Μάριος Μπέγζος
Τρεις εορτασμοί σηματοδοτούν το έτος 2009: τα 400 χρόνια του τηλεσκοπίου του Γαλιλαίου, τα 200 χρόνια της γέννησης του Δαρβίνου και τα 150 χρόνια της κυκλοφορίας του βιβλίου του «Η καταγωγή των ειδών». Αυτός ακριβώς ο τρίδυμος εορτασμός παραπέμπει στο τρίπτυχο πλέγμα των προβληματικών σχέσεων
θρησκείας και επιστήμης που εμφανίζεται κατ΄ αποκλειστικότητα στη Δυτική Ευρώπη των Νέων Χρόνων και διαδραματίζεται μέσα στους κόλπους του λατινογενούς χριστιανισμού (ρωμαιοκαθολικισμού και προτεσταντισμού).
Ο ελληνογενής χριστιανισμός παραμένει αφετηριακά ξένος σε αυτήν την προβληματική για λόγους τουλάχιστον ιστορικούς, αφού υπνώττει μέσα στην οθωμανική κυριαρχία και ασφυκτιά στην τσαρική θεοκρατία της «Αγίας Ρωσίας». Ο παροικιακός Ελληνισμός των παραδουνάβιων ηγεμονιών, των δυτικοευρωπαϊκών κοινοτήτων και της φαναριώτικης λογιοσύνης αποβαίνει πρόδρομος του διαφωτισμού χάρη
στη διαμεσολάβηση πλειάδας λογίων ιερωμένων που μεταλαμπαδεύουν τα φώτα της νεωτερικότητας στην «καθ΄ ημάς Ανατολή» παρά την εμφάνιση σποραδικών - αν και όχι εντελώς αμελητέων- αντιδράσεων από ημιεπίσημους θρησκευτικούς φορείς.
Η ιδεολογική ένταση θρησκείας - επιστήμης
Αφετηριακό ορόσημο αποτελεί η καταδίκη του Γαλιλαίου από την ιεροεξεταστική εξουσία (1633). Πρόκειται για σύγκρουση δύο εξουσιών, της κοσμικής και της θρησκευτικής, με αφορμή την ισχύ του θεολογικού γεωκεντρισμού ή του επιστημολογικού ηλιοκεντρισμού.
Με τη «Δίκη του Γαλιλαίου» εδραιώθηκε η πεποίθηση της δυτικοευρωπαϊκής νεωτερικότητας ότι θρησκεία και επιστήμη είναι ασύμβατες και ανταγωνιστικές.
Το δεύτερο χρονολογικά πεδίο μάχης του ίδιου πολέμου ήταν το βιολογικό δίλημμα «δημιουργισμός ή εξελικτισμός» που τέθηκε από τη βιολογία τον 19ο αιώνα με πρωταγωνιστή τον Δαρβίνο και προγραμματική διακήρυξη το βιβλίο του «Η καταγωγή των ειδών» (1859) με τρόπο επιστημονικό και με το μεταγενέστερο έργο του «Η καταγωγή του ανθρώπου» (1871) σε επίπεδο κοσμοθεωρητικό πλέον.
Μετά το δίλημμα για την κίνηση της Γης τίθεται επί τάπητος το δίλημμα για την καταγωγή της ζωής (θεολογικός δημιουργισμός ή βιολογικός εξελικτισμός) κι έτσι η εστία μετατίθεται από τον ανόργανο, άβιο κόσμο στην ενόργανη, έμβια φύση.
Ο δημιουργισμός (creationism) πρεσβεύει μιαν τυπολατρική, φορμαλιστική, κατά γράμμα ερμηνεία της βιβλικής αφήγησης για την εκ του μηδενός (ex nihilo) δημιουργία του κόσμου από τον Θεό της Βίβλου αποκλείοντας τον εξελικτισμό (evolutionism) που προτείνει την άποψη ότι η ζωή εξελίσσεται από τα ατελέστερα στα τελειότερα είδη (species) ακολουθώντας ορισμένες αρχές (φυσική επιλογή των βιώσιμων ειδών, προσαρμογή στο φυσικό περιβάλλον, επικράτηση του ισχυροτέρου στον αγώνα της επιβίωσης). Η παρουσία θείου, υπερφυσικού, υπερβατικού, υπερεμπειρικού στοιχείου περιττεύει στην εξελικτική
διαδικασία της ζωής.
