Οι Μάρτυρες των Χώρων

0
3000

Η ιστορία δεν μπορεί να εξηγηθεί αν λείψουν οι δαίμονες.
Ευγένιος Ιονέσκο

  1. Το Σκάνδαλο της Βίας και οι Δυτικές Αντιφάσεις

«Ο δήμιος του έσπασε τα οστά και του έκοψε τα πόδια1 [...]ο Τούρκος εμίρης παραφρόνησε από την οργή του και διέταξε να του κόψουν τη γλώσσα, να του εξορύξουν τα μάτια, να τον γδάρουν [...]να τον πετάξουν σε πυρωμένο καμίνι2 [...]οδήγησαν τον μάρτυρα στην Καπιτωλία όπου τον εξέθεσαν σε κοινή θέα [...]βάζοντας στην πρώτη σειρά των θεατών τον γιο και την κόρη του που για την περίσταση τους έβγαλαν από τα κελλιά που ζούσαν από τότε που ήταν παιδιά [...]με τη διαταγή του χαλίφη, ο δήμιος του έκοψε τη γλώσσα, την επομένη του έκοψε το ένα χέρι και το ένα πόδι, την Κυριακή [...]το άλλο πόδι και το άλλο χέρι, και μετά τον τύφλωσαν για τα τον σταυρώσουν κατόπιν3 [...]της έγδαραν το κρανίο και τοποθέτησαν επάνω του αναμμένα κάρβουνα [...]της έμπηξαν πυρωμένα σουβλιά στους μαστούς και της έκαιγαν τα πλευρά με δαυλούς [...]της έβγαλαν τα δόντια4 [...]διέταξε τότε ο ηγεμόνας να φορέσουν στον άγιο υποδήματα που είχαν αιχμηρά καρφιά στο εσωτερικό μέρος, και τον υποχρέωσε να τρέχει μπροστά απ’ το άρμα του, δεκαπέντε χιλιόμετρα5 [...]ο ηγεμόνας διέταξε [...]να τους κλείσουν σε σάκκους και να τους ρίξουν στη θάλασσα6 [...]την κτύπησαν βίαια στο πρόσωπο, την άπλωσαν γυμνή πάνω σε αναμμένα κάρβουνα [...]έχυσαν πάνω στο μωλωπισμένο σώμα της ένα μείγμα από πίσσα, λάδι και θειάφι [...]την κρέμασαν από ένα ικρίωμα, της απέκοψαν τους μαστούς, της έβγαλαν τα νύχια [..]της έκοψαν την γλώσσα [...]της απέκοψαν την κεφαλή7 [...]ο βασιλιάς διέταξε να κόψουν 20 καλάμια, να τα ξύσουν [...]να τα μπήξουν κάτω από τα νύχια των χεριών και των ποδιών του μάρτυρος [...]να του μπήξουν ένα αιχμηρό και κοφτερό καλάμι στην ουρήθρα [...]τέλος τον ανασκολόπησε πάνω σ’ ένα ροζιασμένο πάσσαλο8 [...]διέταξε να καούν ζωντανοί όλοι οι ιερείς, κληρικοί, μοναχοί και μοναχές της πόλεως, 477 τον αριθμό [...]μετά ήρθε η σειρά 127 ευλαβών λαϊκών [...]μετά [...]διέταξε ν’ αποκεφαλίσουν τη δωδεκάχρονη κόρη, και [...]ανάγκασε τη μητέρα της να πιει σ’ ένα κύπελο από το αίμα της [...]πριν αποκεφαλισθεί κι εκείνη9 [...]μαστιγώθηκε και κρεμάστηκε από τις τρίχες της κεφαλής σ’ ένα ικρίωμα· κατόπιν τοποθέτησαν πυρακτωμένους άνθρακες στο στέρνο της10 [...]».

Αυτά είναι μόλις δέκα από τα πολλά περιστατικά μαρτυρίου που καταγράφονται στον Συναξαριστή του Οκτωβρίου. Οι ημερομηνίες μοιάζουν παλιές, καθώς και ο λόγος του μαρτυρίου - η πίστη - αν δεν έχουμε κατά νου τί πέρασαν, οι χριστιανοί της ανατολής, 100 χρόνια πριν (και επί 5 αιώνες έως τότε), ή, 50-60 χρόνια πριν, οι Κωνσταντινουπολίτες και οι Κύπριοι. Η ένταση της διαστροφής, όμως, μοιάζει σαν να γίνεται τώρα, στις μέρες μας, σαν να ‘τανε 7 Οκτωβρίου, ημέρα Σάββατο…

*

Δεν κακοποιεί κανείς κανέναν αν δεν είναι ο ίδιος κακοποιημένος, παραμελημένος και παραμορφωμένος κατά τα σχέδια ενός κακοποιού. Ο κόσμος σκανδαλίζεται από τις τρομοκρατικές επιθέσεις των Ισλαμιστών εξτρεμιστών, κυρίως στα περιστατικά των Δίδυμων Πύργων και τα πρόσφατα (Χαμάς/Ισραήλ). Ναι, και περί αυτών κάποιος - και κάποια σχέση διαπολιτισμική - παραμελήθηκε.

