Η χώρα μας διέρχεται μια πρωτοφανή κρίση στους τομείς της οικονομίας, της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας, της παιδείας αλλά και της ηθικής. Η διαφθορά, η αναξιοκρατία και η αδιαφορία για τα κοινά δημιουργούν ένα μείγμα εκρηκτικό, αναφέρει ο καθηγητής Βασίλειος Μαρκεζίνης.
Θεωρεί ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση θα ξεπεραστεί μεν, σύντομα όμως θα τη διαδεχτεί το πρόβλημα των τεράστιων δημοσίων χρεών. Όμως, ο άπληστος αμερικανικού τύπου καπιταλισμός έχει πεθάνει. Ζητούμενο είναι η εξεύρεση του σωστού μέτρου ρύθμισης της ελεύθερης αγοράς, επισημαίνει.
Στο νέο πολιτικό σκηνικό που αναδύεται, ο Ομπάμα δεν έχει κάνει ακόμη ουσιαστικές αλλαγές, αφού περιστοιχίζεται από την “παλιά Αμερική”, και έτσι θα χρειαστεί χρόνος για να δείξει εάν μπορεί να τα καταφέρει. Ωστόσο η Ελλάδα θα πρέπει να ξεφύγει από τη δουλική πρόσδεση στο άρμα του ενός και να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα της συνεργασίας με τη Ρωσία.
*Παρά τη συχνότερη επαφή σας τα τελευταία χρόνια με την ελληνική πραγματικότητα, παραμένετε ένας απ' έξω παρατηρητής των εξελίξεων. Πώς κρίνετε, από αυτή την απόστασή σας, την πολιτική κρίση που σοβεί στη χώρα μας;
Είναι γεγονός ότι, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, ζω και εργάζομαι στο εξωτερικό. Επισκέπτομαι όμως τακτικά την Ελλάδα και, όπως γνωρίζετε, γράφω συχνά για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα. Μολονότι, λοιπόν, οι γνώσεις μου ως προς κάποιες λεπτομέρειες έχουν ακόμη περιθώριο βελτίωσης, παρακολουθώ πολύ στενά τις κύριες πολιτικές εξελίξεις, τόσο από εθνική όσο όμως και από διεθνή σκοπιά - πράγμα που δεν απαντάται πάντοτε στην ελληνική αρθρογραφία.
Όσον αφορά τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων, θεωρώ ότι είναι η χειρότερη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το δε στοιχείο που την καθιστά τόσο επικίνδυνη είναι ότι η χώρα μας διέρχεται μια πρωτοφανή κρίση στους τομείς της οικονομίας, της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας, της παιδείας αλλά και της ηθικής: μια κρίση που θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο εάν μετασχηματιστεί -πράγμα διόλου απίθανο- σε κρίση κοινωνική. Η διαφθορά, η αναξιοκρατία και η αδιαφορία για τα κοινά δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα.
* Πώς εκτιμάτε την εξέγερση των νέων τον Δεκέμβρη, στην οποία πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες διείδαν ένα προμήνυμα για ολόκληρη την Ευρώπη;
Ένα πραγματικά θλιβερό συμβάν πυροδότησε μια μορφή βίας μάλλον αναμενόμενη, στην οποία, όμως, ούτε ο πολιτικός κόσμος ούτε η αστυνομία μπόρεσαν να ανταποκριθούν με τη δέουσα κατανόηση και αποφασιστικότητα. Φοβούμαι ότι, για τους λόγους που ανέφερα προηγουμένως, το επόμενο ξέσπασμα μπορεί να είναι ακόμη χειρότερο. Ανάλογες ταραχές μπορεί να συμβούν και σε άλλα μέρη της Ευρώπης??? αυτός είναι μάλιστα και ο μεγαλύτερος φόβος του κ. Σαρκοζί. Τα φαινόμενα αυτά, όμως, αν και διαδεδομένα σε αρκετές χώρες, πυροδοτούνται και από συγκεκριμένους κάθε φορά παράγοντες.
Εν πάση περιπτώσει δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι μέσα από τις ταραχές ανέκυψαν και προβληματισμοί που η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα επί χρόνια δεν ήθελαν ούτε καν να συζητήσουν, όπως είναι λ.χ. οι ογκούμενες κοινωνικές ανισότητες, καθώς και το γεγονός ότι στην Ελλάδα τού σήμερα υπάρχουν «παιδιά διαφόρων θεών»... Σίγουρα όμως η προσφυγή στη βία δεν αποτελεί λύση σε μια δημοκρατική κοινωνία.
