«Την πνευματική καλλιέργεια ενός λαού, δυστυχώς, δεν τη φτιάνει μονάχα ο ποιητής… Τη φτιάνουν ακόμη –και στην περίπτωση αυτή με τρόπο ολωσδιόλου ανεξέλεγκτο και ασύδοτο– ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, τα τηλέτυπα, τα διάφορα φτηνά ξενόφωνα ή ελληνόφωνα περιοδικά, τα φάρμακα, οι κονσέρβες, οι ρεκλάμες, οι προπαγάνδες κάθε λογής, τα μέσα του πολέμου και της ειρήνης…
[…] Γι’ αυτό, το πρόβλημα δεν είναι τόσο απλό. Με την πορεία που πήρε ο κόσμος μετατοπιστήκαμε ξαφνικά από μια θέση τοπικού ενδιαφέροντος σε μια θέση ενδιαφέροντος γενικού και είμαστε ένα από τα επίκεντρα της παγκόσμιας κρίσης. Αυτό δημιουργεί, ανάμεσα στον τόπο μας και τα μεγάλα κράτη της γης, επαφές τόσο επιτακτικές και τόσο διεισδυτικές, που δεν μπορούσαμε καν να τις υποψιαστούμε πριν από μια ή δυο δεκαετίες. Είναι σχεδόν βέβαιο πως η απότομη αυτή μεταβολή υποχρεώνει το λαό μας ν’ απορροφά αλλότριες επιδράσεις σε βαθμό μεγαλύτερο από ό,τι θα έπρεπε, και με τρόπο υπερβολικά βιαστικό. Χωρίς αμφιβολία, από την άποψη αυτή ο κίνδυνος δεν είναι μικρός…
Πώς είναι δυνατόν ο νέος που θα έχει τελειώσει τουλάχιστο το γυμνάσιο (εξατάξιο) — (μου φαίνεται πως κανονικά αυτό θα έπρεπε να είναι το κατώτερο όριο ηλικίας που πρέπει να έχουν τα παιδιά μας όταν αντικρίζουν την ξένη ανατροφή) — πώς είναι δυνατόν ν’ αναπτυχθεί ομαλά στο ξένο σχολείο και να μην περιπέσει κάποτε σε πολύ δυσάρεστες ψυχολογικές ακρότητες, αν δεν έχει λάβει στον τόπο του τα απαραίτητα θεμέλια;
[…] Έτσι δημιουργούνται τα διάφορα συμπλέγματα κατωτερότητας απέναντι των ξένων, ανωτερότητας απέναντι των ντόπιων, και ο πνευματικός νεοπλουτισμός, που είναι από τα συνηθισμένα χαρακτηριστικά των μορφωμένων μας.»
πηγή: Αντίφωνο, «Δοκιμές», τομ. Γ’, ¨Ελληνική και Ευρωπαϊκή παιδεία¨, εκδ. ¨Ικαρος¨
