Ο καλός φίλος Γιώργος Σαλεμής είχε την καλοσύνη να περάσει τις προτάσεις που έκανα στο «Συνταγματική επανίδρυση της Ελληνικής Δημοκρατίας» από γενεές δεκατέσσερεις στο δικό του Αντιφωνικό σημείωμα «Συνταγματική επανίδρυση ή αυταρχική παλλινόρθωση;». Πολύ καλά έκανε και τον ευχαριστώ. Διότι η αυστηρή κριτική και ο διάλογος είναι ο μόνος τρόπος για να φανεί αν μια πρόταση στέκεται και να διορθωθούν οι αδυναμίες της. Για τη διευκόλυνση του αναγνώστη μεταφέρω εδώ μια πρώτη δική μου απάντηση (βλ. και στα σχόλια που ακολουθούν το σημείωμα του Γ. Σαλεμή).
Αγαπητέ Γιώργο,
Χαίρομαι ειλικρινά που σήκωσες το γάντι. Γράφεις πολλά (όπως πάντα), και πολύ ωραία (όπως πάντα), και πολύ έξυπνα (όπως πάντα). Τι να σου πρωτοαπαντήσω; Έχουμε και δουλειές και αντί να ασχολούμαστε μ’ αυτές για να έχουνε φαγάκι τα παιδάκια μας – μέρες που έρχονται και φτώχεια που μας περιμένει – καθόμαστε εδώ και ερωταπαντούμε ο ένας τον άλλο στο διαδίκτυο. Έργα του διαβόλου … Ας είναι ευλογημένο … Θα σου πω λοιπόν προς το παρόν μόνο για το πρώτο, το γενικό, και τα υπόλοιπα τα βρίσκουμε άλλη στιγμή.
Ρωτάς (ρητορικώ τω τρόπω) πώς μπορεί να είναι λαϊκή απαίτηση το σύνταγμα αφού δεν έχει μορφοποιηθεί ως θετικό αίτημα, και πού το ξέρω εγώ κλπ. Έχω δύο απαντήσεις να σου δώσω. Μία ειλικρινή και μία ψευδή. Θα ξεκινήσω από τη δεύτερη.
Όπως ίσως θα είδες σε πρόλαβα. Βλ. εδώ την έρευνα της Kapa Research στο ΒΗΜΑ, όπου ήδη από το 2007 το 47% θέλει Προεδρική Δημοκρατία έναντι 40% που επιμένει Προεδρευομένη που έχουμε σήμερα. Φαντάσου δηλαδή! Είναι ήδη οι μισοί και χωρίς να έχει γίνει καμία δημόσια συζήτηση. Κι αν κοιτάξεις και τις υπόλοιπες παραπομπές που έχω εκεί θα δεις αυξανόμενο ενδιαφέρον και συζητήσεις και δηλώσεις και εκδόσεις σε υψηλότατο επίπεδο. Εσύ τί λες; Χαζοί είναι αυτοί οι ΒΗΜΑ, Βενιζέλος, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μητσοτάκης κλπ που κάθονται και το συζητούν; Ή δεν έχουν τι να κάνουν και περνούν την ώρα τους; Επομένως τόσο η «ποσοτική» όσο και η «ποιοτική» στατιστική το λέει καθαρά. Ο λαός είναι ώριμος για αλλαγή συντάγματος.
Αυτή είναι, είπαμε, η “ψευδής”, η “υποκριτική” απάντηση (εννοώ που δεν την πολυπιστεύω και δεν θα τη θεωρούσα επαρκή). Να σου πω τώρα και την ειλικρινή, αλλά σε παρακαλώ μην τη μεταφέρεις σε άλλον, γιατί δεν είναι πολιτικώς ορθή. Τη λέω μόνο σ’ εσένα εξομολογητικά κι ας μείνει μεταξύ μας. Λοιπόν η αλήθεια είναι πως η συνταγματική αλλαγή είναι ώριμη επειδή το λέω εγώ (θέλω να πω, επειδή το λέει κάτι μέσα μου). Όχι δηλαδή πως διάβασα, μελέτησα, κατάλαβα ή διαισθάνθηκα τη λαϊκή θέληση κτό. Το λέει το πολιτικό μου θερμόμετρο. Που συνήθως δεν λειτουργεί, γιατί δεν είναι ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά όταν τα πράγματα αρχίσουν να βράζουν πιάνει ακριβώς. (Θα μου πεις: υποκρυπτόμενος αυταρχισμός ή έστω ελιτισμός. Δεν ξέρω. Δεν μπορώ να σου πω. Δεν ασχολούμαι. Ίσως. Δεν αποκλείεται. Πάντως να σου πω την αλήθεια: Δεν το νομίζω. Εν πάση περιπτώσει, θα σου πω παρακάτω.)
