Ἡ κα­θο­λι­κή ἐ­λευ­θε­ρί­α

0
2233

Τ«θη­ρί­ο» μτν «ἀ­πά­τη» του ἔ­χει ἕ­να μο­να­δι­κσκο­πό: τδι­ά­σπα­ση κατν ἐ­κμη­δε­νι­σμτς δη­μι­ουρ­γί­ας κατονο­ή­μα­τός της. Κααὐ­τκα­τορ­θώ­νε­ται μτδι­ά­σπα­ση τς κ­κλη­σί­ας ς κα­θο­λι­κς κοι­νω­νί­ας κατοῦ ἀν­θρώ­που ς προ­σώ­που.

Ἡ ἀ­πά­τη αὐ­ταχ­μα­λω­τί­ζει τρί­ζα τν λο­γι­κν ν­των, τν ἐ­λευ­θε­ρί­α τους. Χω­ρς τφς τς ἐ­λευ­θε­ρί­ας καὶ ὁ Θε­ς καὶ ὁ ἄν­θρω­πος κατσύμ­παν κα­λύ­πτον­ται ἀ­πτν ἀ­πέ­ραν­το ζό­φο τς ἀ­ναγ­και­ό­τη­τας. Στβυ­θτς ἀ­λο­γί­ας τπρῶ­το πολεί­πει εἶ­ναι ἡ ἐ­λευ­θε­ρί­α. Καθλεί­πη ἡ ἐ­λευ­θε­ρί­α πάν­το­τε ἀ­πὸ ἐ­κε, ὅ­που δν σώ­ζον­ται οτρι­α­δι­κς «ἑ­νώ­σεις» κα«δι­α­κρί­σεις», δη­λα­δὴ ἐ­κε, ὅ­που βα­σι­λεύ­ει σύγ­χυ­ση ἀ­νά­με­σα στ«φύ­ση» καστ«πρό­σω­πο», εἴ­τε αὐ­τὸ ἀ­να­φέ­ρε­ται στΘε­εἴ­τε στν κτι­στπραγ­μα­τι­κό­τη­τα.

Ἡ ἀ­πά­τη εἶ­ναι «ἀ­νυ­πό­στα­τη» κατοῦ­το για­τὶ ἀ­κρι­βς δι­α­λύ­ει τν «ὑ­πό­στα­ση», ποεἶ­ναι κα­θο­λι­κὴ Ἀ­λή­θεια. δι­ά­λυ­ση ρ­χε­ται εἴ­τε μτν αὐ­θαί­ρε­τη κατε­λι­κὰ ἀ­νύ­παρ­κτη σύγ­χυ­ση κα ἀ­νά­μι­ξη τν δύ­ο αὐ­τν στοι­χεί­ων, ποστν αὐ­θεν­τι­κό­τη­τά τους εἶ­ναι πάν­το­τε ἑ­νω­μέ­να, λ­λσυ­νά­μα καδι­α­κρί­νον­ται (δη­λα­δτς φύ­σε­ως κατοπρο­σώ­που), εἴ­τε μτν αὐ­θαί­ρε­τη δι­ά­σπα­ση τς ἑ­νό­τη­τάς τους. Ἔ­τσι τρό­πος ὑ­πάρ­ξε­ως τν πραγ­μά­των κα­ταν­τά­ει «κοι­νς κ­βια­σμς» καὶ ἡ κά­θε εἴ­δους κοι­νω­νί­α δν μπο­ρενεἶ­ναι στν πε­ρί­πτω­ση αὐ­ττί­πο­τε λ­λο πα­ρὰ ἕ­νας τρό­πος κ­βια­σμο. Αὐ­τὴ ἡ ἄρ­ση τς ἐ­λευ­θε­ρί­ας, στν ὀ­ποί­α ὁ­δη­γεῖ­ται ἀ­να­πό­τρε­πτα βα­δί­ζον­τας τδρό­μο αὐ­τὸ ὁ ἄν­θρω­πος, ἔ­γι­νε φα­νε­ρπς ὀ­φεί­λε­ται στν λ­λει­ψη ἐ­πι­γνώ­σε­ως γιτν ἐ­σω­τε­ρι­κὴ ἀ­λή­θεια τν ν­των καγιτν πραγ­μα­τι­κὴ ἀ­ξί­α τν ν­θρώ­πων, στν ἄ­γνοι­α τν νη­μά­των, ποσυν­δέ­ουν τν ­να ν­θρω­πο μτν λ­λο καγε­νι­κμὲ ὅ­λη τν πραγ­μα­τι­κό­τη­τα.

