Eρωτική πρόσβαση σε «νόημα»

Ωραία τα γράφει ο αγαπητός Χρήστος.
Ο άνθρωπος, αποτέλεσμα και εκχύλισμα της αγάπης του Θεού (“ἐπεὶ δὲ οὐκ ἤρκει τῇ ἀγαθότητι τοῦτο, τὸ κινεῖσθαι μόνον τῇ ἑαυτῆς θεωρίᾳ, ἀλλ᾿ ἔδει τὸ ἀγαθὸν χεθῆναι καὶ ὁδεῦσαι, ὡς πλείονα εἶναι τὰ εὐεργετούμενα”, γι᾿ αυτό ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο και τον άνθρωπο, μας λέει ο άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος), γέννημα ελευθερίας, ενός Θεού που ερωτικά προσεγγίζεται…

Αλλά, στον επίλογο και πάλι οι γνωστές σχεδόν μανιχαϊστικές εμμονές του, η αδυναμία του να δει πέρα από τον ιδεατό του κόσμο, η απόρριψη κάθε καλής προσπάθειας που ξεφεύγει από τις ιδεολογικές συντεταγμένες του κι η απαισιοδοξία του για το σημερινό πλήρωμα της Εκκλησίας, ένα πλήρωμα που, παρ᾿ όλες τις ανεπάρκειές του, αναδεικνύει Αγίους.

Αυτά τα εξωτερικά στοιχεία της λατρείας που τόσο εύκολα χλευάζει είναι πολλές φορές τα μέσα δια των οποίων μας έρχεται η χάρη της Θεού, μετακενώνεται η πάντα νουν υπερβάλλουσα Αγάπη Του. Σαν να ξεχνά αυτό που γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: “Οὐ παύσομαι σέβων τὴν ὕλην, δι᾿ ἧς ἡ σωτηρία μου γέγονεν». Και ύλη είναι και οι «χρυσοστόλιστες στολές» κι οι «κότσοι», οι «γενειάδες» κι ο «τούρκικος τσουμπές», όπως καταφρονητικά ο στοχαστής αποκαλεί την αμφίεση του Ορθοδόξου κλήρου.

Dyo pragmata thelw na ypogramisw kai na 8hmh8w ton eksereto tote Arximandrith Nikola Koutroubh pou ton eixa ka8hghth sth 1h gymnasiou kai meta monon Ekklhsiastikhs Istorias…o apo Imbrou kai tenedou mhtropolhths Anewn pou Didaske kai sth 8eologikh Xalkhs mas eixe pei akribws to nohma tou “twra pou hr8an kai oi ellhnes 8a diadw8h o Logos den htan epidei ta ellhnika htan ta anglika ths tote epoxhs…htan giati osoi eixan thn ellinhkh paideia htan etoimoi na antileiy8oun th nea didaskaleia giati egnwrizan thn ba8hthta tou ierou kai giati hxan Sokrates kai Platwnes pou tou eixan didaksei peri athanasias ths psyxhs…
Oso gia to Tzoubé ton tourkiko 8elw na kanw mia dior8wsh o mayros mandias me ta fardia manikia einai palaiwteros apo to 1071 pou xasame thn maxh tou Mantzikierk sthn Armenia kai hr8an oi Seltsoukides sth Mikra Asia..htan stolh twn Asiriwn allws te to blepoume kai se polla anaglhfa petrina sth Syria sthn Tourkia ktl kai stous Armenious kai tou Ibhrous…hdiafora einai monon sto kalyma ths kefalhs (koukoula ´h typos kaimayxiou)
Ekana th 8hteia mou sto Silvan (diarbekir) thn prwhn Martiroupolh kai eixa epafh me tous orthodoxous 8apomnnantes) xristianous ths perioxhs kai tognwrizw apo prosopikh empeireia..
Mou arese poly to ar8ro sas sygxarhthria to eixa mesw tou filou antsyntagmatarxh Nikolaou Laoumtzh pou einai edw sth Portogalia kai yphretei sto Nato
Sas eyxomai Kala Xristougenna k’eytixismenoton kainourgio xrono me eiphnh kai agwna kai parafrazwntas ton poihth na spoksoume me sth8os kaime gwna na bgaloumeto hlio apo th “Merko-lasph”
m’ektimhsh
Lefterhs

Aγαπητέ Theo ,όταν η φράση ”κιι κατανοώμεν αλλήλους εις παροξυσμόν αγάπης”… παύει να ισχύει και η ειδωλοποίηση του κότσου και της χρυσοποίκιλτης τιάρας κυριαρχεί και ξεπέφτει σε ”ξύλινη κηρυγματική θεολογία….σε επικρατούσα θρησκεία ατομοκεντρική”, τότε οφείλετε να γνωρίζετε οτι μόνο μανιχαιστικές εμμονές δεν κυοφορούν τα λόγια του Χρ. Γιανναρά , αντίθετα μας υπενθυμίζουν και μας κινητοποιούν στο :”Με τον τρόπο του έρωτα, τον τριαδικό τρόπο,χαρίζεται και στον άνθρωπο των ποθητών το ακρότατο: Να υπάρχει επειδή ελεύθερα θέλει να υπέρχει, και να θέλει να υπάρχει , επειδή αγαπάει.”

Να με συγχωρείτε, κυρία μου, αλλά όταν ο φίλος μου Χ. Γ., γιορτινές μάλιστα μέρες (το προπέρσινο Πάσχα απαξίωνε τον αρχιεπίσκοπο για το κοινωνικό του έργο, γράφοντας, μεταξύ των άλλων: “[i]γιατί έβαλε υποψηφιότητα για αρχιεπίσκοπος και όχι για πρόεδρος της UNESCO ή του ΠΙΚΠΑ, αφού δεν έχει ούτε μια λέξη να πει για το νόημα της ζωής και το αίνιγμα του θανάτου, τίποτα για τον σταυρό και την ανάσταση; Σε τι διαφέρει η αγαθοεργία της Αρχιεπισκοπής από τις δραστηριότητες της UNESCO ή του ΠΙΚΠΑ, αν δεν είναι φανέρωση και μήνυμα ελπίδας για νίκη καταπάνω στον θάνατο[/i];”, παρουσιάζοντας δηλαδή μια εικόνα που πόρρω απέχει απ’ αυτήν που έχουν για τον αρχιεπίσκοπο όσοι τον έχουν γνωρίσει από κοντά), τείνει να απαξιώσει οποιαδήποτε κοινωνική και ποιμαντική προσπάθεια της Εκκλησίας μας επειδή αυτή δεν συμφωνεί με τον αποστειρωμένο χριστιανισμό που έχει στο μυαλό του, κι επιμένει να γκρινιάζει για τελείως δευτερεύοντα στοιχεία, όπως αν οι κληρικοί φοράνε ράσα ή όχι, αν έχουν αλογοουρές ή είναι κουρεμένοι, κλπ., περιφρονώντας έτσι τον απλό λαό που σέβεται και εκτιμά αυτά τα πράγματα, τον λαό που βγάζει Αγίους σαν τον τελευταίο, την οσία Σοφία της Κλεισούρας για την οποία μόνο περιφρονητικά θα εκφραζόταν αν τη συναντούσε, ε, αυτό είναι μανιχαϊσμός.

Η εν Χριστώ ζωή, ευτυχώς, δεν είναι διανοητική υπόθεση. Είναι και υπόθεση καρδιάς, “καρδίας ἐλεήμονος” που γράφει κι ο αββάς Ισαάκ. Μια τέτοια καρδιά δεν μπορεί να αδιαφορεί για τον πόνο και τη φτώχεια του πλησίον, προφασιζόμενη ωραία διανοητικά σχήματα και μεγαλόστομες “θεολογίες”. “Πρᾶξις θεωρίας ἐπίβασις”, γράφουν οι Πατέρες μας.

Η δική σας θρησκευτικότητα, να συμπεράνω, δεν προβαίνει μήπως [i]«ατομοκεντρική»[/i]; Η εκκλησιαστικότητά σας περιλαμβάνει, για παράδειγμα, και συναναστροφή με ιερείς;
Και αν ναι, ο [i]«παροξυσμός αγάπης»[/i] σας σάς επιτρέπει να τους καταχειριάζετε, χριστουγεννιάτικα, με καταλυτικό το επιχείρημα ότι τα κηρύγματά τους δεν στέκονται στο ύψος των προσωπικών σας θεολογικών προσδοκιών – άρα και επιδόσεων;

Χαίρετε και χρόνια πολλά.