Σύμφωνα με την παροιμιώδη ρήση του κριτικού στοχαστή Στράους (D. F. Strauss 1808-1874) «ο Τζορντάνο Μπρούνο έκλεψε από τον Θεό τον ουρανό “με την κατάρρευση του γεωκεντρισμού” κι έγινε άστεγος ο Θεός, τώρα ο Δαρβίνος κλέβει από τον Θεό την εργασία κι έτσι μένει πια άνεργος. Ο καλός Θεός δεν έχει πια τίποτε να κάνει». Από την άλλη πάλι πλευρά μια εκλαϊκευμένη σχηματοποίηση του εξελικτισμού (Ε. Χέκελ, «Το αίνιγμα του κόσμου», 1899), διακηρύσσει ότι «ο άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο», φράση που ουδέποτε προήλθε από την πένα του Δαρβίνου και παρερμηνεύει το νόημα της βιολογικής θεωρίας της εξέλιξης.
Η θεολογική ύφεση θρησκείας - επιστήμης
Η σύγχρονη πρωτοποριακή θεολογία του λατινογενούς χριστιανισμού αναθεώρησε την εριστική απολογητική του παρελθόντος αιώνα και προσγειώθηκε ομαλά στον κριτικό διάλογο με τον εξελικτισμό κάνοντας διάκριση μεταξύ της βιολογικής θεωρίας της εξέλιξης, την οποία αποδέχεται όπως ακριβώς διατυπώνεται από τους κορυφαίους γενετιστές της εποχής μας, και της ιδεολογικής κοσμοθεωρίας του εξελικτισμού, ιδίως στην οξυμένη εκδοχή του λεγομένου «κοινωνικού δαρβινισμού» ή της «κοινωνιοβιολογίας», την οποία επικρίνει για τις ακρότητές της, και μάλιστα για την εκ των υστέρων ιδεολογική δικαιολόγηση του φυλετισμού (ρατσισμού) με την αδιαφοροποίητη επικράτηση του ισχυροτέρου που καταδικάζεται ως απολογία του καπιταλισμού και συνηγορία του ιμπεριαλισμού φθάνοντας στα όρια της ευγονικής του ολοκληρωτισμού στη χιτλερική μορφή της δήθεν «καθαρότητας» της αρίας φυλής.
Η αντιδικία δημιουργισμού και εξελικτισμού
σε επιστημονικό και θεολογικό επίπεδο θεωρείται πλέον απαρχαιωμένη υπόθεση. Δημιουργία και Εξέλιξη δεν αλληλοαποκλείονται, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται αμοιβαία με βάση τη βιβλική ρήση «καλά λίαν» (Γέν. 1, 31). Αντί του προοιμιακώς τετελεσμένου «άριστα» ο βιολόγος δικαιούται να μην εκδέχεται τη Δημιουργία ο θεολόγος όμως απαγορεύει στον εαυτό την απόρριψη της Εξέλιξης για λόγους πίστης στη Βίβλο, η οποία δεν αποκλείει την Εξέλιξη της Δημιουργίας.
Η ελληνογενής θεολογία του ανατολικού χριστιανισμού (Ορθοδοξία) αποδέχεται ρητά την Εξέλιξη σε τρεις αντιπροσωπευτικές μορφές της σύγχρονης συστηματικής θεολογίας που εκπροσωπούνται από τον αείμνηστο Νίκο Νησιώτη (1924-1986), καθηγητή της Φιλοσοφίας της Θρησκείας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα, ομότιμο καθηγητή Δογματικής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Ακαδημαϊκό, και τον τεθνεώτα πλέον Νίκο Ματσούκα, καθηγητή Δογματικής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης επί σειρά ετών.
Ο Νίκος Νησιώτης στο σύγγραμμά του «Προλεγόμενα εις την Θεολογικήν Γνωσιολογίαν» (Αθήνα, 1965) αξιολόγησε θετικότατα τον εξελικτισμό αφιερώνοντάς του ιδιαίτερο κεφάλαιο με τίτλο «Η Θεωρία της Εξελίξεως και το σημείον Ωμέγα αυτής». Επίκεντρο των θεωρήσεών του είναι η συμβολή του γάλλου ρωμαιοκαθολικού θεολόγου και παλαιοντολόγου Ρierre Τeilhard de Chardin, ο οποίος στα τελευταία χρόνια της ζωής του εξαναγκάστηκε από τη βατικανή εξουσία σε φίμωση εξαιτίας του θεολογικού εξελικτισμού του και μετά την ανανεωτική Β΄ Βατικανή Σύνοδο (1962-1985) αποκαταστάθηκε ως ο εμπνευστής της πρωτοποριακής ρωμαιοκαθολικής «Νέας Θεολογίας» (Νouvelle
Τh ologie).
