Νίκος Μανίκας
Η δεκαπενταετία μετά το ’89 ήταν για την παγκόσμια Αριστερά μία πορεία κατάρρευσης. Πλάνες, ψέματα, αυταπάτες, ενοχές βγήκαν στη φόρα και καταρράκωσαν τους Αριστερούς όλου του κόσμου. Και φτάσαμε σήμερα στο σημείο, να αναρωτιόμαστε αν μπορεί, ακόμα και αν πρέπει, να υπάρχει Αριστερά σήμερα.
Λοιπόν, δεκαπέντε χρόνια είναι αρκετά. Καιρός να καταθέσει ο καθένας την άποψή του. Κι αν κάποιοι συγκλίνουν, να προχωρήσουν. Αλλιώς, καλά να πάθουμε.
Στο κείμενο που ακολουθεί, θα εκθέσω την άποψή μου, για το τι σημαίνει για μένα σήμερα Αριστερά.
2. Η (δική μου) Αριστερά διατηρεί ακέραιο το όραμα της αταξικής κοινωνίας. Βλέπει τη συνολική ιστορία της ανθρωπότητας να διαπερνιέται από μια κόκκινη κλωστή, που (με χιλιάδες παρεκκλίσεις και σκαμπανεβάσματα) οδηγεί το είδος άνθρωπος προς μια νέα οντότητα, την ανθρωπότητα, που προοδεύει, γίνεται σοφότερη, πιο πολιτισμένη, που αλλάζει ποιότητα. Που μπορεί επομένως να φτάσει σ’ αυτήν την ανώτερη ποιότητα της αταξικής κοινωνίας.
3. Η (δική μου) Αριστερά είναι πάντα, σταθερά και χωρίς παραχωρήσεις, με το μέρος των «από κάτω», δηλαδή με αυτούς που πεινούν, αυτούς που περιθωριοποιούνται, αυτούς που τους εκμεταλλεύονται, αυτούς που τους καταπιέζουν. Με το μέρος των λαών της Αφρικής, που μαστίζονται από τη δίψα, την πείνα, την αρρώστια και την αλληλοσφαγή (και που είναι η ντροπή του σημερινού πολιτισμού μας), των σύγχρονων σκλάβων της Ν.Α. Ασίας, της Ινδίας κλπ., των υποταγμένων στους ποικίλων προελεύσεων δικτάτορες («δεξιούς», «αριστερούς» και «αδέσμευτους»). Αυτή η Αριστερά είναι πρώτα και κύρια «με τους άλλους» και όχι με τους «δικούς μας». Αυτό προβάλλει, γι’ αυτό αγωνίζεται, γι’ αυτό προσπαθεί να πείσει τους ανθρώπους. Γιατί αυτή είναι η ουσιώδης διαφορά ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά διαχρονικά: η Δεξιά είναι με τους «δικούς μας» (συμφέρον), η Αριστερά με τους «άλλους» (ιδεολογία).
4. Στον τόπο μας, η (δική μου) Αριστερά είναι επίσης αταλάντευτα με τους «από κάτω»: τους περιθωριοποιημένους, τους μετανάστες, τους άνεργους, τους μικροσυνταξιούχους, τους χαμηλόμισθους (με αυτή τη σειρά προτεραιότητας). Στηρίζει, συμμετέχει, ιδρύει κινήματα και οργανώσεις, για την πλήρη κατάργηση του φαινομένου των περιθωριοποιημένων ατόμων, για την πλήρη και χωρίς όρους αφομοίωση των μεταναστών ως ισότιμων πολιτών στην κοινωνία μας, για την κατοχύρωση της ελάχιστης σύνταξης ως θεμελιώδους δικαιώματος κάθε πολίτη, που καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό με τον ίδιο τρόπο που καλύπτεται η άμυνα, η παιδεία, η υγεία και η δημόσια διοίκηση, για την εργασιακή κατοχύρωση και τη μισθολογική σύγκλιση των χαμηλόμισθων εργατών, εμποροϋπάλληλλων και υπαλλήλων γραφείου.
5. Η (δική μου) Αριστερά συμμετέχει δραστήρια στο συνδικαλιστικό κίνημα, καθώς και στις ποικίλες κινήσεις πολιτών, για το περιβάλλον, την αυτοδιοίκηση, την αυτομόρφωση κλπ., προβάλλοντας και στηρίζοντας δίκαια αιτήματα για καλύτερες και ασφαλέστερες συνθήκες εργασίας και καθημερινής ζωής, για καλύτερες αμοιβές και ωράρια εργασίας, αντιπολιτευόμενη αταλάντευτα συντεχνιασμούς και ιδιοτέλειες και προβάλλοντας σταθερά την αλληλεγγύη ως την κεντρική αξία της κοινωνίας και των οργανώσεών της.
