Στην 3η Συνάντηση της θεματικής ενότητας Ο πολιτισμός και το υποκείμενο σε κρίση ο κ. Ηλίας Παπαγιαννόπουλος* μίλησε με θέμα: Η έκπτωση της πατρικής λειτουργίας στη σύγχρονη κοινωνία από τη σκοπιά της φιλοσοφίας.
Η διαπίστωση ότι ο ρόλος του πατέρα έχει ριζικά μεταβληθεί είναι πλέον ιστορικά και κοινωνικά καταγεγραμμένη. Η παραδοσιακή πατρική αυθεντία και εξουσία έχουν παρακμάσει. Οι επιπτώσεις της έκπτωσης αυτής στην κοινωνία είναι αναπόφευκτες. Τι εκφράζει όμως η έκπτωση αυτή; Μια κοινωνία κατακερματισμένη, αποδυναμωμένη, άνομη; Ποια παρακαταθήκη μένει ως κληρονομιά; Στη συνάντηση αυτή, ανοίγουμε τα ερωτήματα αναφορικά με το «τι είναι πατέρας» μέσα από τη λακανική ψυχαναλυτική ματιά, ενώ ανατρέχουμε στη φιλοσοφία, για να δούμε αν η ορφάνια αυτή διανοίγει τόπο για να δεξιωθεί κανείς την κληρονομιά του ριζικότερα.
Τρίτη, 15 Ιανουαρίου 2013, cafe Floral, Εξάρχεια
Διοργάνωση: Εκδόσεις Ευρασία Υπεύθυνος Προγράμματος-Συντονιστής: Μίλτος Ν. Θεοδοσίου
B' μέρος: Συζήτηση
συμμετείχε και η Βαρβάρα Ευτυχιάδου (ψυχολόγος-ψυχαναλύτρια)
* Ο κ. Ηλίας Παπαγιαννόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.
Καλό το θέμα και βασικό ταμπού στην Ελληνική Κοινωνία. Οι “υψηλά ιστάμενοι” πάντα μένουν εκτός παρατήρησης, κρίσης και αξιολόγησης. Αλλά η συζήτηση πολύ βαρετή με βαρύγδουπες λέξεις… όπως ‘επίδραση επί του αντικειμένου’…. δεν μπορείτε να ξεπεράσετε τις ακαμψίες της γλώσσας γιά να ρθείτε πιό κοντά στον άνθρωπο… Φοβάμαι ότι ζείτε στο κεφάλι σας… και το σώμα το έχετε σαν όχημα μεταφοράς του εγκεφάλου… πολύ κρύο πράμα. Η αλήθεια βρίσκεται στο σώμα, η μνήμη βρίσκεται στο σώμα… είναι τόσο δύσκολο να είστε άμεσοι, ζεστοί, συναισθηματικοί; Κοντεύω να πάθω κρυολόγημα… και φεύγω. Εχω μηδενική ανοχή πλέον στις κρύες ‘κεφαλολογίες’ σας γιά θέματα τόσο καυτά, τόσο οικουμενικά και τόσο επώδυνα….
Αν ο Πατέρας Εφέντης έχει πάψει να υπάρχει, πρέπει να πανηγυρίσουμε. Κανένα κενό δεν άφησε, καμμία πραγματική ανάγκη δεν εκπλήρωσε ποτέ, κανένας λόγος για προβληματισμούς. Οι παλιωμένες θεωρίες που τον είχαν επίκεντρο ας ξαναστηθούν σε νέες, υγιείς βάσεις. Δεν είναι δικό μας πρόβλημα. Όσοι έχουν μπαμπά και μαμά είναι γυιοί και κόρες. Αγαπιούνται όσο είναι δυνατόν για τον καθένα…
Ο Πατέρας της Αγίας Τριάδας, που αποκάλυψε ο Υιός και δίδαξαν οι Έλληνες Πατέρες, δεν έχει καμμία σχέση με τον πατέρα εφέντη. Μοιάζει περισσότερο με τον πατέρα, που για πρώτη φορά γνώρισε η ελληνική κοινωνία μετά την δεκαετία του ’70. Είναι οι πατεράδες που φροντίζουν για όλες τις ανάγκες των παιδιών τους, καθαριότητας, θρέψης, εκπαίδευσης, υγείας, ψυχαγωγίας πολύ συχνά με μεγαλύτερη συνέπεια και σοβαρότητα και χωρίς τον εμπαθή συναισθηματισμό και την προσκόλληση της παλιάς παθολογικής μητέρας της εποχής του πάντρε παντρόνε. Και η νέα μητέρα έγινε μία φυσιολογικώτερη μητέρα, χάρις στην πολιτική ισότητα που κέρδισε, επί τέλους, και τον σεβασμό που αξίζει και της είχαν αρνηθεί όλες οι προηγούμενες ιστορημένες εποχές και κοινωνίες της ανθρωπότητας. Αυτή η βελτίωση, που είναι ακόμη στην αρχή της, εμποδίστηκε και εμποδίζεται από τις ίδιες ομάδες που συντηρούσαν τον πάντρε παντρόνε τους προηγούμενους αιώνες, λεηλατώντας την υλική βάση της οικογένειας και δυσκολεύοντας την αξιοπρεπή επιβίωση των νέων ζευγαριών.
Ἡ συζήτηση για την ἔκπτωση τῆς πατρικῆς λειτουργίας στη σύγχρονη κοινωνία εἶναι ιδιαίτερα ἐπίκαιρη σήμερα, στη μεταμοντέρνα ἐποχή. Ὁ Γαλλικός Μάης τοῦ 68 εἶναι το ὁρόσημο τῆς μεταβάσεως ἀπό την νεωτερική στή μετανεωτερική κοινωνία, ἀφοῦ τά αἰτήματα πού πρόβαλε ἦσαν τά κυρίαρχα προτάγματα τῆς μετανεωτερικότητος. Μια ἐπιγραφή στους τοίχους τοῦ Παρισιοῦ τον Μάη τοῦ 68 ἔλεγε: “Τι εἶναι μια αὐθεντία, τι εἶναι ἕνας Θεός; Και το ἕνα και το ἄλλο εἶναι μια εἰκόνα τοῦ πατέρα και ἐκπληρώνει ἐξ ὁρισμοῦ μια καταπιεστική ἀποστολή”. Ὁ θάνατος τοῦ Πατέρα χάριν τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ ἀνθρώπου τελικά ἄφησε ὀρφανό τον ἴδιο τον ἄνθρωπο. Την πατροκτονία διαδέχθηκε ἡ ἀνθρωποκτονία: ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα τίποτα, ἕνα ὄν πού τυχαῖα σκέπτεται χωρίς καμμία μεταφυσική θεμελίωση τῆς ὑπάρξεώς του.Ἡ Ὀρθοδοξία φυλάττει ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ την πατρική λειτουργία. Ὁ Θεός δεν εἶναι ὁ σαδιστής Πατέρας, ἁλλά ὁ εὔσπλαχνος Πατέρας. Ὁ π. Πορφύριος ἔλεγε ὅτι ἐμεῖς ἔχουμε Πατέρα, ἄρα ἔχουμε ποῦ να καταφύγουμε στη σύγχρονη ἐρημία και ἀνεστιότητα.