Ο Μητροπολίτης Περγάμου στο έργο του «Η Κτίση ως Ευχαριστία» (Αθήνα, 1992) χαιρετίζει θετικά τον δαρβινισμό, διότι «ήταν ράπισμα στη Σχολαστική άποψη ότι η “εικόνα του Θεού” στον άνθρωπο είναι η λογική του και η νοημοσύνη του», αποτιμά ότι «η Δυτική Εκκλησία, απέτυχε να αντιδράσει δημιουργικά στην πρόκληση του δαρβινισμού» και προτείνει: «Η θεολογία πρέπει να κάνει την καλύτερη δυνατή χρήση του». Σε άλλη πάλι συνάφεια επισημαίνει ότι «ο δαρβινισμός έδωσε ένα χτύπημα σ΄ αυτή την λογοκρατική αντίληψη για την ειδοποιό διαφορά του ανθρώπου. Η ιδιαίτερη ταυτότητα του ανθρώπου σε σχέση με τα άλλα ζώα δεν βρίσκεται στην λογική» το ιδιάζον χαρακτηριστικό του “ανθρώπου” δεν είναι η λογικότητα, αλλά κάτι άλλο: είναι η ελευθερία.
Ο Νίκος Ματσούκας στο βιβλίο του «Επιστήμη, Φιλοσοφία και Θεολογία στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου» (Θεσσαλονίκη, 1990) σημειώνει ότι η εξέλιξη στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου, όπως ακριβώς και κυρίως στην Εξαήμερο του Γρηγορίου Νύσσης, από την άποψη των αρχών έχει βασικές ομοιότητες με τις σύγχρονες θεωρίες». Διευκρινίζει ότι «η δημιουργία πορεύεται εξελικτικά μέσα από μια φυσική τάξη» και τονίζει ότι «στην Εξαήμερο, κατά τη δική μας άποψη, στην Εξαήμερο υπάρχει η βασική αρχή της εξελικτικής θεωρίας και, το σπουδαιότερο η άποψη για την ενότητα οργανικής και ανόργανης περιοχής».
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να ισχυρισθούμε ότι η σύγχρονη πρωτοποριακή θεολογία του χριστιανισμού επιβεβαιώνει την αποφθεγματική ρήση του ρώσου ορθόδοξου στην πίστη και διακεκριμένου του βιολόγου Θεοδόσιου Ντομπζάνσκι: «Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ΄ εικόνα Θεού διά μέσου της εξελικτικής διαδικασίας».
Η ιδεολογική ένταση θρησκείας - επιστήμης
Αφετηριακό ορόσημο αποτελεί η καταδίκη του Γαλιλαίου από την ιεροεξεταστική εξουσία (1633). Πρόκειται για σύγκρουση δύο εξουσιών, της κοσμικής και της θρησκευτικής, με αφορμή την ισχύ του θεολογικού γεωκεντρισμού ή του επιστημολογικού ηλιοκεντρισμού.
Με τη «Δίκη του Γαλιλαίου» εδραιώθηκε η πεποίθηση της δυτικοευρωπαϊκής νεωτερικότητας ότι θρησκεία και επιστήμη είναι ασύμβατες και ανταγωνιστικές.
Το δεύτερο χρονολογικά πεδίο μάχης του ίδιου πολέμου ήταν το βιολογικό δίλημμα «δημιουργισμός ή εξελικτισμός» που τέθηκε από τη βιολογία τον 19ο αιώνα με πρωταγωνιστή τον Δαρβίνο και προγραμματική διακήρυξη το βιβλίο του «Η καταγωγή των ειδών» (1859) με τρόπο επιστημονικό και με το μεταγενέστερο έργο του «Η καταγωγή του ανθρώπου» (1871) σε επίπεδο κοσμοθεωρητικό πλέον.