Αν και έχω διαβάσει και άλλα κείμενα του Χ. Γ. (και βέβαια δεν συμφωνώ πάντα) η αλήθεια είναι πως δυσκολεύομαι αρκετά να αντιληφθώ τι συνιστά στο παραπάνω «μανιχαϊστικές εμμονές» και αν θα μπορούσατε θα ήθελα να μου το εξηγήσετε (με τις ελλιπείς μου γνώσεις, ως μανιχαϊσμό αντιλαμβάνομαι μια δυϊστική οντολογία, εκτός αν εννοείτε κάτι άλλο).
Τέλος λέτε ότι περιφρονεί τον λαό και την εκκλησία επειδή σχολιάζει τις «χρυσοστόλιστες στολές ανύπαρκτης εξουσίας, την περιδεή ειδωλοποίηση του κότσου, της γενειάδας, του τούρκικου τσουμπέ» αλλά νομίζω ότι ο κόσμος δεν εκτιμά πάντα τα άμφια χιλιάδων ευρώ και τις σκανδαλώδεις αδυναμίες κάποιων αρχιεπισκόπων, επισκόπων κ.α. και δεν νομίζω ότι αυτά ακριβώς είναι αυτά που βγάζουν αγίους. Αυτό που μάλλον λέει είναι ότι τα ράσα δεν κάνουν τον παπά εκτός αν εγώ είμαι υπερβολικά καλοπροαίρετος. Τουλάχιστον στο εν λόγω κείμενο κατακρίνει την ειδωλοποίηση και όχι κάτι άλλο. Επίσης έχω την εντύπωση ότι δεν απαξιώνει το κοινωνικό έργο της επίσημης εκκλησίας καθ αυτό (άλλωστε άλλες φορές το επικροτεί) αλλά το γεγονός ότι φαίνεται να [i]περιορίζεται[/i] σε αυτό και για το ότι πολλές φορές δεν [i]εκφράζει[/i] την «ζωτική δίψα» για τον Θεό. Και αυτό το τελευταίο το επαληθεύει κανείς δυστυχώς πολύ συχνά στους ξύλινους λόγους των κηρυγμάτων. Αν αυτό είναι δευτερεύον ή πρωτεύων δεν το γνωρίζω όμως.
Νομίζω όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε πως δεν είναι όλα ρόδινα και ότι υπάρχουν αρκετά προβλήματα αλλά αυτά άλλωστε ποτέ δεν εμπόδισαν αγίους να ανθήσουν και τέλος νομίζω πως το να κρίνει κανείς την προσωπική πίστη του καθενός ή την «εκκλησιαστικότητα» ως ατομοκεντρική ή ότι άλλο (δεν μιλάω για τις απόψεις που εκφράζει) είναι μάλλον επικίνδυνο….

Χρόνια πολλά κι ευλογημένα, φίλε μου.

Αντιγράφω από την “Εκκλησιαστική Γραμματολογία” του Παναγιώτη Χρήστου για τον μανιχαϊσμό:
“Εις τον χώρον της μεταφυσικής τον προαιώνιον υπάρχουν δύο αρχαί, του φωτός και του σκότους, του αγαθού και του κακού, [b]του Θεού και της ύλης[/b]. Είναι οργανωμέναι εις δύο βασίλεια με άρχοντας, αδρανή αρχικώς, δια να εισέλθουν αργότερα εις πόλεμον.” Σε πολλές από τις αντιδράσεις του Χ.Γ. για τη σημερινή κατάσταση της Εκκλησίας είναι φανερός αυτός ο δυϊστικός ιδεαλισμός του:” Καλά όσα διανοούμαι για την Εκκλησία· κακά τα υλικά μέσα κι οι τρόποι με τα οποία αυτή εκφράζεται σήμερα”. Και δε νομίζω κανείς να ειδωλοποεί σήμερα την αμφίεση του κλήρου, απλώς πολλοί, ο απλός λαός της Εκκλησίας, τα σέβεται γιατί τα συνδέει με μορφές ιερές.

Δεν γράφω πουθενά ότι η αμφίεση του κλήρου είναι που βγάζει Αγίους, αλλά ότι οι Άγιοι βγαίνουν μέσα απ’ αυτούς που σέβονται αυτά τα πράγματα. Έτερον εκάτερον.

Δεν θυμάμαι πουθενά τον Χ. Γ. να επικροτεί το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας. Θα χαιρόμουν αν μου υποδεικνύατε πού το έπραξε.

Δεν αμφιβάλλω ότι πολλά κηρύγματα ή κατηχητικά είναι ηθικολογικά ή έχουν μια ξύλινη γλώσσα. Υπάρχουν όμως και πολλά (ίσως η μειονότητα) που μεταφέρουν τον αυθεντικό λόγο της Εκκλησίας, τον εμποτισμένο με τη χάρη του Πνεύματος, που ξεδιψά τη «ζωτική δίψα» του ανθρώπου. Κι αυτή είναι η αποστολή της Εκκλησίας.
Ο προβληματισμός μας, λοιπόν, οφείλει να είναι πώς τα περισσότερα κηρύγματα ή κατηχητικά θα το επιτύχουν αυτό. Ο Χ.Γ. όμως, απαξιώνει [b]συλλήβδην [/b]το ποιμαντικό και κοινωνικό έργο της Εκκλησίας, όπως τον έχω ακούσει και σε προσωπικές συζητήσεις, προτείνοντας αντ’ αυτών άσαρκες, ασαφείς και α-Πνευμάτιστες λύσεις.

Τέλος, είναι χαρακτηριστικό πως, αυτός που κατακεραυνώνει την ατομοκεντρική θρησκεία δεν μπορεί να χαρεί τις μεγάλες γιορτές, γιατί πάντα του φταίνε οι άλλοι. Είναι θλιβερό να αυτοδιαψεύδεται κανείς και να μην το καταλαβαίνει.

«το να κρίνει κανείς την προσωπική πίστη του καθενός ή την «εκκλησιαστικότητα» ως ατομοκεντρική ή ότι άλλο (δεν μιλάω για τις απόψεις που εκφράζει) είναι μάλλον επικίνδυνο….»

Δεν έχω καμμία αντίρρηση να συμφωνήσω μαζί σας. Προσέξτε όμως ότι πρώτη η συνομιλήτριά μας ήταν εκείνη που [i]«έκρινε»[/i], περί της σύγχρονης εκκλησιαστικής ζωής, ότι «ξεπέφτει […] σε επικρατούσα θρησκεία ατομοκεντρική».
Από πλευράς μου, την ρώτησα ακριβώς πόσο ευάρεστο θα της ήταν να ασκήσει κάποιος, προς το δικό της πρόσωπο, την κριτική ακριβώς που η ίδια απευθύνει προς άλλα.

[b]Συμπεραίνουμε λοιπόν (από την παρέμβασή σας) πως όταν κρίνει τους άλλους κάποιος άνθρωπος ο οποίος διαφωνεί μαζί σας, διαπράττει αδίκημα – όταν όμως κρίνει τους άλλους ένας άνθρωπος με τον οποίο εσείς συμφωνείτε, τότε αυτός απονέμει απλώς δικαιοσύνη…[/b]

@ Theo

Σας ευχαριστώ πολύ για την απάντησή σας. Νομίζω καταλαβαίνω καλλίτερα τι εννοείτε τώρα, και σε κάποιο βαθμό μπορώ να δω αυτό που λέτε. Πάντως στο τέλος ίσως και αυτό να είναι γόνιμο – όταν ο Χ.Γ. ή όποιος άλλος εμμένει σε κάποιες [i]διατυπώσεις[/i] (άλλωστε όλοι μας έχουμε τις «εμμονές» μας) – καθώς υπάρχει πάντα η ευκαιρία να διευκρινίζονται περισσότερο κάποια πράγματα, έστω και μέσα από αντιπαραθέσεις. Βέβαια καμιά φορά και ο ζήλος να φωτιστούν κάποιες συγκεκριμένες πτυχές ίσως οδηγεί σε υπερβολικές διατυπώσεις /σχήματα λόγου που οδηγούν σε παρανοήσεις και είναι καλό να εντοπίζονται.