Τώρα, ως αυτόχθονας, όταν δεν έχεις κράτος αυτόνομο, όταν δεν έχεις δουλειά 30 ετών άνθρωπος (1 εκατομμύριο νέοι κάτω των 30 υπολογίζονται να είναι άνεργοι εντός Παλαιστίνης), όταν δεν έχεις ούτε καζανάκι, όταν ορφανεύεις από μικρό παιδί, ξέροντας ότι οι «από κει» σε σκοτώνουν και οι «εδώ» σε περιμαζεύουν κι ενδιαφέρονται να μεγαλώσεις (άσε το για ποιο ακριβώς σχέδιό τους και ποιοι μεταξύ ποιων), δεν έχεις κανένα δίλημμα περί του αν θες να ζήσεις και του αν είσαι διατεθειμένος να συμβάλλεις - ακόμα και πεθαίνοντας - στο να σκοτώσεις αυτούς που δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτό. Αν είμαι με κάποιον, είναι με αυτούς που δεν πρόλαβαν να πάρουνε ανάσα, και θ’ αφήσουνε τα κόκαλά τους στον άνεμο των γεωπολιτικών εξελίξεων, απ’ όπου κι αν προέρχονται.

*

Πολλοί εκ των Δυτικών νιώθουν ανώτεροι άλλων ανθρώπων, πολιτισμικά, επειδή δε ζουν σε υποβαθμισμένα κράτη, με παλαιακές ιδέες που, στρετσαρισμένες (ελληνιστί: πεπλατυσμένες), είναι και θανάσιμα επικίνδυνες και βάρβαρες, όπως φαίνεται. Κοιτώντας την καμπούρα μας, θα δούμε ότι έχουμε μεγάλο μερίδιο στην παρασιτική πολιτισμικότητα των υποβαθμισμένων αυτών κρατών. Και ποιο άλλο σημείο ανωτερότητας, μπορεί να σημειώσει κάνεις για κάποιον άνθρωπο ή συλλογικότητα ανθρώπων, ώστε να εμφανεί η από των κτηνών διάκριση, από αυτό της αυτοκριτικής και του αγώνα της αυθυπέρβασης δια της αναλήψεως της προσωπικής ευθύνης; Είναι μακραίωνα μεγάλη η λίστα των κερδοσκοπικών αναμίξεων Δυτικών και Μεσανατολιτών αλλά ας μείνουμε στα του κύματος απόνερα της επιφάνειας: αν ήταν αυτόφωτοι, οι υποβαθμισμένοι αυτοί, δε θα είχαν ούτε τεχνογνωσία, ούτε εξελιγμένη οπλοποιΐα, ούτε κάμερες για να μεταδώσουν στον κόσμο το πώς την χρησιμοποιούν.

Η ισοπέδωση των στέρεων διαχρονικών αξιών των Δυτικών εκ τους ιδίους, η μεταπόρευση από την (δια-) πολιτισμική (αν η βάση είναι οι παντοπροσλαμβάνοντες Αρχαίοι και Βυζαντινοί Έλληνες) ανάπτυξη, στην αμιγώς γεωπολιτική επικυριαρχία, έχει αισθητά αποτελέσματα: γεωπολιτική ανασφάλεια, φανατικούς εχθρούς, ξένα υπερογκώδη ανεξέλεγτα σώματα μαζών εκτός κι εντός του χώρου τους, που ποτέ, αν είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, δε θα αποκτήσουν τη διάθεση να φάνε στο ίδιο τραπέζι με εμάς, παρόλο που ήρθαν σε εμάς απολαμβάνοντας την φιλοξενία και την ενέργεια να αναπτυχθούν όπως θέλουν. Γιατί οι άνθρωποι δεν είναι μπιζέλια, έλεγε ένας παπάς, πρόσφατα, αναφερόμενος στον Μπρυκνέρ.