Μετά το δίλημμα για την κίνηση της Γης τίθεται επί τάπητος το δίλημμα για την καταγωγή της ζωής (θεολογικός δημιουργισμός ή βιολογικός εξελικτισμός) κι έτσι η εστία μετατίθεται από τον ανόργανο, άβιο κόσμο στην ενόργανη, έμβια φύση.
Ο δημιουργισμός (creationism) πρεσβεύει μιαν τυπολατρική, φορμαλιστική, κατά γράμμα ερμηνεία της βιβλικής αφήγησης για την εκ του μηδενός (ex nihilo) δημιουργία του κόσμου από τον Θεό της Βίβλου αποκλείοντας τον εξελικτισμό (evolutionism) που προτείνει την άποψη ότι η ζωή εξελίσσεται από τα ατελέστερα στα τελειότερα είδη (species) ακολουθώντας ορισμένες αρχές (φυσική επιλογή των βιώσιμων ειδών, προσαρμογή στο φυσικό περιβάλλον, επικράτηση του ισχυροτέρου στον αγώνα της επιβίωσης). Η παρουσία θείου, υπερφυσικού, υπερβατικού, υπερεμπειρικού στοιχείου περιττεύει στην εξελικτική
διαδικασία της ζωής.
Σύμφωνα με την παροιμιώδη ρήση του κριτικού στοχαστή Στράους (D. F. Strauss 1808-1874) «ο Τζορντάνο Μπρούνο έκλεψε από τον Θεό τον ουρανό “με την κατάρρευση του γεωκεντρισμού” κι έγινε άστεγος ο Θεός, τώρα ο Δαρβίνος κλέβει από τον Θεό την εργασία κι έτσι μένει πια άνεργος. Ο καλός Θεός δεν έχει πια τίποτε να κάνει». Από την άλλη πάλι πλευρά μια εκλαϊκευμένη σχηματοποίηση του εξελικτισμού (Ε. Χέκελ, «Το αίνιγμα του κόσμου», 1899), διακηρύσσει ότι «ο άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο», φράση που ουδέποτε προήλθε από την πένα του Δαρβίνου και παρερμηνεύει το νόημα της βιολογικής θεωρίας της εξέλιξης.
Η θεολογική ύφεση θρησκείας - επιστήμης
Η σύγχρονη πρωτοποριακή θεολογία του λατινογενούς χριστιανισμού αναθεώρησε την εριστική απολογητική του παρελθόντος αιώνα και προσγειώθηκε ομαλά στον κριτικό διάλογο με τον εξελικτισμό κάνοντας διάκριση μεταξύ της βιολογικής θεωρίας της εξέλιξης, την οποία αποδέχεται όπως ακριβώς διατυπώνεται από τους κορυφαίους γενετιστές της εποχής μας, και της ιδεολογικής κοσμοθεωρίας του εξελικτισμού, ιδίως στην οξυμένη εκδοχή του λεγομένου «κοινωνικού δαρβινισμού» ή της «κοινωνιοβιολογίας», την οποία επικρίνει για τις ακρότητές της, και μάλιστα για την εκ των υστέρων ιδεολογική δικαιολόγηση του φυλετισμού (ρατσισμού) με την αδιαφοροποίητη επικράτηση του ισχυροτέρου που καταδικάζεται ως απολογία του καπιταλισμού και συνηγορία του ιμπεριαλισμού φθάνοντας στα όρια της ευγονικής του ολοκληρωτισμού στη χιτλερική μορφή της δήθεν «καθαρότητας» της αρίας φυλής.
Η αντιδικία δημιουργισμού και εξελικτισμού
σε επιστημονικό και θεολογικό επίπεδο θεωρείται πλέον απαρχαιωμένη υπόθεση. Δημιουργία και Εξέλιξη δεν αλληλοαποκλείονται, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται αμοιβαία με βάση τη βιβλική ρήση «καλά λίαν» (Γέν. 1, 31). Αντί του προοιμιακώς τετελεσμένου «άριστα» ο βιολόγος δικαιούται να μην εκδέχεται τη Δημιουργία ο θεολόγος όμως απαγορεύει στον εαυτό την απόρριψη της Εξέλιξης για λόγους πίστης στη Βίβλο, η οποία δεν αποκλείει την Εξέλιξη της Δημιουργίας.
