δὲ (τουτέστι, τῆς Καινῆς Διαθήκης), Εὐαγγέλια τέσσαρα· Ματθαίου, Μάρκου, Λουκᾶ καὶ Ἰωάννου· Παύλου ἐπιστολαὶ δεκατέσσαρες, Πέτρου ἐπιστολαί δύο, Ἰωάννουτρεῖς, Ἰακώβου μία, Ἰούδα μία, Κλήμεντος ἐπιστολή, καὶ αἱ Διαταγαὶ ὑμῖν τοῖς ἐπισκόποις δι᾿ ἐμοῦ Κλήμεντος, ἐν ὀκτὼ βιβλίοις προσπεφωνημέναι… καὶ αἱ Πράξεις ἡμῶν τῶν Ἀποστόλων.»
Στο 6ο, λοιπόν, βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών γίνεται λόγος περί των «ἐν αφέδρῳ» γυναικῶν στις παραγράφους 26-30. Αποσπάσματα απ’ αυτό το κείμενο θα παρουσιάσουμε εδώ, τα οποία αναφέρονται στο θέμα που μας απασχολεί. Στα αποσπάσματα αυτά τα πράγματα είναι τόσο ξεκάθαρα και διαυγή, που δεν χρειάζονται σχόλια.
Θα παρουσιάσουμε πρώτα τη νεοελληνική μετάφραση του εν λόγω κειμένου για λόγους άμεσης κατανόησης εκ μέρους των αγνοούντων την αρχαία ελληνική νεοέλληνες, ακολουθεί, όμως, το πρωτότυπο κείμενο στα αρχαία ελληνικά, αφήνοντας στην κρίση των αναγνωστών, που γνωρίζουν τα αρχαία ελληνικά, την ακρίβεια και την εγκυρότητα της μετάφρασης.
Η Μετάφραση
Απομακρυνθείτε λοιπόν από όλους τους αιρετικούς, Επίσκοποι και Λαϊκοί, απ' αυτούς, που περιφρονούν το Νόμο και τούς Προφήτες! Γιατί μισώντας τον Παντοκράτορα Θεό, δεν πειθαρχούν και δεν ομολογούν το Χριστό Υιό του Θεού, αλλά αρνούνται ακόμη και την κατά σάρκα γέννησή Του, ντρέπονται το Σταυρό, περιφρονούν το πάθος και το θάνατο, αγνοούν την Ανάσταση, περικόπτουν την προαιώνια γέννησή Του. …
Άλλοι πάλι απ' αυτούς περιφρονούν ορισμένα φαγητά και το Γάμο μαζί με την τεκνογονία, τα λένε αισχρά και εφεύρεση του διαβόλου… Να φεύγετε λοιπόν απ' αυτούς για να μη χαθείτε μαζί με τις ασέβειες αυτών.
Εάν όμως ορισμένοι σχολαστικά τηρούν έθιμα Ιουδαϊκά, σπερματόρροια, ονειρώξεις και προσεγγίσεις στο κρεββάτι σύμφωνα με το Νόμο, ας μας πουν εάν τις ώρες ή ημέρες κατά τις οποίες εμφανίζουν κάτι απ' αυτά, αποφεύγουν να προσευχηθούν ή να Κοινωνήσουν ή να ακουμπήσουν ιερό βιβλίο, και εάν συμφωνούν με αυτά, είναι φανερό ότι αυτοί που τα τηρούν αυτά είναι άδειοι από το Άγιο Πνεύμα, το οποίο όμως παραμένει πάντα στους πιστούς…
Γιατί, γυναίκα, αν πιστεύεις ότι επί εφτά ημέρες, όταν έχεις περίοδο, είσαι κενή από το Άγιο Πνεύμα, τότε, αν ξαφνικά πεθάνεις χωρίς να έχεις το Άγιο Πνεύμα, όπως νομίζεις, θα φύγεις χωρίς να έχεις ελπίδα παρρησίας ενώπιον του Θεού! Το Άγιο Πνεύμα το έχεις πάντοτε αχώριστο και κατά συνέπειαν πρέπει και να προσευχηθείς και να μετάσχεις της Θείας Ευχαριστίας (να μεταλάβεις) … γιατί σε τίποτα δεν κάνεις παρανομία! Γιατί ούτε η θεμιτή συνεύρεση, ούτε το συζυγικό κρεββάτι, ούτε ροή αίματος, ούτε ονειρώξεις μπορούν να κηλιδώσουν τη φύση του ανθρώπου, ούτε να απομακρύνουν το Άγιο Πνεύμα, παρά μόνο η ασέβεια και η παράνομη πράξη!