Αγαπητέ κ. Μανίκα,
ως εμπλουτισμό των απόψεων περί Αριστεράς, θα ήθελα να σας προτείνω και το βιβλίο του Γκ. Γκουτιέρεθ, “Θεολογία της Απελευθέρωσης”, που πρόκειται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις του Άρτου Ζωής.
Ναι, μια τέτοια Αριστερά θέλουμε, μιαν Αριστερά του δοσίματος, της θυσίας για τον άλλο. Αλλά, δυστυχώς, λίγοι είναι οι άνθρωποι σήμερα που έχουν το ήθος και την αταλάντευτη αναζήτηση του μακαρίτη Νίκου Μανίκα.
Ο Θεός να τον αναπαύσει!
Η αφήγηση της [i]αριστερής στράτευσης[/i] ως μιας αναγέννησης της [i]ηθικής συνείδησης[/i] της ανθρωπότητας, δεν αφορά μόνο τόν – συγχωρεμένο – συγγραφέα αυτής της ανάρτησης: Αφορά τη σύνολη ελληνική ιστορία του προηγούμενου αιώνα.
Εντός των πλαισίων της τελευταίας, η Αριστερά (με τις… παύσεις ανάμεσα στις λέξεις της) μάς συστήθηκε, πρωτίστως, ως μια εκκοσμικευμένη εκδοχή της χριστιανικής αναφοράς του Νοήματος, Μια επιζήτηση της γαλήνης των ουρανών, στο εδώ και στο τώρα. Εξ αυτού και προέκυπτε τόσο ισχυρή η δημοφιλία της.
Να, ωστόσο, που η ηθικοποίθηση των συνειδήσεων δεν εξαρκεί: [i]«Για να κινήσει ο ήλιος»[/i] θέλει δουλειά… περισσότερη.
Ας γίνουμε σαφέστεροι: [i]«Θέλει δουλειά»[/i] όχι μόνο στο επιφανειακό πεδίο των πεποιθήσεων, αλλά κυρίως στο πεδίο της βαθύτερης σχέσης με τον εαυτό μας. [b]Όχι τι λέω, ούτε καν το τι κάνω : τι είμαι![/b] Στο πεδίο, μονολεκτικά, της (α υ τ ο) α ν θ ρ ω π ο π λ α σ ί α ς_ μας.
Είναι εύκολο να συνθηματολογώ – για παράδειγμα – υπέρ της αταξικής κοινωνίας. Ο ίλιγγος αρχίζει όταν τυχόν κληθώ να συναινέσω στην απώλεια κεκτημένων μου, προκειμένου αυτή να προσεγγισθεί.
Δεν σημαίνουν αυτά ότι η αριστερή πολιτική πρόταση δεν φυλάσσει νόημα και σήμερα. Το_ έ ν α_ και_ μ ό ν ο_ νόημα, ωστόσο, που αξιώνεται να διακρατά είναι η αναζήτηση των [b]προϋποθέσεων[/b] για μια καταφατική απάντηση στο ερώτημα εάν η Ελευθερία προβαίνει βατό να [i]συνυπάρχει[/i] με την Ευθύνη.
Το κρίσιμο όμως «πρόβλημα» έγκειται στο ότι τις «προϋποθέσεις» αυτές, προκειμένου να τις εντοπίσουμε, θα πρέπει – απαρέγκλιτα – να μετατοπιστούμε_ έ ξ ω_ απ’ τα πλαίσια του παρόντος Πολιτιστικού Στερεώματος.
[b]Η αριστερή πολιτική αναζήτηση του εικοστού αιώνα, υπ’ αυτό το πρίσμα θεωρημένη, υπήρξε ένα συναρπαστικό θεωρητικά – μα και τραγικό πρακτικά – Στοίχημα εκ μέρους του κρατούντος Πολιτισμού. (Εννοώ, εκ μέρους των εμφατικώτερα ευαισθητοποιημένων συνειδήσεων εντός του.) Που κατέδειξε, τελικά, όμως μόνο τα Όρια του προκείμενου Στερεώματος…[/b]