Από άλλη σκοπιά, η πλήρης ξεγύμνωση από οποιαδήποτε αξία - πέραν της χλιαρής «ανθρωπιστικής» - βρίσκει έναν Δυτικό κόσμο σε μονίμως χαλαρές διακρατικές σχέσεις στην καλύτερη περίπτωση (οι Αμερικάνοι «βοηθούν» στη λύση της Τουρκικής κατοχής στην Κύπρο πολλές δεκαετίας τώρα…), αλλά έως και εχθρικές (αν συμφωνούμε ότι η Ρωσία μοιάζει πιο πολύ με Δύση παρά με Μέση-Ισλαμιστική-Ανατολή, άσχετα που έχει περισσότερες συναλλαγές με το τελευταίο σύμπλεγμα). Ας πούμε ότι ζούμε το παράδοξο, όπου, ενώ ανήκουμε σε ένα Χριστιανικό club (εκκλησία δεν είμαστε, σαφέστατα), επεμβαίνουμε, ο ένας στα δεινά του άλλου με δηλώσεις (ως τα δια ζώσης likes μας στα social media), κι αυτό αν μας συμφέρει - για το Ναγκόρνο Καραμπάχ, π.χ., δεν κούνησε το μάτι μας, ούτε μιλήσαμε όσο θα ‘πρεπε για τον αρνητικό ρόλο του Ισραήλ επ’ αυτού. Στην περιφέρεια δε αυτού του κρύου κλίματος, πυρηνοκίνητο από την επαγγελματοσύνη των πολιτικών και τους καθαρά γεωπολιτικο-οικονομικούς στόχους τους, όπως είπαμε, έχουμε δυνάμεις σε εμβέλεια πλανηταρχών, που εμμέσως πλην σαφώς, υποδηλώνουν πως άνετα θα αφάνιζαν ο ένας τον άλλον. Να πούμε το αυτονόητο και να υιοθετήσουμε την ανασφάλεια που μας αρμόζει: δεν αγαπιούνται οι άνθρωποι, ούτε αγαπάνε τους ανθρώπους.

Στην άλλη αυτή σκοπιά, των παράδοξων εσωτερικών ανωμαλιών της Δυτικής συνοχής, και σκεπτόμενοι την αποστροφή της στον παράγοντα της εξ Ανατολών τυφλής τρομοκρατίας, ποτέ δεν κινητοποιήθηκε - πάλι, βέβαια, λόγω υπέρογκων συμφερόντων - για να αποτρέψει το εν εαυτώ ανάλογο κακό της. Τα τελευταία 25 χρόνια η Αμερική έχει ζήσει περ. 400 τρομοκρατικές επιθέσεις εντός των συνόρων της, εκ των ιδίων πολιτών της (βλ. school shooting). Κατά τις τελευταίες πέθαναν εκατοντάδες άτομα (κυρίως παιδιά) από μερικές εκατοντάδες συμπατριώτες τους (κυρίως παιδιά κι αυτοί). Το φρικιαστικό είναι ότι στην ενδοδυτική επίθεση δεν υπάρχει ούτε μεταφυσικό ούτε καν γεωπολιτικό υπόβαθρο στο επιχείρημα-αίτημα των εκτελεστών. Υπάρχουν, γενικολογώντας, όπως και στην ανατολή, άλλου τύπου παραμελημένοι, που αναλόγως, με διαλυμένο το ψυχοδιανοητικό τους σύστημα, βρέθηκαν με μεγάλη και θανατηφόρα ενέργεια στα χέρια τους.

Σε μικροσκοπικό και μακροσκοπικό επίπεδο παρατηρούμε κάτι που σχεδόν αναιρεί την προφητεία του Χάντιγκτον περί μέλλοντος «πολέμου πολιτισμών»: Ο Δυτικός Χριστιανός δεν είναι τόσο Χριστιανός όσο Μουσουλμάνος είναι ο Μουσουλμάνος. Αν δεν είναι και φανατικός αντι-χριστιανός, κατά ένα μεγάλο ποσοστό. Ο Μουσουλμάνος , π.χ., είναι συνεπής απέναντι στις γραφές του, ως προς τις κρατικές της προεκτάσεις. Ο Χριστιανοδημοκράτης, είναι δυνατόν, βάσει Ευαγγελίου, να θεωρηθεί συνεπής; Όπως και ο (μέσος) Ισραηλινός δεν είναι, αναλόγως, τόσο Εβραίος (οι Ορθόδοξοι Ιουδαίοι είναι ενάντιοι στην ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ, ακριβώς λόγω της  παράδοσης και της θεολογίας τους).