Θε­άν­θρω­πος φα­νέ­ρω­σε τν Ἀ­λή­θεια γιτν Τριά­δα καταυ­τό­χρο­να πραγ­μα­το­ποί­η­σε καπραγ­μα­το­ποι­ών­τας φα­νέ­ρω­σε τν ἀ­λή­θεια τς κτί­σε­ως. δι­πλαὐ­τὴ ἀ­πο­κά­λυ­ψη ἔ­χει ἕ­να σκο­πό. Χρι­στς θέ­λη­σε μέ­σα στθε­αν­θρώ­πι­νο χω­νευ­τή­ριο τς κ­κλη­σί­ας Του νδι­α­λύ­ση μτν ὑ­πό­στα­σή Του τν «ἀ­νυ­πό­στα­τη ἀ­πά­τη». Ἔ­τσι, ἀ­πτό­τε πο«Λό­γος σρξ ἐ­γέ­νε­το», ἀ­πο­κα­λύ­φθη­κε πς ρί­ζα τν πάν­των εἶ­ναι τφς· πς ρί­ζα τν πάν­των εἶ­ναι ἡ ἐ­λευ­θε­ρί­α καὶ ἡ ἁ­γι­ό­της. ρί­ζα τν πάν­των εἶ­ναι κοι­νω­νί­α κατνό­η­μα τν πάν­των εἶ­ναι πά­λιν κοι­νω­νί­α. Κατοῦ­το ἐ­πει­δτὸ ἐ­σώ­τα­το μυ­στή­ριο τν πάν­των εἶ­ναι τΠρό­σω­πο.

Χρι­στός, σύμ­φω­να μτμαρ­τυ­ρί­α τοῦ Ἁ­γί­ου Μα­ξί­μου τοῦ Ὁ­μο­λο­γη­το, ἕ­νω­σε κασυμ­πε­ρι­έ­λα­βε μέ­σα Του τπν:  Ἕ­νω­σε τὸ ἄρ­σεν κατθῆ­λυ μτγέν­νη­σή Του, τν οἰ­κου­μέ­νη κατν πα­ρά­δει­σο μτζω­ή Του, τγκατν οὐ­ρα­νό (τκτι­στκατὸ ἄ­κτι­στο) μτσάρ­κω­ση κατν ἀ­νά­λη­ψή Του. Ἀ­φθαρ­το­ποί­η­σε τφύ­ση μτν ἀ­νά­στα­σή Του καὶ ὡ­δή­γη­σε τν ν­θρώ­πι­νη θέ­λη­ση στμό­νη πραγ­μα­τι­κὴ ἐ­λευ­θε­ρί­α μτν ἀ­πο­δο­χτοθε­λή­μα­τος τοΘε­ο, ποτὸ ἐ­κλαμ­βά­νει ς τὸ ἐ­σώ­τα­το καοἰ­κει­ό­τα­το μέ­τρο κατύ­πο το  Ἴ­διου Του το Ἑ­αυ­το. Αὐ­τς ὡ­δή­γη­σε καπρο­σκα­λεμτΠρό­σω­πό Του στν ἐ­λευ­θε­ρί­α τὸ ἀ­πο­μο­νω­μέ­νο ἄ­το­μο, ποκιν­δυ­νεύ­ει αἰ­ώ­νια νὰ ἐμ­πλα­κστδί­κτυ­α τς «ἀ­νυ­πό­στα­της ἀ­πά­της».

