Μία θέση γιά τίς διαμαρτυρίες ὁρισμένων χριστιανῶν στό θεατρικό ἔργο Corpus Christi

24
722

Τό θεατρικό ἔργο Corpus Christi καί οἱ διαμαρτυρίες ὁρισμένων χριστιανῶν γιά τό ἔργο αὐτό ἤγειραν πολλές συζητήσεις καί ἀντιγνωμίες. Κατ᾿ ἀρχήν ὅλοι (οἱ Χριστιανοί ἐννοεῖται) συμφωνοῦν ὅτι τό ἐν λόγῳ ἔργο εἶναι χυδαῖο καί βλάσφημο καί ὅτι προσβάλει βάναυσα κάθε ἰδέα Τέχνης. Ἐκεῖ πού παρατηρεῖται ἡ διαφωνία εἶναι ὡς πρός τόν τρόπο διαμαρτυρίας τῶν ἐκεῖ διαδηλωσάντων χριστιανῶν. Ἄλλοι, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ὁ Ἐπίσκοπος Σιατίστης Παῦλος, ἀποδοκιμάζουν αὐτόν τόν τρόπο διαμαρτυρίας ὡς ἀναχρονιστικό καί ἀπάδοντα στό πνεῦμα τοῦ χριστιανισμοῦ, ἄλλοι, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ὁ Ἐπίσκοπος Γόρτυνος Ἱερεμίας, τόν ἐπιδοκιμάζουν καί θεωροῦν τούς διαμαρτυρηθέντας ὡς ὁμολογητές τῆς πίστεως. Ποῦ βρίσκεται ἡ ἀλήθεια σέ αὐτή τήν καθαρή ἀντιγνωμία; Οἱ “προοδευτικοί” τάσσονται κατά αὐτοῦ τοῦ τρόπου διαμαρτυρίας ἐνῶ οἱ “συντηρητικοί” ὑπέρ. Γιά νά διατυπώσουμε τή θέση μας πρέπει νά κάνουμε λόγο περί τῆς φύσεως τῆς ἠθικῆς πράξεως κατά τούς Πατέρες καί τῆς ἀξίας ἤ ἀπαξίας της ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό ἀντιγράφω λίγες σελίδες ἀπό τό βιβλίο μου Ἑλληνισμός καί Χριστιανισμός: ρήξη ἤ ζεύξη; Καί παρακαλῶ τόν κάθε προβληματιζόμενο πιστό νά τίς διαβάσει μέ προσοχή:  «Ἡ πλατωνική, κυρίως, καί ἡ ἀριστοτελική ἠθική κατά τό μᾶλλον ἤ ἦττον, παρά τίς πολλές συζητήσεις πού ἔχουν ἐγερθεῖ, εἶναι “ἀρεταϊκές”. Τουτέστι ταυτίζουν τό ἀγαθό μέ τήν ἀρετή καθ᾿ ἑαυτήν. Νομίζω ὅτι στό οὐσιῶδες αὐτό σημεῖο ἡ πατερική σκέψη ἔχει ἄλλη ἄποψη: τό ἀγαθό δέν ταυτίζεται τελείως μέ τίς ἀρετές καθ᾿ ἑαυτές θεωρούμενες, ἀλλά μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό πού κυρίως ποιοῖ τήν πράξη ὡς ἀρετή ἤ κακία δέν εἶναι μόνο – εἶναι βέβαια κατά κάποιο τρόπο καί αὐτή ἡ πράξη – δέν εἶναι μόνο, ἐπαναλαμβάνω, ἡ πράξη ἀλλά καί ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο γίνεται: ἐάν ἀποβλέπει στόν Θεό καί τήν παρ᾿ αὐτοῦ εὐαρέσκεια, ἔγκριση καί ἐπιδοκιμασία ἤ ἐάν ἀποβλέπει, γενικῶς εἰπεῖν στήν ἀνθρωπαρέσκεια. Γράφει ὁ ἅγιος Μάξιμος: “Ἐν πᾶσι τοῖς ὑφ᾿ ἡμῶν πραττομένοις ὁ σκοπὸς ζητεῖται παρὰ τῷ Θεῷ, ὡς πολλάκις εἴρηται, εἴτε δι᾿ αὐτόν, εἴτε δι᾿ ἄλλο τι πράττομεν. Ὅταν οὖν τι θέλωμεν πρᾶξαι ἀγαθόν, μὴ τὴν ἀνθρωπαρέσκειαν, ἀλλὰ τὸν Θεὸν σχῶμεν σκοπόν, ἵνα εἰς αὐτὸν ἀεὶ ἀποβλεπόμενοι, δι᾿ αὐτὸν πάντα πράξωμεν, ἵνα μὴ καὶ τὸν κόπον ὑπομένωμεν καὶ τὸν μισθὸν ἀπολέσωμεν” (Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Κεφάλαια περί ἀγάπης ἑκαντοτάς τρίτη μη’, Φιλοκαλία, τόμος δεύτερος, ἐκδ. Ἀστήρ, Ἀθῆναι 1958, σελ. 33) Ὁ ἅγιος Μάξιμος στά τετρακόσια κεφάλαια περί ἀγάπης εἶναι πλειστάκις σαφής καί κατηγορηματικός: ὅταν μία “ἀρετή” γίνεται ἀπό κενοδοξία ἤ λοιπά ἐμπαθῆ ἐλατήρια (φιλοχρηματία, φιληδονία) δέν εἶναι ἀρετή ἀλλά κακία. Μόνη ἡ ἀρετή πού γίνεται γιά τόν Θεό καί ἀποβλέπει στόν Θεό χαρακτηρίζει ὡς ἀρετή. Ἀκόμη καί τήν μητρική ἀγάπη δέν θεωρεῖ ἐπαινετή μορφή ἀγάπης – οὔτε βέβαια καί ψεκτή μορφή ἀγάπης (αὐτή πού γίνεται ἀπό φιλοδοξία, φιληδονία καί φιλαργυρία) –, ἀλλά ἁπλῶς “μέση” καί “οὐδέτερη” (δηλαδή οὔτε ἀρετή οὔτε κακία).  Μόνη ἐπαινετή μορφή ἀγάπης θεωρεῖ τήν διά τόν Θεόν ἐνεργουμένη. (Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Κεφάλαια περί ἀγάπης ἑκαντοτάς τρίτη θ’, Φιλοκαλία, τόμος δεύτερος, ἐκδ. Ἀστήρ, Ἀθῆναι 1958, σελ. 15). Βέβαια οἱ ἀρετές καθό ἀρετές εἶναι ἀγαπητές στόν Θεό καί οἱ κακίες μισητές (καί ἀπό αὐτή τήν ἄποψη εἶναι “ἀρεταϊκή” ἡ χριστιανική ἠθική). Πλήν ὅμως καί οἱ ἀρετές πού δέν διενεργοῦνται μέ κίνητρο καί σκοπό τήν εὐαρέσκεια τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ὅπως γράψαμε, ἀπό ἄλλα ἐμπαθῆ κίνητρα καί σκοπούς, μεταπίπτουν σέ κακίες.

Ἀπό τήν ἄλλη μεριά “κακίες”, ἤ ἔστω καί φαινομενικές κακίες, ἀλλά καί πραγματικές (καί γνωρίζω ὅτι αὐτό εἶναι τολμηρό καί συγχρόνως ἄκρως ἐπικίνδυνο πρᾶγμα) πού διενεργοῦνται ἀπό ἀγάπη (γνησία καί ὄχι κίβδηλη) στόν Θεό θεωροῦνται ὡς ἀρετές. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός γράφει τά ἑξῆς χαρακτηριστικά: “Λέγουσι καὶ οἱ θεοφόροι Πατέρες, ὅταν ὁ νοῦς τοῦ τῆς εὐσεβείας σκοποῦ ἐπιλάθηται, τότε τὸ προφανὲς ἔργον τῆς ἀρετῆς, ἀνόνητον (=ἀνωφελές) γίνεται. Τὰ γὰρ ἀδιακρίτως καὶ ἀσκόπως γινόμενα, οὐ μόνον οὐδὲν ὠφελοῦσι, κἂν καλὰ ὦσιν, ἀλλὰ καὶ βλάπτουσιν· ὥσπερ τοὐναντίον καὶ ἐπὶ τῶν δοκούντων κακῶν, σκοπῷ δὲ θεοσεβεῖ κατὰ Θεὸν γινομένων· ὡς τοῦ εἰς χαμαιτυπεῖον εἰσελθόντος καὶ τὴν πόρνην τῆς ἀπωλείας ἐκσπάσαντος”.(Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Λόγος ψυχοφελής, Φιλοκαλία, τόμος δεύτερος, ἐκδ. Ἀστήρ, Ἀθῆναι 1958, σελ. 236-237). Τά “δοκοῦντα” (=φαινομενικά) κακά εἶναι ἀρετές ὅταν γίνονται μέ θεοσεβῆ σκοπό – αὐτό ἄλλωστε δικαιώνει καί τούς διά Χριστόν σαλούς, οἱ ὁποῖοι, θεωρουμένης τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς ὡς ἀπολύτως καί ἀμιγῶς “ἀρεταϊκῆς”, θά ἦσαν ἀπόβλητοι.

Ὅμως ὄχι μόνον τά φαινομενικά κακά εἶναι ἀρετές μέ τήν προϋπόθεση πού ἀναφέραμε παραπάνω ἀλλά (τολμῶ νά πῶ, ἄν καί γνωρίζω ὅτι εἶναι ἄκρως ἐπικίνδυνο) καί πραγματικά “κακά” εἶναι ἀρετές καί θεωροῦνται ὡς ἀγαθά ἄν εἶναι σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Π.χ. ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός γράφει στό ἔργο του κατά Μανιχαίων: “Ὁ φόνος κακόν· μόνου γὰρ τοῦ Θεοῦ τὸ χωρίζειν τὴν ψυχὴν ἐκ τοῦ σώματος, τοῦ καὶ συνδήσαντος· εἰ δὲ φονεύσω ὑπὸ Θεοῦ κελευόμενος, καλόν· πᾶν γὰρ ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ, ἀγαθόν” (Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Διάλογος κατά Μανιχαίων 14,68-71 τόμος 5, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 154) Παράδειγμα τέτοιας ποιότητας φόνου εἶναι ὁ Προφήτης Ἠλίας, ὁ ὁποῖος κατ᾿ ἐντολήν τοῦ Θεοῦ ἐφόνευσε τούς ἱερεῖς τοῦ Βάαλ.Ἐπίσης ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός στά Ἱερά Παράλληλα, στό στοιχεῖο Π, διαθέτει εἰδικό κεφάλαιο “περὶ προφητῶν ἀνδροφονησάντων καὶ εὐαρεστησάντων Θεῷ” (τίτλος στ᾿), στό ὁποῖο ἀναφέρεται σέ ἀρκετές περιπτώσεις στήν Π. Διαθήκη προφητῶν πού σκότωσαν ἀνθρώπους καί ἔγιναν ἀρεστοί στόν Θεό, ὅπως ἀναφέρει ὁ τίτλος (Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἱερά Παράλληλα, Στοιχεῖον Π, Τίτλος στ’, τόμος 8, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1994, σσ. 116 ἕως 118)