Επί της αξιακής ξεγύμνωσης που προανέφερα, η παραμόρφωση του σύγχρονου Αμερικανού σε ένα πολτοποιημένο, κατά την οικονομικοκρατική συνταγή, ατομάκι (μπιζέλι…), σοκ προκαλεί ένα σχετικό λυπηρό φαινόμενο: οι αυτόχθονες Ινδιάνοι, στις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτελούν το νούμερο ένα πολιτισμικό υποσύνολο σε αυτοκτονίες: 1 στους 20 εφήβους. Ερευνητές υπογραμμίζουν το γεγονός ως αποτέλεσμα της ελλειπτικής - έως ανύπαρκτης - ανάπτυξης της προσωπικής ταυτότητας, εν μέσω της αυτής (α-)πολιτισμικής συγκυρίας στην οποία μεγαλώνουν11. Παράδοξο μοιάζει κι έτσι: ποτέ δεν είχαμε αμεσότερη και βαθύτερη πρόσβαση ο ένας στον άλλον, ως πολιτισμοί, και ποτέ δεν αδιαφορούσαμε περισσότερο, βάσει των τελευταίων δυνατοτήτων και το πόσο τις υπολογίζουμε. Αγοράζουμε ινδιάνικες φλογέρες και ονειροπαγίδες, μπρελόκ-Ακρόπολη και διακοσμητικά στεφάνια Ολυμπιονικών. Το ότι κανείς δεν είναι και δεν μπορεί «να γίνει» ο εαυτός του πια, δε μας συγκινεί ιδιαίτερα.

*

Οι τρεις πρώτες ενότητες του άρθρου, γράφτηκαν για να αναφερθεί, στη συνέχεια, το εξής: τα Συναξάρια λεν αλήθεια όσον αφορά στο μέγεθος που μπορεί να παρουσιαστεί η διαολιά μας, διαχρονικά. Κι αυτό ίσως είναι το μόνο καλό από τις τρέχουσες θηριωδίες που μας κοινοποιούνται: οι υπερβολές δεν είναι ψέματα, ο διάβολος δεν καταργήθηκε ούτε κατ’ ελάχιστο και, σαφέστατα, δεν περιορίζεται από σύνορα και - ανθρωπίνως αξιολογήσιμα ως τέτοιες - πολιτισμικές ανωτερότητες· ίσα ίσα που τον κάναμε έναν viral γκαντζετάκια. Η διαφοροποίηση, από τη μεριά των σύγχρονων μαρτύρων, είναι ότι είναι «μάρτυρες του χώρου» κι όχι τόσο της πίστης. Μπορεί οι ακραίοι Ισλαμιστές να σκοτώνονται με υπόβαθρο το θρησκευτικό τους αίσθημα, αλλά αυτοί που τους σκοτώνουν αδιαφορούν γι’ αυτό, όπως και για το ίδιον, όντες κι αυτοί μάρτυρες των χώρων και τίποτα μεγαλοπρεπέστερο αυτού. Και εισέρχομαι στον απτό κόσμο τους, μέσα από τον κόσμο των ηγετών που τους καταντάνε τέτοιους, κάνοντας πρώτα μία ελληνορθόδοξη και δυτικοχριστιανική εισαγωγή διάκρισης οντοτήτων.

*

  1. Ελληνορθοδοξία και Δύση, Πόλεμος και Παγκόσμια Ανοσιότητα

Δεν έχω μελετήσει ιδιαίτερα την γεωπολιτική. Έρχομαι όμως από έναν πολιτισμό που δούλευε - τον εαυτό του και τους άλλους - εν φιλότιμω. Ο ελληνορθόδοξος πολιτισμός, ω του παραδόξου θαύματος! θα έλεγες, ζει, παρότι ο πυρήνας του είναι η αυτοθυσία και όχι η θυσία των άλλων. Έχοντας ένα κάποιο υπόβαθρο, οι Ρωμαίοι, π.χ., όταν τους κατέκτησαν (ως Έλληνες), έζησαν την επιρροή αυτής της πολιτισμικής ασκητικής, «κατάφεραν» να πέσουν στο φιλότιμο, να παραδεχθούν, να υιοθετήσουν και να υιοθετηθούν από την ανωτερότητα ενός αδύναμου οπλικά-πληθυσμιακά. Το ίδιο και οι Άραβες, που άργησαν να τους κατακτήσουν αλλά ήταν φιλόξενοι στους Έλληνες αποστάτες του Βυζαντίου, κυρίως την περίοδο πριν τη λήξη της Εικονομαχίας (είναι γι’ αυτές τους τις υιοθετήσεις που μελετητές όπως ο Lemerle ή η Αρβελέρ, επισημαίνουν ότι οι Ευρωπαίοι του Μεσαίωνα είχαν πολύ κατώτερο πολιτισμό από των Αραβομουσουλμανικό: η δυτική ιατρική, π.χ., χρωστάει πολλά στους Άραβες μελετητές-διατηρητές των Ελλήνων ιατρών). Είναι γνωστό, επίσης, ότι οι αρχαίοι Έλληνες περιφρονούσαν την τεχνική ανάπτυξη, και την τιμούσαν μόνο από τη σκοπιά της αισθητικής αξιοποίησής της12. Εξαιρώντας τα λίγα χρόνια των εκστρατειών του Μ. Αλεξάνδρου (που έως ένα σημείο έχουν λογικότατη βάση), καταλαβαίνουμε ότι δε πρόκειται περί εθνοσυνόλου που ζει για να επεκτείνεται. Έπειτα, αν διαβάσουμε λίγο παραπάνω, θα δούμε ότι το ικανό πνεύμα να εμπνέει τους κατακτητές του να το υιοθετήσουν, το έχουν πρώτοι οι Έλληνες αφ’ εαυτού: πολλοί έγιναν Βουδιστές στα βάθη της Ασίας (βλ. Gandhara art: η εκκίνηση του ανθρωπομορφισμού του Βούδα ξεκινάει από Ελληνιστικό περιβάλλον, διάδοχο των Ελλήνων που έμειναν εκεί μετά τον Αλέξανδρο). Ο Πλάτων δεν κενο-περιαυτολογεί, αλλά, καταγράφει την μακραίωνη ιστορία της πολιτισμικής μας νοοτροπίας και των αποτελεσμάτων της: «[...]ὅτιπερ ἂν Ἕλληνες βαρβάρων παραλάβωσι, κάλλιον τοῦτο εἰς τέλος ἀπεργάζονται»¹³.