Γιατί το Άγιο Πνεύμα, σ' εκείνους που το έχουν, παραμένει πάντοτε όσο είναι άξιοι, κι εκείνους από τους οποίους χωρίζεται, τους καθιστά έρημους και τους αφήνει στη διάθεση του πονηρού πνεύματος. Κάθε άνθρωπος, άλλος μεν είναι γεμάτος από το Άγιο Πνεύμα και άλλος είναι γεμάτος από το ακάθαρτο πνεύμα, και δεν είναι δυνατό να αποφύγει κάποιο από αυτά… Κάθε βαπτισμένος αληθινά αποχωρίζεται από το διαβολικό πνεύμα και εγκαθίσταται μέσα του το Άγιο Πνεύμα, και όσο κάνει έργα αγαθά παραμένει μέσα του το Άγιο Πνεύμα γεμίζοντάς τον με σοφία και σύνεση, και το Άγιο Πνεύμα δεν αφήνει το πονηρό πνεύμα να τον πλησιάσει παρακολουθώντας όλες τις επιθέσεις του.
Εσύ λοιπόν, γυναίκα, εάν, όπως λες, κατά τις ημέρες της περιόδου στερείσαι το Άγιο Πνεύμα, τότε είσαι γεμάτη από το ακάθαρτο πνεύμα. Γιατί αφού δεν προσεύχεσαι ούτε διαβάζεις ιερά βιβλία, άθελά σου προσκαλείς το ακάθαρτο πνεύμα, γιατί το ακάθαρτο πνεύμα αγαπάει πολύ τους αχάριστους, τους ράθυμους, τους αδιάφορους, τους υπναράδες, γιατί και ο ίδιος από αχαριστία, ενοσησε κακότητα, και γυμνώθηκε από την τιμή που είχε κοντά στο Θεό, προτιμώντας να γίνει διάβολος από αρχάγγελος που ήταν.
Γι' αυτό μείνε μακριά από τα άσκοπα αυτά λόγια, γυναίκα, και να θυμάσαι διαρκώς το Θεό που σε δημιούργησε και να προσεύχεσαι σ' Αυτόν, γιατί είναι Κύριος και δικός σου και όλων· και να μελετάς τους Νόμους Του χωρίς να προσέχεις τίποτα, ούτε τη φυσική κάθαρση, ούτε τη σαρκική συνεύρεση, ούτε τον τοκετό, ούτε την αποβολή, ούτε τη σωματική ακαθαρσία, γιατί αυτές οι προκαταλήψεις είναι άσκοπες, εφευρέσεις μωρών ανθρώπων που δεν έχουν μυαλό. Γιατί ούτε κηδεία ανθρώπου, ούτε τα κόκκαλα των νεκρών, ούτε ο τάφος, ούτε το συγκεκριμένο φαγητό, ούτε οι ονειρώξεις, μπορούν να κηλιδώσουν τη ψυχή του ανθρώπου, παρά μόνο η ασέβεια προς το Θεό, η ανυπακοή στο θέλημα του Θεού και η αδικία προς τον πλησίον…
