Tάκης Μακαρέζος
Εν πρώτοις ο καπιταλισμός και η τραπεζική πρακτική φαίνονται ξένοι θεσμοί με το κήρυγμα του χριστιανισμού. Η τραπεζική και ειδικά στην σύγχρονη μορφή της, την επενδυτική τραπεζική, είναι άθλημα κέρδους, ιδιοτέλειας μιας διονυσιακής μέθεξης στην αγωνία του κέρδους με την λύτρωση ή την τιμωρία στο ενδεχόμενο του κέρδους ή της απώλειας αντίστοιχα. Εν αντιθέσει, ο χριστιανισμός προτάσσει την αγάπη, την στωικότητα στον πόνο εν ονόματι της αγάπης, την αυταπάρνηση του εγώ για την αγάπη προς τον πλησίον και τον Θεό. Όμως μια Ευρώπη γαλουχημένη στις χριστιανικές αξίες, δημιουργεί τον μοντέρνο καπιταλισμό.
Πέραν των διαφοροποιήσεων της χριστιανοσύνης σε καθολικούς, προτεστάντες και ορθόδοξους η κοινή συνισταμένη στην οικονομική τους ζωή είναι η δημιουργία αγορών. Ο κοινοτικός ελληνισμός για παράδειγμα δεν ανέπτυξε κολλεκτιβιστικές παραγωγικές δομές, αλλά που διακρίθηκε στο εμπόριο. Στην παραδοσιακή δηλαδή τριτογενή οικονομική δραστηριότητα. Πως όμως ένα κίνημα που ξεκίνησε με την κοινοκτημοσύνη, όπως ο νεαρός χριστιανισμός, αυτονομείται σε οντολογικό επίπεδο και δημιουργεί έναν χριστιανό έμπορο και μετά καπιταλιστή. Είναι η κοινοκτημοσύνη εμπόδιο στην ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων; Μάλλον όχι. Οι πρώιμοι χριστιανοί ναι μεν είχαν κοινοκτημοσύνη μέσων άλλα δεν είχαν αναγκαστικά κοινοκτημοσύνη σκοπών.
Το ότι μοιράζομαι το μέσο δεν σημαίνει ότι ξεχνάω τον σκοπό. Ακόμα και αν χάσω το μέσο, εφόσον ο σκοπός είναι προϊόν της σχέσης κοινωνίας, τότε η κοινοκτημοσύνη του μέσου είναι μια μέση κατάσταση που εξυπηρετεί τον σκοπό. Το μοίρασμα του φαγητού σε μια συνάθροιση είναι μοίρασμα του μέσου άλλα ο σκοπός παραμένει η κουβέντα και η μετοχή στο άθλημα της κοινωνίας. Άρα η κοινοκτημοσύνη δεν διύλιζε τον σκοπό που ήταν η σωτηρία μέσω της κοινωνίας σχέσεων. Και η κοινωνία σχέσεων ήταν μια μεταβατική κατάσταση στην οποία η ατομική σωτηρία ήταν ο σκοπός. Δεν σώζει ο Θεός συλλόγους ή ποδοσφαιρικές ομάδες. Μόνο μέσω της υπέρβασης του εγώ γεννιέται η θείωση μου.
Πως δημιουργείται έτσι το οντολογικό φέρον σώμα του καπιταλισμού. Δείτε πως λειτουργεί μια επενδυτική τράπεζα με χιλιάδες τραπεζίτες να φωνάζουν σε αυτό που λέγεται “λάκκος” (the pit) τις εντολές της αγοράς και της πώλησης. Εκεί το άθλημα κοινωνίας είναι η συνύπαρξη όλων κάτω από έναν χώρο στον οποίο υπάρχει μια κοινοτική δομή. Το κτίριο της τράπεζας είναι αυτό που παρέχει την στοά στην οποία κοινωνείται ο κοινός σκοπός. Το κέρδος δηλαδή. Τα μέσα μοιράζονται, το άθλημα της κοινωνίας των τραπεζιτών είναι οι συνεργατικές σχέσεις που αναπτύσσονται για την επίτευξη του κοινού σκοπού. Η κοινοκτημοσύνη της συνεργατικής σχέσης ακόμα ακόμα και της κοινής περιουσίας της τραπέζης για την επίτευξη του σκοπού αφορά ακόμα και τα πιο ταπεινά μέσα. Δηλαδή τους υπολογιστές ακόμα και την χαρτική ύλη. Η κοινή χρήση υπό ένα κτήριο και κοινή χρήση πόρων είναι μια ανάμνηση της συνεργατικής σχέσης του πρώιμου χριστιανισμού.
