Ο Τζ. Αγκάμπεν έγινε στόχος των «νέο-κρατιστών» της ομάδας Άρδην και του νέου Ερμή του Λόγιου (τ. 20/2020). Ο Ιταλός φιλόσοφος που με αφορμή την πανδημική κρίση αναρωτιόταν πως ο πλησίον μας έχει καταργηθεί και τι αξιοπερίεργο που οι εκκλησίες σιωπούν, όταν οι άνθρωποι έχουν τόσο εθιστεί να ζουν σε συνθήκες πολυετούς κρίσης και πολυετούς έκτακτης ανάγκης που δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται ότι η ζωή τους έχει συρρικνωθεί σε μια καθαρά βιολογική συνθήκη, χάνοντας κάθε κοινωνική και πολιτική διάσταση (Ερμής ο Λόγιος, στο εξής Ε.Λ., 95-96), κατηγορείται ως «δικαιωματιστής» και οπαδός του παγκοσμιοποιημένου «από- εδαφικοποιημένου» ατόμου- προλετάριου.
Για τον Αγκάμπεν οι άνθρωποι δεν πιστεύουν πια σε τίποτα, εκτός από τη γυμνή βιολογική τους ύπαρξη που πρέπει να σωθεί με οποιοδήποτε κόστος (Ε.Λ., 101), η Εκκλησία μάλιστα έχει μεταβληθεί σε υπηρέτρια της νέας θρησκείας της εποχής μας, της (ιατρικής) επιστήμης (Ε.Λ., 103). Είναι «στόχος» ο Αγκάμπεν και αναζητούνται σύμμαχοι εναντίον του: αίφνης, ο «φιλόσοφος- ΣΥΡΙΖΑ» Ζίζεκ, κατά τους κατηγόρους, επιστρατεύεται, καθώς ισχυρίζεται ότι η πανδημία έδωσε ώθηση σε νέες μορφές τοπικής και παγκόσμιας αλληλεγγύης και καθώς ανατέλλουν νέες μορφές έντονης συνεργασίας (Ε.Λ., 120-122).
Αυτή η «αφελής» αισιοδοξία δεν λαμβάνεται πλέον τοις μετρητοίς, αφού ο φόβος της σύμπλευσης του Αγκάμπεν με τον αχαλίνωτο οικονομικό φιλελευθερισμό των αγορών των Τραμπ, Μπολσονάρο και Τζόνσον, επανέρχεται ως μόνιμη επωδός κατηγορητηρίου. Μόνο που καμία τέτοια σύμπλευση δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Αφού οι Τραμπ και λοιποί, με αφορμή την πανδημία, στρέφονται κατά του «διοικητικού κράτους» και αφού ο Αγκάμπεν είναι αντι- κρατιστής, δεν μπορούν παρά να συμπλέουν-, με τη λογική του κατηγορητηρίου! (Ε.Λ., 134).
Αυτή η σύμπλευση γίνεται προσπάθεια να αιτιολογηθεί και φιλοσοφικά. Ο Τραμπ και οι ομοϊδεάτες του θέλουν να θυσιάσουν τις «γυμνές ζωές» στο θυσιαστήριο των αγορών, ο Αγκάμπεν, με τη σειρά του, διχοτομεί την ζωή ή μάλλον την συρρικνώνει στην «απλή και μόνο ζωή» (βιολογικής επιβίωσης) και στην πολιτική και κοινωνική ζωή. Το βασικό χριστιανικό ανθρωπολογικό δεδομένο της διαφοράς της απλής επιβίωσης με κάθε τρόπο και της άρνησης του θανάτου, και της εν Χριστώ ζωής που εν ελευθερία καταφάσκει τον θάνατο για να αναστηθεί, δεν λέει κάτι στους κατηγόρους του Αγκάμπεν, οι οποίοι θέλουν «σώνει και καλά» να ταυτίσουν τα υγειονομικά πρωτόκολλα έκτακτης ανάγκης με την ελευθερία και αλληλεγγύη της όντως ζωής (Ε.Λ., 151).
Στο κατηγορητήριο υπάρχει και μία σοβαρή καταγγελία: ο Αγκάμπεν βλέπει δυιστικά και μανιχαϊστικά την ανθρωπολογική κατάσταση (γυμνή ζωή και κοινωνική ή πολιτική ζωή), οπότε αναπόφευκτα καταλήγει σε έναν ολοκληρωτικού χαρακτήρα εμφυλιοπολεμικό μονισμό (Ε.Λ., 180), εκλαμβάνοντας θεωρητικά την ανθρώπινη υπόσταση της γυμνής ζωής ως το μοναδικό και οικουμενικό ερμηνευτικό εργαλείο. Με άλλα λόγια, θέλει να ερμηνεύσει τα πάντα υπό αυτό το πρίσμα. Η «γυμνή ζωή» του δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, είναι μία «αφαίρεση». Δόλια, κατά το κατηγορητήριο, διότι με αυτό τον τρόπο «σιγοντάρει» τους μετανάστες, πρόσφυγες, μειονοτικούς κάθε είδους, που το κράτος έχει ρίξει σε αυτή την κατάσταση και στους οποίους το μέλλον τελικά ανήκει. Είναι η ιδεολογία της παγκόσμιας τάξης.