Ἑπομένως τό στοιχεῖο, τό ὁποῖο ποιοῖ (ἐκ τοῦ ποιόω, ποιῶ=προσδίδω ποιόν καί ὄχι ἐκ τοῦ ποιέω, ποιῶ) τήν πράξη ὡς ἠθικῶς ἐπαινετή ἤ ἠθικῶς ψεκτή, δέν εἶναι ἡ πράξη καθό πράξη – ἤ ἀλλιῶς ἡ φύση τῆς πράξεως καθ᾿ ἑαυτήν θεωρουμένη – ἀλλά ἡ “γνώμη” (ἤτοι ἡ διάθεση, ἡ προαίρεση, ὁ σκοπός καί τό κίνητρο) τοῦ ἀνθρώπου πού διενεργεῖ τήν πράξη: ἄν ἀποβλέπει στήν εὐαρέσκεια τοῦ Θεοῦ ἤ μή. Ἄλλο παράδειγμα ἐκτός τοῦ φόνου εἶναι ἡ γενετήσια πράξη. Ἐάν αὐτή διενεργεῖται μέ τήν νόμιμη σύζυγο εἶναι ἐπαινετή, ἐάν ἐνεργεῖται μέ “ἀλλοτρία” ψεκτή. Συναφῶς γράφει ὁ ἱερός Δαμασκηνός, βάζοντας τόν ὀρθόδοξο νά ἀπαντᾷ στόν Μανιχαῖο: “Εἰ ὁ φόνος κατὰ σὲ φύσει κακός, οἱ δικασταὶ τυμβορύχους καὶ ἀνδροφόνους φονεύοντες, κακῶς ποιοῦσι. Καὶ πάλιν· τί δήποτε ὁ μὲν τῇ ἰδίᾳ γαμετῇ μιγνύμενος οὐχ ἁμαρτάνει, ἐν ἀλλοτρίᾳ δὲ τοῦτο ποιῶν ἁμαρτάνει, καὶ ταῦτα μιᾶς ἐνεργείας οὔσης τῆς μίξεως· οἶμαί σε διὰ τούτων καὶ ἄκοντα προσομολογεῖν, ὅτι πᾶσα ἐνέργεια μέση (ἤτοι ἠθικῶς “οὐδέτερη”) ἐστί, ποικίλλεται δὲ τῇ γνώμῃ τοῦ μετιόντος, ἀρετὴ ἢ κακία γινομένη· ὁ μὲν γὰρ σωφρόνως τῇ ἰδίᾳ μίγνυται, ὁ δὲ ἀκολάστως τῇ ἀλλοτρίᾳ” (Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Διάλεξις Ὀρθοδόξου πρός Μανιχαῖον 8, τόμος 5, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 270). Καί σέ ἄλλο σημεῖο τοῦ Διαλόγου ξεκαθαρίζει «ὅτι ἡ πορνεία οὐ διὰ τὴν συνάφειαν κακόν, ἀλλὰ διὰ τὸ τῇ ἀλλοτρίᾳ συναφθῆναι» (Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Διάλογος κατά Μανιχαίων 14,53-54, τόμος 5, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 152)

Βλέπουμε λοιπόν ὅτι ἡ χριστιανική ἠθική δέν εἶναι πραξιοκεντρική ἀλλά προσωποκεντρική (λαμβανομένων ὑπ᾿ ὅψιν τῶν θείων καί ἀνθρωπίνων προσώπων καί συναρτήσει αὐτῶν). Ἐνῶ ἡ ἀρχαιοελληνική ἠθική εἶναι κατά τό μᾶλλον ἤ ἦττον πραξιοκεντρική. Βέβαια ἡ μεγαλοφυΐα τοῦ Πλάτωνος θέτει διά τοῦ στόματος τοῦ Σωκράτους ἕνα ἀμείλικτο δίλημμα στόν Εὐθύφρονα, στόν ὁμώνυμο διάλογο (Εὐθύφρων 10 a 2-3): “ἆρα τὸ ὅσιον ὅτι ὅσιόν ἐστιν φιλεῖται ὑπὸ τῶν θεῶν, ἢ ὅτι φιλεῖται ὅσιόν ἐστιν”; (μετάφραση Ν.Μ. Σκουτεροπούλου: “ἄραγε τό ὅσιο εἶναι ἀγαπητό στούς θεούς ἐπειδή  εἶναι ὅσιο ἤ εἶναι ὅσιο ἐπειδή τούς εἶναι ἀγαπητό”;). Ὁ Πλάτων μέ τό δίλημμα αὐτό θέτει τεραστίας σημασίας ζήτημα: ἡ ἐγκυρότης τῶν ἠθικῶν ἐντολῶν καί – κατά συνέπειαν – ἡ πηγή ἀπό τήν ὁποία ἀπορρέει ἡ ἠθική ὑποχρέωση τοῦ ἀνθρώπου συνίσταται (α) στή “φύση” τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν ἤ (β) στή βούληση τοῦ Θεοῦ; Ὁ Πλάτων ἀλλά καί ἡ ἀρχαιοελληνική ἐν γένει ἠθική σέ συστοιχία πρός τήν οὐσιοκρατική ὀντολογία προτιμοῦν τήν πρώτη θέση: τό ἀγαθό εἶναι ἀντικειμενικό, ἵσταται τρόπον τινά ἐκτός τοῦ θεοῦ καί ἐπιπλέον εἶναι δεσμευτικό τοῦ θεοῦ. Ἡ χριστιανική ἠθική συμφώνως πρός τήν προσωποκρατική ὀντολογία της προτιμᾶ τήν δεύτερη θέση: τό ἀγαθό ἀπορρέει ἀπό τήν βούληση τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἀνελύσαμε ἀνωτέρω. Φυσικά ἔτσι διασώζονται ἡ ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου» (Φώτη Σχοινᾶ, Ἑλληνισμός καί Χριστιανισμός: ρήξη ἤ ζεύξη;, Ἀθήνα 2009, σσ. 146-150)

Τό ἀποφασιστικό κριτήριο γιά τήν ἀξία ἤ ἀπαξία μιᾶς πράξεως ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι τόσο ἡ πράξη καθό πράξη (βεβαίως καί ἡ πράξη καθ᾿ ἑαυτήν ἔχει σημασία, διότι ὁ Θεός, ὅπως λέγουν οἱ Πατέρες, φύσει ἀρέσκεται στίς ἀρετές, φύσει ἀρέσκεται στήν σωφροσύνη, π.χ., καί φύσει ἀποστρέφεται τήν ἀκολασία), ἀλλά κυρίως ὁ σκοπός, ἡ πρόθεση μέ τήν ὁποία τελεῖται. Ἀκόμη λέγουν οἱ Πατέρες ὅτι ἀξία ἔχει ἡ ὁμολογία μας ὅταν γίνεται μέ τή Χάρη καί τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ: Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἐπισημαίνει ὅτι ὁ Χριστός εἶπε “ὅς ἄν ὁμολογήσῃ ἐν ἐμοί’’ καί ὄχι ἁπλῶς “ἐμέ’’. Τοῦτο δηλοῖ ὅτι ὁ ὁμολογῶν θεαρέστως τόν Χριστό, τόν ὁμολογεῖ τελῶν ἐν βαθυτάτῳ συνδέσμῳ μετ᾿Αὐτοῦ μέ τήν χάρη καί τή βοήθειά Του. Ὁμοίως ὁ Χριστός λέγει “ὁμολογήσω κἀγώ ἐν αὐτῷ’’ καί ὄχι ἁπλῶς “αὐτόν’’ δεικνύοντας τήν συνέργεια τοῦ πιστοῦ καί τήν ἀγαθή ἀντίσταση καί καρτερία πού ἐπέδειξε ὁ ἄνθρωπος στούς ὑπέρ τῆς εὐσεβείας ἀγῶνες του. Τοὐναντίον εἶπε γιά τούς ἀρνητές «ὅστις δ᾿ ἄν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι κἀγώ αὐτόν ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» δείχνοντας ὅτι τίποτε κοινό δέν ὑπάρχει μεταξύ τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἀρνητῶν του. Κατά τά γραφόμενα ὑπό τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ: «Πᾶς γάρ», φησίν, «ὅς ἄν ὁμολογήσῃ ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγώ ἐν αὐτῷ ἔπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς». Ὁρᾶτε ὅτι οὔτε ἡμεῖς δυνάμεθα παρρησιάσασθαι τήν εἰς Χριστόν πίστιν καί τήν ὁμολογίαν ἄνευ τῆς παρ’ αὐτοῦ δυνάμεως καί συνεργείας οὔτε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός παρρησιάσεται ὑπέρ ἡμῶν ἐν αἰῶνι τῷ μέλλοντι καί συστήσει καί οἰκειώσει τῷ ἀνωτάτῳ Πατρί ἄνευ τοῦ λαβεῖν ἀφ’ ἡμῶν τάς ἀφορμάς; Τοῦτο γάρ δηλῶν οὐκ εἶπε, πᾶς ὅς ἄν ὁμολογήσῃ με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά πᾶς ὅς ἄν ὁμολογήσῃ ἐν ἐμοί, ὡς ἐν ἐκείνῳ καί διά τῆς ἐκείνου βοηθείας δυνάμενος παρρησιάσασθαι τήν εὐσέβειαν. Οὕτω πάλιν, ὁμολογήσω κἀγώ, καί οὐκ εἶπεν ´αὐτόν´, ἀλλ’ «ἐν αὐτῷ», τουτέστι διά τῆς τοῦ ὁμολογοῦντος ἀγαθῆς ἐνστάσεως καί καρτερίας, ἥν ἐνεδείξατο ὑπέρ τῆς εὐσεβείας. Ὅρα γάρ τί φησιν ἐφεξῆς ἐπί τῶν μαλακισθέντων καί προδόντων τήν εὐσέβειαν∙ «ὅστις δ’ ἄν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι κἀγώ αὐτόν ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς». Οὐκ εἶπεν ἐνταῦθα, ´ὅστις ἀρνήσεται ἐν ἐμοί´∙ διατί; Ὅτι ἔρημος γενόμενος τῆς παρά τοῦ Θεοῦ βοηθείας ἀρνεῖται τόν Θεόν ὁ ἀρνούμενος. Διατί δέ ἐγκατελήφθει καί ἔρημος ἐγένετο Θεοῦ; Ἐπειδή φθάσας αὐτός ἐγκατέλιπεν αὐτόν ἀγαπήσας τά πρόσκαιρα καί γήϊνα πλέον τῶν παρά τοῦ Θεοῦ ἐπηγγελμένων οὐρανίων καί αἰωνίων ἀγαθῶν. Οὕτω πάλιν καί ὁ Χριστός, ἀρνήσεται οὐκ ἐν αὐτῷ, ἀλλ’ αὐτόν, ὡς ἐν αὐτῷ μηδέν εὑρών, ᾧ χρήσασθαι ἦν ὑπέρ αὐτοῦ». (Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ὁμιλία ΚΕ΄ εἰς τήν Κυριακήν τῶν Ἁγίων Πάντων, 3, Ε.Π.Ε., μετάφραση Π. Κ. Χρήστου, Θεσσαλονίκη 1985, σσ. 130-132). Κάθε “ὁμολογία” χωρίς τήν Χάρη, τήν βοήθεια τοῦ Χριστοῦ εἶναι κακία καί μᾶλλον ἀνθρώπινο πεῖσμα καί καπρίτσιο παρά ἀρετή.

Οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων ἄς μή σπεύσουμε βιαστικά καί ἀκρίτως νά ἀποδοκιμάσουμε ἤ νά ἐπιδοκιμάσουμε τούς χριστιανούς πού διαμαρτυρήθηκαν γιά τό ἐν λόγῳ ἔργο. Ποιός εἶναι σέ θέση νά γνωρίζει τά ἐλατήρια, τόν σκοπό καί τήν πρόθεση τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν; Ἄλλοι ἐξ αὐτῶν μπορεῖ νά ἐκινήθησαν ἀπό ἀγαθά ἐλατήρια, ὁπότε ἐπαινετή ἡ πράξη τους, ἄλλοι μπορεῖ νά ἐκινήθησαν ἀπό φανατισμό, ἀπό ἐμπάθεια, μισαλλοδοξία καί ἴσως-ἴσως ἀπό ἀσύνειδα ψυχοπαθολογικά ἐλατήρια, ὁπότε ὄντως ἀποδοκιμαστέοι. Μόνον ὁ Θεός “ὁ ἐτάζων καρδίας καί νεφρούς καί τά κρυπτά τῶν ἀνθρώπων σαφῶς ἐπιστάμενος” μπορεῖ νά γνωρίζει. Εἶναι δύσκολο, ἕως ἀδύνατον, νά γνωρίζουμε τίς προθέσεις τῶν ἄλλων μέ ἐνάργεια. Ὁ Ἀριστοτέλης λέγει ὅτι δέν μποροῦμε νά γνωρίζουμε τίς προθέσεις τῶν ἄλλων, ἀλλά μόνο νά τίς ὑποθέσουμε (νά τίς εἰκάσουμε) ἀπό τήν συμπεριφορά τους. Ἔτσι λοιπόν μόνο ὁ Θεός καί οἱ ἔχοντες τό Πνεῦμα Του μποροῦν νά διακρίνουν τά βαθύτερα κίνητρα τῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἀνθρώπων. Ἐμεῖς μόνο νά πιθανολογοῦμε μποροῦμε καί μέ κίνδυνο νά ἀδικήσουμε (ἤ καί νά δικαιώσουμε ἀβασίμως) τούς ἄλλους...

Σημειωτέον πάντως ἐν παρόδῳ ὅτι τό ᾿79, ὄντας στρατιώτης, ἔγραψα στόν π. Ἐφραίμ τόν Κατουνακιώτη ἐπιστολή ρωτώντας τον πῶς πρέπει νά ἀντιδρῶ, ὅταν οἱ συστρατιῶτες μου βλασφημοῦσαν τά θεῖα. Ὁ π. Ἐφραίμ μοῦ ἀπάντησε λέγοντάς μου ἐπί λέξει: «μή ταράσσεσαι, μή δίδῃς σημασία, μή διαμαρτύρεσαι, γιά νά μή γίνεσαι ἡ αἰτία οἱ ἄλλοι νά βλασφημοῦν περισσότερο».

Σημειωτέον ἀκόμη ὅτι δέν εἶναι ἀποκλειστικό κριτήριο τοῦ ποιοῦ μιᾶς πράξεως ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο γίνεται, ἀλλά σημασία ἔχει καί ἡ πράξη καθ᾿ ἑαυτήν, τό “περιεχόμενο”, ἡ φύση τῆς πράξεως. Ὑπ᾿ αὐτήν τήν ἔννοια εἶναι θετική ἡ ἀντίδραση σέ αὐτό τό βλάσφημο ἔργο. Ὅπως μοῦ εἶπε σεβαστός Καθηγούμενος Ἁγιορειτικῆς Μονῆς «οὔτε πᾶσα ἀντίδρασις εἶναι καταδικαστέα, οὔτε πᾶσα ἀνοχή εἶναι εὐκταία». Βεβαίως κάθε ἀντίδραση, κάθε εἴδους ἀντίδραση πρέπει νά γίνεται μέ κόσμιο καί ἀξιοπρεπῆ τρόπο. Δέν πρέπει νά εἶναι ἀνώμαλη ἀντίδραση σέ ἕνα ὁπωσδήποτε καί κυριολεκτικῶς ἀνώμαλο γεγονός. Ἐξάλλου μία ὁμολογία (μέ τίς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις) εἶναι ἱκανή νά μᾶς βάλει στόν παράδεισο, ὅπως ἔλεγε καί ὁ π. Παḯσιος. Ἆραγε καί ὁ π. Παḯσιος πού συμμετεῖχε σέ διαδήλωση – καί μάλιστα παρά τήν βεβαρυμένη λόγῳ κύλης ὑγεία του – κατά τοῦ βλασφήμου ἔργου τοῦ Σκορτσέζε «ὁ Τελευταῖος Πειρασμός» τό 1988 στή Θεσσαλονίκη ἦταν «χριστιανοταλιμπάν» καί «γραφικός»;

Ὁρισμένοι μπορεῖ νά μέ κατηγορήσουν γιά ἕνα ἰδιότυπο ἀγνωστικισμό λόγῳ τῶν ἀνωτέρω θέσεων. Μία ἀδυναμία διατυπώσεως θετικῆς ἤ ἀρνητικῆς κρίσεως ἐπί τοῦ ὅλου θέματος. Δέν ἀποσκοπῶ σέ αὐτό. Ἀποσκοπῶ στήν ἐπιφυλακτικότητα διατυπώσεως βεβιασμένων καί προκατειλημμένων κρίσεων. “Μή κρίνετε κατ᾿ ὄψιν, ἀλλά τήν δικαίαν κρίσιν κρίνατε”. (Ἰωα. 7, 24). Ὁ καθένας ἄς πράττει κατά συνείδησιν ἤ μέ τήν καθοδήγηση ὄντως διακριτικοῦ πνευματικοῦ μή ἐκκλίνοντος οὔτε δεξιά οὔτε ἀριστερά. Ὁ Χριστιανός δέν (πρέπει νά) εἶναι οὔτε “προοδευτικός” οὔτε “συντηρητικός”. Δέν (πρέπει νά) ἔχει προκαταλήψεις, προειλημμένες θέσεις. Ἀλλ᾿ ὡς ὁ Ἀβραάμ ἐξέρχεται ἐκ τῆς γῆς του καί ἐκ τῆς συγγενείας του καί ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός του καί πορεύεται εἰς γῆν, τήν ὁποίαν θά τοῦ δείξει ὁ Κύριος πολλάκις μή ἐπιστάμενος ποῦ ἔρχεται, ὅπως λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος γιά τόν Ἀβραάμ (Πρός Ἑβραίους, 11, 8).

Τέλος ὀφείλω νά σημειώσω ὅτι ἡ ἐμπλοκή τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς στό ὅλο θέμα εἶναι ἀπαράδεκτη καί ἀποσκοπεῖ σέ ἄγρα ψήφων ἀφελῶν πιστῶν. Οἱ Χριστιανοί ὀφείλουμε νά ἀποκηρύξουμε σταθερῶς καί ἀνενδότως τήν ἐθνικιστική, φυλετική, ρατσιστική, ναζιστική ἰδεολογία τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς ὡς ἀπάδουσα στό φιλάνθρωπο καί οἰκουμενικό πνεῦμα τοῦ Χριστιανισμοῦ. Σ᾿ αὐτό τό σημεῖο συμφωνῶ ἀπολύτως μέ τόν Ἐπίσκοπο Σιατίστης Παῦλο. Θέλω ὅμως ταυτόχρονα νά τοῦ ὑπενθυμίσω ὅτι ὁ ἐθνομηδενισμός ὁρισμένων “προοδευτικῶν” κληρικῶν καί χριστιανῶν διανοουμένων πολύ νερό κουβάλησε στόν μύλο τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς...Ἄλλο ἡ ἐθνικιστική/σωβινιστική συνείδηση καί ἄλλο ἡ ἐθνική/πατριωτική συνείδηση. Ἡ ἄρνηση τῆς πρώτης δέν σημαίνει καί ἄρνηση τῆς δευτέρας. Ἀλλά αὐτό εἶναι θέμα ἄλλης συζητήσεως.

πηγή: Aντίφωνο

24 Σχόλια

  1. Η κοινωνία μας πλέον δεν θεωρεί σωστό ο δικαστής να φονεύει έναν εγκληματία, αντίθετα προς ό,τι “αποδεικνύει” με πλατωνική ρητορική ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αν το συγκεκριμένο σημείο δεν είναι βέβαια αλλοιωμένο, όπως πιστεύω. Ούτε έχουμε πειστεί, αρκετοί απλοί χριστιανοί, ότι ο Θεός έδωσε στον Προφήτη Ηλία εντολή να σκοτώσει τους ιερείς του Βαάλ, ό,τι κι αν λέει η Παλαιά Διαθήκη που αποτελεί άθροισμα κειμένων, θεόπνευστων μεν, διατυπωμένων κατά τις δυνατότητες των συγγραφέων δε. Δεν νομίζω ότι ο Θεός σε μερικούς αιώνες άλλαξε γνώμη και αποφάσισε τελικά να κηρύξει το “Μάχαιραν έδωκες…” ενώ πριν την μάχαιρα την συνιστούσε. Ούτε το “Ού φονεύσεις” το διατύπωσε με ειδικές εξαιρέσεις περί δικαστών ή προφήτου Ηλιού.
    Ευτυχώς, ο Απόστολος Παύλος έκανε σαφές, ότι ούτε ο ίδιος είναι αναμάρτητος, ώστε να μην χρειαζόμαστε να φανταζόμαστε τον Θεό να δίνει εντολή για φόνους και εκτελέσεις για να δικαιολογήσουμε κάποιους αγίους που, μέσα στον κόσμο της πτώσης που ζούμε, διέπραξαν φόνο, αναγκασμένοι από τις περιστάσεις. Δικαιολογώ όμως δεν σημαίνει δικαιώνω. Την άμυνα την αποδέχεται η Εκκλησία, γιατί είναι το μη χείρον. Δεν αναιρεί όμως τις εντολές του Χριστού.
    Εκτός κι αν δεν έχω καταλάβει τόσες δεκαετίες που ζω τίποτε απολύτως.
    Αν όμως η επί του όρους ομιλία ισχύει, αλλά μπορεί αύριο ο Χριστός να αναιρέσει κατά περίπτωση και με ειδική εντολή ό,τι μας δίδαξε με αυτήν, νομίζω ότι εισάγουμε πολύ ευέλικτες αρχές, που θα θυμώσουν τον μεγάλο του αδελφό, τον Άγιο Ιάκωβο.
    Αν είναι έτσι, να προτείνω κι εγώ δύο διασκευές που μου ενέπνευσε η ρητορική του άρθρου:
    “Αγάπα τον εχθρό σου, αφού τον κάνεις ακίνδυνο με όσα μέσα διαθέτεις”
    “Ου φονεύσεις, εκτός αν σου πω εγώ”
    Το κείμενο αυτό είναι αριστούργημα ρητορικής δεινότητας και, αν δεν με ενοχλεί, είναι επειδή καταλήγει σε ένα μετριοπαθές συμπέρασμα με το οποίο συμφωνώ:
    “Δεν πειράζει να ρίχνουμε και κανα λαχανικό στις άσχημες παραστάσεις”.
    Επίσης μας βοηθά να σκεφτούμε και με καθαρή συνείδηση να διαφωνήσουμε. Αυτό είναι μεγάλη προσφορά και καλλιεργεί την κριτική μας σκέψη.
    Τελειώνοντάς το, βέβαια, αιστάνθηκα ευτυχής που γεννήθηκα σε ένα κοσμικό κράτος.