Ο σκοπός της σωτηρίας ΜΟΥ μέσω της κοινωνίας με τους ΑΛΛΟΥΣ είναι το κέρδος το οποίο αποδίδουμε στην τράπεζα που μοιράζεται στους ΑΛΛΟΥΣ ως μισθός. Υπό αυτήν την έννοια η κοινοκτημοσύνη μέσων και η ατομικότητα σκοπών μέσω του αθλήματος κοινωνίας δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ιλιγγιωδώς ανάπτυξη ενός ανθρωποτύπου που μπορεί να δημιουργεί μεγάλες οργανωτικές μονάδες καθώς και την άοκνη δημιουργία του μεγάλου από το μικρό. Οι πρώτοι χριστιανοί κατείχαν την τέχνη του μάνατζμεντ για αυτό και κατάφεραν να απλωθούν στην απέραντη ρωμαϊκή αυτοκρατορία κυρίως μέσω των περιπλανημένων εμπόρων. Έτσι κατάφεραν να εκχριστιανίσουν αναίμακτα την μισή ρωμαϊκή αυτοκρατορία παρά τους διωγμούς.
Το ανθρωπολογικό μοντέλο της κοινοκτημοσύνης των μέσων παθαίνει μια καθίζηση μιας και δεν παρατηρούμε καπιταλιστικές μορφές ανάπτυξης για τα επόμενα 1000 χρόνια. Αυτό έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την υστέρηση της τεχνολογικής ανάπτυξης άλλα ίσως και με την αμαρτία του τόκου. Όπως και να έχει, η οικονομία της Βυζαντινής και της Δυτικής Ευρώπης ήταν οικονομία της αγοράς δηλαδή με ελεύθερη, εθελοντική σύμπραξη παραγωγών και καταναλωτών. Δεν ήταν μια οικονομία κιμπούτς ή κολχόζ. Όταν επέτρεψε η τεχνολογική ανάπτυξη, ο οργανωτικός χριστιανός αρχίζει και δομεί με την συσσώρευση των μέσων, συνεργατικές δομές στις οποίες ένα μέρος των μέσων μετατρέπεται σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό στον οποίο μετέχουν όσοι επιθυμούν για να παράγουν.
Η σωτηρία από τον μισθό είναι προϊόν μετοχής στο άθλημα της παράγωγης δια του οποίου γεννιούνται και διαπροσωπικές σχέσεις. Και σαν γενική παρατήρηση δεν θεωρώ πως μόνο η προτεσταντική ηθική είναι αυτή που γεννάει τις καπιταλιστικές σχέσεις εργασίας και παραγωγής. Αντίθετα η κοινωνία σχέσεων με σκοπό την σωτηρία του καθενός γεννάει τις συνεργατικές παραγωγικές δομές της μοντέρνας επιχείρησης και δη της κερδοσκοπικής τράπεζας.
Εμείς οι ορθόδοξοι έχουμε στην παράδοση μας τον οικονομικό δυναμισμό. Απόδειξη η ναυτιλία μας και το εμπορικό μας δαιμόνιο. Η παράδοση ημών των Ελλήνων είναι εγγύηση ότι θα τα καταφέρουμε και σε αυτήν την κρίση.
πηγή: Αντίφωνο
Μακαρέζοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν…του κέρδους, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών.
Μακαρέζοι οι πεινώντες και διψώντες τo άθλημα του κέρδους, ότι αυτοί χορτασθήσονται.
Μακαρέζοι εστέ, όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσιν υμάς και είπωσι πάν πονηρόν ρήμα καθ’ υμών ψευδόμενοι ένεκεν της επενδυτικής τραπεζικής.
Χαίρετε και αγαλλιάσθε, ότι ο μισθός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς· ούτω γαρ έδιωξαν τους προφήτας τους προ υμών….
Μα είναι σαφές!!! Η επί του όρους ομιλία ήθελε διόρθωση!!!
Τώρα είναι η σειρά του “Πιστεύω”! Άμεσα! Πριν από τις 19 Φλεβάρη!!!
