του Σεβ. Μητρ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεου
Η νέα γρίπη που έγινε πανδημία και κυρίως ο πανικός και ο φόβος που δημιουργεί στους ανθρώπους φέρει στην επιφάνεια ένα μεγάλο γεγονός που έχει σχέση με τις ψυχολογικές ανασφάλειες και τον υπαρξιακό φόβο. Ολες οι υπερβολικές αντιδράσεις των ανθρώπων απέναντι σε τέτοια ζητήματα, όπως η ασθένεια, συνδέονται με τον φόβο του θανάτου.
Οταν ρωτούμε τον γιατρό για κάποια ένδειξη σοβαρής ασθένειας δεν προσέχουμε τόσο την απάντηση που μας δίνει, αλλά προσπαθούμε με αγωνία να εισδύσουμε στη σκέψη του για να διακριβώσουμε τι ενδεχομένως μας αποκρύπτει. Και αυτή η κίνησή μας κρύβει τον φόβο του θανάτου, μήπως δηλαδή η συγκεκριμένη ασθένεια καταλήξη στον θάνατο. Ετσι, περισσότερο από την ασθένεια πρέπει να αντιμετωπισθή ο φόβος του θανάτου, ο οποίος προκαλείται από διάφορα γεγονότα και αφορμές.Ο θάνατος είναι ένα βιολογικό και υπαρξιακό φορτίο που το κουβαλάει ο άνθρωπος από την πρώτη στιγμή της γονιμοποίησης του ωαρίου και τη δημιουργία του ζυγώτη. Από τα περίπου 20.000 γονίδια που έχει ο άνθρωπος ένας αριθμός γονιδίων σχετίζεται με τη γήρανση και τη φθορά και οδηγεί στον θάνατο, όπως αυτά που βρίσκονται στο μιτοχονδριακό DΝΑ. Οπότε, ο θάνατος καιροφυλακτεί μέσα μας, ακόμη και από τότε που δεν έχουν διαφοροποιηθή τα βλαστοκύτταρα και δεν έχουν σχηματισθή τα όργανα του σώματος. Αλλά και τα γονίδια που θα προκαλέσουν κάποτε διάφορες ασθένειες και αυτά κρύβουν τελικά τον θάνατο.
Ο φόβος του θανάτου ερμηνεύεται και κοινωνιολογικά, αφού η συσσώρευση υλικών αγαθών, οι ποικίλες ασφαλίσεις, τα συντάξιμα χρόνια, οι καταθέσεις κτλ., στο βάθος τους υποκρύπτουν την αντιμετώπιση των γηρατειών και τις άγνωστες συνθήκες με τις οποίες θα πεθάνουμε. Και αυτό το «πνεύμα» του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού δεν είναι ανεξάρτητο από τον φόβο του θανάτου.
Ψυχολογικοί παράγοντες συνδέονται με τον θάνατο και την αντιμετώπισή του. Οπως ισχυρίζεται ο Ιωσήφ Φέιμπρι που ανέλυσε πρακτικότερα τη «λογοθεραπεία» του Βίκτορ Φρανκλ, οι βιολόγοι θεωρούν ότι η ζωή του ανθρώπου από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο προσδιορίζεται «από τις λειτουργίες των ενδοκρινών αδένων, από τις χημικές αντιδράσεις και από τις ηλεκτρικές φορτίσεις». Οι ψυχολόγοι ομιλούν για τις ορμές και τα ένστικτα και τις διάφορες εξηρτημένες διαδικασίες που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά μας. Ο Βίκτορ Φρανκλ όμως υποστηρίζει ότι μέσα σε όλους αυτούς τους παράγοντας διατηρείται ένας χώρος ελευθερίας και ο άνθρωπος μπορεί να προσδιορίζη το νόημα της ζωής του και να υπερβαίνη «την τραγική τριάδα της ανθρώπινης ύπαρξης», που είναι ο πόνος, ο θάνατος και η ενοχή, και μάλιστα ο θάνατος προηγείται του πόνου. Ο Πιαζέ απέδειξε ότι η μη αναστρεψιμότητα του θανάτου εμφανίζεται στην ηλικία των 8-10 ετών και συνδέεται με τις κρίσεις στην εφηβεία και τις μετέπειτα ηλικίες.