Ὁ ἄν­θρω­πος δν εἶ­ναι «κα­τα­δι­κα­σμέ­νος νεἶ­ναι ἐ­λεύ­θε­ρος» (πί­σω ἀ­πτού­τη τθέ­ση τοΣρ­τρ γε­λά­ει μτν ἀ­παί­σια γκρι­μά­τσα τπρο­σω­πεῖ­ο τς θε­ς Ἀ­νάγ­κης), λ­λ εἶ­ναι ἀ­πτν ρ­χκα­λε­σμέ­νος στν ἐ­λευ­θε­ρί­α, ποπραγ­μα­το­ποι­εῖ­ται μέ­σα στν Ἀ­λή­θεια: «γνώ­σε­σθε τν ἀ­λή­θειαν καὶ ἡ ἀ­λή­θεια ἐ­λευ­θε­ρώ­σει ὑ­μς» ( Ἰ­ω. η΄ 32). Στν ρ­θό­δο­ξο χῶ­ρο αὐ­τς τς κα­θο­λι­κό­τη­τας πρό­κει­ται γιμιν ἐ­λευ­θε­ρί­α, ποὺ ἐκ­πη­γά­ζει πα­ρά­δο­ξα ἀ­πτν ὑ­πα­κο­ή. Ἡ ὑ­πα­κο­εἶ­ναι πραγ­μα­τι­κὰ ἐ­κεί­νη, ποὺ ὁ­δη­γεστν κοι­νω­νί­α μτν ἀ­φαί­ρε­ση τς ἐ­γω­ι­στι­κς ἀ­πο­μό­νω­σης κατν οἰ­κεί­ω­ση τς κα­θο­λι­κς Ἀ­λή­θειας.

Ἡ ἀ­να­ζή­τη­ση αὐ­τς τς ἐ­λευ­θε­ρί­ας στσφαί­ρα τοῦ ἀ­λό­γου (Irrational) καὶ ἡ ἀ­πο­δο­χμις «ἀ­κτί­στου ἐ­λευ­θε­ρί­ας», πο«προ­ϋ­πάρ­χει τοεἶ­ναι» (Μπερ­διά­εφ), λ­λκατὸ ἀν­τί­θε­το, δη­λα­δὴ ἡ ἀ­να­ζή­τη­ση τς ἐ­λευ­θε­ρί­ας στπλαί­σια τοῦ ἁ­πλοῦ ἱ­στο­ρι­κογί­γνε­σθαι, ση­μαί­νει κ τν προ­τέ­ρων τν κη­δεί­α της. Για­τκαμκαμτν ἕ­να καμτν λ­λο τρό­πο ἡ ἐ­λευ­θε­ρί­α ξε­ρι­ζώ­νε­ται ἀ­πτ Πρό­σω­πο καὶ ἀ­πτν κοι­νω­νί­α τν Προ­σώ­πων, ποεἶ­ναι πρω­ταρ­χι­κκαμο­να­δι­κρί­ζα καὶ ἑ­στί­α της.

Τμυ­στή­ριο τς ἐ­λευ­θε­ρί­ας λοι­πν πα­ρα­μέ­νει καεἶ­ναι τὸ ἄρ­ρη­το μυ­στή­ριο τς «λ­λη­λο­πε­ρι­χω­ρή­σε­ως» τν Προ­σώ­πων τς Ἁ­γί­ας Τριά­δος. Ἔ­τσι ἡ ἀ­πο­δο­χὴ ἢ ὄ­χι τς Τριά­δος ς τοτρό­που ζω­ς ἀ­πτλο­γι­κὰ ὄν­τα εἶ­ναι καὶ ἀ­πο­δο­χτς ἐ­λευ­θε­ρί­ας. πραγ­μά­τω­ση δτς ἐ­λευ­θε­ρί­ας γί­νε­ται μέ­σα στν κέ­νω­ση, τν ἕ­νω­ση, τν ὑ­πα­κο­κατν ἀ­γά­πη. Ἀ­πτν τα­πεί­νω­ση κατν κέ­νω­ση τοκα­θε­νς χτί­ζει Θε­ς τμε­γα­λεῖ­ο τν πάν­των κατοκα­θε­νς χω­ρι­στά. Ὅ­ταν κα­τέ­βη ὁ ἄν­θρω­πος στ«μη­δέν», ἐ­κεδη­λα­δὴ ἀ­π’ ὅ­που ξε­κί­νη­σε τν πρώ­τη στιγ­μτς δη­μι­ουρ­γί­ας του, ν­τι­κρύ­ζει γιπρώ­τη φο­ρτφω­τει­ντρι­συ­πό­στα­το ὑ­πό­βα­θρό του καὶ ἑ­νώ­νε­ται μαὐ­τό, κατό­τε μό­νο ἐ­λευ­θε­ρώ­νε­ται ἀ­πτδυ­σβά­στα­κτο βά­ρος τς «ἐ­πι­θυ­μί­ας τς σαρ­κός» κατς «ἀ­λα­ζο­νεί­ας τοβί­ου», πο«οκ ἔ­στιν κ τοΠα­τρός, λ­λ’ κ τοκό­σμου ἐ­στίν» (Α΄ Ἰ­ω. β΄ 16 - 17). Ἐ­κε, στ«μη­δέν», συ­ναν­τι­ν­ται καὶ ὁ βα­πτι­σμέ­νος καρι­ζω­μέ­νος στν Τριά­δα καὶ ὁ ἀ­βά­πτι­στος. Μο­νά­χα πο τ«μη­δν» γιτν ἕ­να μν γί­νε­ται «τά­φος», ἀ­φοῦ ὁ κό­σμος, πομέ­νει μό­νη τρο­φκαὶ ἐ­λευ­θε­ρί­α του, «πα­ρά­γε­ται καὶ ἡ ἐ­πι­θυ­μί­α αὐ­το», ἐ­νγιτν λ­λο γί­νε­ται «τά­φος» βέ­βαι­α, λ­λσυ­νά­μα κα«μή­τηρ» («τσω­τή­ριον ὕ­δωρ κατά­φος ὑ­μν ἐ­γέ­νε­το καμή­τηρ», γ. Κύ­ριλ­λος Ἱ­ε­ρο­σο­λύ­μων), για­τ«ποι­ν τθέ­λη­μα τοΠα­τρς μέ­νει ες τν αἰ­ώ­να» (Α΄ Ἰ­ω. β΄ 17), για­τὶ ἀν­τλετπάν­τα ἀ­πτν ἀ­κέ­νω­τη πη­γτς ἐ­λευ­θε­ρί­ας κατς ζω­ς.