@ Γ. Καστρινάκης

Αν όντως στο σχόλιο μου διαφαίνεται μια τέτοια διάθεση, κάνατε πολύ καλά που το επισημάνατε διότι δεν είχα καμιά τέτοια πρόθεση. Και για να εξηγηθώ καλλίτερα, απλά πιστεύω πως αν και κάποιες διατυπώσεις/επιχειρήματα που αναφέρονται σε ευρύτερα πιθανά φαινόμενα ή καταστάσεις ( λ.χ. τι είναι εκκλησία και ατομοκεντρική θρησκευτικότητα) μπορεί να βασίζονται σε προσωπικά πιστεύω, δεν είναι πάντα ασφαλές να βγάζει κανείς συμπεράσματα για αυτά τα πιστεύω και ποσό μάλλον για την προσωπική ζωή του καθενός καθώς υπάρχει ο κίνδυνος για παρανοήσεις και για άγονες αντιπαραθέσεις (νομίζω άλλο είναι να αναφερομαι σε ένα αόριστο σχετικά υποκείμενο και άλλο σε κάποιο πρόσωπο). Ίσως και να σφάλω και να ήταν ατυχές το σχόλιό μου. Ευχαριστώ πάντως.

Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί όταν κάποιος κάνει κριτική υπενθυμίζοντας τα ”στραβά ” του κλήρου κιαι προσπαθεί να τα διακρίνει από τα ”καλά” του κλήρου, θεωρείται απαισιόδοξος, γκρινιάρης κ.ο.κ.Το να είναι κάποιος σήμερα ορθόδοξος και να μπορεί να μορφώσει Χριστό και στους άλλους ,να τους κάνει να ξεπεράσουν την θρησκοληψία τους και την αρρωστημένη ιδεοληψία που πολλοί από μας (δυστυχώς) τους χριστιανούς ορθοδόξους κουβαλάμε μέσα μας, αιώνες τώρα, τελικά είναι πολύ δύσκολο.
Φοβάμαι οτι όταν κάποιος θα παίρνει θέση χωρίς να ”μασάει” τα λόγια του και μάλλον να αναμασάει τα λόγια του θα αντιμετωπίζεται όπως αντιμετωπίστηκε από όλους εσάς αγαπητοί κύριοι: Γ.Καστρινάκη, Theo κι όσοι ίσως ακολουθήσουν.
Τι να πω, λυπάμαι όταν δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στην αλήθεια και την επίφαση αλήθειας………

Με ελάχιστα θα συμφωνούσα από όσα αναπτύσσονται σε αυτό το άρθρο και καθόλου με τον τρόπο που αναπτύσσονται. Και είναι παράδοξο, γιατί ένα άλλο άρθρο με τίτλο “Γιατί κοινή η ανάσταση” δημοσιευμένο στην Καθημερινή το Πάσχα, και αναδημοσιευμένο σε πολλές ιστοσελίδες σε συνέχεια, ήταν εντελώς πειστικό και ωραίο, με την εξαίρεση της γνωστής του διδασκαλίας για το πού έγκειται η ελευθερία του ανθρώπου [βλ. πιό κάτω σημείωση].
Κι όμως, σύγκριση των δύο άρθρων δείχνει άμεσα ότι το πρόσφατο αποτελεί προσπάθεια συμπίεσης του παλαιότερου ή ότι ο Χρήστος Γιανναράς ξανάπιασε τον παλιότερο ειρμό αλλά μέσα από την σημερινή εσωτερική του διάθεση. Η συνολική ατμόσφαιρα, ακόμη και η ορολογία διαφέρουν ριζικά. Το Πασχαλινό ήταν πανηγυρικό, το Χριστουγεννιάτικο έχει πολύ “γογγυσμό”. Δεν θέλω να πω ότι φάσκει και αντιφάσκει, αλλά ότι αυτά τα δύο κείμενα αποτελούν επιβεβαίωση του ορισμού που ο ίδιος έδωσε γιά τον αποφατισμό: “Είναι η άρνηση να εξαντλήσουμε τη γνώση στη διατύπωσή της. Άρνηση να ταυτίσουμε την κατανόηση των σημαινόντων με τη γνώση των σημαινομένων…” Πράγματι, η διατύπωση στο πρόσφατο άρθρο είναι πολύ παραπλανητική. Προτιμώ το προηγούμενο.

[Σημείωση: Με την άποψη ότι η ελευθερία του ανθρώπου έγκειται στην αποδοχή ή την άρνηση του Θεού ο Χρήστος Γιανναράς προσπάθησε να αναιρέσει τις λανθασμένες απόψεις του π. Φλωρόφσκυ, (βλ. “Το αίνιγμα του κακού”, κεφάλαιο 12) αλλά όχι με τρόπο πειστικό. Ο Θεός δεν έδωσε στον άνθρωπο την δυνατότητα να τον αρνηθεί, γιατί θα ήταν δυνατότητα αυτοεξαφάνισης, άρνησης της ίδιας της φύσης και της ύπαρξης του ανθρώπου. Θα ήταν μία ύπουλη παγίδα, μία τέτοια ελευθερία. Ο άνθρωπος έχει λάβει άπειρες δυνατότητες πρακτικής εκδήλωσης και δράσης, δηλαδή εκδήλωσης της ελευθερίας του, όχι όμως την δυνατότητα άρνησης του Θεού στην πράξη. (Η άρνηση του Θεού μόνο στα λόγια είναι μικρό πρόβλημα, όπως περίπου και η αποδοχή του Θεού από τον φόβο της τιμωρίας ή την ελπίδα της ανταμοιβής)].

Ποιά είναι τα ”στραβά ” του κλήρου;
Η “περιδεής ειδωλοποίηση του κότσου, της γενειάδας, του τούρκικου τσουμπέ”; ο “αλτρουισμός των κοινωφελών συσσιτίων”;
Αυτά είναι προβλήματα ή επίφαση προβλημάτων;

Ευχαριστούμε, πάντως για τα μαθήματα διακρίσεως που μας δίνετε.

Ναι και πολλά άλλα ακόμα (απάντηση δεύτερης ερώτησης).
Εσείς τι λέτε; (απάντηση τρίτης ερώτησης)
Προσπαθώ να πω τι πιστεύω και πολλές φορές μπορεί να διαφωνώ με τις απόψεις των άλλων (απάντηση στο τελευταίο σας σχόλιο).
Θα ήθελα κι εγώ να σας ευχαριστήσω επειδή είτε συμφωνούμε είτε όχι νομίζω οτι μπορούμε τελικά να κάνουμε διάλογο. Και μ’ αρέσει αυτό, έχει ζωντάνια!
[quote name=”Theo”]Ποιά είναι τα ”στραβά ” του κλήρου;
Η "περιδεής ειδωλοποίηση του κότσου, της γενειάδας, του τούρκικου τσουμπέ"; ο "αλτρουισμός των κοινωφελών συσσιτίων";
Αυτά είναι προβλήματα ή επίφαση προβλημάτων;

Ευχαριστούμε, πάντως για τα μαθήματα διακρίσεως που μας δίνετε.[/quote]

«Φοβάμαι οτι όταν κάποιος θα παίρνει θέση χωρίς να ”μασάει” τα λόγια του και μάλλον να αναμασάει τα λόγια του θα αντιμετωπίζεται όπως αντιμετωπίστηκε από όλους εσάς αγαπητοί κύριοι: Γ.Καστρινάκη, Theo κι όσοι ίσως ακολουθήσουν.»

Εσείς, επ’ ουδενί, δεν μασάτε τα λόγια σας. Οι άλλοι (οι «όλοι εμείς») όχι μόνο τα μασάμε αλλά και τα… αναμασάμε.

Αντιπαρέρχομαι την αβυσσαλέα υπεροψία που υποδηλώνει αυτό το «από όλους εσάς αγαπητοί κύριοι», προκειμένου να σταθώ στην ουσία:
[b]Ποιο[/b] είναι αυτό, λοιπόν, που [b]λέτε[/b] ενόσω_ δ ε ν_ μ α σ ά τ ε_ τ α_ λ ό γ ι α_ σ α ς; Μα, αυτό που σας υποδεικνύουν τα κυρίαρχα μήντια, αυτό στο οποίο σας εκπαιδεύουν οι διανοούμενοι – από κοινού, συχνά πυκνά, με τους θεολόγους – και τα πανεπιστήμιά μας, αυτό με το οποίο καθημερινά διασκεδάζουν το κενό τους τα πιο αυτάρεσκα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας: [b]Προπηλακίζετε[/b] τους ανθρώπους που περιβλήθηκαν το σχήμα του ορθόδοξου κλήρου.