Ώστε, αγαπητοί μου, αποφεύγετε να στριφογυρίζετε γύρω απ' αυτές τις προλήψεις, γιατί είναι ειδωλολατρικές. Γιατί ούτε αυτόν που πέθανε τον αποστρεφόμαστε όπως εκείνοι, επειδή ελπίζουμε ότι πάλι θα ξαναζήσει, ούτε τη έντιμη σαρκική συνεύρεση κακίζουμε, όπως είναι συνήθεια αυτών να μην σέβονται αυτά. Με το θέλημα του Θεού γίνεται η συνεύρεση ανδρος και γυναικός, αυτή που συνοδεύεται από αγάπη. Γιατί Αυτός "που τους δημιούργησε από την αρχή, τους έκανε αρσενικό και θηλυκό", τους ευλόγησε και τους είπε "να αυξάνεσθε και να πληθύνεστε και να γεμίσετε τη γη". Εφόσον, λοιπόν, η διαφορά της σωματικής διάπλασης έγινε με τη θέληση του Θεού για να δημιουργηθεί πλήθος, επομένως και η συνεύρεση αρσενικού με το θηλυκό γίνεται με το θέλημά Του…
Γιατί παρά φύση είναι η αμαρτία των Σοδόμων… και παράνομη η μοιχεία και η πορνεία…Αυτά τα απαγόρευσαν οι Νόμοι του Θεού, ενώ το Γάμο τον τιμούν αποκαλώντας τον ευλογημένο, επειδή τον ευλόγησε ο Θεός που συνέδεσε τη γυναίκα με τον άνδρα. Αλλά λέει και κάπου ο σοφός Σολομώντας "από τον Κύριο ενώνεται αρμονικά η γυναίκα με τον άνδρα"! … Επομένως ο Γάμος είναι πεντακάθαρος και σεβαστός, και η γέννηση παιδιών καθαρή, γιατί κανένα κακό δεν υπάρχει στο καλό.
Επομένως ούτε η φυσική κάθαρση είναι βδελυκτή στο Θεό, ο οποίος όρισε αυτή να γίνεται στις γυναίκες κάθε τριάντα ημέρες για τη σύσταση του σώματος και την ευρωστία του… Αλλά και ο Κύριος στο Ευαγγέλιο, όταν η αιμορροούσα έπιασε το σωτήριο κράσπεδο για την υγεία της, δεν θύμωσε εναντίον της ούτε την κατηγόρησε καθόλου, αλλά αντίθετα τη θεράπευσε λέγοντας μάλιστα "η πίστη σου σε έσωσε"!...
Οι άνδρες να αγαπάτε και να φροντίζετε τις γυναίκες σας, όπως αγαπάτε και φροντίζετε τα μέλη του σώματός σας, ως συντρόφους της ζωής σας και συνεργάτιδες στην γέννηση παιδιών. Γιατί λέει "να ευφραίνεσαι με τη γυναίκα που έχεις από τη νεανική σου ηλικία, να είναι η συντροφιά της σαν τη συντροφιά αξιαγάπητου ελαφιού…η ίδια δε να είναι ανώτερη από εσένα και να βρίσκεται μαζί σου σε κάθε περίσταση… Να τις αγαπάτε λοιπόν σαν μέλη δικά σας, σαν δικά σας σώματα. Γιατί είναι γραμμένο "να μην εγκαταλείψεις τη γυναίκα της νεότητάς σου".