  2. «Η κοινωνία μας πλέον δεν θεωρεί σωστό ο δικαστής να φονεύει έναν εγκληματία […]»
    Η δική μου πληροφόρηση λέει ότι σε όσες δημοσκοπήσεις έχει τεθεί το ερώτημα περί επαναφοράς της θανατικής ποινής οι πλειοψηφικές απαντήσεις προκύπτουν θετικές – γι’ αυτό και (δημοκρατικότατα…) η ερωτοαπάντηση αυτή, τελικά, δεν ανακοινώνεται.

    Ως προς τον κύριο κορμό του λόγου του κ. Δεληνικόλα, αρκεί νομίζω να παρατηρήσουμε – όχι για πρώτη φορά – ότι δεν εκπροσωπεί, καν, τη μετα-πατερικότητα: Εισηγείται μια ευθαρσή… μετα-βιβλικότητα.

    Ενδιαφέρον ωστόσο έχει το καταληκτήριό του κέντρισμα:
    «Τελειώνοντάς το, βέβαια, αιστάνθηκα ευτυχής που γεννήθηκα σε ένα κοσμικό κράτος.»
    Η ουσιώδης διερώτηση, εδώ, είναι γιατί – όμως – ο κ. Δεληνικόλας δεν βρίσκει να αιστανθεί, εξ ίσου, ευτυχής [i]ενσκύπτοντας[/i] και [i]αναζητώντας συνομιλητές[/i] μέσα σε ένα, εξ ίσου, κοσμικό site: “Γεμάτος ο τόπος” στο διαδίκτυο… Ο εαυτός του, εν τούτοις, φαίνεται να αντλεί ζωτικές αναπνοές μονάχα σε τούτη τη γωνιά της εξαίρεσης.

    ΥΓ: Άξιο γραπτό. Ευχαριστίες προς τον Φώτη Σχοινά.

  3. Δεν χρειάζεται, κ. Δεληνικόλα, να αμφισβητείτε την ακρίβεια της Π. Διαθήκης, για να ερμηνεύσετε κάποια πράγματα.
    Ασφαλώς και οι Πατέρες που μας την παρέδωσαν γνώριζαν πως τα του Προφήτη Ηλία, κλπ. τα παρουσιάζει ακριβώς.

    Όμως, η εποχή της Π. Δ. αντιπροσωπεύει τον Νόμο, ενώ αυτή της Καινής, τη Χάρη. Οι Ισραηλίτες έπρεπε να κρατηθούν μέσα σε νομικά/ηθικά πλαίσια, για να μη χάσουν την πίστη τους στον Θεό. Δεν μπορούσαν να υπερβούν μια συμβατική ηθική.
    Ο Θεός Λόγος, ενσαρκούμενος, μας έδωσε τη δυνατότητα να υπερβούμε, με τη χάρη Του, αυτή την ηθική, ν’ αγαπάμε και να ευλογούμε όσους μας μισούν και καταριώνται, να μην προβάλλουμε αντίσταση σε κανένα που μας επιβουλεύεται, κλπ.
    Αυτής της Χάριτος όμως, έπρεπε να προηγηθεί ο Νόμος, ως παιδαγωγός, μέχρι ο λαός του Θεού να ξεπεράσει τη νηπιακή του κατάσταση.

    Με το άρθρο του κ. Σχοινά συμφωνώ κατά βάσιν. Στην Ορθοδοξία τα πράγματα (η σωτηρία) παίιζονται σε προσωπικό επόπεδο. Υπάρχουν κάποιοι ηθικοί κανόνες, αλλά προέχει η σχέση του πιστού με τον Θεό, μέσα στην Εκκλησία φυσικά και μέσω του πνευματικού του πατέρα.

    Μια ένσταση για την εθνική/πατριωτική συνείδηση: Πολλές φορές κάποιοι ορθόδοξοι χριστιανοί τη χρησιμοποιούν ως προκάλυμμα του έμπρακτου εθνοφυλετισμού τους.
    Υπενθυμίζω τα λόγια ενός κειμένου του 2ου αιώνα, της προς Διόγνητον επιστολής για τους χριστιανούς:
    “Πατρίδας οἰκοῦσιν ἰδίας, ἀλλ᾽ ὡς πάροικοι• μετέχουσι πάντων ὡς πολῖται, καὶ πανθ᾽ ὑπομένουσιν ὡς ξένοι• [b]πᾶσα ξένη πατρίς[/b] ἐστιν αὐτῶν, καὶ [b]πᾶσα πατρὶς ξένη[/b].”

  4. Μια απορία, ας μου επιτραπεί να νομίζω ουσιώδης κε. Σχοινά, διότι αφορά στη μόνη – θεωρώ – [u]θέση[/u] που εκφράζει το κείμενό σας.

    Όταν όλο το άρθρο επιχειρηματολογεί υπέρ του ότι δεν πρέπει να κρίνουμε καμιά πράξη εφόσον δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τις βαθύτερες προθέσεις του φορέα της, από πού προκύπτει η προτροπή σας: “Βεβαίως κάθε ἀντίδραση, κάθε εἴδους ἀντίδραση πρέπει νά γίνεται μέ κόσμιο καί ἀξιοπρεπῆ τρόπο. “;

    [b]Γιατί[/b] “πρέπει”, και μάλιστα “βεβαίως”;

    Πώς δηλαδή η [i]κοσμιότητα [/i]και η [i]αξιοπρέπεια[/i] καθίστανται, αίφνης, σημαντικές, τη στιγμή που όλη η συλλογιστική του άρθρου όχι μόνο παρακάμπτει αλλά και ακυρώνει, θα έλεγα, τέτοιας υφής κριτήρια;

  5. Η ερμηνεία της ψυχικής ζωής με τα “εγώ” και “υπερεγώ” του Φρόυντ δεν με έπεισε ποτέ. Πρόσφατα έμαθα τι σημαίνει ο όρος “μεταπατερικός”. Το ότι δεν μου τον αποδίδετε με ευχαριστεί ιδιαίτερα γιατί δεν συμφωνώ με τους κύριους εκφραστές της κίνησης αυτής. Βέβαια, ο όρος “μεταπατερικός” αποδίδεται εντελώς λανθασμένα και σε ανθρώπους με κριτική σκέψη που ερευνούν τας γραφάς.
    Στην ιστοσελίδα αυτή κάνω σχόλια επειδή την μελετώ. Το άρθρο μου φάνηκε ότι τείνει προς την κατεύθυνση της θεοκρατικής επιχειρηματολογίας, μολονότι δεν πιστεύω ότι ο συντάκτης του το συνειδητοποιεί, όπως συμπεραίνω από άλλα ωραία κείμενά του.
    Δεν μου πέρασε όμως ποτέ από το μυαλό ότι το Αντίφωνο είναι θεοκρατική ιστοσελίδα. Ούτε οι Πατέρες υποστήριξαν ποτέ οιανδήποτε μορφή θεοκρατίας, εκτός αν μου αποδείξετε ή υποδείξετε ποιος και πού, και πεισθώ ότι δεν είναι προϊόν παραχάραξης. Πολλά κείμενα Πατερικά δεν έχουν ελεγχθεί ακόμη αρκετά ως προς τις πιθανές παρεμβολές από τους αντιγραφείς τους. Ένας κορυφαίος ποιητής, μουσικός, θεολόγος και φιλόσοφος όπως ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, δεν αποδέχομαι ότι έγραψε ποτέ τις δικολαβίστικες ανοησίες που παραθέτει σαν γνήσιες ο κ. Σχοινάς: “Ὁ φόνος κακόν· μόνου γὰρ τοῦ Θεοῦ τὸ χωρίζειν τὴν ψυχὴν ἐκ τοῦ σώματος, τοῦ καὶ συνδήσαντος· εἰ δὲ φονεύσω ὑπὸ Θεοῦ κελευόμενος, καλόν· πᾶν γὰρ ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ, ἀγαθόν”. Θεός φυλάξοι!

    Ο υπαινιγμός σας, όμως, ότι ίσως είμαι παρείσακτος, (πριν λίγο καιρό με χαρακτηρίσατε ότι ασκώ “ι δ ε ο λ ο γ ι κ ό_ προπηλακισμό” όταν τόλμησα να ασκήσω κριτική σε επιφυλλίδα του Γιανναρά) με έκανε να ξανακοιτάξω το “Προλογικό σημείωμα του Διαχειριστή”. Ομολογώ ότι δεν ανήκω στους “φίλους και γνωστούς” του Διαχειριστή του Αντίφωνου, μολονότι με χαρακτηρίζει η “έγνοια και η επιθυμία να κοινωνηθούν υπαρκτικής σημασίας ζητήματα”. Αν εν πάσει περιπτώσει είμαι ανεπιθύμητος, θα δεχτώ ευχαρίστως μία αιτιολογημένη υπόδειξη να αποχωρήσω, αλλά μόνο από τον Διαχειριστή. Οι συμμετέχοντες στον διάλογο μπορούν απλά να με αγνοούν.