Συγχρόνως ο θάνατος είναι και ένα υπαρξιακό γεγονός, ένα οριακό σημείο στη ζωή του ανθρώπου. Για τα οριακάυπαρξιακά φαινόμενα, που δείχνουν την εσωτερική κατάσταση του ανθρώπου, ασχολήθηκαν οι υπαρξιστές φιλόσοφοι και έδωσαν διάφορες ερμηνείες. Αλλοι τα υπαρξιακά ερωτήματα τα αντιμετώπισαν με την πίστη στον Θεό (Κίρκεγκαρ)· άλλοι με την κίνηση προς τον εαυτό, τους άλλους και την Ιστορία, με απώτερο τέλος όμως την τραγωδία, τον θάνατο που δεν μπορούμε να αποφύγουμε (Γιάσπερς)· άλλοι συνδέουν την ύπαρξη με το μηδέν, αφού θεωρούν ότι η ύπαρξη προέρχεται από το μηδέν και μηδενίζει τα πάντα (Σαρτρ)· άλλοι συνδέουν την ύπαρξη με το νόημα για τη ζωή, και την αλήθεια με την ανάδυση από τη λήθη και μάλιστα τη λήθη του θανάτου (Χάιντεγκερ).
Ο πανικός για το πότε θα κυκλοφορήση το νέο εμβόλιο για τη γρίπη και πότε θα το προμηθευθούμε κατέλαβε πολλούς. Δεν μπορεί κανείς να αρνηθή αυτήν την πραγματικότητα που όταν παραμένει σε ένα φυσιολογικό επίπεδο για την προστασία του εαυτού μας, και κυρίως των παιδιών που έχουν μέλλον και όραμα για τη ζωή, είναι δικαιολογημένη, αλλά αυτό δεν είναι πανάκεια στη λύση όλων των προβλημάτων. Υπάρχουν υγιείς σωματικά άνθρωποι που δεν έχουν απαλλαγεί από το υπαρξιακό κενό και την «ανούσια ανυπαρξία», από τη βίωση μιας προθανάτιας εμπειρίας, μιας αργόσυρτης κίνησης προς τον θάνατο. Ο Γιάλομ έθεσε στο στόμα του Μπρόιερ κατά τη «συζήτησή» του με τον Νίτσε τη φράση: «Παρελαύνω κι εγώ μαζί με όλους τους άλλους, με συντονισμένο βήμα προς το θάνατο».
Ετσι, εκτός από το εμβόλιο κατά της νέας ασθενείας απαιτείται η εύρεση υπαρξιακών και πνευματικών «εμβολίων», που να υπερνικούν τον φόβο του θανάτου, ο οποίος δημιουργεί ψυχολογικά, υπαρξιακά και κοινωνικά προβλήματα. Η νοηματοδότηση του ανθρώπινου βίου είναι ένα «πνευματικό εμβόλιο» που είναι αναγκαίο για κάθε ασθένεια. μήπως δηλαδή η συγκεκριμένη ασθένεια καταλήξη στον θάνατο. Ετσι, περισσότερο από την ασθένεια πρέπει να αντιμετωπισθή ο φόβος του θανάτου, ο οποίος προκαλείται από διάφορα γεγονότα και αφορμές.
πηγή: Βήμα, Κυριακή 30 Αυγούστου 2009
Αντί να ασχολούμαστε με την θεραπεία (εμβολιασμό) κατά του φόβου του θανάτου γιατί δεν ασχολούμαστε με το ότι στην ουσία δεν υπάρχει ο θάνατος στην φύση αλλά είναι κατασκεύασμα νοητικό;
Ας απλοποιήσουμε λοιπόν εκεί που η απλοποίηση μας φέρνει πιο κοντά στην πραγματικότητα.
Κι ο xenos φοβάται το θάνατο και τι λύση βρήκε; Προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του ότι δεν υπάρχει θάνατος.
Αυτό που έχει σημασία είναι να αντιληφθούμε ότι ο φόβος του θανάτου προϋποθέτει την αποδοχή τής ύπαρξής του. Με αλλά λόγια: αν θέλουμε να βρούμε την λύση σε αυτό το “πρόβλημα” καλόν είναι να κοιτάξουμε το όλο θέμα στην ρίζα του.
Όχι πώς κάτι τέτοιο διευκολύνει τα πράγματα –κάθε άλλο μάλιστα– προσφέρει όμως “εξ’ ορισμού” την προοπτική ανάπτυξης μιάς άλλης λύσης, αν και όχι κατ’ ανάγκη ανώτερης ή επιθυμητής σε όλους.
Ευχαριστώ.
Δεχομαι οτι δεν υπαρχει θανατος στη φυση
Τα μιροσωματιδιαπου μας αποτελουν οσο ζουμε επιστρεφουν στη φυση.
Ειμαστε παιδια των αστεριων το λενε και οι αστροφυσικοι μας
Εκεινο που μ ενδιαφερει ειναι αν τα μικροσωματιδια της υλης που μας αποτελει φερουν ( οπως ο γενετικος μας κωδικας) τις πληροφοριες από τις μορφες που σχηματισαν στο παρελθον . Μονο ετσι η συνειδηση της ζωης που ο εγκεφαλος μας δινει δεν πεθαινει ποτε.