Ο άνδρας λοιπόν, και η γυναίκα όταν συνέρχονται σε έντιμο Γάμο, όταν σηκώνονται ο ένας από τον άλλο, να προσεύχονται χωρίς ενδοιασμούς, δεν χρειάζεται να περάσουν από τελετουργικούς καθαρμούς γιατί είναι καθαροί…
Να μην προσέχετε επομένως τα νόμιμα και τα φυσικά νομίζοντας ότι θα μολυνθείτε απ' αυτά, ούτε να αναζητείτε ιουδαϊκούς αφορισμούς ή συνεχή βαπτίσματα ή καθαρισμούς…"
Το αρχαίο κείμενο[13]
«Ἀπέχεσθε οὖν αἱρεσιωτῶν πάντων, ὦ ἐπίσκοποι καὶ λαϊκοί, τῶν φαυλιζόντων τὸν Νόμον καὶ τοὺς Προφήτας. Θεῷ γὰρ παντοκράτορι ἐχθραίνοντες ἀπειθοῦσι, καὶ Χριστὸν οὐχ ὁμολογοῦσιν Υἱὸν Θεοῦ, ἀρνοῦνται γὰρ καὶ τὴν κατὰ σάρκα Αὐτοῦ γέννησιν, τὸν σταυρὸν ἐπαισχύνονται, τὸ πάθος καὶ τὸν θάνατον ἀδοξοῦσι, τὴν ἀνάστασιν ἀγνοοῦσι, τὴν πρὸ αἰώνων Αὐτοῦ γέννησιν περικόπτουσιν…
Ἄλλοι δ' αὖ πάλιν ἐξ αὐτῶν βρώματά τινα φαυλίζουσιν, καὶ γάμον κακὸν σὺν παιδοποιΐᾳ λέγουσιν εἶναι διαβόλου τεμηχάνημα·…Φεύγετε οὖν ἀπ' αὐτῶν, ἵνα μὴ συναπόλησθε ταῖς αὐτῶν ἀσεβείαις.
Eἰ δε τινες παρατηρούμενοι φυλάσσουσιν ἔθιμα ἰουδαϊκά, γονορροίας, ὀνειρώξεις, πλησιασμοὺς τοὺς κατὰ νόμον, λεγέτωσαν ἡμῖν, εἰ ἐν αἷς ὥραις ἢ ἡμέραις ἕν τι τούτων ὑπομείνωσιν, παραιτοῦνται προσεύξασθαι ἢ Εὐχαριστίας μεταλαβεῖν ἢ βιβλίου θίγειν, καὶ ἐὰν συνθῶνται, δῆλον ὡς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κενοὶ τυγχάνουσιν τοῦ ἀεὶ παραμένοντος τοῖς πιστοῖς…
Eἰ γὰρ νομίζεις, ὦ γύναι, ἑπτὰ ἡμέρας ἐν ἀφέδρῳ οὖσα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κενὴ τυγχάνειν, ἄρα τελευτήσασα ἐξαίφνης κενὴ Πνεύματος καὶ ἀπαρρησίαστος τῆς πρὸς Θεὸν ἐλπίδος ἀπελεύσῃ. Ἢ τὸ μὲν Πνεῦμα ἔχεις πάντως ἀχώριστον, δεῖ σοι προσευχῆς καὶ Εὐχαριστίας καὶ τῆς τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοιτήσεως, ὡς οὐδὲν ἐν τούτῳ παρανομοῦσα. Oὔτε γὰρ νόμιμος μίξις οὔτε λέχος οὔτε αἵματος φορά, οὐκ ὀνείρωξις μιᾶναι δύναται ἀνθρώπου φύσιν ἢ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα χωρίσαι, ἢ μόνη ἀσέβεια καὶ παράνομος πρᾶξις.
Τὸ γὰρ Ἅγιον Πνεῦμα τοῖς κεκτημένοις αὐτὸ ἀεὶ παράμονόν ἐστιν, ἕως ἂν ὦσιν ἄξιοι, καὶ ὧν ἂν χωρισθῇ, τούτους ἐρήμους καθίστησιν καὶ τῷ πονηρῷ πνεύματι ἐκδότους. Πᾶς δὲ ἄνθρωπος, ὁ μὲν τῷ Πνεύματι πεπλήρωται τῷ Ἁγίῳ, ὁ δὲ τῷ ἀκαθάρτῳ, καὶ οὐχ οἷόν τε φυγεῖν αὐτῶν ἑκάτερον… Πᾶς δὲ βεβαπτισμένος κατὰ ἀλήθειαν τοῦ μὲν διαβολικοῦ πνεύματος κεχώρισται, τοῦ δὲ Ἁγίου Πνεύματος ἐντὸς καθέστηκεν, καὶ ἀγαθοεργοῦντι μὲν παραμένει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, πληροῦν αὐτὸν σοφίας καὶ συνέσεως, καὶ τὸ πονηρὸν πνεῦμα οὐκ ἐᾷ αὐτῷ πλησιάσαι, ἐπιτηροῦν αὐτοῦ τὰς ἐφόδους.