Καταρχήν, πως αυτή η ιδεολογία της παγκόσμιας τάξης ή η κουλτούρα της χρεώνεται αποκλειστικά στον Αγκάμπεν, όταν ως «συνεννοημένοι», όλες οι κυβερνήσεις και οι θεσμοί της παγκοσμιοποίησης επέβαλαν τα μέτρα κατά της πανδημίας, μάλιστα στηλιτεύοντας και βρίζοντας τους διστακτικούς Σουηδούς ή Βρετανούς; Αυτή η διεθνής κοινότητα είναι κρατιστές, εδαφικοποιημένοι και κατά της κουλτούρας της παγκοσμιοποίησης, κατά το κατηγορητήριο; Επί της μόνης σοβαρής καταγγελίας: οπωσδήποτε ο Ιταλός θα κάνει τις γενικευτικές του αφαιρέσεις και οπωσδήποτε δεν κρύβει την εμμονή του με το (δικής του κατασκευής) παγκόσμιο προλεταριάτο, όμως οι κατήγοροι, που άλλες φορές κάνουν κηρύγματα εθνισμού και ορθοδοξίας, πως αρνούνται τη διαπίστωση του Αγκάμπεν ότι η ευρωπαϊκή δημοκρατία έβαζε στο επίκεντρο της τη «γυμνή ζωή» της ατομικότητας και της ανωνυμίας, βγαίνοντας από τη φεουδαρχία; Δεν γνωρίζουν ότι οι ρίζες της δυτικής δημοκρατίας είναι βαθιές στο έδαφος της απόρριψης των κοινοτικών φεουδαλικών και προ- νεωτερικών σχέσεων; Όταν είναι για το δικό μας χώρο, γιατί οι ίδιοι κατηγορούν τον «ολοκληρωτισμό» και την ατομοκρατία του Διαφωτισμού, προβάλλοντας κοινοτικά βυζαντινά πρότυπα;
Οπωσδήποτε το «ευ ζην» δεν βρίσκεται σε αντιπαράθεση με το απλώς «ζην»- όπως κατηγορούν τον Αγκάμπεν, δεν ταυτίζεται όμως από την άλλη (Ε.Λ., 166). Ο Ιταλός φιλόσοφος μπορεί να θέλει να αρτιώσει ακόμα καλύτερα το δικό του σύστημα ερμηνείας, όμως ότι «ας σωθούμε σήμερα στη βιολογική μας ύπαρξη, οπότε σώζουμε και τον πολιτισμό μας», δεν ευσταθεί διότι ο πολιτισμός μας αναιρείται εν τοις πράγμασι. Όχι μόνο λόγω «κατάργησης» του Πάσχα ή λόγω ουσία «απαγόρευσης» της Θείας Κοινωνίας (ως παραδείγματα όντως ζωής), αλλά διότι με αφορμή την πανδημία κυριαρχούν ακόμα περισσότερο είδη συμβίωσης, εργασίας και διασκέδασης, τα οποία είναι «αντι- πολιτισμικά».
Αρνούμενοι την αξιολογική- για τους χριστιανούς οντολογική- διάκριση της απλής ζωής από την όντως ζωή, οι κατήγοροι περιπίπτουν και σε αδιέξοδα. Επικαλούνται τον Καντ, για τον οποίον η ζωή είναι αδιανόητη και ανεξιχνίαστη (Ε.Λ., 152), και καλά κάνει, όμως τον επικαλούνται ενάντια στο διχοτομικό σχήμα του Αγκάμπεν, οπότε θα μπορούσε να τους αντιτάξει κανείς ότι στη λογική αυτή- της απίθανης πολυπλοκότητας- για ποιο λόγο δεν συναινούν και στην εναλλακτική, παγκόσμια κουλτούρα του δικαιωματισμού; Και οι διαφόρων λογιών μειονοτικοί διεκδικούν την θέση τους στην ίδια βάση της άπειρης ζωϊκής ποικιλομορφίας.