Μαὐ­ττν ἐ­λευ­θε­ρί­α ξα­να­συγ­κεν­τρώ­νον­ται τδι­α­σκορ­πι­σμέ­να ἀ­πτν ἁ­μαρ­τί­α παι­διτοΘε­οκασυ­ναν­τι­ν­ται στν ἕ­νω­ση, ποδν ἔ­χει πλέ­ον κα­μιδι­αί­ρε­ση. κα­θο­λι­κό­της εἶ­ναι ἀ­κρι­βς αὐ­τὴ ἡ σύ­να­ξη («Θε­ς ἔ­στη ν συ­να­γω­γθε­ν», Ψάλμ. 81,1), ποπραγ­μα­το­ποι­εῖ­ται μέ­σα στν κ­κλη­σί­α, στΣῶ­μα τοΘε­αν­θρώ­που. Χρι­στς εἶ­ναι ἐ­κεῖ­νος, ποὺ ἐ­πα­να­φέ­ρει τν ν­θρω­πο ἀ­πτν λ­λό­τρια γστν πρω­ταρ­χι­κκα­θο­λι­κό­τη­τα. Τοδί­νει γι τρο­φτθε­ό­τη­τά Του «δι’ ς γί­νε­ται ττοτυ­ράν­νου κα­θαί­ρε­σις καὶ ἡ τν ὑ­π’ αὐ­τοκρα­του­μέ­νων ἐ­λευ­θε­ρί­α» (γ. Γρη­γό­ριος Νύσ­σης).

Τν «ἀ­νυ­πό­στα­τη ἀ­πά­τη» λοι­πόν, σν ψέμ­μα καψευ­το­ε­λευ­θε­ρί­α, τν ἀ­ναι­ρεῖ ἡ Ἀ­λή­θεια, ς Πρό­σω­πο καὶ ὡς κα­θο­λι­κὴ ἐ­λευ­θε­ρί­α. Ὅ­λα δαὐ­τδν ση­μαί­νουν πα­ρὰ ὅ­τι τ Θε­ο­φά­νεια εἶ­ναι ταυ­τό­χρο­να κατ ν­θρω­πο­φά­νεια, δι­πλὴ ἐν μο­νά­δι ἀ­λή­θεια, κα­τπάν­τα κα­θο­λι­κή.

 

Τμμα πτκείμενο «καθολικότητα τς ρθοδοξίας» δημοσιευμένο στβιβλίο «Μαρτυρία ρθοδοξίας» κδ. Βιβλιοπωλείου τς στίας, 1971

ναδημοσίευση πτν “ΠειραΙκὴ Ἐκκλησία”, τχ 211, ανουάριος 2010

Αγιογραφία: Ρωσική εικόνα της Βαπτίσεως, έργο ίσως του Αντρέι Ρουμπλιώφ.

Σχολιάστε:

Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