Σὺ οὖν, ὦ γύναι, καθὼς λέγεις, εἰ ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς ἀφέδρου κενὴ τυγχάνεις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ἀκαθάρτου πεπλήρωσαι. Μὴ προσευχομένη γάρ, μηδὲ ἀναγινώσκουσα, ἄκοντα αὐτὸν προσκαλέσῃ, φιλεῖ γὰρ οὗτος τοὺς ἀχαρίστους, τοὺς ραθύμους, τοὺς ἀμελεῖς, τοὺςὑπνώδεις, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς ἀχαριστίᾳ κακόνοιαννοσήσας ἐγυμνώθη παρὰ Θεοῦ τῆς ἀξίας, ἀντὶ ἀρχαγγέλου διάβολος αἱρησάμενος εἶναι.
∆ιὸ καὶ τῶν ματαίων ἀπόσχου λόγων, ὦ γύναι, καὶ ἔσο μεμνημένη πάντοτε Θεοῦ, τοῦ σε δημιουργήσαντος καὶ προσεύχου τούτῳ, ἐστὶν γὰρ σοῦ καὶ τῶν ὅλων Κύριος· καὶ μελέτα τοὺς Αὐτοῦ νόμους, μηθὲν παρατηρουμένη, μὴ κάθαρσιν φυσικήν, μὴ μίξιν νόμιμον, μὴ τοκετὸν ἢ ἀποβολήν, μὴ μῶμον σώματος, ἐπείπερ τὰ τοιαῦτα παρατηρήματα μωρῶν ἀνθρώπων ἐφευρέματα μάταια και νοῦν οὐκ ἔχοντα. Oὔτε δὲ κῆδος ἀνθρώπου οὔτε ὀστέον νεκροῦ οὔτε μνῆμα οὔτε τοιόνδε βρῶμα οὔτε ὀνειρωγμὸς μιᾶναι δύναται ἀνθρώπου ψυχήν, ἀλλὰ μόνη ἡ ἀσέβεια ἡ εἰς Θεὸν καὶ παρανομία καὶ ἡ εἰς τὸν πλησίον ἀδικία…
Ὅθεν τὰ τοιαῦτα περιϊστάμενοι παρατηρήματα φεύγετε, ἀγαπητοί, ἑλληνικὰ γὰρ τυγχάνει. Oὔτε γὰρ τὸν τεθνεῶτα βδελυσσόμεθα, ὡςἐκεῖνοι, ἐλπίζοντες αὐτὸν πάλιν ἀναβιῶναι, οὔτε τὴν νόμιμον μίξιν κακίζομεν· ἔθος γὰρ αὐτοῖς τὰ τοιαῦτα ἀσεβεῖν. Θεοῦ γὰρ γνώμῃ ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς συνέλευσις γίνεται ἡ μετὰδικαιοσύνης. "Ὁ ποιήσας "γὰρ" ἀπ' ἀρχῆς, ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτοὺς",[14] καὶ εὐλόγησεν αὐτοὺς καὶ εἶπεν· «αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν».[15] Eἰ τοίνυν Θεοῦ βουλήσει παραλλαγὴ σχημάτων γέγονεν πρὸς γένεσιν πλήθους, ἄρα κατὰ τὴν Αὐτοῦ γνώμην καὶ ἡ συνέλευσις τοῦ ἄρρενος πρὸς τὸ θῆλυ…
