Γιώργος Καστρινάκης
Ενόσω η απώλεια τής (υψηλής) τέχνης από τό (πλατύ) κοινό αποτελεί μια προφανή διαπίστωση, μέσα στα ενεστώτα πολιτιστικά δεδομένα, ανακύπτει το ερώτημα αν υπαίτιο γι’ αυτή την εξέλιξη είναι το ίδιο το μεγάλο κοινό. Κι αν όχι, ποιος άλλος;
Είναι ένα ερώτημα που προσεγγιζόταν από το σημείωμα «Κοινό και έργο τέχνης», ίσως όμως χρειάζεται μια συμπληρωματική διευκρίνιση, επί της ερμηνείας την οποία αυτό εισηγείται.
Αν τυχόν συμφωνήσουμε ότι η Τέχνη δεν μπορεί παρά να είναι απόρροια του Λόγου, τότε το ευρέως παραγόμενο πολιτιστικό – ή και παραπολιτιστικό – προϊόν μιας εποχής δεν θα είναι άλλο από εκείνο που εκφράζει τον ηγούμενο λόγο τού ίδιου καιρού.
Στην παρούσα στιγμή, ηγούμενος λόγος είναι η απονοηματοδότηση. (Η απώλεια του λόγου, οπότε, εντοπίζεται να προηγείται της απώλειας της τέχνης!) Η ορατή συνέπεια λοιπόν είναι ότι η κυρίως παραγόμενη μορφοπλασία αντανακλά, με τον εύλογο τρόπο τής ιδίας απο-μορφοποίησης, τούτη την ιδρυτική απώλεια τού περιεχομένου της.
Σε επίπεδο κεντρικού καλλιτεχνικού γεγονότος, τώρα, η αποσυγκρότηση αυτή των μορφών θα μπορεί να οργανώνεται με έναν… συντεταγμένα ασύντακτο τρόπο.
Σε επίπεδο λαϊκής αγοράς, ωστόσο, η έκβαση θα αναδύεται ανεξέλεγκτη: Το κενό Σημαινόμενο θα περικλείεται μέσα σε ένα, αντιστοίχως, αποσυντεθημένο Σημαίνον. Ώστε η κυοφορία τού ά-σχημου (κιτς) να έχει γονιμοποιηθεί, απολύτως ομαλά, από την αφομοίωση τού ά-λογου.
Η… πρωτοπορία μιας τέτοιας εξέλιξης, τότε, θα μπορεί να επιπλήττει κιόλας τούς… ουραγούς που ακολουθούν, μέχρι τις πεζές τους συνέπειες, τους δικούς της κανόνες.
Κυριώτατα, πάντως: Θα έχει (αυτό)δικαιωθεί να τους περιφρονήσει.
Όπερ έδει να δείξει…