Η ελληνογενής θεολογία του ανατολικού χριστιανισμού (Ορθοδοξία) αποδέχεται ρητά την Εξέλιξη σε τρεις αντιπροσωπευτικές μορφές της σύγχρονης συστηματικής θεολογίας που εκπροσωπούνται από τον αείμνηστο Νίκο Νησιώτη (1924-1986), καθηγητή της Φιλοσοφίας της Θρησκείας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα, ομότιμο καθηγητή Δογματικής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Ακαδημαϊκό, και τον τεθνεώτα πλέον Νίκο Ματσούκα, καθηγητή Δογματικής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης επί σειρά ετών.
Ο Νίκος Νησιώτης στο σύγγραμμά του «Προλεγόμενα εις την Θεολογικήν Γνωσιολογίαν» (Αθήνα, 1965) αξιολόγησε θετικότατα τον εξελικτισμό αφιερώνοντάς του ιδιαίτερο κεφάλαιο με τίτλο «Η Θεωρία της Εξελίξεως και το σημείον Ωμέγα αυτής». Επίκεντρο των θεωρήσεών του είναι η συμβολή του γάλλου ρωμαιοκαθολικού θεολόγου και παλαιοντολόγου Ρierre Τeilhard de Chardin, ο οποίος στα τελευταία χρόνια της ζωής του εξαναγκάστηκε από τη βατικανή εξουσία σε φίμωση εξαιτίας του θεολογικού εξελικτισμού του και μετά την ανανεωτική Β΄ Βατικανή Σύνοδο (1962-1985) αποκαταστάθηκε ως ο εμπνευστής της πρωτοποριακής ρωμαιοκαθολικής «Νέας Θεολογίας» (Νouvelle
Τh ologie).
Ο Μητροπολίτης Περγάμου στο έργο του «Η Κτίση ως Ευχαριστία» (Αθήνα, 1992) χαιρετίζει θετικά τον δαρβινισμό, διότι «ήταν ράπισμα στη Σχολαστική άποψη ότι η “εικόνα του Θεού” στον άνθρωπο είναι η λογική του και η νοημοσύνη του», αποτιμά ότι «η Δυτική Εκκλησία, απέτυχε να αντιδράσει δημιουργικά στην πρόκληση του δαρβινισμού» και προτείνει: «Η θεολογία πρέπει να κάνει την καλύτερη δυνατή χρήση του». Σε άλλη πάλι συνάφεια επισημαίνει ότι «ο δαρβινισμός έδωσε ένα χτύπημα σ΄ αυτή την λογοκρατική αντίληψη για την ειδοποιό διαφορά του ανθρώπου. Η ιδιαίτερη ταυτότητα του ανθρώπου σε σχέση με τα άλλα ζώα δεν βρίσκεται στην λογική» το ιδιάζον χαρακτηριστικό του “ανθρώπου” δεν είναι η λογικότητα, αλλά κάτι άλλο: είναι η ελευθερία.
Ο Νίκος Ματσούκας στο βιβλίο του «Επιστήμη, Φιλοσοφία και Θεολογία στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου» (Θεσσαλονίκη, 1990) σημειώνει ότι η εξέλιξη στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου, όπως ακριβώς και κυρίως στην Εξαήμερο του Γρηγορίου Νύσσης, από την άποψη των αρχών έχει βασικές ομοιότητες με τις σύγχρονες θεωρίες». Διευκρινίζει ότι «η δημιουργία πορεύεται εξελικτικά μέσα από μια φυσική τάξη» και τονίζει ότι «στην Εξαήμερο, κατά τη δική μας άποψη, στην Εξαήμερο υπάρχει η βασική αρχή της εξελικτικής θεωρίας και, το σπουδαιότερο η άποψη για την ενότητα οργανικής και ανόργανης περιοχής».
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να ισχυρισθούμε ότι η σύγχρονη πρωτοποριακή θεολογία του χριστιανισμού επιβεβαιώνει την αποφθεγματική ρήση του ρώσου ορθόδοξου στην πίστη και διακεκριμένου του βιολόγου Θεοδόσιου Ντομπζάνσκι: «Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ΄ εικόνα Θεού διά μέσου της εξελικτικής διαδικασίας».