[Εμβαθύνοντας στις γεωπολιτικές διαθέσεις των Ευρωπαίων Χριστιανών, οι οποίοι έχουν αποσχιστεί μέσω Πάπα, μας εκπλήσσει το εξής: η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν δείχνει να έχει την υψηλή κινητικότητα των Δυτικών, εφόσον η ίδρυση εκκλησίας, εκτός ευρωπαϊκού χώρου, γίνεται τον 18ο αιώνα, με Ρώσους ιεραποστόλους να κάνουν 10.000 χιλιόμετρα ποδαράτη ιεραποστολή και να μεταφέρουν την ορθοδοξία στην Αμερική μέσω Σιβηρίας - η πρώτη ιδρύεται στην Αλάσκα (νήσος Κόντιακ, 1794). Έως τότε, ο κοσμικόφρων και κρατικόμορφος Δυτικός Χριστιανισμός θα βρίσκεται ήδη Αφρική (1487), Αμερική (1493), Καναδά (1497), Ινδία (1498), Βραζιλία (1500), Φιλιππίνες (1521), Μεξικό (1531), Περού (1541), Ιαπωνία (1543), Κίνα (1582) κ.ο.κ, συν δύο αιώνες δραστηριότητα. Καθόλου περιττό να αναφέρουμε ότι αν και πρόκειται για τον μεταναγεννησιακό πολιτισμό, συχνά, συντηρεί την «υπογεννητικότητα» στους άλλους, και δεν πρόκειται για τα ανάλογα του Κύριλλου και του Μεθοδίου. Π.χ., «το 1959, μετά από 500 χρόνια πορτογαλικής παρουσίας, το ποσοστό αναλφαβιτισμού ήταν 97,8% στη Μοζαμβίκη και 96,97% στην Αγκόλα»¹⁴]

Αν ανοίγαμε την τελευταία ιδέα στον υπόλοιπο κόσμο (ότι θυσιαζόμασταν για τους άλλους και δεν τους θυσιάζαμε για εμάς), κι αντί για Έλληνες βάζαμε τη λέξη Δυτικοί, θα μας παίρναν με τις πέτρες, και άδικο δε θα ‘χανε. Ο Δυτικός πολιτισμός, μέχρι να φθάσει στο χείλος της αυτοκαστροφής του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ρήμαζε κάθε ήπειρο και τους εν αυτή. Ενδιαφέρον έχει η προσέγγιση που υποδεικνύει ότι ενώ ξεκινάει ως πολιτισμός του μέτρου και της μεσότητας (παν τέτοιο άριστον…), δεν μπορεί να ισορροπήσει στην υγεία: «ο αποικιοκράτης πατέρας έσφαζε κι εκμεταλλευόταν, ο χίπης γιος επιδίωκε να διατηρήσει ή να βελτιώσει»¹⁵. Μάλιστα, ο σύγχρονός μας ανάλογος χίπης (με εμφανώς πολλή λιγότερη δημιουργικότητα από αυτόν των 70s, και πολύ πιο πολυπλόκαμος ως προς τις αιτήσεις του), μπορεί να καταλήξει να διαδηλώνει υπέρ τρομοκρατικών οργανώσεων, απλά και μόνο για να παραμείνει ενάντιος του κατεστημένου (η Λοάτκι κοινότητα, π.χ., υπερασπίζεται ανθρώπους που θα σιχαίνονταν και να την ακουμπήσουν για να την αποκεφαλίσουν)!