  6. Ίσως κάποτε μου αποκαλυφθεί το γιατί ο Θεός έδωσε εντολή στον Ηλία να σφάξει τους Ιερείς του Βαάλ και στον Μωυσή επιλεκτικά τους Ισραηλίτες που λάτρεψαν τον χρυσό μόσχο. Μέχρι τότε θα θεωρώ πιθανότερο ότι ήταν δικές τους επιλογές, που βέβαια πίστεψαν ότι προέρχονται από τον Θεό. Ουδείς αναμάρτητος. Σαν πολίτης, όμως, και χριστιανός θεωρώ αυτές τις ιστορίες παραδείγματα, που με τίποτε δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να δικαιώσουν οποιεσδήποτε πρακτικές, και μάλιστα σήμερα, όπως επιχειρεί έντεχνα το πιό πάνω άρθρο. Οι προθέσεις του δολοφόνου ή του τραμπούκου μόνο επιβαρυντικές μπορεί να είναι, όχι ελαφρυντικές. Ο Θεός δεν δίνει τέτοιες εντολές. Γι αυτό και καταλογίζω σε αυτό το άρθρο τάσεις Θεοκρατικές.
    Ο Απόστολος Παύλος που εισήγαγε στην διδασκαλία του το δίπολο Νόμος-Χάρις δεν το έκανε για να δικαιολογήσει παρόμοιες συμπεριφορές των προπατόρων του. Η Παλαιά Διαθήκη σε μεγάλο μέρος της είναι εντελώς μέσα στο πνεύμα της Καινής, όπως μας δίδαξαν Πατέρες και Άγιοι με την διδασκαλία τους, διαψεύδοντας τις ερμηνείες που μας δίδαξαν τα βιβλία των θρησκευτικών, προτεστάντικης κατά κανόνα έμπνευσης. Ο ίδιος ο Χριστός θεώρησε την νομικίστικη ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης προϊόν υποκρισίας των γραμματέων και Φαρισαίων και Σαδδουκαίων και λοιπών “θεολόγων” και όχι μία ανώριμη διδασκαλία που ήλθε να βελτιώσει. Πρέπει να αντέξουμε το γεγονός ότι το θεόπνευστο δεν απαλλάσσει τις γραφές από τις ανθρώπινες ατέλειες αυτών που τις έγραψαν.
    Καμμία παιδαγωγία των Ισραηλιτών δεν δικαιολογεί τον φόνο των ιερέων του Βαάλ και ο Μωσαϊκός νόμος δεν περιέχει τέτοιες εντολές, εκτός αν δεν τις είδα μέχρις σήμερα. Θα ξαναψάξω. Δεν ξεχνώ την πολύτιμη υπόμνηση του Γέροντα Παϊσιου που μου διδάξατε σε προηγούμενη συζήτησή μας. Την αντιγράφω:
    “Διάβαζε το Ευαγγέλιο με προσοχή και ευλάβεια. Κι όταν κάτι δεν καταλαβαίνεις, μην προσπαθείς να το κατανοήσεις διανοητικά, αλλά προσευχήσου στον Θεό λέγοντας: “Εδώ υπάρχει κάτι πολύ άγιο και μεγάλο, κι εγώ είμαι πολύ μικρός κι αμαρτωλός για να το καταλάβω. Φώτισε με, σε παρακαλώ”. Κι ο Θεός κάποια στιγμή θα σε φωτίσει και θα το καταλάβεις”.
    Το απόσπασμα από την προς Διόγνητον Επιστολή μου θύμισε την Προς Εβραίους επιστολή (κεφ.11,13-16) και το σημείο που για μένα αποτελεί πυρήνα και ρίζα κατήχησης κάθε σύγχρονου αθέου, ιδιαίτερα νηπιοβαπτισμένου νεοέλληνα: Η συνειδητοποίηση ότι είμαστε εξόριστοι σε έναν κόσμο ανοίκειο, που δεν διορθώνεται με τις καλές μας πράξεις ούτε με την αγιότητα, η νοσταλγία να επιστρέψουμε στην πραγματική μας πατρίδα. Αυτή η νοσταλγία γεννά τον σπόρο της Πίστης σε στέρεο έδαφος. Όποιος δεν αισθάνεται έτσι, κοιτάζοντας τον κόσμο γύρω του, δεν νομίζω ότι μπορεί να αποκτήσει ούτε ένα δευτερόλεπτο Πίστης. Παραθέτω:
    13 Κατὰ πίστιν ἀπέθανον οὗτοι πάντες, μὴ λαβόντες τὰς ἐπαγγελίας, ἀλλὰ πόρρωθεν αὐτὰς ἰδόντες καὶ ἀσπασάμενοι, καὶ ὁμολογήσαντες ὅτι ξένοι καὶ παρεπίδημοί εἰσιν ἐπὶ τῆς γῆς. 14 οἱ γὰρ τοιαῦτα λέγοντες ἐμφανίζουσιν ὅτι πατρίδα ἐπιζητοῦσι. 15 καὶ εἰ μὲν ἐκείνης μνημονεύουσιν, ἀφ’ ἧς ἐξῆλθον, εἶχον ἂν καιρὸν ἀνακάμψαι· 16 νῦν δὲ κρείττονος ὀρέγονται, τοῦτ’ ἔστιν ἐπουρανίου. διὸ οὐκ ἐπαισχύνεται αὐτοὺς ὁ Θεὸς Θεὸς ἐπικαλεῖσθαι αὐτῶν, ἡτοίμασε γὰρ αὐτοῖς πόλιν.

  7. Επί της ουσίας της διαφωνίας μας δεν έχω κανέναν λόγο να επανέλθω: Ουδέποτε διεκδικώ, για λογαρισμό της δικής μου άποψης, την “τελευταία λέξη” ενός διαλόγου.

    Επανέρχομαι μόνο για να σαφηνίσω ότι επ’ ουδενί υπαινίχθηκα πως σας θεωρώ [i]παρείσακτο[/i] μέσα στις σελίδες του “Αντιφώνου”. Επισήμανα απλά μια [i]αντίφαση[/i], την οποία δεν μου δείχνετε να έχετε συνειδητοποιήσει ο ίδιος:
    Μάχεστε υπέρ της [i]αποϊεροποίησης[/i] (προκρίνοντας βέβαια τον όρο με τον οποίο ο επικυρίαρχος λόγος σάς έχει διδάξει να την κατανοείτε: [i]αντι-θεοκρατία[/i]) ενώ ο ίδιος σας ο εαυτός θα κ α τ α β υ θ ι ζ ό τ α ν – επιτρέψτε μου να εκτιμώ – στην [b]πλήξη[/b] εαν τυχόν ήσασταν υποχρεωμένος να αναπνέετε μέσα σε έναν αποϊεροποιημένο περίγυρο.

  8. Πριν από τη διδαχή του π. Παϊσίου που σας παρέθεσα, κ. Δεληνικόλα, είχα γράψει: “[i]Το Ευαγγέλιο είναι βιβλίο της Εκκλησίας, και μόνο μέσα σ᾿ αυτήν κατανοείται κι ερμηνεύται αυθεντικά. Υπεύθυνη για την ερμηνεία του είναι η Εκκλησία. (βλ. και το αναρτημένο στο “Αντίφωνο” άρθρο “Πνευματικοίς πνευματικά συγκρίνοντες”.)
    Αυτό φυσικἀ δεν αποκλείει και τον κάθε πιστό να μετέχει σ’ αυτήν την ερμηνεία και την κατανόηση προσωπικά[/i].”

    Η Εκκλησία εκφράζεται κυρίως δια των αγίων Πατέρων. Για ό,τι δεν καταλαβαίνουμε από τη Γραφή, εκτός από την προσευχή στον Θεό για φωτισμό, καλό είναι να προστρέχουμε σ’ αυτούς. Ανέτρεξα στον σπουδαιότερο ερμηνευτή εξ αυτών, στον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο (Λόγος εις Πέτρον τον Απόστολον και Ηλίαν τον Προφήτην), και είδα ότι δεν θεωρεί τον φόνο των ιερέων του Βάαλ από τον Προφήτη ως δική του επιλογή, αλλά κατ’ εντολήν του Θεού. Αμαρτία του Προφήτη θεωρεί το ότι υψηλοφρόνησε μετά απ’ αυτό το “κατόρθωμἀ” του, που το θεώρησε δικό του, όχι δυνάμει Θεού. Φυσικά, και “οὐδεὶς ἀναμάρτητος”.
    Γράφει σχετικά ο ιερός Χρυσόστομος:
    “σκοπὸς γάρ μοι δεῖξαι, ὅτι ἁμαρτίᾳ ὑπέπεσε• λέγω τὴν ἁμαρτίαν οὐ κατηγορῶν τοῦ δικαίου, ἀλλ᾽ ὑπόθεσιν σωτηρίας πραγματευόμενος, ἵν᾽ ὅταν ἴδῃς ἐκείνους ἁμαρτήσαντας, μὴ ἀπογνόντας δὲ ἑαυτῶν, ἀλλὰ τῆς τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίας τυχόντας, σὺ ἐὰν ἁμαρτήσῃς, περισσοτέραν ἐλπίζῃς τὴν σωτηρίαν.” (PG 50, 733)

    Συμφωνώ με το ότι αυτές οι ιστορίες δεν είναι παραδείγματα, που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δικαιώσουν οποιεσδήποτε πρακτικές, και μάλιστα σήμερα. Σήμερα βρισκόμαστε στην περίοδο της Χαριτος. Άλλα ίσχυαν στην περίοδο του Νόμου.
    Οι Μωυσής και Ηλίας σκότωσαν όσους είχαν πλανηθεί, για να μην πλανήσουν περαιτέρω τον ευόλισθο ισραηλιτικό λαό. Η θεία Οικονομία προόρισε αυτός ο λαός να μείνει εντός κάποιων ηθικών πλαισίων και πιστός στον αληθινό Θεό, για να γίνει δυνατό να γεννηθεί απ’ αυτόν η Θεοτόκος, αυτή που έδωσε σάρκα στον Θεό Λόγο. Όλη η Π. Διαθήκη οδηγεί στην Παναγία. Ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας γράφει πως όταν ο Θεός είπε ότι όλα τα δημιούργησε “καλὰ λίαν”, το είπε γιατί προέβλεπε το κάλλος της Θεοτόκου.

  9. Αγαπητοί μου, Τheo και Νίκο Δεληνικόλα, δεν μπορώ να καταλάβω από πού βγάλατε το συμπέρασμα ότι ο προφ. Ηλίας ‘είχε εντολή’ να σφάξει τους ιερείς του Βάαλ. Που λέει κάτι τέτοιο στην Γραφή;

    Σχετικά δε με την αμαρτία στην οποία υπέπεσε ο προφήτης έχω την εντύπωση πως ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εννοεί κάτι άλλο από αυτό που καταλάβατε εσείς κ. Τheo. To συμπεραίνει κανείς αυτό και από το : “[b]και ηθέλησέ σου χαυνώσαι την απανθρωπίαν, και συ επέµενες αυτήι»[/b].