[b]Μεγάλο κατόρθωμα! Ώστε να αισθάνεσθε κιόλας υπερήφανη επειδή δεν είστε σαν τούς… όλους αυτούς.[/b]

Είναι η έκφραση, αυτή, μιας συνομιλήτριας η οποία μάς συστήθηκε μόλις προ ολίγου (μέσα στην ίδια ετούτη σελίδα) ως η νοσταλγός μιας… εν παροξυσμώ αγάπης!.

Να επαναλάβω, με την ευκαιρία, μια πάγια γνώμη μου: Καλό είναι να συμμετέχουμε σε δημόσιους διαλόγους. Υπό την προϋπόθεση, ίσως, να κατανοούμε κιόλας τι ειναι αυτό που λέμε…

[quote name=”ΜΑΡΙΑ”]Ναι και πολλά άλλα ακόμα (απάντηση δεύτερης ερώτησης).
Εσείς τι λέτε; (απάντηση τρίτης ερώτησης)
[/quote]

Όπως έγραψα και παραπάνω, αυτά είναι τελείως δευτερεύοντα ζητήματα. Κι όταν κανείς είναι μέσα στην Εκκλησία και θέλει να επισημάνει κάποια στραβά της, δεν ωφελεί αν απορρίπτει συλλήβδην το ποιμαντικό και κοινωνικό της έργο, γράφοντας για την δήθεν αλλοτρίωσή της σε “[i]«επικρατούσα θρησκεία», ατομοκεντρική[/i]” και χαρακτηρίζοντας τα Xριστούγεννά της [i]”φτηνή φιοριτούρα[/i]”, μια γιορτή που πολλοί πιστοί, μέσα στην εκκλησία, τη βιώνουν ως χαρά πνευματική και κοινωνία με τον προ αιώνων Θεό· ούτε βοηθά αν τα γράφει επιγραμματικά, αφοριστικά και ex cathedra στον επίλογο ενός άρθρου για τα Χριστούγεννα, δείχνοντας έτσι πως δεν έχει καμιά διάθεση διαλόγου επ’ αυτών.

Άλλα είπα, άλλα καταλάβατε κ.Καστρινάκη!

Άλλα είπα , άλλα καταλάβατε κ. Theo! Εύχομαι σε όλους καλό βράδυ ( ελπίζω να μη θεωρηθεί υπεροπτικό αυτό).

Κύριε Καστρινάκη καιρός να κατεβείτε από το ψηλό σας βάθρο και να συν+ζητήσετε, ακόμα και με αυτούς που θεωρειτε ότι σας κρίνουν, επί της ουσίας και όχι επί αυτών που εσείς -μόνον- θεωρείτε ουσία. Δεν είστε ο φωτεινός παντογνώστης να ειρωνεύεστε κάθε αντίθετη κατάθεση γνώμης. Επιχειρήματα κύριε, επιχειρήματα όχι φληναφήματα.

Κύριε Theo, είναι γνωστή η “έχθρα” σας προς τον Χρήστο Γιανναρά. Φιλική μου συμβουλή είναι πρώτα να τον πλησιάσετε (κατά τι) και μετά να τολμάτε να τον κρίνετε ως …μανιχαϊστή. Αλήθεια έχετε στοιχειώδη αντίληψη του τι σημαίνει ο όρος; Γελάνε μαζί σας και 6χρονά παιδάκια, με όσα λέτε. Τον Γιανναρά σχολιάζετε όχι την …Ρεπούση. Έλεος κύριε, λίγη σοβαρότης δεν βλάπτει.

Κυρία Μαρία, καλά τα λέτε, πολύ καλά μάλιστα. Συνεχίστε και μην δίνετε σημασία στους δήθεν αλάθητους.

Καλή Χρονιά!

Να λοιπόν που δεν σας αρκεί να δηλώνετε ανώνυμος: Εν ταυτώ χρόνω, [b]δεν παρελείπετε[/b] και να_ ε κ μ ε τ α λ λ ε υ τ ε ί τ ε_ συνάμα το ότι, από πλευράς μου, δεν σας μιμούμαι στην… κουκουλοφορία επί διαδικτύου.

ΥΓ: Αθέμιτη, εξηγώ, δεν είναι κάθε ανωνυμία. Αθέμιτη όμως είναι η πράξη ενός ανώνυμου να δ α κ τ υ λ ο δ ε ί χ ν ε ι – ως αντικείμενο του [b]μίσους[/b] («Χρειαζόμαστε περισσότερες Μαρίες και λιγότερους Κα») του – έναν επώνυμο.

[quote name=”Χωρίς Όνομα”]
Κύριε Theo, είναι γνωστή η "έχθρα" σας προς τον Χρήστο Γιανναρά. Φιλική μου συμβουλή είναι πρώτα να τον πλησιάσετε (κατά τι) και μετά να τολμάτε να τον κρίνετε ως …μανιχαϊστή. Αλήθεια έχετε στοιχειώδη αντίληψη του τι σημαίνει ο όρος; Γελάνε μαζί σας και 6χρονά παιδάκια, με όσα λέτε. Τον Γιανναρά σχολιάζετε όχι την …Ρεπούση. Έλεος κύριε, λίγη σοβαρότης δεν βλάπτει.
Καλή Χρονιά! [/quote]

Πέφτεις πολύ έξω, φίλε μου. Τον Χρήστο Γιανναρά τον γνωρίζω από το 1982 κι έχουμε πολύ καλές σχέσεις. Περισσότερο από τους φίλους μου όμως, αγαπώ την ένσαρκη Αλήθεια, κατά το “φίλος μὲν Πλάτων, φιλτάτη δὲ ἀλήθεια”.
Για τον μανιχαϊσμό αντέγραψα τον ορισμό του Π. Χρήστου. Φαίνεται πως κι αυτός δεν είναι σοβαρός. Περιμένουμε λοιπόν, από σένα, τον ογκόλιθο της σοβαρότητας, να μας δώσεις τον σωστό ορισμό.

Καλή κι ευλογημένη χρονιά σού εύχομαι.

Από πού είναι γνωστή η “έχθρα” μου προς τον Χρήστο Γιανναρά;

Φαίνεται πως μόνο στο επίπεδο των ασύστατων κατηγοριών και της συκοφαντίας μπορείς ν’ αντικρούσεις όσους δεν σου αρέσουν οι απόψεις τους, όχι με επιχειρήματα.

Αυτό που χρειαζόμαστε στο “Αντίφωνο” είναι συνομιλητές με κριτική σκέψη, όχι με οπαδισμό οιουδήποτε είδους.

Χρόνια πολλά σε όλους!
Φαίνεται ότι δυσκολευόμαστε γενικά να συμφωνήσουμε ..
Από την άλλη όπως εγώ το καταλαβαίνω, αυτό που ζητάει ο κ. Γιανναράς είναι να υπάρξει ένας άλλος λόγος από τους εκκλησιαστικούς παράγοντες, που να μπορεί να παρακινήσει τους συμπολίτες μας σε μία στόχευση ποιότητας σε μια αναζήτηση νοήματος. Έτσι δεν θα επιφόρτίζεται η εκκλησία με αγαθοεργίες, αλλά θα είναι φυσικό επακόλουθο μιας άλλης στάσης ζωής η εγνοια για τον άλλο, και η έγνοια για την προσωπική μας καλλιέργεια και αυτοπροσφορά. Δεν θα είναι στόχευση των ιερέων ο εντυπωσιασμός, αλλά η ψηλαφιση και έκφραση νοήματος στους πιστούς.
Δεν νομίζω ότι κάποιος από μας διαφωνεί σε κάτι τέτοιο, αν πράγματι αυτό ζητάει από εμάς ο αρθρογράφος.

Όλα όσα γράφετε, κ. Διακομανώλη, θα μπορούσε να τα ζητήσει ο αρθρογράφος, μ’ ένα άλλο ύφος, ως τέκνο της Εκκλησίας (που όντως είναι), όχι ως ex cathedra κριτής της, με τους βαρύτατους χαρακτηρισμούς του επιλόγου του. Και, εφόσον κι ο ίδιος δεν είναι τελειος, θα όφειλε να αποδεχτεί και το γεγονός πως και όσοι εκφράζουν την Εκκλησία δεν είναι τέλειοι, όχι να λειτουργεί μ’ αυτόν τον οιονεί μανιχαϊσμό.