Φοβάμαι Ξένε, ότι η “λύση” που προτείνεις έχει να κάνει με τη λεγόμενη [b]υπεκφυγή:[/b] αφού δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα, ας κάνουμε πως δεν υπάρχει!
Δον Κιχώτη,
Η αναγωγή του ανθρώπου στα “εξ ων συνετέθη”, δηλαδή του σύνθετου στο επιμέρους, δεν αποτελεί τον καλύτερο τρόπο σύλληψης και αντιμετώπισης ζητημάτων ειδικά υπαρξιακής υφής.
Ο αναγωγισμός είναι βέβαια απολύτως αναγκαίος στις φυσικές επιστήμες. Όμως λαθεύει ως προσέγγιση στα περί του ζην, του νοήματος της ζωής και του θανάτου του ανθρώπου.
Σίγουρα όμως παρέχει αναλγητικές ευκολίες όπως κάθε υπεραπλούστευση.
Φιλτατε Ευγενιε
Οι φυσικες επιστημες ,δημιουργημα του ανθρωποιυ ειναι Ο ανθρωπος πάλι μελετα την φυση, το συμπαν με βαση τα οσα ο εγκεφαλος του διαθετει παντα εξελισσομενος, ( παρατηρηση, πειραμα, συμπερασματα)
Η φυση ειναι το σπιτι μας. Δημιουργηματα κι εμεις, μερος του συμπαντος.
Για να πειστει ο ανθρωπινος εγκεφαλος και ν’ αποκλεισει τη μεθοδο μελετης της φυσης δηλαδη την αναγωγη, θα πρέπει να διαθετει τουλαχιστον μια μεθοδο που να τη δεχθει επισης ως τελεια και αποτελεσματικη για το σκοπο αυτο δηλαδη, για την αποτελεσματικη εξήγηση του ζητηματος της υπαρξης.
Δον κιχώτη
τα μικροσωματιδια της υλης που μας αποτελουν, σαν ατομα ,δεν διατηρουν ιδιοτητες παρελθουσων μορφών.Φυσικες ιδιοτητες υπαρχουν απο τα μορια και μετά.Οι μονες παρελθοντικες μνημες μας ως εμβρυα,ειναι οι γονιδιακες,ολα ταλλα κατοπιν,διαμορφωνονται απο την εμπειρια της ζωης οπως την εισπρατει ο καθενας μας.Το λογοτεχνικο-στα εξ ων συνετεθη-
αφορα τον θανατο και οχι τον ζωντανο ανθρωπο.Ουτως η άλλως ο άνθρωπος εκτος του γονιδιακου του μερους δεν εχει σχεση με παρελθουσες μορφες.
Κυριε Γιαν.
“Ουτως η άλλως ο άνθρωπος εκτος του γονιδιακου του μερους δεν εχει σχεση με παρελθουσες μορφες.”
Εκτος του οτι δεν εχουμε μια αποδεδειγμενη βεβαιοτητα για το συνηθως συμβαινον στον “μικροκοσμο” γνωριζω οτι οι ελικες του DNA αποτελουνται από τα νουκλεινικα οξεα και αυτα με τις σειρα τους από συνθετα μορφωματα νομιζω πρωτεινών( δεν παιζω με μια αλλη επιστημη που αγνοω ). Από την αλλη μερια σημερα εκεινο που οι επιστημονες ψαχνουνσ το διαστημα, ως ενδειξη μορφης ζωης, ειναι ακριβως αυτες οι συνθετες μορφες που μπορει να ονομαστουν πρωτεινες και που προερχονται οπως λενε από την συνενωση των συμπαντικων υλικων που ολοι γνωριζουμε ως χημικα στοιχεια .
Θελω να πως οτι ο μικροκοσμος και ο μακροκοσμος στον συμπαν ποτε δεν ηταν ξεχωριστα συνολα και δεν μπορεσα να καταλαβωμετα γνωστα νοητικα μεσα που διαθετω τα στεγανανα μεταξυ της ανθρωπινης ζωης και της εν γενει ζωης με την στενη και ευρεια εννοια στο συμπαν.
Σεβαστή η παρατήρηση του ευγένιου και γόνιμη κατα τη γνώμη μου, τουλάχιστον στο ότι με φέρνει σε θέση να παραθέσω ορισμένες σκέψεις ως απάντηση.