    Ένας εξίσου ωραίος Λόγος του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι και ο ‘Προς τον Προφήτη Ηλία’. Σ’αυτόν βλέπει κανείς και το πώς ο κύριος προσπαθεί να κάνει τον προφήτη να λυπηθεί τον λαό του Ισραήλ και να ζητήσει από τον Κύριο να τους ελεήσει.
    Ένα πολύ ωραίο κομμάτι από τον λόγο αυτόν:
    «Τί οὖν ὁ Θεός;
    [b]Ὁρῶν αὐτὸν µὴ χωροῦντα πρὸς φιλανθρωπίαν τὴν τῶν πταιόντων[/b], χωρίζει τὸν Ἠλίαν τῆς µετὰ τῶν ἁµαρτωλῶν κατοικήσεως.
    Ἐγὼ, φησὶν, ὦ Ἠλία, οἶδά σου τὸν ζῆλον, δυσωποῦµαί σου τὴν πολιτείαν·
    ἐλεῶ δὲ καὶ τοὺς ἁµαρτωλοὺς, ἡνίκα ἂν ὑπὲρ τὸ µέτρον κολάζωνται·
    σὺ δὲ δεινὸς εἶ ἔκδικος τῆς εὐσεβείας, τὸ δὲ τῶν ἀνθρώπων γένος συνεχῶς πληµµελοῦν.
    Χωρίζω τοίνυν ὑµᾶς τῆς µετ’ ἀλλήλων κατοικήσεως.
    Ἀνάβηθι ὡς εἰς οὐρανὸν, φέρειν ἁµαρτωλοὺς µὴ δυνάµενος·
    ἐγὼ δὲ ἐπιδηµήσω τῇ γῇ.
    [b]Ἂν ἐπὶ πολὺ, φησὶ, συµµένῃς ἁµαρτωλοῖς, ἐκτριβήσεται ἐκεῖνο τῶν ἀνθρώπων τὸ γένος, παρὰ σοῦ συνεχῶς κολαζόµενον. [/b]
    Τί οὖν;
    Μετάστηθι ὡς εἰς οὐρανοὺς, ὦ Ἠλία·
    οὐ δύναται γὰρ πῦρ συνοικεῖν καλάµῃ.
    ∆ίδωµί σοι συνοικοῦντας ἀναµαρτήτους·
    τοῖς τῶν ἀγγέλων σε συγκατοικίζω χοροῖς.
    Μετάστηθι σὺ πρὸς τὸν οὐρανόν·
    ἐγὼ δὲ ἁµαρτωλοῖς ἐνδηµήσω, ὁ φέρειν ἐπὶ τῶν ὤµων τὸ πεπλανηµένον δυνάµενος πρόβατον, ὁ λέγων πρὸς πάντας τοὺς ἁµαρτωλούς·
    ∆εῦτε πρός µε, πάντες οἱ κοπιῶντες, ἐγὼ οὐ κολάσω ὑµᾶς, ἀλλ’ ἀναπαύσω ὑµᾶς»

    Ο λόγος ολόκληρος είναι εδώ: http://www.documentacatholicaomnia.eu/02g/0345-0407,_Iohannes_Chrysostomus,_In_Eliam_prophetam,_MGR.pdf

  10. Στη Γραφή, λίγο πριν από τον φόνο των ιερέων του Βάαλ, λέει ο Προφήτης: “[i]σὺ εἶ Κύριος ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ καἲ ἐγὠ δοῦλός σου καὶ διὰ σὲ πεποίηκα τὰ ἔργα ταῦτα[/i]” (Βασ. Γ΄, 18, 36). Φαίνεται πως όλες οι πράξεις του, και ο φόνος που επακολούθησε, έγιναν κατ’ εντολήν του Θεού.

    Στον λόγο του “εις Πέτρον τον Απόστολον και Ηλίαν τον Προφήτην” λέει επίσης ο ιερός Χρυσόστομος: “[i]Τί ἐστί σοι, Ἠλία; σὺ εἶ ὁ τὸν οὐρανὸν κλείσας, καὶ τὴν βροχὴν χαλινώσας, ὁ τῷ ἀέρι ἐπιτάξας, καὶ τὸ πῦρ ἄνωθεν καλέσας, ὁ σφάξας τοὺς ἱερεῖς, ὁ εἰπὼν τῷ βασιλεῖ Ἀχαάβ• Σὺ εἶ ὁ διαστρέφων τὸν Ἰσραὴλ, καὶ ὁ οἶκος τοῦ πατρός σου• ὁ εἰπών• Ζῇ Κύριος, εἰ ἔσται ὑετὸς, εἰ μὴ διὰ στόματός μου• ὁ τὴν οἰκίαν τῆς χήρας ἅλωνα καὶ δράγματα ποιήσας, ὁ τοῖς στοιχείοις ἐπιτάξας, λόγον πόρνης ἤκουσας, καὶ ἔφυγες, καὶ μία γυνὴ αἰχμάλωτον ἀπάγει; Αἱ δύο ἀκροπόλεις ὑπὸ γυναικὸς ἠλέγχθησαν• Πέτρος κόρην ἐφοβήθη, καὶ οὗτος τὴν Ἰεζάβελ• τοῖς αὐτοῖς περιέπεσον ἁμαρτήμασι. …
    ἵνα μάθῃς, Ἠλία, ὅταν τι παράδοξον ποιῇς, μὴ σαυτῷ ἐπιγράφειν, ἀλλὰ τῇ τοῦ Θεοῦ δυνάμει. Εἶδες πῶς ὅτε ἀπέστη ἡ χάρις, ἠλέγχθη ἡ φύσις;[/i]”

    Μέχρι τη φυγή του, ο Προφήτης είχε μέσα του τη χάρη του Θεού (και όταν φόνευσε τους ιερείς). Την έχασε όταν υψηλοφρόνησε για τα “παράδοξα” που έκανε, όπως κι ο Απόστολος Πέτρος την έχασε όταν καυχήθηκε στον Κύριο ότι δεν θα τον αρνηθεί. Και κατέληξαν και οι δυο να φοβούνται γυναίκες. (Κι είναι χαρακτηριστικό πως ο ιερός Χρυσόστομος, μέσα στα κατορθώματά του Προφήτη, συγκαταριθμεί και τη σφαγή των ιερέων.)
    Η “απανθρωπία” του Προφήτη είναι το ότι θέλησε να “τιμωρήσει” τον λαό με την ανομβρία. “[i]οὐκ ἤθελες τὸν σὸν Δεσπότην ἀξιῶσαι, ἵνα δῷ ὑετὸν ἐπὶ τῆς γῆς[/i]”, λέει ο ιερός Χρυσόστομος, λίγο παραπάνω από το “και ηθέλησέ σου χαυνώσαι την απανθρωπίαν, και συ επέµενες αυτή”.

    Όσο για τον λόγο στον οποίο με παραπέμπετε, κατά πάσαν πιθανότητα είναι ψευδεπίγραφος, δεν είναι του Χρυσοστόμου, και πραγματεύεται αυτή την “απανθρωπία” του Προφήτη. Δεν έχει καμία σχέση με τη σφαγή των ιερέων.

    Η δυσκολία μας να καταλάβουμε την Παλαιά Διαθήκη πηγάζει από το ότι νομίζουμε ή θέλουμε ο Θεός να δρα με τη δική μας λογική. Όμως, Αυτός έχει τη δική Του “λογική”, που την καταλαβαίνουν οι θεούμενοι, κάποιοι σαν τον ιερό Χρυσόστομο.

  11. Λίγα από τα πολλά αποσπάσματα από την υμνολογία της Εκκλησίας μας σχετικά με τη σφαγή των ιερέων, όπου φαίνεται ξεκάθαρα πως ο Προφήτης είχε “συγκραθεί” με τον Θεό και τη σφαγή τη διέπραξε κατά θείαν έμπνευσιν (ζήλο):

    «[i]Τούς Ιερείς τής αισχύνης, ξίφει κατέσφαξας, … ζήλω θείω πυρποληθείς»
    «Ο τών αρρήτων επόπτης μυστηρίων, σύ … ιερείς εθανάτωσας»
    «Ιερείς τής αισχύνης, ως δυσμενείς έκτεινας, ένδοξε Προφήτα, ζήλω Θεού πυρπολούμενος»
    «τώ Θεώ δι’ αρετής, καί πολιτείας ακραιφνούς, συνεκράθης παρ’ αυτού, τήν εξουσίαν ειληφώς … δυσσεβείς κατηνάλωσας»
    «Ζήλω τού Κυρίου πυρούμενος, … τής αισχύνης ιερείς, σύ εθανάτωσας θερμώς[/i]»

    Να, από πού βγαίνει το συμπέρασμα.

  12. Άλλο το «[i]διὰ σὲ πεποίηκα τὰ ἔργα ταῦτα» ή το « ζήλω θείω πυρποληθείς[/i]» κι άλλο ένα «[b]Τάδε λέγει Κύριος[/b]».
    Νομίζω πως είναι φανερό ότι δεν υπάρχει αναφορά στην Γραφή για εντολή του Θεού προς τον προφήτη Ηλία όπως στην περίπτωση που ο Μωυσής έδωσε εντολή να φονευθούν οι τρισχίλιοι: [b]«τάδε λέγει Κύριος ο Θεός Ισραήλ· θέσθε έκαστος την εαυτού ρομφαίαν επί τον μηρόν…». Έξοδος 32,27[/b]
    Καλό θα ήταν να μας έλεγε κι ο κ. Φώτης Σχοινάς που το είδε και το πρωτοέγραψε.

    Δεν κατάλαβα γιατί παραθέσατε από την υμνολογία της Εκκλησίας τόσα όταν το θέμα είναι η Αγία Γραφή κι τι γράφει για το γεγονός αυτό. Δεν είναι θέμα τυχόν ερμηνείας αλλά το τι γράφει επακριβώς!

    Δεν ξέρω αν είναι ψευδεπίγραφος ο λόγος [b]MignePG 56,583-586[/b] (Ιωάννου Χρυσοστόμου, ‘Για τον Προφήτη Ηλία’) και πώς το συμπεράνατε εσείς. Εγώ το πληροφορήθηκα από μια φετινή ομιλία [b]του Μητροπολίτη Γόρτυνος Ιερεμία[/b] εδώ: [url]http://anavaseis.blogspot.gr/2012/07/blog-post_20.html[/url]

    Φυσικά αυτά δεν έχουν τόσο σχέση με την ένσταση του Νίκου Δεληνικόλα σχετικά με το αν άγιοι άνδρες μπορεί να λάβουν εντολή από τον Κύριο να φονεύσουν άνθρωπο!
    Νομίζω πως δεν είναι τόσο δύσκολα τα πράγμα! Αν απαντήσουμε στο παρακάτω ερώτημα εύκολα λύνουμε και τις απορίες του Νίκου Δεληνικόλα:
    [u]Ο Άγγελος που φόνευσε τα πρωτότοκα των Αιγυπτίων έδρασε αυτόνομα ή κατ’εντολή του Κυρίου;[/u]
    Αν ο Άγγελος μετά από εντολή του Κυρίου εξολόθρευσε τα πρωτότοκα τότε που υπάρχει πρόβλημα στην περίπτωση του Μωυσέως και τον φόνο των τρισχιλίων;
    Είτε είναι Άγγελος αυτός που φονεύει ανθρώπους είτε είναι φίδια στην έρημο είτε άλλος άνθρωπος αυτό που έχει σημασία είναι το ότι τα πάντα γίνονται γιατί έτσι θέλει ο Κύριος!
    Εκτός κι αν πιστεύουμε ό,τι εμείς θέλουμε….