Είναι σαφές ότι ο νέο-κρατισμός του κατηγορητηρίου είναι άθεος και εμμονικός, όσο εμμονικός μπορεί να είναι ο Αγκάμπεν με τον παγκόσμιο προλετάριο homo sacer. Είναι και άθεος, διότι σε αντίθεση με τον Αγκάμπεν, δεν θέλει να αναγνωρίσει έστω και σπερματικά ανησυχίες διανοουμένων, που από τη δική τους πλευρά προσεγγίζουν τις χριστιανικές θεωρήσεις. Τα μέτρα κατά της πανδημίας αξιολογούνται ως αναβίωση της εδαφικότητας και της αντι- παγκοσμιοποίησης, μόνο που τελικά πνίγονται στις αψίδες με νερό των πυροσβεστικών που υποδέχονται τα τσάρτερ με τους τουρίστες στα αεροδρόμια
Το χαρακτικό έργο που πλαισιώνει τη σελίδα είναι δημιουργία του Βασίλη Σπεράντζα. Φιλοτεχνημένο το 1977.
Ο φιλόσοφος, προβαίνει στοχαστικά στην ανάδειξη των αντιφάσεων και στο σχηματισμό έγκυρων ερωτημάτων. Υπό την έννοια αυτή, οι κατήγοροι των φιλοσόφων είναι εξ ορισμού ένοχοι της προκατάληψης. Διαισθάνομαι ότι ο φιλόσοφος θα ήταν μάλλον ικανοποιημένος αρκεί η Εκκλησία να μη σιωπούσε, ασχέτως της πορείας ή επιτυχίας της. (Το μεγαλύτερο περιθώριο απόστασης που μπορεί να έχει κανείς με τη φιλοσοφία είναι ο διάλογος).
Απορώ πραγματικά γιατί γράφτηκε αυτό το κείμενο.
Χωρίς ειρμό, με σκόρπιες κατηγορίες για έναν χώρο που έχει αναδείξει το πρόβλημα του αυταρχισμού, του τεχνολογικού μεσσιανισμού, της ατομικότητας και επιμένει στην ελληνική ιδιοπροσωπία.
Γράφτηκε μήπως γιατί η στάση του Άρδην αντιμετωπίζει τα πράγματα ψύχραιμα και όχι μόνο φιλοσοφικά, ιδεολογικά ή θρησκευτικά;
Μάλλον ήταν η θέση του χώρου ότι η Μετάληψη και ο μαζικός συνωστισμός στις Εκκλησίες μπορούν να μεταδώσουν τον ιό που ενόχλησε. Γιατί φαίνεται ότι ο συντάκτης αντιλαμβάνεται την θεία κοινωνία ως μαγικό φαινόμενο μάλλον.Και διαφαίνεται ότι συγκλίνει στην αρχική άποψη του Αγκάμπεν περί “εφεύρεσης της πανδημίας”.
Πολλοί θα ήθελαν έναν πολιτικό χώρο ο οποίος θα ήταν αποκλειστικά χριστιανικός ορθόδοξος. Σαν δηλαδή την χριστιανοδημοκρατία στην Δυτική Ευρώπη. Θα ήθελαν δηλαδή έναν πολιτικό χώρο που θα καθοδηγείται από επισκόπους και θεολόγους, που θα δίνει μάχες π.χ. για την απαγόρευση της διδασκαλίας της Φυσικής Επιλογής στην βιολογία.
Ένας τέτοιος χώρος δεν μπορεί να υπάρξει σύμφωνα με το ελληνικό πνεύμα. Η υπεράσπιση της επιστήμης μπορεί να συμβαδίζει με την ανάδειξη του τεχνοκρατικού αυταρχισμού. Μπορεί επίσης να συμβαδίζει με το Χριστιανικό πνεύμα. Διαφορετικά μπαίνουμε στα επικίνδυνα μονοπάτια του φονταμενταλισμού.
Δυστυχώς βλέπω τον αντιεξουσιαστή Αγκάμπεν αγκαλιά με μια κοσμοπολιτικη εκδοχή μιας ορθοδοξίας άκαμπτης και κλειστής, μέσα σε ένα αφελές κλίμα αντικρατισμού.
Δημήτρης Γ. Μπούσμπουρας, βιολόγος
https://koutsomili.wordpress.com/
Το γιατί γράφτηκε το κείμενο, είναι προφανές, ότι δεν το καταλάβατε. Ο συγκεκριμένος χώρος σάς είναι αγαπητός, είναι ολοφάνερο. Πρόβλημα σας. Στο κείμενο, λοιπόν, αυτό ανάλυσα συγκεκριμένα τις (ανερμάτιστες) θέσεις του χώρου σας για το θέμα αυτό. Η κριτική ήταν επί συγκεκριμένου. Ο αντίλογος σας είναι κείμενο αρχών, και από τη μέση και κάτω ο δικός σας και μόνο “πόνος” για τη βιολογία και τον φονταμενταλισμό (sic!).
http://manolisgvardis@wordpress.com