Ας μου επιτραπεί να διαφωνήσω: δεν πρότεινα λύση άρα δεν μπορώ να πώ ότι κάνω και κάποια υπεκφυγή. Πρότεινα μια διαφορετική διατύπωση του ίδιου νομίζω ριζικού προβλήματος. Γιατί σε κάποιο επίπεδο, θα πρέπει να ασχοληθούμε και με το φαινόμενο θάνατος. Έχουμε δηλαδή εδώ μια διαφορά επιπέδων (οπτικής εννοώ) και όχι μια υπεκφυγή δια ολικής αρνήσεως όπως ίσως φάνηκε αρχικά.
Ας δούμε λοιπόν αυτή την “άλλη” οπτική και ο καθένας ας την κρίνει όπως μπορεί και νομίζει.
Ο θάνατος είναι παιγνίδι μπροστά στο ασύλληπτα ανελεύθερο γεγονός της γέννησης του ανθρώπου. Η αναγκαστικά “συνειδητοποιημένη” ύπαρξη του καθενός μας είναι ο αληθινός μας “σταυρός” αλλά και η ανεπανάληπτη δυνατότητα που έχει ο καθένας μας να διαμορφώσει μια συνειδητοποιημένη ετερότητα, δηλαδή μια ορθή -κατά το δυνατόν- συνειδητοποίηση φωτός. Αν υπάρχει κάποιο “θαύμα” σε όλη αυτή την περιπέτεια που λέμε ζωή, είναι ίσως ότι το ανελεύθερο της γέννησής μας δεν μας γεμίζει ούτε με οργή, ούτε με θυμό, ούτε ακόμα ακόμα και έστω με λίγη πίκρα…Η γέννησή θεωρείται (και είναι) μέγα δώρο κι ας έχει αντίτιμο βαρύ. Επανέρχομαι όμως γιατί ήδη μακρυγορώ.
Με τούτη την οπτική λοιπόν, ο “θάνατος” έρχεται ως ένα δευτερεύον γεγονός (“αναφαίρετο δικαίωμα” θα έλεγα αλλά δεν θα επεκταθώ σε αυτό), ένα δευτερέυον γεγονός λοιπόν επανένωσης με την πρό της γέννησής μας (μη συνειδητοποιημένη) ετερότητα, μια επιστροφή στο Όλον από το οποίο προήλθαμε αλλά και στο οποίο τελικά ανήκουμε σε βάθος χρόνου. Μιά επανένωση με την εκ’ των πραγμάτων δηλαδή “φυσική” υπαρκτική μας κατάσταση, αυτή την πρό της γέννησής μας.
Ευχαριστώ.
“Ο θάνατος είναι παιγνίδι μπροστά στο ασύλληπτα ανελεύθερο γεγονός της γέννησης του ανθρώπου”
Θανατος και γεννηση υπακουουν στους ιδιους κανονες
Η ελευθερια με την εννοια που θετουμε μεσα στο μυαλο μας ι δεν υπαρχει.
Το τυχαιον στο συμπαν μπορει να ειναι και η μυτρα της ελευθεριας
Τα γονιδια που μας απαρτιζουν οι ορμονες που μας ωθουν στην αναπαραγωγη θα υποκυψουν τελικα στους νομους του τυχαιου.
Γεννηση και θανατος υπακουν στην κρατουσα τυχαιοτητα και γενουν την αιτιοκρατια που δινει την αισθηση της ανελευθεριας.
Δεν επιλεξαμε εμεις τιην εναρξη της ζωης μας αλλα οι γεννητορες μας που καποια χρονικη στιγμη ετυχε να συνδεθουν.
Τιποτε δεν προεβλεπε την δικη τους συνευρεση εξ αρχης (εκτος κι αν αποδειχθει το αντιθετο).
Ομοιως και το περασμα στην ανυπαρξια υπακουει στους αυτους κανονες
Αλλοι φευγουν νωριτερα αλλοι αργοτερα χωις να το προβλεπουν οι ιδιοι
εκτος αν το το προκαλεσουν
Αλλα ακομα και το περασμα στην ανυπαρξια με την θεληση του ανθρωπου υπακουει σε νομους του τυχαιου που θα τον οπλισουν με τη θεληση να διακοψει τη ζωη του εκουσια.
Αν ο θανατος ειναι παιχνιδι το ιδιο παισχνιδι ειναι και η ζωη και αν από το θανατο προερχεται ζωη τοτε τιποτε δεν αρχιζει και δεν διακοπτεται τυχαια. Από την υλή μας ζουν αλλοι οργανισμοι αλλα και ο δικος μας οργανισμος ζει από αυτους Ολα αλλυλοσυνδεονται ζωη και θανατος διαπλεκονται χωιρς να φαινεται ποιο γεννηθηκε πρωτο από ποιον και για ποιο σκοπό.