Αναρωτιέμαι μήπως και το τονίζω -μήπως- η τόση ευθυξία στο ”ύφος” του Χρ. Γιανναρά δηλαδή οτι όταν αρθρογραφεί και μιλά χωρίς να ωραιοποιεί και να εθελοτυφλεί, κάποιοι από εσάς παθαίνουν ένα ντελίριο ευθυξίας, αναρωτιέμαι επαναλαμβάνω αν τελικά εσείς που αισθάνεατε τόσο προσβεβλημένοι, ανήκετε σε κάποια ”αδελφότητα” , όπως ο ”ΣΩΤΉΡ” Η” ΖΩΗ” κ.λ.π….!
Κάπως έτσι συμπεριφέρονται οι ”σωτηρικοί’κι οι”ζωικοί”όταν κάποιος δεν τους χαΐδεύει τα αυτιά και μιλά επί της ουσίας .
Τώρα αν το ”ωραίο” σύννεφο που κάθεστε όλοι οι θιγμένοι σας εμποδίζει να ατενίσετε την πραγματικότητα και παράλληλα σας πηγαίνει όλο και πιο μακριά από την αλήθεια , αυτό είναι κάτι που εσείς και μόνον εσείς το επιλέγετε!
Καλή κι ευλογημένη χρόνια σε όλους .

Το «ντελίριο» είναι, βέβαια, μια κουβέντα βαρειά. Ποια ακριβώς – θέλω να ρωτήσω – έκφραση είναι εκείνη που θεωρείτε ότι την τεκμηριώνει;
Η δική σας απάντηση (προς τον Theo, λίγο παραπάνω) ας πούμε, ότι «ο “αλτρουισμός των κοινωφελών συσσιτίων”» είναι – επί λέξει! – ένα από… «τα ”στραβά ” του κλήρου», υποθέτετε ότι στοιχειοθετεί εις βάρος σας ο,τιδήποτε “υποδεέστερο” από ετούτο που ζητάτε να φορτώσετε στους ώμους τών… άλλων;

[b]Η “επιστροφή” σας (επί τα αυτά) λοιπόν με υποχρεώνει, με τη σειρά μου, να επαναλαμβάνομαι: Καλό είναι να συμμετέχουμε σε δημόσιους διαλόγους. Υπό την προϋπόθεση, μόνο, να κατανοούμε κιόλας τι ειναι εκείνο που λέμε…[/b]

ΥΓ1: Όσο για το… συντριπτικό σκεπτικό σας πως, όποιοι αντιδρούν στην (εκδηλωμένη από εσάς, τόσο, όσο και από τον «Χωρίς Όνομα» συμπαραστάτη σας – ως προς τον οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, επίσης δεν διαγνώσατε κανένα «ντελίριο») β ο ύ λ η σ η [b]ανθρωποφαγίας[/b], δεν μπορούν παρά να ανήκουν σε κάποια… οργάνωση, δείχνει απλώς να ζητά μια… εκδίκηση. Εκδίκηση περί τίνος; αναρωτιέμαι.
Τη “ρεβάνς”, πάντως, την επιδιώκει συνήθως αυτός που γνωρίζει ότι στον “πρώτο γύρο” απέτυχε…

ΥΓ2: Εκπροσωπείτε, εδώ, την επικυρίαρχη – σε ΜΜΕ και Θεσμούς (ιδεολογικής) Εξουσίας – αντίληψη. Ενώ, σε επίπεδο στατιστικής, έχετε ασφαλώς μεζί σας το πλήθος. Το επώνυμό σας, οπότε, γιατί εξακολουθείτε να ντρέπεστε να το κοινοποιήσετε;

[quote name=”ΜΑΡΙΑ”] Αναρωτιέμαι μήπως και το τονίζω -μήπως- η τόση ευθυξία στο ”ύφος” του Χρ. Γιανναρά δηλαδή οτι όταν αρθρογραφεί και μιλά χωρίς να ωραιοποιεί και να εθελοτυφλεί, κάποιοι από εσάς παθαίνουν ένα ντελίριο ευθυξίας, αναρωτιέμαι επαναλαμβάνω αν τελικά εσείς που αισθάνεατε τόσο προσβεβλημένοι, ανήκετε σε κάποια ”αδελφότητα” , όπως ο ”ΣΩΤΉΡ” Η” ΖΩΗ” κ.λ.π….!
Κάπως έτσι συμπεριφέρονται οι ”σωτηρικοί’κι οι”ζωικοί”όταν κάποιος δεν τους χαΐδεύει τα αυτιά και μιλά επί της ουσίας .
Καλή κι ευλογημένη χρόνια σε όλους .[/quote]

Επειδή δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε την κριτική μου σε θεολογικό επίπεδο, καταλήγετε στις ταξινομήσεις των συνομιλητών σας, όπως σας βολεύει, και στον οπαδισμό.
Κατά την αφελή αντίληψή σας, όποιος κριτικάρει τον Χ.Γ. κι όποιος θίγεται από τους βαρύτατους χαρακτηρισμούς του κατά της ελλαδικής εκκλησίας πρέπει να ανήκει σε κάποια παρεκκλησιαστική οργάνωση. Κι αυτό θεωρείτε πως είναι συζήτηση επί της ουσίας, αλλά στην πραγματικότητα είναι κάτι που πλησιάζει τον οπαδισμό ποδοσφαιρικού επιπέδου. (Φυσικά, αν διαβάζατε τις πυκνές παρεμβάσεις μου σ’ αυτήν την ιστοσελίδα, θα βλέπατε πόσο καταφέρομαι κατά του δυτικού ηθικισμού που μετεκένωσαν οι παρεκκλησιαστικές οργανώσεις στη χώρα μας.)

Όπως έγραψα και στον χωρίς όνομα συκοφάντη μου παραπάνω, αυτό που χρειαζόμαστε στο “Αντίφωνο” είναι συνομιλητές με κριτική σκέψη, όχι με οπαδισμό οιουδήποτε είδους.

Καλή κι ευλογημένη χρονιά, με πλούσιο τον φωτισμό παρά Κυρίου.

Αγαπητέ Theo τον Χρήστο Γιανναρά τον γνωρίζετε ή είναι φίλος σας;
Πάντως βλέπω με πολύ ζήλο να παρεμβαίνετε άρθρα του ,
όπως και την αντιγραφή του σχολίου σας και σε άλλο αντίστοιχου επιπέδου ιστολόγιο.
Τελικά ποιός δεν έχει τις εμμονές του!
Δεν έχω τις γνώσεις να να μιλήσω μαζί σας σε Θεολογικό επίπεδο,
όπως και να [i]αντιμετωπίσω την κριτική[/i] σας όπως λέτε για την Μαρία,
αλλά βλέπω ότι μέσα στην ”κριτική” σας έχετε [b]ήδη[/b] υιοθετήσει πολλά από αυτά του Γιανναρά.
Εν πάσει περιπτώσει τουλάχιστον ας του ανανωρίσετε ότι με τις παρεμβάσεις του,
γίνεται η αφορμή να ανεβαίνει τόσο η συζήτηση,
και αυτό στις μέρες μας είναι ήδη από μόνο του μεγάλο πράγμα.
Δεν διεκδικεί ο Γιανναράς το αλάθητο αλλά τουλάχιστον μέσα σ’αυτην την εκωφαντική σιωπή των ”δασκάλων” δείχνει ότι είναι τουλάχιστον Δάσκαλος.
Καλή και ευλοημένη χρονιά σε όλους.

Αγαπητέ Μανόλη,

Δεν θέλω να γυρίσω τη συζήτηση στα προσωπικά μου, αλλά το κάνω για να μη δημιουργούνται λαθος εντυπώσεις.

Ανάμεσα στις περισσότερες από χίλιες παρεμβάσεις μου στο “Αντίφωνο” τα δύο τελευταία χρόνια, έχω παρέμβει σε πέντε ή και λιγότερα άρθρα του. Δυο ή τρεις φορές παρενέβην σε άρθρα του στο “Αντίβαρο” (όπου αραιά και πού σχολιάζω) κι αυτή η φορά είναι η μόνη που αντέγραψα ένα σχόλιό μου από το “Αντίφωνο” εκεί.
Έχω να διαβάσω βιβλίο του Χ.Γ. εδώ και μια εικοσαετία (στα φοιτητικά μου χρόνια μού έδειξε κάποιους δρόμους, αλλά μετά, μελετώντας τους Πατέρες, βρήκα αρκετά λάθη στη θεολογία του και πολλά στις ιστοριοδιφικές του ενασχολήσεις). Οπωσσδήποτε όμως, σε κάτι θα με έχει επηρεάσει, και τον ευχαριστώ, όπως έχει επηρεάσει και πολλούς άλλους συνομηλίκους μου. Τον θεωρώ ως μία καλή εισαγωγή του μέσου σκεπτόμενου Νεοέλληνα στην Ορθοδοξία, αλλά μέχρις εκεί.