* Η παγκόσμια οικονομική κρίση τι συνέπειες προβλέπετε ότι θα έχει στη διαμόρφωση του διεθνούς συσχετισμού δύναμης; Μιλούν για την αρχή του τέλους του αμερικανικού μονοπολισμού. Ποιοι νέοι πόλοι αναδύονται και ποια η σχέση που μπορεί να αποκτήσει μαζί τους η Ελλάδα;
Η αμερικανική και η αγγλική οικονομία ταρακουνήθηκαν για τα καλά. Η γαλλική και η γερμανική οικονομία βρίσκονται αντιθέτως σε καλύτερη θέση. Είμαι βέβαιος ότι στο τέλος θα βγούμε από τη σημερινή τραπεζοπιστωτική κρίση, την οποία, όμως, σύντομα θα διαδεχτεί το πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα των τεράστιων δημόσιων χρεών που πρέπει να εξοφληθούν. Έχει πλέον πεθάνει ο άπληστος καπιταλισμός αμερικανικού τύπου και, προσωπικά, δεν λυπάμαι καθόλου για την απώλεια. Η εξεύρεση, εντούτοις, του σωστού μέτρου ρύθμισης της ελεύθερης αγοράς (στην οποία και εξακολουθώ να πιστεύω) θα χρειαστεί σοβαρή σκέψη και ευθυκρισία.
Περνώντας τώρα στο ευρύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, θα έλεγα ότι οι μέρες του μονοπωλίου της αμερικανικής δύναμης ανήκουν στο παρελθόν. Η Ρωσία έχει ξαναπεράσει στο προσκήνιο και η Κίνα πρόκειται σύντομα να γίνει ο τρίτος βασικός πρωταγωνιστής. Η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει την ανάπτυξη καλών σχέσεων με όλους και όχι τη συνέχιση της δουλικής πρόσδεσης στο άρμα τού ενός.
* Το νέο σας βιβλίο έχει τίτλο Σκιές από την Αμερική και αναφέρεται στον, όπως γράφετε, σύγχρονο αμερικανικό επεκτατισμό. Βλέπετε κάποια ουσιώδη διαφοροποίηση στην εξωτερική πολιτική Ομπάμα;
Είμαι ένας από τους πρώτους που επεσήμαναν ότι ο Ομπάμα, αν και ευφυής και γοητευτικός άνθρωπος, περιστοιχίστηκε εξαρχής από την «παλιά Αμερική», η οποία έχει σταθεί εμπόδιο σε μερικές από τις καλύτερες ιδέες του. Μέχρις ώρας, πάντως, έχω διαπιστώσει μόνον επιφανειακές, και όχι ουσιαστικές, αλλαγές. Οι τελευταίες θα έλθουν μόνον όταν ο Ομπάμα α) συνάψει μια καθολική συμφωνία με τη Ρωσία και β) περιορίσει την επιρροή που ασκεί η ακραία πτέρυγα του ισραηλινού λόμπι στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Θα χρειαστεί όμως να περιμένουμε για να δούμε αν θα τα καταφέρει.
* Έχετε προτείνει η Ελλάδα να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα μιας στρατηγικής συνεργασίας με τη Ρωσία. Επισημαίνετε μάλιστα ότι με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αντισταθμιστεί η αμερικανική επιλογή προνομιακών σχέσεων με την Τουρκία. Ποια κατά τη γνώμη σας πρέπει να είναι τα σημεία των λεπτών ισορροπιών, με δεδομένο ότι η Ελλάδα ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις έχουν εναποθέσει στον αμερικανικό παράγοντα ρόλο πρωτεύουσας διαιτησίας για την αποφυγή πολεμικών εντάσεων στο Αιγαίο;
Η πρότασή μου δεν αφορούσε νέες φιλίες αντί των παλαιών, αλλά παράλληλα με αυτές. Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε σήμερα πιο ουσιαστική υποστήριξη όσον αφορά τις πιθανές προκλήσεις προς την εδαφική μας ακεραιότητα??? και, εν μέρει, αυτή η υποστήριξη μπορεί να έλθει από τη Ρωσία. Θεωρώ ότι χρειαζόμαστε τους Ρώσους και ότι θα μπορούσαμε και εμείς να τους φανούμε χρήσιμοι, λ.χ. στον Καύκασο και στον σημαντικό αγώνα που καταβάλλουν εναντίον του τουρκικού επεκτατισμού, ο οποίος χαίρει αμερικανικής και (εν μέρει) ευρωπαϊκής βοήθειας.