Καὶ γὰρ παρὰ φύσιν ἐστὶν ἡ Σοδομιτῶν ἁμαρτία… παράνομον δὲ μοιχεία καὶ πορνεία… Ταῦτα μὲν ἀπηγόρευσαν οἱ νόμοι, τὸν δὲ γάμον ἐσέμνυναν, εὐλογημένον αὐτὸν ἀποκαλέσαντες, ἐπειδὴ καὶ εὐλόγησεν αὐτὸν ὁ Θεὸς ὁ συζεύξας τὸ θῆλυ τῷ ἄρρενι. Λέγει δέ που καὶ ὁ σοφὸς Σολομών· «παρὰ Κυρίου ἁρμόζεται γυνὴ ἀνδρί».[16] Καὶ ὁ ∆αυὶδ λέγει·«Ἡ γυνή σου ὡς ἄμπελος εὐθηνοῦσα ἐν τοῖς κλίτεσι τῆς οἰκίας σου, οἱ υἱοί σου ὡς νεόφυτα ἐλαιῶν κύκλῳ τῆς τραπέζης σου· ἰδοὺ οὕτως εὐλογηθήσεται ἄνθρωπος ὁ φοβούμενος τὸν Κύριον»,[17] Oὐκοῦν ὁ γάμος τίμιος καὶ σεμνὸς καὶ ἡ τῶν παίδων γένεσις καθαρά· οὐδὲν γὰρ κακὸν ἐν τῷ καλῷ ὑπάρχει.
Oὔτε οὖν ἡ φυσικὴ κάθαρσις βδελυκτὴ Θεῷ, Ὅς αὐτὴν ᾠκονόμησεν συμβαίνειν γυναιξὶν ἐν τριακονθημέρῳ, συστάσεως χάριν καὶ εὐρῳστίας… Oὐ μὴν δὲ ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ Eὐαγγελίῳ ὁ Κύριος τῆς αἱμορροούσης ἁψαμένης τοῦ σωτηρίου κρασπέδου ὑγείας χάριν, οὐκ ἠχθέσθη ἐπ' αὐτῇ, οὔτε μὴν ὅλως ᾐτιάσατο, τοὐναντίον δὲ καὶ ἰάσατο αὐτὴν φήσας· «Ἡ πίστις σου σέσωκέν σε».[18]
"Οἱ ἄνδρες, στέργετε τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας ὡς ἴδια μέλη",[19] ὡς κοινωνοὺς βίου καὶ συνεργοὺς πρὸς γένεσιν παίδων. «Συνευφραίνου γάρ, φησίν, μετὰ γυναικὸς τῆς ἐκ νεότητός σου, ὡς ἔλαφος σῆς φιλίας…ὁμιλείτω σοι, ἡ δὲ ἰδίαἡγείσθω σου καὶ συνέστω σοι ἐν παντὶ καιρῷ.».[20] Ἀγαπᾶτε οὖν αὐτὰς ὡς οἰκεῖα μέλη, ὡς ὑμέτερα σώματα.·Γέγραπται γὰρ οὕτως «γυναῖκα νεότητός σου μὴ ἐγκαταλίπῃς».[21]
Ἀνὴρ οὖν καὶ γυνή, νομίμῳ γάμῳ συνερχόμενοι καὶ ἀπ' ἀλλήλων ἐγειρόμενοι, ἀπαρατηρήτως προσευχέσθωσαν καὶ μὴ λουσάμενοι, καθαροί εἰσιν.
Μὴ παρατηρεῖσθε οὖν τὰ ἔννομα καὶ φυσικά, νομίζοντες μολύνεσθαι δι'αὐτῶν, μηδὲ ἐπιζητεῖτε ἰουδαϊκοὺς ἀφορισμοὺς ἢ συνεχῆ βαπτίσματα ἢ καθαρισμοὺς...»