Και εδώ ερχόμαστε στο άλλο. Ότι δηλαδή το αίτημα είναι αδιαμόρφωτο. Ε βέβαια και είναι αδιαμόρφωτο. Τί περίμενες δηλαδή; Πώς θα διαμορφωθεί αν δεν αρχίσουμε ένας-ένας να τραγουδάμε; Και μάλλον, να συνθέτουμε νέα τραγούδια! Αλλιώς το «αίτημα» θα έπρεπε να πάρει τη μορφή «στατιστικής» κατά το πρότυπο των δημοσκοπήσεων: αφαίρεσε λίγους βουλευτές για να μην κλέβουν πολλοί· πρόσθεσε ελεγκτικούς μηχανισμούς για να τους έχουμε δεμένους κλπ κλπ. Δημοσιογραφικές και αριστεροδημοκρατικές χαζομάρες δηλαδή. Μετριοκρατία δηλαδή. Εμείς όμως είπαμε (εσύ δηλαδή το είπες): δημοκρατία για γενναίους. Διότι είμεθα εραστές της πόλεως, όπως το λέει και ο Περικλής (που δεν σκάμπαζε βέβαια από «άμεση δημοκρατία» και κουραφέξαλα) Κι εσύ που ξέρεις απ’ αυτά, ξέρεις ότι οι ρόλοι είναι διακριτοί: εραστής και ερώμενος. Όπως το λέει ο φίλτατος Πλάτων (που στην προκειμένη περίπτωση έχει και τη φιλτάτη αλήθεια με το μέρος του). Όταν λέμε λοιπόν ότι το αίτημα είναι ώριμο εννοούμε ότι βρισκόμαστε σε ώρα γονιμοποίησης (και μην το πας στο χυδαίο, διότι εδώ μιλάμε για πνευματική γέννα) με τη φρόνηση του πολίτη εραστή και την ομορφιά-γοητεία της πόλεως που δείχνει έτοιμη να κυοφορήσει το νέο. Γι’ αυτήν την ωριμότητα μιλώ.
[Και με την ευκαιρία να πω πως αυτό δίνει την απάντηση και στο άλλο φοβερό δήθεν δίλημμα: θεσμοί ή γενναίοι; Μα οι θεσμοί – αυτοί που κάνουν την πόλη καλύτερη – δεν είναι τίποτε άλλο από την τελετουργική μύηση των πολλών στο κατόρθωμα των γενναίων. Μια λειτουργική μυητική-παιδαγωγική επανάληψη της γενναιότητας. Τα λέω αυτά στο «Πρόσωπο και Κοινότητα» που βρίσκεται εδώ στο Αντίφωνο.]
Αυτά λοιπόν τα λίγα για την ώρα. Και αν και όποτε τα καταφέρω θα επανέλθω για τα υπόλοιπα. Αλλιώς, θα πρέπει να βρεις μόνος σου τον σωστό δρόμο (που δεν σε φοβάμαι δηλαδή).
Χαίρε Γεώργιε
Σημ. Η παραπάνω απάντηση στο Γ. Σαλεμή είχε αρχικώς δημοσιευθεί ως παράρτημα στο άρθρο «Δευτερολογία για συνταγματική επανίδρυση και προεδρική δημοκρατία» που στη συνέχεια καταργήθηκε (22-10-2011), το δε πρώτο μέρος του πέρασε ως Επίλογος-Δευτερολογία στο «Συνταγματική επανίδρυση της Ελληνικής Δημοκρατίας» .
Πηγή: Αντίφωνο