Δεν καταλάβατε, ανόητοι, ότι η κοινωνία της Αγίας Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος συγκροτεί το άθλημα του Κέρδους;εεε; Γιατί διαδίδετε τόσα ψεύδη επί είκοσι αιώνες;
Χαχαχαχαχά! Ακόμα ένα ωραίο [b]χιουμοριστικό[/b] κείμενο!
Μου θύμισε τον “Αναρχικό Τραπεζίτη”, του Πεσσόα, όπου ο συγγραφέας βάζει ένα τραπεζίτη να υποστηρίζει με καταιγισμό επιχειρημάτων, ότι εκπροσωπεί την συνεπέστερη πραγμάτωση του αναρχικού ιδεώδους, εφόσον, λέει, ο αναρχισμός πρεσβεύει την άνθιση και ευημερία του ατόμου, πράγμα το οποίο ο ίδιος πέτυχε στο έπακρον ως τραπεζίτης!
Επίκαιρο μάλιστα, θα έλεγα, το διήγημα αυτό του Πεσσόα, δεδομένου ότι ένας, κατά δήλωσή του, αντιεξουσιαστής πρωθυπουργός παρέδωσε τη σκυτάλη σε ένα τραπεζίτη – αναρχικό;
😀
Αγαπητέ κ. Μακαρέζο γράφετε:
“Εν πρώτοις ο καπιταλισμός και η τραπεζική πρακτική φαίνονται ξένοι θεσμοί με το κήρυγμα του χριστιανισμού”.
Από που βγάζετε όμως αυτό το συμπέρασμα όταν στην ίδια την καινή διαθήκη και μάλιστα σε δύο διαφορετικές παραβολές, (κατά Ματθαίον: η παραβολή των ταλάντων 25.14_25.30, και, (κατά Λουκάν: η παραβολή των μνων 19.11_19.27), στην μεν πρώτη περίπτωση ο δούλος που δεν έδωσε κέρδος επιπλήτεται από τον αφέντη του με τα λόγια: “…έπρεπε να βάλεις τα χρήματά μου εις τους τραπεζίτας, και εγώ όταν θα επέστρεφα θα τα έπαιρνα πίσω με τόκον”, στην δε δεύτερη περίπτωση ομοίως: “…γιατί λοιπόν δεν έβαλες το χρήμα μου εις την τράπεζαν και όταν θα επέστρεφα θα το εισέπραττα μαζί με τόκον;”.
Μήπως λοιπόν πρέπει να προβληματιστείτε πάνω στην εισαγωγική σας πρόταση, και να σκεφτείτε, πέρα από θρησκευτικές προκαταλήψεις, γιά το εάν, χριστιανισμός και καπιταλισμός ταυτίζονται;
Ας παρατηρήσουμε – προτείνω – ότι η, περί Χριστιανισμού, «καταγγελία» του Odinmac εγείρεται στον (επί της ουσίας) αντίποδα της «καταγγελίας» του Ράμφου.
Ενώ προέρχονται – και οι δύο – από ένα (και το αυτό) πνεύμα που ενδιαφέρεται, αποκλειστικά, όχι για το «τι» θα καταγγείλει αλλά για το «ποιον» θα καταγγείλει.
Είναι φανερό, φίλε μου, ότι ο Χριστός χρησιμοποιεί παραδείγματα από τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές της εποχής Tου, για να καταδείξει άλλες, βαθύτερες αλήθειες. Γι’ αυτό και τα αποσπάσματα που παραθέτεις προέρχονται από “παραβολές”, “[i]ανεπτυγμένες παροιμίες, που αποτελούν αφήγηση “πλαστών” γεγονότων που όμως είναι δυνατόν να συμβούν… Πρότυπα παραβολικής διδασκαλίας αποτελούν οι παραβολές του Ιησού Χριστού που αναφέρονται στη Καινή Διαθήκη με τις οποίες προκαλούσε την προσοχή και το ενδιαφέρον των ακροατών του και τους εισήγε με φυσικές και ζωηρές εικόνες στη κατανόηση των υπερκόσμιων αληθειών και μυστηρίων της βασιλείας Του[/i]” (wikipedia). Δηλαδή, τα αποσπάσματα που παραθέτεις δεν νοούνται ούτε ερμηνεύονται κατά γράμμα.
