Το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδας

Αρχιμανδρίτου Κυρίλλου Κωστοπούλου*

Όπως γνωρίζουμε από την Ορθόδοξη Δογματική το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος είναι το Πανάγιο Πνεύμα.

Εάν ο Θεάνθρωπος Κύριος είναι η κεφαλή της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, το Πανάγιο Πνεύμα είναι η ψυχή της. Είναι το «πλήρωμα τού τά πάντα εν πάσι πληρουμένου» 1.

Το Πανάγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και στέλλεται μέσω του Υιού. Τo “filioque” είναι παπική αίρεση.

Ο Ιερός Καβάσιλας, αναφερόμενος στο Τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, λέει χαρακτηριστικά: «Ο Σωτήρ γι’ αυτό απέστειλε τόν άλλον Παράκλητο, τό Πνεύμα τό Άγιο, γιά νά μένη μαζί μας αιωνίως» 2. Το Άγιο Πνεύμα ζωογονεί την Εκκλησία και την πληροί θεότητος. Επομένως είχε δίκαιο ο Άγιος Ειρηναίος όταν έλεγε: «ubi Ecclesia, ibi et Spiritus Dei, et ubi Spiritus Dei, illie Ecclesia, et omnis gratia». (Όπου Εκκλησία, εκεί και Πνεύμα Άγιον, εκεί Εκκλησία και πάσα χάρις) 3.

Το Πνεύμα το Άγιο ήταν παρόν τόσο στο έργο της Δημιουργίας του κόσμου, όσο και στο έργο της αναδημιουργίας και απολυτρώσεως. Ο Μέγας Βασίλειος μας τονίζει την απανταχού παρουσία και ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος. «Χριστού επιδημία καί τό Πνεύμα προτρέχει. Ένσαρκος παρουσία καί τό Πνεύμα αχώριστον. Ενεργήματα δυνάμεων, χαρίσματα ιαμάτων, διά τού Πνεύματος τού Αγίου. Δαίμονες απηλαύνοντο εν τώ Πνεύματι τού Θεού. Διάβολος κατηργείτο συμπαρόντος τού Πνεύματος… Οικείωσις πρός Θεόν διά τού Πνεύματος… Η εκ νεκρών εξανάστασις τή ενεργεία τού Πνεύματος…» 4.

Για τον λόγο αυτό η Πεντηκοστή είναι η συνέχεια της Ενσαρκώσεως και η συνέπεια αυτής. Ο πιστός Χριστιανός πλέον γίνεται ικανός να δεχθή το Πανάγιο Πνεύμα και Αυτό κατέρχεται και πληροί την εξαγνισμένη, με το Πανάγιο Αίμα του Θεανθρώπου Κυρίου, Εκκλησία.

Το γεγονός, όμως, της Πεντηκοστής δεν είναι ένα γεγονός, το οποίο συνετελέσθη «εφ’ άπαξ». Είναι το γεγονός εκείνο που πάντοτε και συνεχώς συγκροτεί την όλη Εκκλησία. Είναι το γεγονός που συντελεί στην αφθαρτοποίηση και αθανασία των μελών της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Το Άγιο Πνεύμα προκαλεί μια οντολογική ανάσταση των νεκρών ψυχών από τα πάθη και τις πτώσεις. Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος ερωτά: «Πώς επαληθώς ζήσειας, μή ενωθείς τη αληθινή ζωή, τουτέστι τώ Αγίω Πνεύματι, δι ού πάς πιστός αναγεννάται καί αναζωούται εν Χριστώ;…» 5.

H ζωή του ανθρώπου είναι όντως ένα μυστήριο. Κανείς δεν έχει τη δυνατότητα και την δύναμη να φθάση έως τα απύθμενα βάθη της.

Και όμως υπάρχει μία δύναμη, η οποία έχει την δυνατότητα αυτή, αλλά είναι ο μεγάλος άγνωστος για τους πολλούς. Αυτή η δύναμη είναι «ο πανταχού παρών καί τά πάντα πληρών, ο θησαυρός τών αγαθών καί ζωής χορηγός». Είναι το  Πνεύμα της Αληθείας. Είναι το Πανάγιο Πνεύμα που δίδει την ζωή, διατηρεί ζωντανή την Ιερά Παράδοσή μας, καθίσταται ο κύριος παράγων της λατρευτικής μας ζωής, παρηγορεί, εμπνέει πίστη, μεταμορφώνει την ζωή μας. Χωρίς το Πνεύμα το Άγιο δεν θα υπήρχε ούτε ουρανός ούτε γή.

Σημειώσεις
Εφεσ. Α΄, 23.
Νικολάου Καβάσιλα, Εις την Θείαν Λειτουργίαν, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1979, Τόμ. 22, σελ. 145.
Περί Αρέσεων, Γ΄, 24, PG7, 966C.
Μ. Βασιλείου, Περί Αγίου Πνεύματος, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1974, Τόμ. 10, σελ. 412.
Συμεών του Νέου Θεολόγου, Άπαντα, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1988, Τόμ. 19Γ, σελ. 40.

* (Από το βιβλίο  του π. Κυρίλλου,  «Είσοδος στην Οντολογική Αλήθεια», σ. 50), Ιεροκήρυκος της Ι. Μητροπόλεως Πατρών, Δρ. Θεολογίας

πηγή: Αντίφωνο