Με αφορμή το πείραμα του CERN*

Γιώργος Ε. Κουσούλης

«Σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα αναμένει τη διεξαγωγή του σπουδαιότερου ίσως πειράματος στην ιστορία της φυσικής στο CERN. Παρά την αντικειμενικότητα που, εκ πρώτης όψεως, χαρακτηρίζει κάθε πείραμα, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας την άμεση εξάρτηση αυτών από κάποια στοιχεία που, νομίζω, τους αποδίδουν έναν ορισμένο συντελεστή υποκειμενικότητας. Κατά συνέπεια, ακόμη και τα συμπεράσματα που θα εξαχθούν από το πρωτοποριακό αυτό επιστημονικό εγχείρημα στο CERN πρέπει να αντιμετωπιστούν με σκεπτικισμό. Ο εκφραστικός μηχανισμός των πειραμάτων είναι διατυπωμένος σε ένα αυστηρό γλωσσικό σύστημα. Παρά τη γλωσσική αυστηρότητα που τα διέπει και τα χαρακτηρίζει, εννοιολογικά είναι πολύσημα. Η εννοιολόγηση των πειραματικών αποτελεσμάτων αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη φάση της πειραματικής διαδικασίας. Ο λόγος είναι πως, εννοιολογώντας τα αποτελέσματα, οι επιστήμονες θεμελιώνουν το ιδεοκρατικό σύστημα της πραγματικότητας που συγκροτούν. Το πείραμα στο CERN, όπως όλα δείχνουν, δεν θα αποτύχει να ενισχύσει τα υπό έλεγχο ερμηνευτικά πρότυπα. Ο σχεδιασμός του πειράματος προδιαγράφει το αποτέλεσμα. Αν δεν επιδιωχθεί η ανατροπή των σημερινών μηχανισμών κατανόησης της φύσης, η ουσιαστική προσφορά του πειράματος περιορίζεται στην επικυρωτικού χαρακτήρα επαλήθευσή τους. Αν τα επικείμενα πειράματα αντιμετωπιστούν ως ο ελεγκτικός μηχανισμός των θεωριών μας, η ενίσχυση που θα λάβουν οι τελευταίες είναι δεδομένη· συγχρόνως όμως μη επιθυμητή διότι μόνο μέσω της αμφισβήτησης προχωράμε στο αύριο.

Για τους φαντασιακούς κόσμους για τους οποίους μιλάμε, η πειραματική ενίσχυση συνίσταται στην επίτευξη γλωσσικής ταύτισης μεταξύ του εκφραστικού μηχανισμού των πειραματικών αποτελεσμάτων και των αρχών του συγκροτησιακού κόσμου των ερμηνευτικών προτύπων. Για αυτό και ο πειραματικός έλεγχος είναι γλωσσική διαδικασία. Κατά συνέπεια, πολλές φορές θέμα χρόνου. Ο έλεγχος στον οποίο θα υποβληθούν οι καθιερωμένες θεωρίες δεν θα υποδείξει αν είναι ορθές ή όχι. Θα δείξει, απλά, εάν μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά, σε γλωσσικό επίπεδο, με την προφανέστερη πειραματική απόφανση σε έναν "κατασκευασμένο" τελικά κόσμο. Οσο παραμένουμε ιδεολογικά προσηλωμένοι στα ερμηνευτικά πρότυπα του σήμερα και αντιμετωπίζουμε τα πειράματα ως δυνάμενα να μας υποδείξουν τον αληθή δρόμο στον ακατάληπτο κόσμο της θεωρητικής φυσικής, δεν θα πετύχουμε ποτέ ουσιώδη πρόοδο, απλά επειδή η επαλήθευση είναι πάντα θεωρητικά δυνατή. Το πείραμα στο CERN πρέπει να αντιμετωπιστεί ως η θεωρητική απαρχή της κινητοποίησης του αισθητηρίου των επιστημόνων προς νέες ερμηνευτικές κατευθύνσεις. Να ανοίξει νέους δρόμους. Βέβαια, η αντιπρόταση προϋποθέτει ανανέωση του θεωρητικού μας εξοπλισμού και ως εκ τούτου δύσκολα επιχειρείται. Τα περισσότερα πνεύματα αδρανούν, συχνά γοητευμένα ή ακόμη και παγιδευμένα στην ιδέα της απόλυτης αλήθειας, αποφεύγοντας την αντίταξη στις κρατούσες αρχές τού σήμερα.

*Φοιτητής Μαθηματικού Παν. Κρήτης

πηγή: www.enet.gr, 14/03/2008