  13. Η προσπάθεια του Φώτη Σχοινά να σχηματίσει μετά από έρευνα, κόπο και εσωτερική διερεύνηση, τι “θέλει να πιστεύει”, αφού πάντα την τελική ευθύνη ο καθένας μας την έχει, για το τί νομίζουμε, και με αυτήν θα κριθεί, χωρίς να μπορεί να μεταφέρει ούτε στον πνευματικό ούτε στην εκκλησία την ευθύνη, αυτή του η προσπάθεια προκάλεσε ένα διάλογο που, για μένα, υπήρξε σημαντικός, δηλαδή ζωογονητικός. Οι πατέρες ζωντάνεψαν πάλι για λίγο μέσα μου, όχι ανώδυνα και με αφελή αποδοχή του πρώτου πρόχειρου νοήματος των λόγων τους, αλλά διεγείροντας την έρευνα και δείχνοντας πόσο ανεπαρκής είναι η στενά ατομική γνώση και οι προσωπικές πηγές, η φιλαυτία. Εκκλησία είναι και αυτή η έρευνα μίας συντροφιάς, όταν στηρίζεται στον σωματικό κόπο, όχι στην πρόχειρη διατύπωση άποψης.
    “Η σωματική γαρ εργασία προηγείται της ψυχικής, ώσπερ ο χους της εμπνευσθείσης τω Αδάμ ψυχής. Ο μη κτησάμενος την σωματικήν εργασίαν, ουδέ την ψυχικήν έχειν δύναται. Διότι αύτη εξ εκείνης γεννάται, ώσπερ ο στάχυς εκ του γυμνού κόκκου του σίτου”. Ισαάκ του Σύρου. Λόγος κγ΄ Περί Αγάπης Θεού και Αποταγής και της Εν Αυτώ Αναπαύσεως.

  14. @Ωκεανό:
    Τι να σου γράψω, φίλε μου, όταν περιμένεις να δεις ένα «Τάδε λέγει Κύριος», για να πειστείς; Νομίζεις πως οι προφήτες ή οι θεούμενοι εν γένει μιλούν με τον Θεό όπως μιλάς εσύ στον διπλανό σου; Ότι ο Θεός εκφράζεται με κτιστά λόγια;
    Η έκφραση «Τάδε λέγει Κύριος» είναι ανθρωπομορφική. Μας δίνει grosso modo να καταλάβουμε πώς κοινωνεί ο Θεός με τους Αγίους Του. Το πώς πραγματικά κοινωνεί δεν εκφράζεται με ανθρώπινα λόγια, γιατί δεν έχουμε ανάλογες παραστάσεις.
    Ο Θεός ενεργεί μέσω των Προφητών, των θεουμένων. Κι όποιος υποψιάζεται κάποια πράγματα μπορεί να καταλάβει πως αυτό σημαίνουν τα “ζήλω θείω πυρποληθείς” ή “πυρούμενος” ή “παρ’ αυτού, τήν εξουσίαν ειληφώς”, πως η σφαγή των ιερέων έγινε με την έμπνευση και τη δύναμη του Θεού. Είναι δυνατόν ένας “επόπτης αρρήτων μυστηρίων”, όσο έχει αυτήν την κοινωνία με τον Θεό, όταν Του μιλά και του λέει «διὰ σὲ πεποίηκα τὰ ἔργα ταῦτα», να δρα αυτόνομα;

    Νόμιζα πως θα καταλάβαινες γιατί παρέθεσα τόσα από την υμνολογία της Εκκλησίας. Η υμνολογία, εκφράζει τη συνείδηση της Εκκλησίας. Έγραψα χθες προς τον κ. Δεληνικόλα: “Το Ευαγγέλιο είναι βιβλίο της Εκκλησίας, και μόνο μέσα σ᾿ αυτήν κατανοείται κι ερμηνεύται αυθεντικά. Υπεύθυνη για την ερμηνεία του είναι η Εκκλησία. (βλ. και το αναρτημένο στο “Αντίφωνο” άρθρο “Πνευματικοίς πνευματικά συγκρίνοντες”.) Τα λόγια των Αγίων, τα ιερά κείμενα, μάς κατευθύνουν προς τη σωστή ερμηνεία της Γραφής, όχι οι νοησιαρχικές ερμηνείες της νεωτερικότητας.

    Όσο για την ομιλία PG 56,583-586, ο εκδότης της, ο Migne, την εκδίδει ανάμεσα στα “Spuria”, δηλαδή στα πλαστά, μη αυθεντικά, ψευδεπίγραφα έργα του Χρυσοστόμου. Αλλά και δική του να ήταν, δεν έχει καμία σχέση με το θέμα μας, με τη σφαγή των ιερέων, όπως προέγραψα.

  15. Ας δούμε τον λόγο του αγίου τον οποίο παρέθεσες εσύ, [i]«Εις Πέτρον τον Απόστολον και Ἠλίαν τὸν προφήτην».[/i]
    (Ξεφεύγουμε λίγο αλλά ελπίζω να μη γινόμαστε κουραστικοί.)

    «Οἰκουμενικὸν ναυάγιον κατεῖχε πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, οὐ δι’ ὕδατος, ἀλλὰ δι’ ἀβροχίας·
    ὁ οὐρανὸς ἐδέδετο, καὶ λοιπὸν ἐπείχετο, καὶ τὴν φύσιν ὅλην μετέβαλλε.
    Πάντα οὖν ἀπέθανε θεηλάτῳ ὀργῇ καὶ ἀπώλετο·
    οὐκ ἔμελε δὲ τῷ Ἠλίᾳ περὶ οὐ δενός·
    [b]εμέθυε γαρ τω ζήλω.[/b]
    Πᾶσα οὖν ἄωρος ἡλικία ἐτελεύτα.
    Τί ποιεῖς, Ἠλία;
    ἔστω, οἱ νεανίσκοι ἥμαρτον·
    τί τὰ παιδία παιδεύονται;
    [b]ἔστω, οἱ ἄνθρωποι ἥμαρτον, τί τὰ κτήνη συναποθνήσκουσι;
    τοσαύτην ἀσπλαγχνίαν περιβέβλησαι;
    οὐδενός σοι μέλει περὶ τῶν ἀνθρώπων·[/b]
    οὐ γυναῖκα ἔχεις, οὐ παιδίον·
    καταφρονεῖς τῶν ἀπολλυμένων.».

    Τι βλέπουμε εδώ; Αν και «[b]εμέθυε γαρ τω ζήλω[/b]» και όμως δεν έκανε ό,τι ήθελε ο Κύριος. Και τι ήθελε ο Κύριος; Να λυπηθεί ο πρ. Ηλίας τον λαό του Ισραήλ και να ζητήσει από τον Κύριο να τον ελεήσει.
    [i]«Εγείρει»[/i], λοιπόν [i]«αυτόν ο Θεός, και ποιεί αυτόν άπειρον γην οδεύσαι εκείθεν έως Σιδώνος, ίνα καν ούτως ιδών Ηλίας τα γινόμενα, αξιώσῃ τον ∆εσπότην αυτού δούναι υετόν»[/i].
    [b]Δε υπάρχει λοιπόν αμφιβολία πως το “ζήλω θείω πυρποληθείς» δεν δηλώνει πάντα και απόλυτη ταύτιση του θελήματος του θεούμενου με αυτό του Κυρίου! [/b]

  16. Άλλο “ζἠλος” απλώς (δηλαδή ανθρώπινος), κι άλλο “θείος ζήλος”, “ζήλος του Κυρίου”, “σύγκραση με τον Θεό” λήψη εξουσίας απ’ Αυτόν, κλπ. Νομίζω πως δεν είναι δύσκολο να το καταλάβεις.

    Δεν προτίθεμαι να επανέλθω. Νομίζω πως το εξαντλήσαμε το θέμα και πως, ενώ δεν βρήκες πουθενά καμία ένδειξη από εκκλησιαστική πηγή που να μας οδηγεί στο ότι ο Προφήτης ενήργησε αυτόνομα σφάζοντας τους ιερείς του Βάαλ, υπάρχουν πάμπολλες ενδείξεις και ερμηνείες από τις ίδιες πηγές που μας οδηγούν στο αντίθετο. Είναι προφανές.

  17. Mερικοί πραγματικά είστε εκτός τόπου και χρόνου! Εδώ ο κόσμος καίγεται και ασχολείστε με δήθεν βαθυστόχαστες αναλύσεις και καθωσπρεπισμούς. Τα πράγματα είναι πολύ απλά:

    Κατ’ αρχάς να σημειώσω ότι ο αρθογράφος ξεκινάει με ένα μεγάλο “φάουλ”. Κανονικά έπρεπε να σταματήσω να διαβάζω εκεί, αλλά έκανα τον κόπο (πραγματικά) και άντεξα μέχρι τέλους. Λέει: ” [i]… Κατ᾿ ἀρχήν ὅλοι (οἱ Χριστιανοί ἐννοεῖται) συμφωνοῦν ὅτι τό ἐν λόγῳ ἔργο εἶναι χυδαῖο καί βλάσφημο καί ὅτι προσβάλει βάναυσα κάθε ἰδέα Τέχνης …[/i]”

    Λέτε “όλοι” αλλά αμέσως βάζετε σε παρένθεση το (οι Χριστιανοί εννοείται) και αναρωτιέμαι αν συνειδητοποιήσατε πόσο σαχλή είναι αυτή η τοποθέτησή σας. Δηλ. πώς ξέρετε ότι μόνον όσοι είναι Χριστιανοί νιώθουν έτσι; Πώς ξέρετε ότι δεν υπάρχουν Χριστιανοί που ΔΕΝ νιώθουν έτσι; Κάνατε κάποια έρευνα, κάποιο …γκαλοπ; Και πως αποκλείετε το γεγονός κάποιος Μουσουλμάνος, ή Βουδιστής, ή ακόμα και Άθεος να νιώθει ακριβώς την ίδια απέχθεια για το θεατρικό έργο αυτό, ακριβώς όπως ένιωσαν οι “θρησκόληπτοι” που βρέθηκαν απέξω και διαδήλωσαν την δυσαρέσκειά τους; Τελικά γιατί πρέπει να υπάρχει θρησκευτική χροιά στην άρνηση να δεχτούμε κάτι το απρεπές; Αντιλαμβάνεστε ότι αυτό που γράψατε είναι επιεικώς …βλακώδες;

    Τα πράγματα με το Corpus Christi είναι απλούστατα:

    Κάποιοι “ανέβασαν” μιά θεατρική παράσταση η οποία στόχο έχει να προκαλέσει. Θα μπορούσαν να ασχοληθούν με τον βίο του Μωάμεθ, του Βούδα ή του …φούφουτου. Διάλεξαν τον ΚΗΙΧ. Δεν τον παρουσίασαν ως αυτό που ιστορικώς ήταν αλλά ως …κίναιδο μεταξύ κιναίδων. Δικαίωμά τους, λένε οι “προοδευτικοί”. Όχι απαντούν οι “άλλοι”. Η προσβολή κάποιας θρησκείας δεν μπορεί να θεωρηθεί ως “ελεύθερη έκφραση”.

    Ποιός έχει δίκηο; Είστε ελεύθεροι να ψηφίσετε!

    Το θέμα όμως δεν βρίσκεται στα ποσοστά των “υπέρ” και των “κατά”. Το θέμα είναι ότι σε μιά Δημοκρατία -κατ’ αρχήν- υπάρχουν κανόνες.