Αντίθετα απ’ ό,τι γράφεις, ο Χριστός και οι Πατέρες καταδικάζουν το σύστημα που ονομάζουμε σήμερα καπιταλισμό. Δεν είναι ηθικό για τον χριστιανισμό το χρήμα να παράγει χρήμα, αλλά μόνο η εργασία και οι φυσικοί πόροι. Αυτό τόνισε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης σε ομιλία του στην Αθήνα λίγους μήνες πριν να σκάσει η “φούσκα” του Χρηματιστηρίου.
(Πολλά σχετικά πατερικά παραθέματα μπορείς να βρεις στο βιβλίο “Κοινωνική διδασκαλία των Ελλήνων Πατέρων” που κυκλοφορεί από την “Αποστολική Διακονία”.)
Ο τόκος μόνο είναι θεμιτός όταν διασφαλίζει την απώλεια της αγοραστικής αξίας των χρημάτων από τον πληθωρισμό.
Αυτοί που όντως ταυτίζουν χριστιανισμό και καπιταλισμό είναι οι προτεστάντες, όπως κατέδειξε ο Weber στο βιβλίο του “Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού”
Δηλαδή το κείμενο αυτό δεν ήταν[b] χιουμοριστικό;[/b]
Μα πώς είναι δυνατόν;;;!!!
Χιουμοριστικὸ εἶναι τὸ κείμενο, δὲν ἐξηγεῖται ἀλλιῶς.
Στὴν ὀρθοδοξία δὲν ἔχουμε κοινοκτημοσύνη. Ἀκτημοσύνη ἔχουμε.
Όπως φαίνεται κι από την εσοχή του σχολίου μου, δεν απάντησα στον συντάκτη του κειμένου, αλλά στο σχόλιο του odinmac. 😀
Αγαπητέ: “πατρίδα μου είν’εκεί που με ‘μίσησαν”, όπως λέει ο Αγγελάκας.
Ως φαίνεται, παρανοικοί είναι οι αναγνώστες, (the shame on us), και όχι οι κειμενογράφοι, (Λουκάς, Ματθαίος κ.τ.λ).
Ελπίζω κάποτε να εκτιμήσω και το “Λόλα να ένα μήλο”. (Τι να εννοεί άραγε ο ποιητής ; ) .
Ευτυχώς που υπάρχουν χριστιανοί σαν κ ‘σένα ώστε να μου θυμίζουν ότι είμαι αφελής και παρανοικός.
Αλήθεια… σου πήρε χρόνο γι’ αυτό το πόρισμα;
Η ιδιότητα του χριστιανού είν’ αυτό που σε οδηγεί_όχι να εξηγήσεις απλώς την παραβολή σαν γνώστης ( ; )_αλλά να προσβάλεις τον συνομιλητή σου;
Έθεσα υπ’όψιν των “μαθητών” μου, (στο σκάκι), το προηγούμενο σχόλιο μου και τις ανταποκρίσεις του κ. Καστρινάκη και την δική σου αγαπητέ Theo στα πλαίσια του Ορθού Λόγου, και πίστεψέ με δεν θα θέλατε να ξέρετε τις απόψεις τους. (Αλλά ποιός ενδιαφέρεται γιά τα παιδιά βέβαια; Δώστε τους wikipedia να τελειώνουμε με την “γνώση”).
Σας ευχαριστώ… χίλια ευχαριστώ…
Αγαπητέ μου, όλους τους αγαπώ και δεν μισώ κανέναν.
Το τι σημαίνει παραβολή στην Κ. Διαθήκη και ο απλούστερος χριστιανός το γνωρίζει.
Το ότι παρανοείς κάποια στοιχεία της χριστιανικής διδασκαλίας δεν σημαίνει ότι είσαι παρανοϊκός. Κάθε άλλο.
Συγγνώμη αν ένιωσες πως σε πρόσβαλα. δεν είχα καμιά παρόμοια διάθεση.
Συγνώμη και από εμένα γιά το επιθετικό μου σχόλιο. Να ξέρεις πως εκτιμώ πολύ το ήθος σου αγαπητε, απ’όσο μπορώ να κρίνω από τις αναρτήσεις σου τους τελευταίους μήνες που διαβάζω στο “Αντίφωνο”.
Το ίδιο ισχύει και γιά τον κ. Καστρινάκη. Η σοβαρότητα που “εκπέμπετε” είναι σαφώς, σχεδόν ψηλαφητή.
Νά’στε καλά.