Η ποίηση υπήρξε για μένα ένα μέσο για να αναζητήσω την οδό, την αλήθεια και τη ζωή. Ένας τρόπος να πω με τα δικά μου λόγια πώς φωτίζει ο Χριστός την προσωπική μου περιπέτεια. Ο τρόπος να ανταποκριθώ σε κάποια κλήση που διέκοπτε την καθημερινή ροή των πραγμάτων. Κι από τα πρώτα μου βήματα ο λόγος συνδεόταν πάντα με το μέλος. Ξαφνικά μια φράση αναζητούσε επίμονα τη συνέχειά της ώστε να μεταμορφωθεί σε ένα ποίημα ή ένα μουρμούρισμα πάλευε να γίνει μια μελωδία στις χορδές της κιθάρας.- Το Θέρος, τρύγος, πόλεμος είναι κι αυτό μια «ακολουθία ποιημάτων και τραγουδιών». Η λέξη «ακολουθία», ακόμα και στην εκκλησιαστική υμνογραφία, σημαίνει «σειρά». Κι είναι μια σειρά διαφόρων μορφών (ψαλμών, ωδών, ευχών που απαγγέλλονται ή ψάλλονται) οι οποίες συγκροτούν ένα όλο. Η πρώτη φορά που με απασχόλησε συνειδητά η μορφή μιας «ποιητικής σύνθεσης» ήταν την εποχή που έγραφα το «Σύρραμμα». Τότε συγκρότησα ένα σύνολο από κομμάτια που θα μπορούσαν να σταθούν και αυτόνομα κι ήταν σα να τα συρράπτει κανείς σε ένα ενιαίο έργο (εξ ου και «σύρραμμα», λέξη που τη συνάντησα σε εφημερίδα του 19ου αιώνα).Έτσι έχουμε ένα αποτέλεσμα, «αρχιτεκτονικά» διαρθρωμένο, όπου το κάθε μέρος αποτελείται από τέσσερα ποιήματα, ένα τραγούδι, τρία χορικά κι ένα ανάγνωσμα. Στην ίδια δομή, περίπου, ακολούθησαν τα Αργά Μαθήματα, αλλά και η Ανακομιδή και το Θέρος, τρύγος, πόλεμος. Με συγκίνηση, ανέσυρα πρόσφατα από κάποιο ξεχασμένο συρτάρι ένα νεανικό μου έργο (ανέκδοτο) που είχε ακριβώς την ίδια δομή. Νομίζω ότι βασική μου επιρροή υπήρξαν οι εκκλησιαστικές ακολουθίες αλλά και το Αξιον Εστί του Ελύτη, (και του Θεοδωράκη).
- Το Θέρος, τρύγος, πόλεμος συγκροτήθηκε σε μια ακολουθία στη διάρκεια πολλών χρόνων, από το 2016 έως το 2020. Τρία από τα τραγούδια ‒μουσικά‒ είναι επηρεασμένα από το ρεμπέτικο και κυρίως τον Μάρκο Βαμβακάρη, αλλά με στοιχεία μπλουζ και ροκ κι είναι γραμμένα σε εννεάσημο ρυθμό (9/8 ή 9/4). Το «Διακοπές» ξεκινάει με τις πρώτες νότες του «Satisfaction» για να συνεχίσει μετά σε έναν ρεμπέτικο δρόμο που χρησιμοποιεί ο Βαμβακάρης στο «Απελπίστηκα». Ο «Τεμπέλης» προσπαθεί να περιγράψει τον νεοέλληνα που οδηγήθηκε στην κρίση, πάλι ακολουθώντας τον μουσικό δρόμο του Βαμβακάρη. Ο «Μετανάστης στα Πατήσια» θέλει το «χιτζάζ» να συνομιλεί με την πεντατονία του μπλουζ. Τα «Αισθηματάκια θερινά» και ο «Δεκαπενταύγουστος» είναι γραμμένα σε νεανικἠ ηλικία και χρησιμοποιούν θέσεις των βυζαντινών ήχων (του βαρέος, το πρώτο και του πρώτου και του πλαγίου πρώτου, το