Τίτλος: Ἐνάντια στὴν Θρησκεία
Συγγραφέας: Χρήστος Γιανναράς
Εκδόσεις: ΙΚΑΡΟΣ
Τόπος & Χρονολογία έκδοσης: Αθήνα, Δεκέμβριος 2006
Μέγεθος: 336 σελίδες
Σύντομη περιγραφή: Στο βιβλίο αυτό ο Χρήστος Γιανναράς διαχωρίζει τη θρησκευτικότητα από τη μεταφυσική αναζήτηση. Βλέπει την πρώτη ως ανάγκη ορμέμφυτη, ενστικτώδη, ενώ τη δεύτερη ως άθλημα ελευθερίας από αυτήν την αναγκαιότητα. Αυτός είναι, λέει, ο λόγος που η θρησκεία έχει πανανθρώπινο και διαχρονικό χαρακτήρα, ενώ η μεταφυσική αναζήτηση χαρακτηρίζει πάντα τους λίγους. Ως καίρια ιστορική πτυχή του προβλήματος αναλύει τη θρησκειοποίηση του εκκλησιαστικού γεγονότος· τη μετατροπή δηλαδή της Εκκλησίας σε θρησκεία.
Απόσπασμα από το κείμενο του βιβλίου: […] Η θρησκευτικότητα είναι, φυσική ανάγκη του ανθρώπου – ανάγκη ορμέμφυτη, ενστικτώδης. Ονομάζουμε φυσικές, ορμέμφυτες, ενστικτώδεις τις ανάγκες που δεν τις ελέγχει η λογική και η θέληση. Εμπεριέχονται, ως νομοτελειακές απαιτήσεις, στη λειτουργία της βιολογικής υπόστασης. Η ψυχολογία συνοψίζει σε δύο τις ορμές που καθορίζουν, με χαρακτήρα αναγκαιότητας, την ψυχοσωματική βιοδομή του ανθρώπου: Μιλάει για ορμή αυτοσυντήρησης και για ορμή διαιώνισης. Η θρησκευτικότητα τεκμαίρεται ως έκφανση της ορμής για αυτοσυντήρηση. Ανήκει στα αντανακλαστικά που αναπτύσσει η ανθρώπινη φύση (στις αυτοματικές, ακούσιες ψυχοσωματικές αντιδράσεις) προκειμένου να συντηρηθεί στην επιβίωση. Είναι η θρησκευτικότητα ανάλογη με την πείνα, τη δίψα, τον φόβο για την αρρώστια και την οδύνη, τον τρόμο μπροστά στον θάνατο. Γιατί; Μια πρώτη αιτιολόγηση, οπωσδήποτε σχηματική άλλα όχι αυθαίρετη, λέει: Ο άνθρωπος βλέπει να απειλούν την ύπαρξή του δυνάμεις ή παράγοντες που δεν μπορεί να ελέγξει. Οι δικές του φυσικές δυνάμεις δεν αρκούν για να αποτρέψουν την αρρώστια, την οδύνη, τον θάνατο. Καταφεύγει γι’ αυτό σε επινοήματα που του προσφέρουν ελπίδα προστασίας, αυθυποβολή σιγουριάς: Λογαριάζει σαν υπερ-φυσικές τις αιτίες των απειλών που η δική του φύση αδυνατεί να ελέγξει, και επιπλέον τις προσωποποιεί. Δηλαδή τις εντάσσει στο πλέγμα των λογικών σχέσεων που ξέρει να τις χειρίζεται αποτελεσματικά. […]
Για περισσότερα: Εκτός από την παραπάνω σύντομη βιβλιοπαρουσίαση μπορείτε να βρείτε στο Αντίφωνο την αναλυτική παρουσίαση από τον Βασίλειο Μπετσάκο και τις βιβλιοκρισίες του ομοτ. καθηγητή Παναγιώτη Μπούμη, του π. Σταύρου Τρικαλιώτη και του Βασίλη Ξυδιά. Επίσης την παρουσίαση του βιβλίου στην Εκπομπή “Ανιχνεύσεις” του Παντελή Σαββίδη στην ΕΤ-3.