Νομίζω όμως πως οι παρεμβάσεις του που αναφέρετε δεν στοχεύουν στην καρδιά των προβλημάτων του εκκλησιαστικού σώματος αλλά σε επιδερμικά ζητήματα. Κι ίσως δεν αξίζει τον κόπο ν ανεβαίνει η συζήτηση γι’ αυτά.

Καλή κι ευλογημένη χρονιά και σε σας.

Ευχαριστώ Τheo για την απάντησή σου και για την ευχή σου στο τέλος.
Μόνο που με ξένισε ο πληθυντικός αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση.
Ίσως είχε μία απρέπεια η ερώτησή μου αλλά μου εδώθη η εντύπωση πως είστε γνωστοί.
Να σου πω λοιπόν κι΄εγώ κάτι προσωπικό έτσι για αντίδωρο.
Εμένα αγαπητέ ο Γιανναράς με έχει βοηθήσει τα μάλλα
και ιδίως το βιβλίο του Ορθοδοξία και δύση στη Νεώτερη Ελλάδα,
το οποίο και θεωρώ πως θα έπρεπε να είναι σε κάθε Ελληνική βιβλιοθήκη μου έδωσε πολλές απαντήσεις.
Φυσικά όπως ακριβώς ισχύει για τους ζωράφους ποιητές έτσι και για τους συγραφείς, ο Χρόνος είναι αυτός που τους δικαιώνει η όχι,
περιττό να σου πω ότι έχει ”προφητέψει” ή μάλλον προείδε γεγονότα όταν δεν έβλεπε κανείς ή ελάχιστοι και ελοιδωρείτο,(το Finis Graeciae από το 87).
Υπήρξαν πράγματι φορές που είδα επαναλήψεις του,
αστοχίες σε φράσεις του,
(η πιό τρανταχτή όταν μίλησε για την αναπηρία του να μην μπορεί κανείς να καταλάβει τον Μότσαρτ),
αλλά και φορές που είδα στα κείμενά του καίρια επισήμανση,
του φαινομενικά[i] επιδερμικό[/i] για να δανειστώ μια λέξη σου,
όπως στο βιβλίο του ”η απανθρωπία του δικαιώματος”,
αφήνω δε το ”αίνιμα του κακού το οποίο το πιάνω και το ξαναπιάνω γιατί μόνιο εύκολο δεν είναι και εκεί ακριβώς όπως και στο
”ελευθερία του ήθους” μιλά για την εισαγωγή της Αυγουστίνιας άποψης περί καλού και κακού τονίζοντας ότι η Δύση την προσέλαβε γιατί ήταν πιο κοντά σ΄αυτήν ακριβώς γιατί ο Αυγουστίνος υπήρξε [b]Μανιχαιστής[/b].
Νομίζω λοιπόν με αγάπη ότι τον αδικείς, μα και περιμένεις να είναι άψογος αυτό δηλαδή που είναι Δυτικό.
Άλλη μια απορία μου γεννάται εκεί που ενώ δηλώνεις πως έχεις να διαβάσεις πάνω από είκοσι χρόνια βιβλίο του δεν συμφωνείς και με τις ιστοριοδιφικές του ενασχολήσεις.
Σε κάθε περίπτωση τον θεωρώ έναν σύγχρονο μεγάλο διανοητή εν ζωή
και τέτοιους ανθρώπους η χώρα τους έχει ανάγκη.
Χαίρε!

Αγαπητέ Μανόλη,
Λάθος κατάλαβες πως απάντησα στην ερώτησή σου, που είχε μιαν απρέπεια, όπως γράφεις.
Για να μην μπερδεύεσαι, σου απαντώ τώρα πως, λόγω της απόστασης βλεπόμαστε σπάνια με τον Χ. Γ., αλλά έχουμε φιλικές σχέσεις, παρά τη διαφορά ηλικίας.

Όταν έγραψα πως “βρήκα αρκετά λάθη στη θεολογία του και πολλά στις ιστοριοδιφικές του ενασχολήσεις”, ως προς το τελευταίο, αναφερόμουν κυρίως στο “Ορθοδοξία και Δύση” (στις λανθασμένες και ιστορικά και θεολογικά απόψεις του για τον άγιο Νικόδημο αναφέρομαι στο άρθρο μου “Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης και η πνευματική κληρονομιά του”, που αναρτήθηκε εδώ πέρυσι).

Δεν αμφισβητώ πως είναι σημαντικός διανοητής (σε θέματα κυρίως φιλοσοφίας και παιδείας), αλλ’ αμφισβητώ αρκετές από τις θεολογικές απόψεις και τα ιστορικά του πορίσματα.
Όταν όμως ο Θεός έχει ευδοκήσει να έχω δασκάλους τον π. Παΐσιο, τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη και τον Νικο Γ. Πεντζίκη (για να μνημονεύσω μόνο τους κεκοιμημένους) το “δάσκαλος” με κεφαλαίο για τον Χ.Γ. μού φαίνεται κάτι σαν ιεροσυλία.

Το κουράσαμε το θέμα, σας κούρασα και ζητώ συγγνώμη. Από την πλευρά μου, κλείνω εδώ την παρέμβασή μου.

Δεν θα έβλαπτε καθόλου επίσης να διαβάζατε :Σωφρόνιο Σαχάρωφ, Ευδοκίμωφ, Πόποβιτς, Σμέμαν, Οlivier Clement, Στανιλόαε, Μπούλοβιτς και γενικά πατέρες ξένους ορθόξους , οι οποίοι θα σας βοηθήσουν να ανοίξετε κι άλλο τους ορίζοντες σας . Επειδή (όπως ο ίδιος λέτε) έχετε χρόνια να διαβάσετε Χρ. Γιανναρά, μπορείτε να ξεκινήσετε και τώρα διαβάζοντας ”Το αλφαβητάρι της Πίστης” το οποίο προσλαμβάεται και από αρχάριους κ. Theo.
Ξανά καλή χρόνιά!
Φεύγω ταξίδι….!!

Με κάνατε και γέλασα, κυρία μου.
Πώς σας έδωσα την εντύπωση πως δεν τους έχω διαβάσει (το έχω κάνει από τη δεκαετία του ’70, ενώ συνεχίζω πάντα να μελετώ τον π. Σωφρόνιο, που τον εκτιμώ πολύ, και να παραπέμπω αρκετές φορές σ’ αυτόν στο “Αντίφωνο”) ή πως δεν έχω διαβάσει το ”Το αλφαβητάρι της Πίστης” -το πιο ισορροπημένο βιβλίο του Χ. Γιανναρά, κατά τη γνώμη μου- που πρωτοεκδόθηκε το 1983;

Επίσης, εκτιμώ πάρα πολύ τον π. Δημ. Στανιλοάε, που, μαζί με τον Φλορόφσκι και Ρωμανίδη, τον θεωρώ έναν από τους μεγαλύτερους θεολόγους του 20ου αιώνα, όπως έχω γράψει στο “Αντίφωνο”· όπως εκτιμώ και τον Ειρηναίο Μπούλοβιτς, που τον έχω γνωρίσει προσωπικά.

Δεν θα έλεγα το ίδιο και για τους Ευδοκίμωφ, Σμέμαν και Οlivier Clement. Η εν πολλοίς νοησιαρχική θεολογία τους “μπάζει” από πολλές μεριές, από Ορθοδόξου απόψεως, ενώ η θεολογία του αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς και των ππ. Σωφρονίου, Δημητρίου και Ειρηναίου κινείται στη γραμμή των Πατέρων κι έχει σχέση με τα βιὠματά τους.

Καλη Χρονιά σε όλους!

Αγαπητή Μαρία, το να συνιστάτε στον Theo να διαβασει Σωφρόνιο Σαχάρωφ και τους υπολοίπους πατέρες και θεολόγους που αναφέρετε, είναι περίπου για μένα τουλάχιστον -που τον γνωρίζω προσωπικά- σαν εκείνο το “έλα παππού μου να σου δείξω τ’ αμπέλια σου”.

Φυσικά εχετε κάθε δικαιολογία έφ όσον δεν τον γνωρίζετε προσωπικά, και είναι επίσης αλήθεια πως μερικές φορές μπορεί να φαίνεται αυστηρός ή με όχι τόσο ανοιχτούς ορίζοντες, αλλά σας διαβεβαιώ πως δεν είναι καθόλου έτσι.