δεύτερο). Όλα αυτά κατέληξαν στο αποτέλεσμα που ήθελα αφού έβαλαν το χεράκι τους ο Χρ. Τσιαμούλης (ούτι, τζουράς, μπαγλαμάς) ο Βασίλης Καπανίκης (κιθάρες, ειδικά οι κιθάρες σίγκαρ μποξ που φτιάχνει ο ίδιος από κουτιά πούρων), ο Γιώργος Καλκάνης (πιάνο), ο Βαγγέλης Καρίπης (κρουστά), ο Θύμιος Παπαδόπουλος (κλαρίνο στον Δεκαπενταύγουστο). Το μουσικό μέρος του έργου περιλαμβάνει και μια οργανική σύνθεση, πάλι σε εννεάσημο ρυθμό, σε τρία μέρη καὶ συνοδεύει την απαγγελία των ποιημάτων (Χρ. Τσιαμούλης, ούτι, Στ. Δορμπαράκης, κανονάκι, Γ. Καλκάνης, πιάνο)
- Η πρώτη ενότητα των ποιημάτων («θέρος») έχει ως θέμα της το καλοκαίρι, τον έρωτα, τις διακοπές και την ευζωΐα που υπήρξαν το όραμα μιας γενιάς. Της γενιάς της εσωτερικής μετανάστευσης. Η γενιά που εγκατέλειπε, στη δεκαετία του 60 και του 70 κυρίως, την επαρχία και αναζητούσε μια πιο καλή και πιο ελεύθερη ζωή στα αστικά κέντρα. Οι διακοπές και η ευζωΐα ήταν ο τρόπος της να γευτεί τον σύγχρονο κόσμο, να ξεφύγει από τους κλειστούς ορίζοντες του επαρχιωτισμού, να χαρεί αλλά και να απογοητευτεί.
- Η δεύτερη ενότητα («τρύγος») έχει να κάνει με τον κόσμο που παρέλαβε αυτή η γενιά, έναν κόσμο μιας νοσηρής θρησκευτικότητας, πολιτικών διχασμών, τα τραύματα του εμφυλίου, τους πολιτικούς αγώνες που κατέληξαν σε μια ατομιστική ασωτεία και που οδήγησαν σε μια δανεική ευμάρεια και μεγάλα μαύρα τζιπ που θύμιζαν … νεκροφόρες.
- Η τρίτη ενότητα («πόλεμος») έχει να κάνει με όσα προβλήματα έχει μπροστά της αυτή η γενιά της εσωτερικής μετανάστευσης και τα κληροδοτεί στην νεότερη γενιά: την απώλεια του εσωτερικού της κόσμου και τη βίωση μιας διαρκούς απειλής η οποία βρήκε την προσωποποίησή της στην μουσουλμανική βία και στην μεταναστευτική εισβολή. Προσεγγίζει τον κόσμο μέσα από γενικές και αφηρημένες έννοιες, χωρίς να συναντάται με το πρόσωπο του διπλανού, του πλησίον, του οικείου και του ξένου. Ο ξένος που είναι απέναντἰ μας, ο ένας, ο συγκεκριμένος, δεν είναι ούτε απειλή ούτε κίνδυνος, είναι ένας καθρέφτης που φανερώνει πτυχές του εαυτού μας.
- Αυτή η επανανακάλυψη της μοναδικότητας του ανθρώπινου προσώπου, αυτό το βήμα προς την ουσιαστική γνώση της αλήθειας που μας χαρίζει την ελευθερία, που νικάει το κράτος του θανάτου, μας ανοίγει τα μάτια να δούμε τον πνευματικό κόσμο που έχουμε κληρονομήσει όχι συρρικνωμένο σε μια φαρισαϊκού τύπου εθνικοθρησκευτική ιδεολογία, αλλά πράγματι ως οδό, αλήθεια και ζωή.
περί Τέχνης Η γενιά της εσωτερικής μετανάστευσης και το χαμένο μας πρόοσωπο