πηγή: http://www.vimaideon.gr 06/02/2008
Εξαιρετικά ενδιαφέρον για το θέμα, έχω βρει και το βιβλίο \”Οι Έξι Αυγές\”, του αείμνηστου Αλέξανδρου Καλόμοιρου (εκδόσεις Ζέφυρος, 1993). Είναι εκτεταμένο σχόλιο στο Κεφάλαιο Α΄, 1-24, της \”Γένεσης\”, που υποστηρίζει, πολύ αναλυτικά και με παραπομπές και στους Έλληνες Πατέρες, ότι δεν υπάρχει καμιά αντίφαση μεταξύ δημιουργίας και εξέλιξης.
Μεταξύ άλλων έγραφε (σελ. 67-68):
\”Η Χάρη, η δημιουργική ενέργεια του Θεού, μάς έκαναν να ανεβούμε τα σκαλιά που μάς έφεραν από το χώμα της γης στους μονοκύτταρους οργανισμούς μέσα στο νερό, στους τριλοβίτες, στα μαλάκια, στα ψάρια, στα αμφίβια ερπετά, στα πουλιά, στα θηλαστικά, στα ανθρωποειδή, ώσπου φτάσαμε να αναπτυχθούμε και να γίνουμε άνθρωποι. Μήπως αλήθεια δεν περνάει και ο καθένας μας από όλα αυτά τα στάδια της ζωής; Δεν είμαστε στην αρχή της ύπαρξής μας ένας μονοκύτταρος οργανισμός; Το ανθρώπινο έμβρυο δεν περνάει από όλες τις βαθμίες της ανάπτυξης, τις οποίες στο παρελθόν σκαρφάλωσαν τα ζώα; […] Τι είμαστε από μόνοι μας παρά χώμα της γης; Γιατί σκανδαλιζόμαστε από το γεγονός ότι είμαστε ζωά που προερχόμαστε από άλλα ζώα κατώτερα, και αυτά από άλλα κατώτερα, και αυτά από το χώμα της γης; Πρέπει στ\’ αλήθεια να έχουμε χάσει την επαφή μας με την ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία, για να σκανδαλιζόμαστε από αυτή την αλήθεια, που βροντοφωνάζει η Αγία Γραφή, η υμνολογία της Εκκληασίας και οι διδάσκαλοι και Πατέρες της […] Η δόξα που πήραμε είναι του Θεού, δεν είναι δική μας. Είμαστε Χριστιανοί, δεν είμαστε ειδωλολάτρες\”.
Δείγμα νερόβραστης νεο-ελληνορθόδοξης θεολογίας. Μια σκέψη χωρίς κανένα περιεχόμενο, κανέναν αντίπαλο, όπου όλα είναι καλά και ωραία, και κατ’ ουσίαν δεν καταλαβαίνουμε τίποτε. Έχει μεγάλη σημασία ότι ο Μπέγζος ανέφερε τις αυθεντίες “Νησιώτη”, “Ζησιούλα”, “Ματσούκα” για να κατοχυρώσει τα λεγόμενά του μέσω του ότι “τα λένε και άλλοι”. Η ουσία είναι πάντως η εξής: να τα “βρούμε με όλους”. Έτσι ερμηνεύεται πια η χριστιανική αγάπη. Δυστυχώς, οι καλούμενοι “θεολόγοι μας” δεν αντιλαμβάνονται ούτε κατ’ ελάχιστον τις παγίδες του πονηρού, και ευλογούν τα έργα του ως πολιτιστικές προόδους και απελευθέρωση. Εν προκειμένω, υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα.
Πολύ εὔστοχο τό σχόλιο τοῦ Παύλου ΚΛιματσάκη. Θέλω νά κάνω καί ἐγώ δύο σχόλια στό ἄρθρο τοῦ Μάριου Μπέγζου. Πρῶτον οἱ Πατέρες συνέζευξαν ἄρρηκτα τήν λογική μέ τήν ἐλευθερία, τό αὐτεξούσιο.”Πάσῃ γάρ λογικῇ φύσει πάντως ἐμπέφυκε τό αὐτεξούσιον θέλημα” (ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός). Οἱ Ἕλληνες ἔδωσαν ἔμφαση στή λογικότητα τοῦ ἀνθρώπου. “Ἄνθρωπος ἐστί ζῷον λόγον ἔχον” κατά τόν κλασσικό ὅρισμό πού ἔδωσαν, καί τόν ὁποῖο υἱοθέτησαν οἱ Χριστιανοί Πατέρες. Ἡ λογικότητα συνδέεται ἀρρήκτως μέ τήν ἐλευθερία. Αὐτά τά δύο, λογικότητα καί ἐλευθερία, πᾶνε μαζί, εἶναι ἀξεχώριστα. Ἑπομένως εἶναι ἄνευ νοήματος καί Πατερικοῦ ἀνθρωπολογικοῦ ἐρείσματος ἡ πρόταξη τῆς ἐλευθερίας ἔναντι τῆς λογικότητος πού ἐπιχειρεῖ ἡ “πρωτοπορειακή” θεολογία.