Για την “κριτική” που κάνει στο κείμενο αυτό γραμμένο για μιά εφημερίδα θα έπρεπε να συνυπολογίσουμε όλοι μας, πως κάποιος (εν προκειμένω ο Χ.Γ.) ο οποίος είναι υποχρεωμένος να γράφει μια επιφυλλίδα κάθε βδομάδα για μια εφημερίδα πολύ γρήγορα θα επαναλαμβάνεται, και επίσης θα πρέπει να γράφει “πιασιάρικα” για να «γουστάρουνε» οι αναγνώστες. Δεν θεολογεί κανείς μέσα από μια εφημερίδα. Για τον απλούστατο λόγο πως δεν ενδιαφέρει τους ιδιοκτήτες και τους αρχισυντάκτες της. Ότι αναφέρεται -εκτος πολύ σπανίων περιπτώσεων- απαιτείται να είναι πιασιάρικο και μαρκετίστικα σωστό. Δηλ να εξιτάρει το κοινό.

Αυτό που κάνει ο Τheo εδώ είναι μια κριτική στον δημόσιο λόγο του Χ.Γ. Και θα έπρεπε να περιμένουμε από την στιγμή που βγαίνουμε στο δημόσιο λόγο. το ότι εν πολλοίς είναι απογοητευμένος ο Χ.Γ. από τον θεσμό της Εκκλησίας είναι γνωστό.
Αλλά το πώς θα χειριστούμε αυτή μας την «απογοήτευση», ξέρετε μπορεί να μας μεταμορφώσει σ’ ένα πολύ μεγάλο φάσμα “προσώπων” από διαβόλους μέχρι αγίους.

Θα προσέθετα και τα όσα σας γράφει ο Theo για τις διαφορές των θεολογιών του Παύλου Ευδοκίμωφ και του π. Ιουστίνου Ποποβιτς π.χ. αλλά με πρόλαβε.

Και λάβετε υπ’ όψιν σας πως και μεταξύ μας δεν συμφωνούμε σε όλα ( εγώ και ο Theo) . Καλή Χρονιά και πάλι!

Λέμε από την παρατήρηση των αυθόρμητων διεργασιών στη φύση, ότι αυτές συντελούνται κατ’ απλότητα και οικονομία. Τα ζώα επίσης στο φυσικό τους χώρο, ενεργούν πρωταρχικά με βάση το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Η συνήθης δράση τους εναρμονίζεται με το γενικό τους συμφέρον, είτε ως άτομα είτε ως είδος, προς την κατεύθυνση της καλύτερης προσαρμογής και αντοχής τους στις συνθήκες του περιβάλλοντος.. Σπάνια θα δει κανείς ένα πλάσμα να σπαταλά ενέργεια ασκόπως. Ακόμη και το παιχνίδι που αρέσει και είναι χαρακτηριστικό σε όλα τα μικρά σε ηλικία ζωάκια, έχει ταυτόχρονα παιδευτικό χαρακτήρα εξασκώντας το σώμα και την αντίληψή τους στην διαδικασία ανάπτυξης των ικανοτήτων τους για αναζήτηση τροφής, σήμανσης των κινδύνων, τρόπου διαφυγής κ.λ.π. Είχα δει σε ένα θαλάσσιο πάρκο, κάτι πλάσματα που ονομάζονται βίδρες, μοιάζουν με φώκιες, αλλά έχουν πλούσιο τρίχωμα. Όση ώρα καθόμουν και τις παρατηρούσα μέσα στο νερό, δεν έκαναν άλλη δουλειά από το να παίρνουν το λουτρό τους. Με τα πάνω κυρίως άκρα τους, που ήταν σαν παιδικά χεράκια, αλλά και με την ουρά τους έτριβαν παντού τη γούνα τους, το κεφάλι, τις μασχάλες και κάθε σημείο του σώματός τους με ένα τρόπο που για μας ως θεατές μας φαινόταν πολύ διασκεδαστικός, αλλά φανταζόμουν ότι θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα ευχάριστο και διασκεδαστικό και για τα ίδια. Κι όμως, μία φίλη εξήγησε ότι τα πλάσματα αυτά δεν έχουν κάτω από το δέρμα τους το λίπος που έχουν τα άλλα της κατηγορίας τους π.χ. οι φώκιες ή οι θαλάσσιοι ελέφαντες και γι’ αυτό εκκρίνουν μία ουσία με την οποία πασαλείβουν όλο τους το τρίχωμα για να το αδιαβροχοποιήσουν και έτσι να προστατεύονται από το ψύχος του νερού, πράγμα που είναι σημαντικό για την επιβίωσή τους και το κάνουν πολλές φορές τη μέρα!

Το μόνο πλάσμα επί γής που μπορεί να πάει ενάντια στον παραπάνω κανόνα είναι ο άνθρωπος. Ξοδεύει τεράστια ποσότητα ενέργειας πέραν του αναγκαίου, κυρίως νοητικής ενέργειας που αποτυπώνεται και σε κοπιώδη συγγραφική εργασία, χωρίς προφανή αιτία και σκοπό. Ο άνθρωπος θεωρεί πως αυτή η σπατάλη μπορεί να έχει κάποιο αντίκρυσμα που να τον φέρει εγγύτερα στον επιδιωκόμενο σκοπό, μία φανέρωση, μια αποκάλυψη, ένα κάτι τις από το αληθές, το πραγματικό περιεχόμενο του οποίου αγνοεί. Γιατί το κάνει αυτό;

Κάποιοι απαντώντας εκ μέρους στο παραπάνω υπαρκτό ερώτημα επινόησαν, ότι ο άνθρωπος με την ικανότητά του να σκέπτεται και όντας πλασμένος κατ’ εικόνα και ομοίωση του θεού, θα πρέπει να αφιερώνεται με όλη του την ενέργεια και όλη την ώρα σε αυτό το πνευματικό λουτρό, για να αποκαθαρθεί από τις ενοχές του και να φθάσει το επίπεδο εκείνο φώτισης, που θα του επιτρέψει να βρεί επιτέλους το νόημα μέσα σε αυτόν τον διαρκώς καταδιωκόμενο φεύγοντα σκοπό, να νιώσει πληρότητα μέσα στην ελλειματικότητά του, να θεαθεί επιτέλους τον θεό και έτσι να τελειωθεί εν τη ατελεία του. Ολόκληρη πατερική γραμματεία υπό το πρίσμα αυτού του ανύπαρκτου θεού, και από πίσω γενεές επί γενεών οπαδών ένθεν και ένθεν μιας χιμαιρικής πίστης, πάει στα χαμένα, ψάχνοντας να βρεί την “ουσία” και το “νόημα” όχι στο υπαρκτό και στον ίδιο τον άνθρωπο, αλλά στο ανύπαρκτο και πέρα από τον άνθρωπο.

Πολύ ωραία η τελευταία παράγραφος. Λυρισμοί όπως “Eλεύθερος από τη θεότητά του ο Θεός μπορεί να υπάρξει και ως άνθρωπος”, “…τον Θεό ελεύθερο από την θεότητά του…”, “…η θεότητα θα ήταν αναγκαστικός προκαθορισμός” δικαιολογούν την ενόχλησή σου. Γράφω δύο παραπομπές για να την ενισχύσω, μολονότι στέκει από μόνη της, διότι ασκεί κριτική στις φλυαρίες περί Θεού. Βέβαια, οι Πατέρες δεν έκαναν αυτό που κάνουν πολλοί θεολόγοι και φιλόσοφοι. Οι Πατέρες έψαχναν να βρουν την “ουσία και το νόημα” “στο υπαρκτό” και στον ίδιο τον άνθρωπο, γι αυτό και ο Χριστός ήταν το επίκεντρο της πρακτικής τους έρευνας, η βασιλεία του Θεού εντός ημών και ο συνάνθρωπος.

Παραφράζω τον Μάξιμο: O Nούς δεν κατανοεί τον Θεό αλλά είναι απαραίτητος για να θυμάται και να μένει προσηλωμένος στην προσευχή, γνωρίζοντάς τον Θεό μέσω των Λόγων των όντων που ανιχνεύει με τις αισθήσεις του. Ο χριστιανός, ο άγιος, ελευθερώνεται σταδιακά από τα πάθη γιά να υπηρετήσει τον Θεό συμμετέχοντας στην πρόνοια του για τους ανθρώπους και την φύση. (βλ. Φιλοσοφικά και Θεολογικά ερωτήματα, κεφ. ΙΕ΄, Πώς και πόσαι κινήσεις εισί ψυχής)
Οι περιγραφές του Αγίου Μάξιμου είναι λιτές και κυριολεκτικές, αναφερόμενες στην πρακτική άσκηση και τα βιώματά της, όχι σε περιγραφές νοητικών κατασκευών περί Θεού, (που ενώ είναι νοησιαρχικότατες, παριστάνουν ότι δεν είναι και κρύπτονται πίσω από την συκοφάντηση φιλοσόφων που πολέμησαν την νοησιαρχία).