Από τη μια, δηλαδή, προσπαθήσαμε να πάρουμε των άλλων, από την άλλη να τους τα εξασφαλίσουμε. Σε καμιά όμως περίπτωση από τις δύο δεν εργαστήκαμε τα όντως δικά μας. Τα «δικά μας» μάς διδάσκουν: το φως θέλει δουλειά. Και το αν θα το δεχτεί ο αλλότροπος, είναι δική του δουλειά - όχι δική μας και όχι, προφανώς, του στρατιωτικού υλικού μας. Το θέμα είναι ότι ως τέτοιοι ή ως αντι-τέτοιοι (επεκτατιστές ή χίπηδες) μπαίνουμε σε ξένα νερά (ένδο- και έξω-δυτικά) είτε ως «αυτοαιρετικοί», είτε ως ανυπόβαθροι μηδενιστές. Έτσι, αυτοαλλοτριωνόμαστε. Ότι «όπως και το άτομο, έτσι κι ένας λαός, για να αφομοιώσει ισορροπημένα και αποτελεσματικά τα θετικά στοιχεία ενός άλλου πολιτισμού, πρέπει πρώτα απ’ όλα να ξέρει ποιος είναι ο ίδιος, να πατάει σε μια βάση δική του, να έχει έρμα και κριτήριο που του επιτρέπει να προσλαμβάνει επιλεκτικά ώστε να είναι γόνιμα πορώδης χωρίς ν’ αλώνεται»¹⁶. Πάλι, η τελευταία πρόταση, είναι ίδιον της Ελληνικής παράδοσης πρωτίστως, με ένα χαρακτηριστικό, ενδοελληνικό, παράδειγμα τις προτροπές του Μεγάλου Βασιλείου προς τους νέους για το πώς να προσεγγίζουν (γιατί αξίζουν να προσεγγιστούν), με διάκριση κι αυτογνωσία (χριστιανική), οι νέοι τα αρχαιοελληνικά κείμενα¹⁷.

*

Ηρωικό θα ήταν να ακουστεί κι ένα «παραδίδομαι» σε κάποια φάση. Το ξέρω ότι και μόνο γραπτώς μοιάζει εξωφρενικό. Αλλά βέβαια, αυτό είναι η ανωτερότητα απέναντι σε κάποιον που σε πειράζει, ενώ ξέρει, και ξέρεις, ότι μπορείς να τον διαλύσεις. Μακάρι η ειρήνη να πάγωνε ξαφνικά αυτό το καζάνι της κολάσεως που βράζει πάλι στη Μέση Ανατολή. Να έλεγε ο το πάνω χέρι έχων: σε αφήνω να έχεις τον τελευταίο λόγο - ομολογουμένως αηδιαστικός - αλλά δε θέλω άλλο νεκρό, ούτε δικό σου ούτε δικό μου, ούτε από δικό σου ούτε από δικό μου. Ποιοι είναι οι όροι σου; Ας ζήσουμε όλοι, ας κάνουμε ο καθένας ένα βήμα πίσω κι αυτό θα είναι άλματα μπροστά. Τώρα, αν η απόκριση, σε αυτό το κάλεσμα καταλλαγής, είναι πως «οι όροι μου δεν είναι τίποτα λιγότερο από τον αφανισμό σου» (δηλ. η Χαμάς να παραμείνει τέτοια και να μην μπει στο συζητήσιμο πλαίσιο της Φατάχ), τότε ναι, βάζω το χέρι μου στη φωτιά πως έχεις την ευλογία του Θεού να πολεμήσεις σα δαίμονας, να τα κάνεις όλα ίσωμα (όχι εις βάρος αμάχων, βέβαια). Δεν μου αρέσει η απολυτότητα - και δη εκ μέρους ενός άσχετου γενικά (εγώ) - αλλά οποιαδήποτε άλλη συνθήκη την κρίνω ανόσια.

Δε θα ‘τανε ήρωας λοιπόν, ένας τέτοιος εγωισμός, σταυρούμενος από αυτούς που σκανδαλίζονται, κι απαιτούν επέμβαση και του φωνάζουν «σκανδαλίσου!», κι απ’ αυτούς που σκανδαλίζονται, αλλά λιγότερο, κι απαιτούν ελεγχόμενη επέμβαση κι ασκανδάλιστο μυαλό! Μα πώς να μην σκανδαλιστείς, αλλά και πώς να ζήσεις αιωνίως σκανδαλιζόμενος; Η μεσεύουσα αρετή, κατά τα Αριστοτελικά, αναγκαστικά: ένας σταυρός. Αλλά, πραγματιστικά, ο σταυρός δεν υπολογίζει το πολιτικό κόστος. Ο σταυρωτής - Πιλάτος/Φαρισαίοι (κάντε τις αναλογίες) - είναι που δεν μπορεί να σηκώσει αυτό το κόστος. Αλλά και πώς να σηκώσεις το οποιοδήποτε κόστος, νομίζοντας - από όποια πλευρά κι αν αντιστέκεσαι - ότι εσύ είσαι το φως κι ο άλλος το σκοτάδι (ο διάλογος θέλει δύο, όταν «έχεις τον Θεό σου» βέβαια, κατά το λαϊκό, και «δεν είσαι ο Θεός σου», κατά την πραγματικότητα);

