Μετα-νεωτερική Μετα-φυσική

Τίτλος: ΜΕΤΑ-ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ ΜΕΤΑ-ΦΥΣΙΚΗ
Συγγραφέας: ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
Εκδόσεις: ΔΟΜΟΣ

[…σελίδες 12 – 13 ]

“  Οί θεωρητικές διατυπώσεις τής καινούργιας νοηματοδότησης εξελίσσονται παράλληλα μέ συνειδητές ή άνεπίγνωστες εμπεδώ­σεις τής θεωρίας στήν καθημερινή πρακτική.

Δέν πρόκειται πάν­τοτε για θελημένες αποδοχές, είναι περισσότερο μια ανεπαίσθητη αυτοματική συμμόρφωση μέ τρόπους και συμπεριφορές που απη­χούν τήν όλο και καθολικότερα διευρυνόμενη νοο-τροπία τής ρή­ξης. Ή απαίτηση τής προόδου, τής αποτελεσματικότητας, τής εμπειρικής προτεραιότητας, εχει μιαν αυτονόητη κοινωνική κατα­ξίωση και δύσκολα παραπέμπει σέ πολεμικές αφετηρίες, πού θα μπορούσαν νά προκαλέσουν ενδεχομένως κριτικές αντιδράσεις. Περιβεβλημένη ή ρήξη τό σεμνό ένδυμα τής προόδου γίνεται αυ­τονόητα και καθολικά αποδεκτή, διαμορφώνει τήν κυρίαρχη νοο­τροπία, τον κοινό τρόπο βίου, δηλαδή έναν καινούργιο πολιτισμό.

Ή νεωτερική εποχή είναι ό πιο ριζοσπαστικά καινότροπος πολιτι­σμός πού γνώρισε ποτέ ή Ιστορία, πολιτισμός κοσμογονικός στήν κυριολεξία: Τόσο ή εικόνα του κόσμου, όπως τήν συγκροτεί ή νεωτερική επιστήμη, όσο και ό κόσμος τής οργανωμένης συμ­βίωσης των ανθρώπων, ό τρόπος και οί συνθήκες του βίου, μετα­βάλλονται ριζικά. Γεννιέται μιά καινούργια κοσμοεικόνα, και­νούργια αντίληψη τής πραγματικότητας, καινούργια χρήση τής διευρυμένης γνώσης.

Οι ίδιες οι λέξεις παραπέμπουν τώρα σέ καινούργια σημαινό­μενα. Οί δροι προσδιορισμού γνωστικών αντικειμένων ή επιμέρους τομέων τής ανθρώπινης δραστηριότητας προσλαμβάνουν στή νεωτερική εποχή τόσο διευρυμένο, πολύπτυχο και συχνά καινούρ­γιο νόημα, ώστε νά αντιστοιχούν σέ πραγματικότητα άλλη άπό αυτήν πού γνώριζαν οί άνθρωποι προγενέστερων εποχών. Άρκεϊ νά σκεφθεί κανείς, λ.χ. τι σήμαινε και τι αντιπροσώπευε ή λέξη η­λεκτρισμός γιά τον Βενιαμίν Φραγκλίνο, και τί σημαίνει και άντι-προσωπεύει ή ίδια λέξη γιά τον σημερινό άνθρωπο. Τό ίδιο και λέξεις, δπως: ύλη, ενέργεια, ακτινοβολία, ή: πληροφόρηση, επικοι­νωνίες, συγκοινωνίες, ψυχαγωγία, κατοικία, αγροκαλλιέργεια, ή ακόμα: οργάνωση παραγωγής, καταναλωτική επάρκεια, ιατρική περίθαλψη, οικιακές συσκευές, και πλήθος άλλες.

Ή διεύρυνση των γνώσεων στή νεωτερική εποχή εϊναι κυριο­λεκτικά ιλιγγιώδης, και αυτή ή διεύρυνση μεταφράζεται άμεσα (άν δεν στοχεύει εξ ύπαρχής) σε τεχνολογικές εφαρμογές διευκο­λύνσεων του ανθρώπινου βίου. Είναι τόσες και τέτοιες οι διευκο­λύνσεις του βίου, ταυτισμένες με τή νεωτερική «ανάπτυξη», ώστε \ ή λογική αυτής τής ανάπτυξης νά εμφανίζει μιάν ακατανίκητη δυναμική κοινωνικής αποδοχής της. Ό στόχος τής ανάπτυξης, δπως οί κοινωνίες τής Ευρώπης τον εκπροσωπούν στή νεωτερική εποχή, αναδείχνεται σέ πανανθρώπινο και πρωταρχικό ιδεώδες του βίου, κυρίως στις χώρες πού δέν τον έχουν ακόμα κατακτή­σει. “Άν υπάρχουν αμφισβητήσεις και επιφυλάξεις γιά τον αυτοσκοπό τής ανάπτυξης, μάλλον προϋποθέτουν εμπειρίες υπερ­βολών και άπολυτοποιήσεων τής αναπτυξιακής λογικής σέ κοινωνίες πού ήδη απολαμβάνουν τά αγαθά της. “Οταν ό στόχος τής ανάπτυξης δέν έχει επιτευχθεί, κανένας φόβος υπερβολών και άπολυτοποιήσεων δέν αναστέλλει τήν επιδίωξη του.

Τελικά, στο αίτημα και επίτευγμα της ανάπτυξης συγκεφαλαιώνεται ή ταυτότητα τής νεωτερικής εποχής, εκεί κατατείνει ή καινούργια νοηματοδότηση τής ανθρώπινης ύπαρξης και τής αν­θρώπινης πράξης. Είναι νόημα βίου ή νεωτερική ανάπτυξη, τόσο απόλυτα πρωταρχικό, αυτονόητα αναγκαίο και επιτακτικό, ώστε σε σύγκριση μαζί του κάθε άλλη κανονιστική αρχή ή ανθρωπιστι­κό αίτημα νά παίρνει δευτερεύουσα σημασία — ακόμα και ή άρ­νηση τής εκμετάλλευσης άνθρωπου άπό άνθρωπο. “Οπως σημει­ώνει χαρακτηριστικά ή Joan Robinson, μέ αφορμή τήν εμπειρία κάποιων χωρών του λεγόμενου «τρίτου κόσμου»: «Ή αθλιότητα τής εκμετάλλευσης άπό τους καπιταλιστές εϊναι τίποτα μπροστά στήν αθλιότητα του νά μήν έρχεται κανείς να σε εκμεταλευτεί  “