Αλκμήνη Κογγίδου
Στην αρχαία Ελλάδα η σχέση του επιμέρους με το όλον, του φυσικού με το μεταφυσικό ήταν αυτονόητη και η έρευνα της επιστήμης διεξάγονταν με δέος καθώς είχε υπ’ όψιν της τη θεία νομοτέλεια. Η ολιστική φιλοσοφία που υπήρχε στη βάση όλων των μεγάλων πολιτισμών της αρχαιότητας, έμεινε ξένη για την σύγχρονη επιστήμη. Η οποία ακολουθώντας με ταχύτητα το μονόδρομο της εξέλιξής της άφησε πίσω της τη φιλοσοφική ανησυχία που αφορά τη σχέση με τη ζωή υπό την καθολική έννοια.
Θριαμβολογούμε για τις νέες εφαρμογές της τεχνολογίας, ενώ η μεταβολή του κλίματος, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κι όχι μόνον, προοιωνίζουν ένα δυσοίωνο μέλλον. Διερευνούμε το διάστημα δαπανώντας τεράστια ποσά, ενώ ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της γης πεθαίνει από την πείνα! Η αποκρυπτογράφηση του γενετικού κώδικα (DNA) παρέχει το καινούργιο εφαλτήριο για τις περαιτέρω ανακαλύψεις που θ’ ακολουθήσουν. Ο άνθρωπος κινδυνεύει να εκληφθεί σαν ένα προϊόν εργαστηρίου! Οπωσδήποτε όμως ο γενετικός κώδικας δεν μπορεί να είναι υπεύθυνος απόλυτα για την ανθρώπινη προσωπικότητα. Όταν απουσιάζει η ηθική αξιολόγηση, συντρέχει ο κίνδυνος που αφορά την εφαρμογή των επιστημονικών γνώσεων για το σκοπό τον οποίον τελικά υπηρετούν. Φημολογείται ότι θα είναι δυνατή η επιμήκυνση του χρόνου ζωής, αλλά τι νόημα θα έχει η μακροημέρευση σ’ ένα εχθρικό περιβάλλον, όπου οι συνθήκες ζωής διαμορφώνονται αβίωτες, τόσο από την άποψη του φυσικού περιβάλλοντος, όσο και των ανθρωπίνων σχέσεων;
Σε καμιά περίπτωση η επέμβαση σε κυτταρικό βιολογικό επίπεδο, δεν μπορεί να επιφέρει βελτίωση της ζωής ως φαινόμενο κοινωνικό, πολιτικό, πολιτισμικό, ψυχικό και πνευματικό. Αν το κύτταρο αποσυντίθεται στα εργαστήρια, η Ψυχή δεν υπόκειται ούτε στη σύνθεση, ούτε στην αποσύνθεση, αφορά μια ιδιότητα μεταφυσική του ανθρώπου, πέρα από τη μεταβλητότητα της ύλης. Υπό την προϋπόθεση ότι η γνώση είναι σχετική, κάθε επιστημονική έρευνα έχει σχετικό αποτέλεσμα. Έτσι είδαμε τον μεγάλο Αϊνστάιν να ζητά δημόσια συγνώμη για την έκβαση που είχε η πιο σημαντική του ανακάλυψη, που όπως γνωρίζουμε έδωσε σαν επακόλουθο ένα από τα μελανότερα σημεία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είναι, λοιπόν, ο σύγχρονος επιστήμονας ένας ακόμα μαθητευόμενος μάγος που μπαίνοντας στο θαυμαστό εργαστήρι της δημιουργίας υπό το κράτος της σχετικής γνώσεως επεμβαίνει, παρεμβαίνει, παραβιάζει, αγνοώντας τη νομοτέλεια. Πόσο ακόμη μπορεί να προχωρήσει η ζωή στον πλανήτη μας με τους ρυθμούς που ανεξέλεγκτα και καταστροφικά κινούν τα νήματα; Πόσο ακόμα μπορεί ο άνθρωπος να βρίσκεται ως ένας θεατής στο δράμα του άλλου, απών από τη Συνείδησή του;
Η βελτίωση της ζωής σε επίπεδο προσωπικό και κοινωνικό είναι υπόθεση ευθύνης τους καθενός. Η ελευθερία του σκέπτεσθαι και πράττειν προσδίδει στον άνθρωπο μια ευθύνη, η οποία είναι σχετική με την μεταφυσική διάσταση. Καμία θετική εξέλιξη που να προωθεί το ανθρώπινο είδος δεν υφίσταται χωρίς το ήθος. «Ήθος ανθρώπω δαίμων» Ηράκλειτος. Δεν είναι δυνατόν να προωθήσει ο άνθρωπος τον εαυτό του, εάν δεν αναλάβει την απόφαση της αυτοπραγμάτωσής του, της ηθικής του τελείωσης. Η ένθεη φύση πέρασε στη λήθη μέσα από στάδια επιχωματώσεων εγκλημάτων, άγνοιας, θεσμικά πλαίσια και συμβατικούς κανόνες.