*

Δε ξέρω· «παραδίδομαι». Δεν είναι ικανός ο άνθρωπος να κάνει «έως και το ακριβώς αντίστροφο», είτε μίας τρομοκρατικής επίθεσης, είτε μίας αντιτρομοκρατικής επίθεσης; Είναι ικανός για τίποτα άλλο από επίθεση; Δεν θα είναι ποτέ ικανός να είναι δίκαιος υπέρ του δικαίου του άλλου, να έχει μόνο υποχρεώσεις¹⁸ και να διανέμει μόνο στους άλλους δικαιώματα, να βρει τη «μόνη αληθινή φιλοσοφία» που «δικαιώνει τους άλλους»¹⁹;

Δεν έχουν χάρη τα δρώμενα, κανείς ένδοξος δε μπορεί να προκύψει χωρίς βία σε αυτό το κλίμα. Καμία βία δεν γίνεται να μην προκύψει, κυνηγώντας όλοι τη δόξα της επικυριαρχίας επί των δρώμενων αυτών, μια δόξα χωρίς το πρόσωπό τους, αλλά με μόνη την επαγγελματοσύνη τους, την ικανότητα του συναισθηματικοφορτιστικού Μάρκετινγκ της γραμμής τους, την ψευδαίσθηση πως «ἀλλοτρίας ζωῆς κύριος ὁ τῆς ἰδίας ἀλλότριος»²⁰, πως ο Χριστός ήταν θεωρία, ήταν διακηρύξεις σαν αυτές που κάνουν τα απρόσωπα άτομα, «ποιούντα και διδάσκοντα»²¹ την επιβολή, γεμίζοντας τον κόσμο αιχμηρά αντικείμενα και κρατώντας σημειώσεις νέων χρήσεων και νέων μοντέλων, κατασκευάζοντας καλύτερα στρατόπεδα και καλύτερα video games (το urban warfare θα αλλάξει level) για τον μέσο μαθητή, φαντάρο και ηγέτη.

*

Είναι ο παλιός πολιτισμός μας ο πολιτισμός μας. Το ξέρει. Είναι όμως ο μόνος που είχε τόσο έντονο τον πειρασμό πως αλλάζοντας τη λειτουργικότητα των ανθρώπων θα άλλαζε τη φύση τους, πως απορροφημένος από το δραν θα προσδιορίσει μόνος του το ποιος, πως εξερευνώντας το πώς θα παρακάμψει το γιατί, θα παρακάμψει το γεγονός πως «[...]ἀγνοῶν τίς ἐστι καὶ ἐπὶ τί γέγονεν [...]κωφὸς καὶ τυφλὸς περιελεύσεται δοκῶν μέν τις εἶναι, ὢν δ' οὐδείς»²². Ω, του είναι πολύ ταπεινωτικό να ζητήσει συγχώρεση, να μετανοήσει γι’ αυτόν και όχι για την κοινή γνώμη, να μην τα παρασύρει όλα στη θανατίλα του, να μη πληρώσει τα σύμπαντα δυσωδίας²³. Του είναι ασήκωτο να μη ξυπνήσουμε μια μέρα κι ακούσουμε ότι γίνανε στάχτη μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια συνάνθρωποί μας. Προσπαθήστε να το νιώσετε για λίγο (υποκρινόμενοι ότι είναι ανέφικτο). Προσπαθήστε να νιώσετε πώς θα νιώσετε, όταν κληθείτε να το σηκώσετε προσωπικά.

*

Είμαστε ίδιοι όλοι, κι αλλάζουμε φανέλες, ως λαοί και ως ηγέτες-εκπρόσωποι λαών, θρησκειών, πολιτιστικών επαναστάσεων. Παντού τα ίδια απρόσωπα άτομα: δεν είναι η μουσική τους «κλασική», δεν είναι πίστη τους «καθολική» (ούτε βέβαια στέκει να υπάρχει μια τέτοια ως «διαμαρτυρόμενη»), δεν είναι ο ανθρωπισμός τους παντοκράτωρας (κρατάει όσους βολεύει να κρατήσει), δεν είναι «ο Θεός» τους όσο «μεγαλος» λένε (κατά το Μουσουλμανικό), χωρώντας, ανεχόμενος μόνο τον εαυτό του, μόνο το υποτακτικό του, το πιστό του, το αρσενικό και θηλυκό του.