Η διεθνής διπλωματία λειτουργεί βάσει της αρχής do et des. Θα περάσει καιρός όμως μέχρι να εκπαιδευτεί εκ νέου η ελληνική κοινή γνώμη -και, μέχρι τότε, όλοι όσοι τάσσονται, όπως εγώ, υπέρ μιας ευρύτερης προσέγγισης με τη Ρωσία θα εξακολουθήσουν να πέφτουν θύματα παρεξηγήσεων. Είμαι πρόθυμος, εντούτοις, να δεχτώ τις συνέπειες της θέσης μου, διότι μιλώ με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μου.
Το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης
* Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης έχει χλωμιάσει, καθώς επί τόσα χρόνια η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού έχει οδηγήσει στην κατάργηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου και στην επικράτηση του ατλαντισμού στις διεθνείς σχέσεις της Ε.Ε. Νομίζετε ότι μπορεί να υπάρξει στροφή; Υπάρχουν οι κοινωνικές εκείνες δυνάμεις, αλλά και οι ηγεσίες που θα επιβάλουν και θα εμπνεύσουν μια νέα πορεία;
Θα συμφωνήσω μετά λύπης μου με το συμπέρασμά σας ότι η Ευρώπη, αν και μεγαλύτερη από ποτέ, είναι επίσης, από πολλές απόψεις, πιο διχασμένη από ποτέ. Τούτο οφείλεται εν μέρει στη γρήγορη διεύρυνσή της, την οποία ενθάρρυναν οι Βρετανοί (και σήμερα οι Αμερικανοί), καθώς θεωρούν -και ορθά, δυστυχώς- ότι θα περιοριστεί έτσι η δυνατότητα της Ευρώπης να αυξήσει τη συνοχή της, να εκσυγχρονιστεί και να γίνει πραγματικά αντιπροσωπευτική.
Η ταχύρρυθμη ένταξη των χωρών της ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων -συχνά, κατά παράβαση των κανονισμών της Ε.Ε.- έχει επίσης προκαλέσει οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, τα οποία, πιστεύω, μπορεί να οδηγήσουν σε μια Ευρώπη δύο ή και τριών ταχυτήτων. Παρ’ όλα αυτά οι στιγμές μετάβασης αποτελούν και στιγμές ευκαιρίας και γι’ αυτό με λυπεί ιδιαίτερα ο αρκετά πειστικός ισχυρισμός ότι η Ελλάδα διαδραματίζει μόνον επικοινωνιακό, και όχι ενεργό, ρόλο στην προσέγγιση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας.
* Μετά από μια πολύχρονη, διεθνή, ακαδημαϊκή αλλά και πολιτική καριέρα, νομίζετε ότι ήρθε η ώρα να ασχοληθείτε πιο ενεργά με την ελληνική πολιτική πραγματικότητα;
Ο σπουδαιότερος Γάλλος διπλωμάτης, ο Ταλλεϋράνδος, είπε κάποτε ότι το «ναι» και το «όχι» είναι δύο από τις μικρότερες λέξεις, οι οποίες απαιτούν την πιο μεγάλη σκέψη προτού τις προφέρει κανείς. Προσωπικά έχω σκεφτεί πολύ προσεκτικά αυτό το ζήτημα και η απάντησή μου είναι, κατηγορηματικά, ΟΧΙ -τουλάχιστον όσον αφορά την κομματική πολιτική.
ΠΛΑΓΙΟΙ
Εν πάση περιπτώσει δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι μέσα από τις ταραχές ανέκυψαν και προβληματισμοί που η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα επί χρόνια δεν ήθελαν ούτε καν να συζητήσουν, όπως είναι λ.χ. οι ογκούμενες κοινωνικές ανισότητες.
Έχει πλέον πεθάνει ο άπληστος καπιταλισμός αμερικανικού τύπου και, προσωπικά, δεν λυπάμαι καθόλου για την απώλεια. Η εξεύρεση, εντούτοις, του σωστού μέτρου ρύθμισης της ελεύθερης αγοράς (στην οποία και εξακολουθώ να πιστεύω) θα χρειαστεί σοβαρή σκέψη και ευθυκρισία.
η Ευρώπη, αν και μεγαλύτερη από ποτέ, είναι επίσης, από πολλές απόψεις, πιο διχασμένη από ποτέ. Τούτο οφείλεται εν μέρει στη γρήγορη διεύρυνσή της, την οποία ενθάρρυναν οι Βρετανοί (και σήμερα οι Αμερικανοί), καθώς θεωρούν -και ορθά, δυστυχώς- ότι θα περιοριστεί έτσι η δυνατότητα της Ευρώπης να αυξήσει τη συνοχή της, να εκσυγχρονιστεί και να γίνει πραγματικά αντιπροσωπευτική.
πηγή: Αυγή 10/05/2009, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΦΙΛΗ
> είναι το σωστό.