Παραφράζω τον Κάντ: Γιά την επιβίωση και την επίγεια καλοπέραση ο ανθρώπινος Νους όχι μόνο περισσεύει, αλλά δημιουργεί και προβλήματα. Ο Νους χρειάζεται γιά την άσκηση της Θέωσης, της επ’ άπειρον τάσης ομοίωσης προς τον Θεό, για να δημιουργηθεί η καλή θέληση, όχι για την κατασκευή μακροσκελών αναπόδεικτων απόψεων που δεν μπορεί να ελέγξει η εμπειρία. Ο Νους δεν πρέπει να κατασκευάζει είδωλα πέρα από τα βιώματα του ανθρώπου. (“Θεμέλια της Μεταφυσικής των Ηθών” , έκδοση Δωδώνης, σ. 35-38, 127-129 και βέβαια Κριτική του Πρακτικού Λόγου)

Καλή χρονιά σε όλους και καλή φώτιση ιδιαίτερα στους κυρίους Ν.Δεληνικόλα κ Ελευθέριο!
Εύχομαι η νέα χρονιά να σας διευρύνει το νου και την καρδιά βεβαίως , ώστε όταν μιλάτε να έχετε δική σας άποψη κι όχι να παπαγαλίζετε σκέψεις και συμπεράσματα που τα αποστηθίίσατε από το τελευταίο βιβλίο του μητρ. Ναυπάκτου Ι. Βλάχου ”Μεταπατερική θεολογία……”!

Τώρα τι θέλει να πεί πάλι και με αυτό το βιβλίο ο μητ.Ι.Βλάχος, είναι δικό του θέμα!!
Εσείς τώρα κ. Ν.Δεληνικόλα τι θέλετε να μας πείτε αντιγράφοντας τον συγγραφέα (έχω διαβάσει όσα από τα βιβλία του άντεξα)
κοτσάροντας” κι έναν Κάντ μέσα σε όλα αυτά ; Ισως μόνο εσείς γνωρίζετε!

Όσο για τον Ελυθέριο , πολύ ωραία η αφήγηση για τις ”βίδρες ”και τα υπόλοιπα…!

Θερμές ευχές και ευχαριστίες για τις δικές σας ευχές για φώτιση. Tον Καντ μελετώ τα τελευταία τριανταπέντε χρόνια, τον Άγιο Μάξιμο τα τελευταία εικοσιδύο και τον Χρήστο Γιανναρά τα τελευταία σαράντα χρόνια, μόνο όμως το ένα τέταρτο των βιβλίων του. Μπορεί να σας φανεί παράδοξο, αλλά το συγκεκριμένο βιβλίο του Μητροπολίτη Ναυπάκτου δεν το έχω διαβάσει, άκουσα όμως ιντερνετικά την εισήγησή του στο σχετικό συνέδριο του προηγούμενου χειμώνα. Η εντύπωσή σας ότι αυτά που έγραψα μοιάζουν να παπαγαλίζουν σκέψεις του αποτελεί για μένα μεγάλο έπαινο. Τα έργα του αξίζουν και αντιγραφή και αποστήθιση. Άλλωστε, η ποιότητα και το μέγεθος του συγγραφικού του έργου, η συνέπεια και η ακρίβεια που το χαρακτηρίζει, κρίνοντας από ό,τι έχω μελετήσει ή διαβάσει σύντομα και δειγματοληπτικά, αποδεικνύουν ότι εκπληρώνει με μεγάλη συνέπεια και εργατικότητα το ιερατικό του καθήκον του κηρύγματος. Γνωρίζω ότι το έργο του έχει μεγάλο εύρος, ώστε σίγουρα θα βρείτε κείμενά του που αντιστοιχούν και απαντούν στις δικές σας απορίες. Αυτά θα σας φανούν πιό εύληπτα. Ούτε εγώ μπορώ να επιμείνω στην μελέτη κειμένων που δεν βρίσκονται στο επίκεντρο των ερωτημάτων μου.
Από τον Κάντ και τον Άγιο Μάξιμο παράφρασα απόψεις τους που μοιάζουν μεταξύ τους πάρα πολύ, κατά την γνώμη μου, περί των ορίων του Νού και του ότι δεν είναι κατάλληλο όργανο για να προσεγγίσουμε τον Θεό ή για να τον γνωρίσουμε.

Καλημέρα σε όλους ! Όταν ανέφερα για την αντιγραφή από το βίβλίο του Ι. Βλάχου που κάνατε και παρουσιάσατε ως δικές σας σκέψεις , παράλειψα να προσθέσω οτι την αντιγραφή την κάνατε από χθεσινό άρθρο του ίντερνετ που αναφερόταν και στο βιβλίο το συγκεκριμένο και μάλιστα αντιγράψατε και τις παραπομπές του με την ίδια σειρά!

Δεν σχολίασα οτι αντιγράψατε , όλοι μας όταν θέλουμε να υοστηρίξουμε αυτά που λέμε αντιγράφουμε άλλους και λέμε οτι το είπε ο τάδε κ.λ.π. Εσείς επιμένετε κιόλας οτι είναι δικές σας σκέψεις ! Αρχίζω να αναρωτιέμαι μήπως ο αρθρογράφος που έκανε σχολιασμό χρησιμοποιώντας και το βιβλίο ” Μεταπατερική θεολογία….κ.λ.π” με την ίδια σειρά παραπομπών (το ξαναλέω) , είστε εσείς ή σας αντέγραψαν και μετά ανέβασαν το άρθρο στο ιντερνετ
χθές το μεσημέρι!!;;

Όμως το χθεσινό άρθρο εκέινης της ιστοσελίδας (τυχαία το βρήκα) προηγήθηκα του σχολιασμού σας αυτής της ιστοσελίδας…..!!!

Διευκρίνιση: δεν υποστηρίζω τον συγγραφέα του βιβλίου, δεν είναι από τους ”αγαπημένους μου”, τους διαβάζω όλους όμως.

Δεν έκανα καμμία άλλη ανάρτηση χθες και δεν χρησιμοποιώ ψευδώνυμο. Σίγουρα δεν θα αναφέρεστε στην παραπομπή μου στον Κάντ, αφού σας παραξένεψε το πώς τον σκέφτηκα. Η παραπομπή μου στον Μάξιμο δεν είναι καθόλου παράξενο να χρησιμοποιηθεί από όποιον τον έχει μελετήσει λίγο. Βρίσκεται σε ένα από τα δύο μεταφρασμένα βιβλία της Αποστολικής Διακονίας και αποτελεί μία από τις λίγες περιγραφές της λειτουργίας της ανθρώπινης ψυχής κατά την άσκηση.
Αν εννοείτε δε παραπομπές τα αποσπάσματα από το άρθρο του Χρήστου Γιανναρά, δεν είναι παράδοξο το ότι κάποιος άλλος επίσης απομόνωσε τις τρείς πιό παράδοξες, επιεικώς, από τις διατυπώσεις του περί Θεού. Πάντως, είναι πιό ενδιαφέρον να συνομιλούμε για το περιεχόμενο αυτών που γράφουμε.
Σε αυτόν τον ιστότοπο αναρτώνται κείμενα με τα οποία διαφωνώ πλήρως, αλλά δεν θεωρώ ενδιαφέρον να γράψω σχόλια. Στον Χρήστο Γιανναρά οφείλω πολλά, γιατί μίλησε πολύ ουσιαστικά γιά τους Πατέρες σε καιρούς που οι πνευματικοί συνιστούσαν τα Αγνά Νιάτα του Toth. Ό,τι τον πονά σίγουρα μας ενδιαφέρει, γι αυτό και θεωρώ πολύ σημαντικό το τελευταίο του βιβλίο. Ακόμη και αν διαφωνώ πλέον με τις περισσότερες από τις προσωπικές απόψεις και απαντήσεις του και δεν με πείθουν οι ιστορικές του αναλύσεις και οι πολιτικές του θέσεις, με ενδιαφέρει πάντα η πηγή της έρευνάς του, οι έγνοιες του που διακρίνω στα κείμενά του. Είναι ένας ανιχνευτής.