Επίλογος
Όπως είπαμε πιο πάνω, δεν χρειάζονται σχόλια! Η αλήθεια είναι ξεκάθαρη και διαυγής! Τα υπόλοιπα είναι "εφευρέσεις μωρών ανθρώπων που δεν έχουν μυαλό!"
*Δρ. Θεολογίας, Επίκουρος Καθηγητὴς τῆς Λειτουργικῆς στὴν Ἀνώτατη Ἐκκλησιαστικὴ Ἀκαδημία Ἀθήνας
* Αυτό το άρθρο, σε μια πρώτη μορφή πρωτοδημοσιεύθηκε στὸ περιοδικό Σύναξη, στὸ τεῦχος 169, σσ. 18-28, μὲ τίτλο «Μωρῶν ἀνθρώπων ἐφευρέματα ὴ περὶ τῶν «ἐν ἀφέδρῳ» γυναικῶν». Εδώ ξαναδημοσιεύεται μὲ κάποιες διορθώσεις.
[1]π. Παύλος Κουμαριανός, «Οι Ευχές του Σαραντισμού και η θεολογία τους», Σύναξη 105 (2008), σσ. 18-28.
[2]Γένεσις 1:31.
[3]Εφ. 2:10, Κολ. 1:16.
[4]Βλ. Διονύσιος Σκλήρης, Αγαπώμαι άρα σκέφτομαι,Εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2021.
[5]Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου (Ζηζιούλα), Η Κτίση ως Ευχαριστία, Εκδόσεις Ακρίτας, Αθήνα 1992.
[6]ΒΕΠ 2, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα, σσ. 5-180.
[7]ΒΕΠ 2, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1995, σσ. 211-220.
[8] Π. Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τομ. Β΄, Θες/νίκη 1978, σ. 33.
[9]Alexandre Faivre, “La documentation canonico-liturgique del’ Église ancienne”, Révue de Sciences Religieuses, Universtitè de Strasbourg, 54(1980), pp. 204-219, 273-297. Basil Struder, O.S.B., “Liturgical Documents of the First Four Centuries”, Handbook of Liturgical Studies, (AnscarJ. Chupungco, O.S.B. ed), The Liturgical Press, Collegville Minessota, vol. 1, pp.199-224.
[10]Βλ. Μιχαλη Σωτηριαδη, «Το Πηδάλιον (Μέρος B΄) – Oι Αποστολικοί Κανόνες(1ο)», https://www.michaelagainstantichrist.gr/-the-book-pedalion-steering-wheel-part-ii-the-apostolic-canons-1st. Ανακτήθηκε 17/1/2024, 7:20 μμ.
[11]Ράλλη – Ποτλή, Σύνταγμα των Θείων και Ιερών Κανόνων, Αθήνα 1852,τ. 2ος, σ. 308.
[12]Ράλλη – Ποτλή, Σύνταγμα των Θείων και Ιερών Κανόνων, Αθήνα 1852, τ. 2ος, σ. 109.
[13] ΒΕΠ 2, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1995, σσ. 112-115.
[14]Γεν. 1:27.
[15] Γεν. 1:28.
[16]Παρμ. 19:14.
[17]Ψαλμ. 127:3-4.
[18]Ματθ. 9:22.
[19]Πρβλ. Εφ. 5:25, 28.
[20]Παρμ. 5:18-19.
[21]Μαλ. 2:14-15.
Στην εικαστική συμπλήρωση της σελίδας, ψηφιακό έργο της Χριστίνας Δουληγέρη Παπαθέου.
Ευχαριστούμε. Μια ερώτηση απορία έχω για το βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών: το δεχόμαστε ως έχει, ή έχει και αυτό νοθευθεί;
Και μια ερώτηση πιο κοντά στο θέμα: Περί της αποχής από τη θ. Μετάληψη (είτε των ανδρών είτε των γυναικών) μόνο οι (νοθευμένες) ευχές κ οι κανόνες ομιλούν; Οι Πατέρες δεν λένε τίποτε;