Δεύτερον κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή ὁ Θεός δημιούργησε ἐξ οὐκ ὄντων “πεποιωμένες οὐσίες”, ἐν ἀντιθέσει πρός τούς Ἕλληνες σύμφωνα μέ τούς ὁποίους δημιούργησε μόνο “ποιότητες”. Τά διάφορα εἴδη-οὐσίες τοῦ κόσμου ὑφίστανται στόν κόσμο ἐνεργείᾳ μέ τίς ἰδιάζουσες οὐσιώδεις ἰδιότητες (οὐσιώδεις διφορές), ὅπως π.χ.εἶναι ἡ λογικότητα στόν ἄνθρώπο, καί τίς ἐπουσιώδεις ἰδιότητες-χαρακτηριστικά (συμβεβηκότα). Ὅθεν σύμφωνα μέ τίς ἀνωτέρω κοσμολογικές καί ἀνθρωπολογικές Πατερικές προϋποθέσεις δέν μένουν περιθώρια θεωρήσεως τοῦ ἀνθρώπου βάσει τῆς θεωρίας τῆς ἐξελίξεως.
Αγαπητέ Φώτη, έξοχες και οι δύο παρατηρήσεις σου. Η σύνδεση αυτεξουσίου και Λόγου είναι ουσιώδες ζήτημα. Εν προκειμένω, να αναφέρω, με στόχο να παροτρύνω τους ορθόδοξους φίλους μας να μην είναι αρνητικοί απέναντι στη νεωτερικότητα, ότι ακριβώς η εν λόγω σύνδεση αποτελεί το περιεχόμενο της φιλοσοφίας από τον Καρτέσιο μέχρι τον Χέγκελ (χωρίς, ωστόσο, να φτάσει να θεματοποιήσει το υπερούσιο ή θαυμασιακό στοιχείο).
Η δεύτερη παρατήρησή σου είναι σπουδαία και δείχνει πώς πρέπει να κατανοούμε το σχετικό θέμα. Οι λόγοι των όντων είναι αυτοί μέσω των οποίων ο Θεός δημιουργεί τα κτιστά. Κατά τον Μάξιο, ο υπερούσιος Θεός είναι εκείνος που ουσιώνει τα όντα. Ο κοινός νους δεν αντιλαμβάνεται τι του “σερβίρει” η δαρβινιστική αντίληψη της δημιουργίας εμβίων όντων. Δεν συνειδητοποιεί ότι αποτελεί προσβολή του ονόματος του Θεού και των έργων Αυτού, επειδή συνεπάγεται ότι ο Θεός δημιούργησε έναν κόσμο κατευθείαν μεταπτωτικό. Στην [i]Γένεση[/i] λέγεται επαναληπτικά ότι ο Θεός δημιούργησε τα είδη των εμβίων όντων “κατά τα γένη τους”. Εν προκειμένω οι “θεολόγοι” μας πρέπει να εξετάσουν τί αυτό σημαίνει και πώς συνδέεται με την προ-πτωτικότητα, με το “λίαν καλώς”, και την αθανασία της προπτωτικής κατάστασης. Αλλά αυτοί νομίζουν ότι είναι “διαφωτισμένοι” και ότι η Αγία Γράφη είαναι σύμβολο και μύθος (τρομάρα τους!).
[b]Μάλλον ο πίθηκος κατάγεται από τον άνθρωπο[/b]. Δείτε την εξέλιξή μας τους τους τελευταίους αιώνες! Αγαπητοί Παύλε και Φώτη. Συγχαίρω που πάτε κόντρα στο ρεύμα (τέλμα) του “θεολογικού” και “επιστημονικού” εξελικτισμού.