    * Η ελευθερία δεν μπορεί να ερμηνεύεται σαν ασυδοσία.

    * Το δικαίωμα στην έκφραση δεν σημαίνει ότι μπορώ να λέω ό,τι θέλω.

    * Κάθε ένας από εμάς οφείλει να σέβεται τον συμπολίτη του.

    Υπάρχουν λοιπόν κάποια όρια στην συμπεριφορά μας τα οποία συνολικά αποτελούν ένα κοινωνικό συμβόλαιο το οποίο μας δεσμεύει. Στην συγκεκριμένη περίπτωση κάποιοι νιώθουν ότι η θεατρική αυτή παράσταση τους προσβάλλει. Κάποιοι άλλοι όχι μόνο δεν τους προσβάλλει αλλά θεωρούν και οπισθοδρομικό το ότι κάποιοι άλλοι όντως προσεβλήθησαν.

    Δυστυχώς σε άλλα σοβαρά κράτη όπου η έννοια του σεβασμού του άλλου όντως λειτουργεί, περιπτώσεις όπως αυτές είναι σπανιότερες. Πάντως το δικαίωμα στην κόσμια διαμαρτυρία το έχει κάθε ένας που θεωρεί ότι θίγεται. Μάλιστα από την στιγμή που το θέμα πήγε στα δικαστήρια, εκεί προφανώς θα λάμψει η αδέκαστη ελληνική δικαιοσύνη και θα αποφανθεί αν όντως υπάρχει παραβίαση της σχετικής νομοθεσίας ή όχι. Καλώς ή κακώς στις Δημοκρατίες το κοινωνικό συμβόλαιο παραμένει εν ισχύ όταν και μόνον όταν η δικαιοσύνη -για να το πουμε απλά- κάνει την δουλειά της.

    Καλώς λοιπόν έπραξαν οι θεατράνθρωποι και ανέβασαν το έργο αυτό, καλώς έπραξαν και όσοι βρέθηκαν στο “Χυτήριο” προκειμένου να υποστηρίξουν τους εκατέρωθεν διαφωνούντες.

    Τέλος να παρατηρήσω ότι άθλια εντύπωση μου κάνει η αναφορά του αρθρογράφου στην παρουσία ορισμένων βουλευτών και ειδικά της Χρυσής Αυγής. Διότι όπως όλοι γνωρίζουμε, παρόντες ήσαν βουλευτές και από άλλα κόμματα. Γιατί αυτός ο επιλεκτικός χειρσμός; Πώς γνωρίζει ο κύριος Σχοινάς ότι οι μεν πήγαν για άγρα ψήφων ενώ κουβέντα δεν κάνει για τις προθέσεις των υπολοίπων. Πάλι κάποια κρυφή έρευνα έκανε; Εκτίθεται ο αρθρογράφος με την πασιφανή “προτίμησή” του!

    Να σημειώσω και κάτι τελευταίο: Το κείμενο κλείνει με το ίδιο λάθος όπως άρχισε. Δηλαδή χρησιμοποιεί την (χριστιανική) θρησκεία για να εκφέρει μία καθαρώς πολιτική θέση. Και εξηγώ:

    Υπενθυμίζω ότι το κόμμα της Χ.Α. λειτουργεί απολύτως νόμιμα έχοντας μάλιστα πάρει και άδεια από τον Άρειο Πάγο, εκπροσωπείται δε από τουλάχιστον το 7% του εκλογικού σώματος, με αυξητική τάση. Αν όμως ο κύριος Σχοινάς έχει στοιχεία τα οποία πέραν κάθε αμφιβολίας αποδεικνύουν τους -ιδιαίτερα βαρύτατους- χαρακτηρισμούς που έκανε για το κόμμα αυτό, έχει νομίζω υποχρέωση πρωτίστως ως Έλλην πολίτης και όχι ως Χριστιανός να τα καταθέσει στον αρμόδιο εισαγγελέα. Και τούτο διότι αν η Χ.Α. παραβιάζει την τρέχουσα νομοθεσία της χώρας μας (περι ρατσισμού, ναζισμού, κλπ.) αυτό δεν έχει να κάνει με κανένα θρησκευτικό δόγμα αλλά με το νομικό δίκαιο. Αρμόδιος δε για να επιληφθεί του θέματος είναι ο υπουργός Προ-Πο κος Δένδιας και όχι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος.

    Δυστυχώς όμως για τον κύριο Σχοινά και το άρθρο του είναι φανερό ότι έχει μπερδέψει κάποια πράγματα. Διότι δεν είναι δυνατόν κάποιος να συγχέει -ελπίζω όχι σκόπιμα- τον Εθνικισμό και τον Φυλετισμό με τον Ναζισμό και τον Ρατσισμό, να τα κάνει όλα αυτά “σούπα” με ολίγη “χριστιανοσύνη” και μετά να απαιτεί να τον πάρουμε στα σοβαρά κι από πάνω!

    Με αντιλαμβάνεστε ελπίζω;

  18. Γιάννη επίτρεψέ μου να θυμίσω τη φράση του Δάντη: “[b]ο δρόμος προς την Κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις[/b]”. Έχει διαχρονική ισχύ.

    Ισχύει φυσικά όταν υπάρχουν [b]προ-θέσεις[/b]. Στους μεταμοντέρνους όμως καιρούς μας, της εσωτερικής διάλυσης του υποκειμένου και της μετατροπής του σε ψηφιακό είδωλο, αμφιβάλλω αν υπάρχουν καν προ-θέσεις. Οπότε για ποια ηθική αποτίμηση βάσει προθέσεων μπορεί να μιλάμε;

    Δεν νομίζω ότι επαρκεί η σκευή μας για ψηφιακές συζητήσεις τόσο υψίσυχνων θεμάτων, όπως η συγκρότηση του πολιτισμικού υποκειμένου, η αυτονομία του έναντι του ατομικού, η ασυμβατότητα της “ηθικής” του συλλογικού με την ηθική του ατομικού και η ως προς το συλλογικό θεοδικία. Ο λόγος του συλλογικού είναι δυνατόν να κριθεί μόνο από την σκοπιά του υπερκείμενου δια-συλλογικού κοινού λόγου. Η ΠΔ είναι λόγος που αναφέρεται στη συγκρότηση ενός εθνικού συλλογικού: του εβραϊκού, αναλυόμενος σε διαφορετικές παραδόσεις μεταξύ των οποίων [b]η προφητική παράδοση είναι δευτερεύουσα και πάντοτε αποπεμπόμενη[/b]. Δεν μπορούμε να την διαβάζουμε σαν να μην υπάρχει η ΚΔ και να δεχόμαστε ερμηνείες της αντιβαίνουσες στα κριτήρια της Καινής. Δεν είμαστε Εβραίοι.

    Είμαστε βέβαια Έλληνες δηλαδή εξ ορισμού [b]άτομα[/b], άρα ανίκανα να αντιληφθούν το συλλογικό ως [b]υποκείμενο[/b] με μεταφυσική “κεφαλή”, ως κάτι παραπάνω από άθροισμα ατόμων, ως μη επιδεχόμενο ανάλυση με ατομικά (ηθικά) κριτήρια.

  19. Πολλά λόγια για το τίποτα. Είναι ξεκάθαρα τα πράγματα. αυτοί που διαμαρτυρήθηκαν κατάφεραν να κάνουν διάσημη αυτή την παράσταση. Κάναν ακριβώς ότι βόλευε τους συντελεστές της… Ενεργοποίησαν τα ευαίσθητα ανακλαστικά των αριστερο-αθέων και πολλοί πήγαν να την δουν μόνο και μόνο για αντίθεση στο αίσχος της διαμαρτυρίας.
    Τι κατάφεραν;

  20. Γιατί επιλέγετε την έκφραση “αίσχος της διαμαρτυρίας”; Τόσο κακό έκαναν; Δείχνει να έχετε πάρει θέση πριν οποιοδήποτε γεγονός διαμαρτυρίας.
    Επίσης στο “Τι κατάφεραν;” μου φαίνεται πολύ άδικο. Μια πράξη κρίνεται αποκλειστικά από το αποτέλεσμα; Θα συμφωνήσω με τον αρθρογράφο που το σχολιάζει επαρκώς. Και το αποτέλεσμα ήταν … να σταματήσει η παράσταση!

  21. Ήταν αισχρός ο τρόπος που διαμαρτυρήθηκαν και ήταν αισχρός πρωτίστως επειδή είχε υποκρισία. (και άλλα πολλά μπορώ να βρω…)
    Ζούμε σε μια κοινωνία που έχει σαπίσει από άκρη σε άκρη, έχουμε φτάσει στο σημείο να ζούμε σε έναν κανιβαλισμό και έχουμε θεοποιήσει το χρήμα.
    Η εκκλησία κάθισε εντελώς άπραγη μπροστά σε αυτή την αλλοτρίωση και στη διαρκή βλασφημία της εικόνας του Θεού.
    Είναι σύμπτωμα της σαπίλας αυτές οι παραστάσεις και δεν γιατρεύεις το σύμπτωμα – ιδίως με αυτό τον τρόπο.
    Τώρα θυμήθηκαν κάποιοι να υπερασπιστούν Αυτόν που ο ίδιος δεν θέλησε να υπερασπιστεί τον εαυτό του…
    Αίσχος

  22. Σκέφτηκα κάποια πράγματα για το εν λόγο θέμα αλλά ας αφήσω να μιλήσει ο γέρων Νίκων [url]http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=nMGhxqj_Aic[/url]. Η απάντηση μετά το 00:36:00

  23. Ευχαριστώ Θόδωρε για την απάντησή σου! Πραγματικά, μέρος του προβλήματος είναι η σύγχυση πάνω σε αυτά που επεσήμανες απλά και καθαρά: “η συγκρότηση του πολιτισμικού υποκειμένου, η αυτονομία του έναντι του ατομικού, η ασυμβατότητα της “ηθικής” του συλλογικού με την ηθική του ατομικού και η ως προς το συλλογικό θεοδικία. Ο λόγος του συλλογικού είναι δυνατόν να κριθεί μόνο από την σκοπιά του υπερκείμενου δια-συλλογικού κοινού λόγου.”

    Εξαιτίας αυτής της σύγχυσης, πιστεύεται ότι συλλογικές συμπεριφορές μπορούν να ερμηνευτούν και να κριθούν επαρκώς δια της αναγωγής στη σφαίρα των υποκειμενικών προθέσεων και συνάμα ότι είναι δυνατόν να συγκροτηθεί συλλογική ηθική συμπεριφορά με υλικό την ατομική ηθική και την αγαθότητα των ατομικών προθέσεων.

    Οπωσδήποτε το θέμα είναι πολύ-πολύ δύσκολο και, της σύγχυσης δεδομένης, οι παγίδες πολλές – όπως αυτή που αναφέρεις, δηλαδή το να επιχειρούμε αναγνώσεις της Παλαιάς Διαθήκης με κριτήρια άλλα, και δυστυχώς καμιά φορά αντίθετα, από αυτά της Καινής.

Σχολιάστε:

Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