Διαβάζοντας διάφορα και ακούγοντας πολλά, παρακάμπτοντας τα τετριμμένα και διαγράφοντας τα ανόητα και τα αντιαισθητικά, προβληματιστήκαμε και στενοχωρηθήκαμε με τα πένθιμα και ελεγειακά. Όχι γιατί δεν ήταν εύλογα, ειλικρινή και έντιμα ως (προσ)κλήσεις αναστοχασμού και συλλογικής αυτοκριτικής. Προς Θεού. Αλλά γιατί σαν να έβαλαν πολύ το "μετά" και πολλά "αναδρομικά" στο σημείο μηδέν της έκρηξης της εθνικοαπελευθερωτικής Επανάστασης του 1821 και στο τι τελικά κατόρθωσε αυτή.
Ναι λοιπόν:
-Το όραμα της ανασύστασης της Ρωμιοσύνης ως διαβαλκανικής Αυτοκρατορίας του Οικουμενικού Ελληνισμού δεν ευοδώθηκε(μήτε και γνωρίζει κανείς πόσες πιθανότητες είχε εξ αρχής να ευοδωθεί στη μείζονα παραλλαγή) και μας επέβαλλαν τον περιορισμό σε ένα κολοβό και θνησιγενές κράτος πελοποννησίων, στερεοελλαδιτών και κάποιων νησιωτών.
-Ο δημοκρατικός και φιλελεύθερος χαρακτήρας των Συνταγμάτων της Επανάστασης κατέληξε στην απολυταρχία του Όθωνα και τη βαυαροκρατία.
-Μας "φορέθηκε" μικρότερο παπούτσι δήθεν εξευρωπαϊσμού και δεν μπορέσαμε να ανοίξουμε βήμα στις στράτες του κοινοτικού βίου και τρόπου ζωής μας.
-Έγινε εκμετάλλευση και του δικού μας συντρέξαντος πταίσματος που συνίσταται διαχρονικά στη ροπή προς εμφυλίους, η οποία βέβαια είναι η εκφυλιστική πλευρά του ανθρωπολογικού τύπου τού ελεύθερου και με συμμετοχή στις αποφάσεις για τα κοινά πολίτη/οπλίτη, που, όπως και να το κάνουμε, γεννήθηκε σε αυτά εδώ τα χώματα και όχι στην Ασία των Περσών.
-Ναι σε όλα αυτά και σε πολλές άλλες παρόμοιες εκ των υστέρων αποτιμήσεις.
ΑΛΛΑ.
Όλα τα παραπάνω είναι τα "μετά".
Και τους ταιριάζει το πένθος για το πως μετήλλαξαν τα "αρχικά".
Για να το δούμε όμως και αλλιώς:
Με ένα συνδυασμό "τρέλλας", αυταπάρνησης (πάω να πεθάνω για τη λευτεριά) και προετοιμασίας ετών, κάποιοι μάρτυρες της πίστης μπήκαν στο καμίνι, με το βλέμμα και την καρδιά στην Πόλη και την Αγιά Σοφιά.
Δεν πέτυχαν ή δεν τους άφησαν(ούτε θα ήταν ποτέ δυνατόν να τους αφήσουν) να πετύχουν το μείζον και εν συνεχεία τους θέλησαν ελεγχόμενο νεοπροτεκτοράτο.
Αυτό όμως δεν μειώνει και δεν αναιρεί το κατόρθωμα τους να γίνει, εν τω καιρώ της Ιεράς Συμμαχίας, η, έστω μικρή, Ελλάς το πρώτο ελεύθερο (και όχι αυτόνομο) κράτος μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στις γεωγραφικές συντεταγμένες ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου και μάλιστα σε μια εποχή που, παρά τον άνεμο του εθνισμού, ούτε η Ιταλία, για παράδειγμα, ούτε καμμιά Γερμανία, ήταν κράτη.
Η πρώτη ευρωπαϊκή επανάσταση από την οποία προέκυψε κράτος (όχι Έθνος καθώς το Έθνος προϋπήρχε και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις) ήταν η Ελληνική (!).
Αυτή μάλιστα η Επανάσταση είχε και μία περαιτέρω ουσιώδη διαφορά από τη Γαλλική:
Πίστευε σε Θεό σε αντίθεση με τη Γαλλική που καυχιόταν για την αθεΐα της.
Η Επανάσταση λοιπόν των Ορθόδοξων Ελλήνων Χριστιανών κατά των αλλόθρησκων Οθωμανών δεν κατόρθωσε το μείζον.
Ακόμη όμως και αυτό που υπό τις τότε συνθήκες κατόρθωσε ήταν πολύ μεγάλο και αν βάλεις κάτω τη λογική των πραγμάτων δεν μπορεί να εξηγηθεί ορθολογιστικά.
Ας μετριάσουμε λοιπόν το πένθος ή μάλλον ας του αλλάξουμε κατεύθυνση.
Και ας πέσουμε στα γόνατα μπροστά στο μυστήριο εκείνων των προπατόρων, που μπορεί να μην ήταν άγιοι και αψεγάδιαστοι, λειτούργησαν όμως στο Θυσιαστήριο της Ιστορίας θυσιάζοντας τον ατελή εαυτό τους και κάνοντάς τον, όπως έλεγε ο Καραϊσκάκης, από διάβολο άγγελο και μαγιά της ανεξαρτησίας και της λευτεριάς.
Το να μην χαλάσει αυτή η μαγιά είναι η δική μας διαχρονική και απαράγραπτη "Μεγάλη Ιδέα"!