Οι συνθήκες είναι ανόσιες. Ο ικανός να φροντίσει για τα ξένα, εξαγιάζει το δικαίωμα να πολεμά για τα δικά του, κι αυτό τιμά τα τελευταία και τα πρώτα. Κι ο διαιρών τα ξένα απ’ τα δικά του, τον εαυτό του απ’ τον άλλο, τους δικούς του από τους αυτούς του άλλου, κλείνει το δρόμο - τον ανώτερό του και των υπηρετών του, τους οποίους μισεί να ακούει να του φωνάζουνε, ρακένδυτοι κι όμως ανίκητοι για πάντα, ελεύθεροι πολιτικού κόστους: «ἑτοιμάσατε τήν ὁδόν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τάς τρίβους αὐτοῦ»²⁴.

 

Βιβλιογραφία-Σημειώσεις

1-10. Νέος Συναξαριστής, τόμος Οκτωβρίου (Ίνδικτος, 2004): άγιος Δομνίνος, 3ος αι./Α' Οκτ., άγιος Θεόδωρος Γαβράς, 11ος αι./Β' Οκτ., άγιος Πέτρος εκ Καπιτωλίας, 8ος αι./Δ' Οκτ., αγία Χαριτίνη, 4ος αι./Ε' Οκτ., άγιος Σέργιος, 3ος αι./Ζ' Οκτ., άγιοι Καισάριος και Ιουλιανός, 1ος αι./Ζ' Οκτ., αγία Αναστασία η παρθένος, 3ος αι./ΙΒ' Οκτ., άγιος Βενιαμίν ο Διάκονος, 5ος αι./ΙΓ' Οκτ., άγιος Αρέθας και οι συν αυτώ, 6ος αι./ΚΔ' Οκτ., αγία Νεονίλλα, 3ος αι./Λ' Οκτ.

  1. Chadler, M. J., Lalonde, C. E., Sokol, B. W., & Hallett, D. (2003, June). Personal persistence, identity development, and suicide: A study of Native and non-Native North American adolescents. Monographs of the Society for Research in Child Development, 68(2), vii-130 via C. Lightfoot, M. Cole, S. R. Cole, Η Ανάπτυξη των Παιδιών/Μέρος 5, Εφηβεία/Κεφ. 15, Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη στην εφηβεία, σελ. 782 (Gutenberg, 2014)
  2. βλ. Σπ. Δ. Κυριαζόπουλου, Η Καταγωγή του Τεχνικού Πνεύματος/Μέρος Πρώτον: Ο Αρχαίος Κόσμος/Πρώτον & Δεύτερον Κεφάλαιον: Ελλάς και Τεχνική, σελ. 35-78 (Ιδιωτική, 1965)
  3. Επινομίς/987a
  4. Αστέρης Χουλιάρας - Σωτήριος Πετρόπουλος, Η Αφρική και οι Άλλοι (Οι σχέσεις της Αφρικής με την Ευρώπη και τον κόσμο)/Κεφ. 1, Κυριαρχία, εξάρτηση, επιρροή: Από την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία στην ανεξαρτησία/Η αποικιοκρατία, σελ. 47 (Κάλλιπος, 2016)
  5. George Steiner, Η Νοσταλγία του Απολύτου/Τα πράσινα ανθρωπάκια, σελ. 87 (Άγρα, 2007)
  6. Σωτήρης Σόρογκας, Αισθητική Γεωγραφία/Α. Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - Ανοικτός Διάλογος, σελ. 20 (Στιγμή, 2011)
  7. βλ. Πρὸς τοὺς νέους, ὅπως ἂν ἐξ ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων
  8. Simone Weil, Το Πρόσωπο και το Ιερό, σελ. 31 (Πόλις, 2018): η κατοχή ενός δικαιώματος συνεπάγεται τη δυνατότητα να κάνουμε καλή ή κακή χρήση του. Το δικαίωμα είναι επομένως ξένο προς το καλό. Αντιθέτως, η εκπλήρωση μιας υποχρέωσης είναι καλό, παντού και πάντα. Η αλήθεια, η ομορφιά, η δικαιοσύνη, η συμπόνια είναι παντού και πάντα καλό.
  9. Albert Camus, Σημειωματάρια/Τετρ. 45-48 (Εξάντας, 1987)
  10. Γρηγορίου Νύσσης, Εἰς Μακαρισμοὺς: Πῶς οὖν ἀλλοτρίας ζωῆς κύριος ὁ τῆς ἰδίας ἀλλότριος; (P.G. 44, 1205D)
  11. Ματθ. 5.19: ὃς δ᾿ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.
  12. Επίκτητος, Διατριβαί/2.24.19
  13. παράφραση στο Στιχηρόν αναστάσιμον των Αίνων β' ήχου: Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, ὁ Σωτὴρ τοῦ κόσμου, καὶ ἐπλήρωσε τὰ σύμπαντα εὐωδίας
  14. Ματθ. 3.3

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα  Ilya Repin, Judas, 1885

Σχολιάστε:

Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