Τίτλος: Ψυχολογία της Θρησκείας
Συγγραφέας: ΜΠΕΓΖΟΣ ΜΑΡΙΟΣ
Εκδόσεις: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Σύντομη Περιγραφή: Αν θεωρήσουμε την ψυχή ως το κέντρο της ύπαρξης και ορίσουμε τη θρησκεία ως τη σχέση του ανθρώπου με το θείο, τότε ο ψυχικός βίος αποβαίνει το δυναμικό πεδίο σχέσεων κάθε ανθρώπινης ύπαρξης με τον Θεό. Ο κλάδος της θρησκειολογίας που διερευνά αυτή την προβληματική είναι η Ψυχολογία της Θρησκείας, η οποία επιχειρεί θεώρηση του θρησκευτικού φαινομένου με ψυχολογικές μεθόδους. Βασικά θέματα αυτού του βιβλίου είναι η σχέση σώματος και ψυχής, οι θεολογικές αποκρίσεις στην απορία του θανάτου, η σωτηρία της ψυχής και η σχέση της με την αγάπη και την ελευθερία μέσα στην ανθρωπινή μας ζωή. Στην έρημο που καλύπτει την ελληνική βιβλιογραφία,εδώ και πολλά χρόνια,όσον αφορά τον τομέα της Θρησκειολογίας και ειδικότερα τον εξαιρετικά ενδιαφέροντα και απαιτητικό κλάδο της Ψυχολογίας της θρησκείας,έρχεται το ευσύνοπτο αυτό βιβλίονα μας υπενθυμίσει οτι ακόμη και σε κλάδους “δύσκολους” και ανιαρούς για το ευρύ αναγνωστικό κοινό,όπως είναι ο κλάδος της Θεολογίας, υπάρχουν οι δυνατότητες να γραφτούν ενδιαφέροντα έργα,που θα μπορούσαν να προσεγγίσουν περισσότερους αναγνώστες.
Με λόγο στιβαρό και συνάμα ευδιάκριτα ποιητικό,χωρίς δογματισμό ή τη γνωστή πανεπιστημιακή ξύλινη γλώσσα,με ύφος λογοτεχνικό,ρέον και όχι τόσο διδασκαλικό, το βιβλίο σε κερδίζει απο την πρώτη του κιόλας σελίδα. Με μικρά κεφάλαια, που δεν κουράζουν, δεν φορτώνουν τον αναγνώστη με άχρηστες λέξεις και νοήματα,ο συγγραφέας επιμένει από την αρχή μέχρι το τέλος του βιβλίου στα βασικά, που εν τέλει αποδεικνύονται και τα πιό ουσιώδη.
Τα θέματα του αρκετά και σημαντικά,θρησκεία και ηθική,μιά σύντομη περιδιάβαση στον κλάδο της νεοελληνικής ψυχολογίας της θρησκείας, με στάσεις στους μεγάλους δασκάλους, κολώνες και θεμελιωτές της συγκεκριμένης επιστήμης στον ελληνικό πανεπιστημιακό χώρος, τον Νικόλαο Λούβαρι, τον Νικόλαο Νησιώτη και τον Μιχαήλ Μακράκη.
Στη συνέχεια ακολουθεί ένα εξαιρετικό κεφάλαιο για τη σχέση της ψυχής με το σώμα, θέμα που ο συγγραφέας αντιμετωπίζει μαεστρικά ,προσφέροντας στον αναγνώστη τη θέση της αρχαιοελληνικής,της ιουδαιοχριστιανικής,της δυτικοευρωπαϊκής ανθρωπολογίας,της παραδοσιακής και σύγχρονης ιατρικής. Ίσως το καλύτερο κεφάλαιο του βιβλίου,που αποτυπώνει με συντομία,αλλά και επάρκεια όλες τις διαφορετικές θέσεις πάνω στο θέμα σώμα και ψυχή και προκαλεί τον αναγνώστη να σκεφτεί,να αναρωτηθεί,να κρίνει, να αμφιβάλλει. Την αμφιβολία και την κριτική σκέψη και στάση άλλωστε προτείνει και ο ίδιος ο συγγραφέας με τον επίλογο του κεφαλαίου του, δανεισμένο απο την ‘Δεύτερη Εποχή’ του Νίκου Καρούζου :’Όταν παιδέψεις τώρα δά μιά πεταλούδα, δεν το βλέπεις, αλλ’ αργότερα κάπου θα πονέσει ο πολιτισμός’.
Ακολουθεί ένα κεφάλαιο για την ψυχή και τη σωτηρία,όπου εκφέρονται οι διατυπωθείσες πάνω στο θέμα θέσεις της λατινικής Θεολογίας,με έμφαση στην θεολογική σκέψη του Αυγουστίνου. Εν συνεχεία παρατίθενται οι θέσεις της ελληνικής θεολογίας πάνω στο θέμα,με σταχυολόγηση απόψεων των επιφανέστερων ορθόδοξων θεολόγων, όπως ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός,ο Μέγας Αθανάσιος, ο Μάξιμος ο Ομολογητής, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο Γρηγόριος ο Παλαμάς. Στο άκουσμα τόσων πολλών θεολογικών ονομάτων,θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι το συγκεκριμένο κεφάλαιο είναι ίσως βαρετό,δυσνόητο και αδιάφορο για τους μη έχοντες γνώση,κατάρτιση ή ενδιαφέρον θεολογικό,όμως αυτό δεν ισχύει ούτε στο ελάχιστο. Το κεφάλαιο είναι καλογραμμένο,η παράθεση των πατερικών θέσεων είναι διαφωτιστική,διόλου κουραστική και συνοδεύεται από σύντομη ανάλυση, που ακουμπά τον πυρήνα της σκέψης τους,αποδεικνύοντας οτι οι θεολόγοι πατέρες είναι πολύ συχνά φιλοσοφέστεροι των φιλοσόφων.
Το επόμενο κεφάλαιο που επιγράφεται ‘η ψυχή και ο θάνατος’ αγγίζει σφαιρικά και πολύπλευρα,θέματα δύσκολα,όπως η αθανασία των ψυχών, η ανάσταση των νεκρών και το ακανθώδες στις μέρες μας ζήτημα της ταφής των νεκρών αντί της καύσης.
Τα δύο τελευταία κεφάλαια του βιβλίου,’η ψυχή και η ζωή’ και ‘ανθρωπισμός με ασκητισμό’ είναι κατά πολύ μικρότερα σε έκταση απο τα υπόλοιπα του βιβλίου,δεν υπολείπονται όμως σε ουσία,θέσεις και προβληματισμό. Ο συγγραφέας περιδιαβαίνει την εποχή, σημειώνοντας ότι ζούμε σ’ έναν κόσμο χωρίς αγάπη, χωρίς επικοινωνία,όπου το Εγώ κυριαρχεί και το Εμείς καταποντίζεται, ανυπεράσπιστο στην άβυσσο ενός σύγχρονου πύργου της Βαβέλ,που χτίσαμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας.Με λιτότητα και δίχως μεγαλοστομίες, αφορισμούς ή τυμπανοκρουσίες,ο συγγραφέας πθρωπο να χρησιμοποιήσει τα δύο