Είναι αδύνατον η ζωή στον πλανήτη να έχει μέλλον, εάν ο άνθρωπος δεν αναθεωρήσει, αν δεν αξιολογήσει διαφορετικά τη ζωή, εγκαταλείποντας το παρελθόν από το οποίο θα μπορούσε μόνο να διδαχθεί, αλλά όχι να το επαναλάβει. Υπό την προϋπόθεση ότι συνειδητοποιεί το πεπερασμένο της ύπαρξή του, μπορεί να προσδώσει ένα νόημα προσωπικό σ’ αυτή τη ζωή, η οποία, όπως μας βεβαιώνουν οι μεγάλοι Μύστες και ο Θεός Λόγος είναι ένα π έ ρ α σ μ α. Μόνον όταν ανακαλύψει ο κάθε άνθρωπος τη μοναδικότητά του και εκφρασθεί δημιουργικά θα συμβάλει θετικά στο σύνολο.
Οι πολιτικοί ηγέτες χρησιμοποιούν την έννοια λαός. Όμως η έννοια αυτή είναι αφηρημένη. Πίσω απ’ αυτή τη συλλογική πραγματικότητα θα έπρεπε να υπάρχει ο άνθρωπος ως μονάδα ευθύνης για να μπορέσει να συσταθεί η κοινωνία ως κοινωνία δικαίου με τη συνείδηση του συνυπάρχειν.
Τα πρότυπα του ευδαιμονισμού που δόθηκαν μέσα από την υλιστική αντίληψη, είναι βέβαιο ότι δεν εξέλιξαν την ανθρώπινη ύπαρξη, απόδειξη τα φαινόμενα εγκληματικότητας και κάθε είδους βίας, που μαστίζουν κοινωνίες με αυξημένο οικονομικό δείκτη.
Τα επιτεύγματα των αρχαίων πολιτισμών που μέχρι σήμερα μας προκαλούν δέος και μένει ανεξήγητος ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιήθηκαν, μας δημιουργούν την αίσθηση ότι είμαστε ανεπαρκείς στο να τα κατανοήσουμε! Ο βασικότερος λόγος αυτής της αδυναμίας είναι ότι έχουμε αποκοπεί από τη σχέση του φυσικού με το μεταφυσικό.
Οι άγνωστες δυνατότητες του ανθρώπινου όντος που βρίσκεται στο μεσοδιάστημα, αφορούν το ανερεύνητο μέρος της σχέσης του με το Θεό. Η αποκάλυψη αυτής της σχέσης που είναι καθαρά προσωπική δεν έρχεται δια μέσου της προηγμένης ανθρώπινης διάνοιας. Η σχέση του ανθρώπου με το μέτρο, η αυτογνωσία, η αρετή της ταπεινότητας αποκαλύπτουν τη σχέση με το σύμπαν που υπάρχει κατ’ αντιστοιχία με τη σχέση του μηδενός και του απείρου.
Είναι αναγκαίο στην εποχή μας, ενώπιον του αδιεξόδου, να προσεγγίσει ο σύγχρονος άνθρωπος τη Σχέση γενικότερα ως μια πραγματικότητα.
πηγή: Aντίφωνο
