
Δεν είναι αλήθεια ότι η γλώσσα κατοικοεδρεύει μόνο στο αριστερό ημισφαίριο, σημαντικά της στοιχεία βρίσκονται και στο δεξί. Δεν είναι αλήθεια ότι οι οπτικές εικόνες κατοικοεδρεύουν μόνο στο δεξί ημισφαίριο, πολλές βρίσκονται και στο αριστερό. Για τη Φαντασία χρειαζόμαστε και τα δύο ημισφαίρια. Για τη Λογική χρειαζόμαστε και τα δύο ημισφαίρια.
Το αριστερό ημισφαίριο με αφηρημένη, ανεικονική γλώσσα προβάλλει έναν σαφή κόσμο που του παρέχει τη δυνατότητα να διαχειρίζεται πράγματα γνωστά, σταθερά, στατικά, απομονωμένα, ασύνδετα μεταξύ τους, ρητά, γενικής φύσης, αλλά σε τελευταία ανάλυση, άψυχα. Η γνώση που προκύπτει από το αριστερό ημισφαίριο εντάσσεται μέσα σε ένα κλειστό σύστημα. Έχει το πλεονέκτημα της τελειότητας, αλλά αυτή τη τελειότητα τελικά την πληρώνουμε με το τίμημα της κενότητας, του κενού. Τα πουλιά και τα ζώα χρησιμοποιούν αρκετά αξιόπιστα το αριστερό τους ημισφαίριο για αυτή την προσηλωμένη εστίαση της προσοχής τους σε κάτι του οποίου ήδη γνωρίζουν την σπουδαιότητα. Όταν ένα πουλί να προσπαθεί να φάει ένα σπόρο σε ένα φόντο από ίδιου μεγέθους κόκκους άμμου ή πετρούλες πρέπει να επικεντρωθεί συγκεκριμένα και ξεκάθαρα σε αυτό το μικρό σπόρο και να είναι σε θέση να τον επιλέξει μέσα από αυτό το φόντο. Για να αποκτήσει αυτό το είδος της προσοχής χρειάζεται το αριστερό του ημισφαίριο. Η εικόνα για τον κόσμο που προκύπτει από το αριστερό ημισφ. είναι πειστική επειδή αποκεφαλίζει κάθε τι που δεν ταιριάζει με το μοντέλο του και το πετάει μακριά. Έτσι, το μοντέλο που δημιουργεί είναι απολύτως συνεπές, επειδή φτιάχτηκε για να είναι συνεπές, από την κατασκευή του είναι συνεπές. Είναι σαν να βρισκόμαστε σε μια αίθουσα με καθρέφτες και όσο περισσότερο παγιδευόμαστε σ’ αυτή τόσο πιο πολύ ευτελίζουμε και ειρωνευόμαστε, τα πράγματα που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να βγούμε έξω από αυτή, και όλο και περισσότερο είμαστε πεπεισμένοι για την ορθότητα της εικόνας μας για τον κόσμο γιατί απλώς ξαναεπιστρέφει σε μας ενισχυμένο, αυτό που ήδη ξέρουμε, γι’ αυτό που ξέρουμε, γι’ αυτό που νομίζουμε ότι ξέρουμε ...
Το δεξί ημισφαίριο προβάλλει έναν κόσμο από πρόσωπα, που αλλάζουν, εξελίσσονται, διασυνδέονται, παραμένουν άρρητα, ζωντανά όντα με σάρκα και οστά μέσα σε ένα κόσμο γεμάτο ζωή, αλλά στη φύση τους, όντα που ποτέ δεν γίνονται πλήρως κατανοητά, απολύτως γνωστά, και σε αυτό το κόσμο όλα βρίσκονται σε μια διασύνδεση μεταξύ τους. Τα πουλιά και τα ζώα χρησιμοποιούν το δεξί τους ημισφαίριο για να βρίσκονται σε μια γενικότερη εγρήγορση για οτιδήποτε που θα μπορούσε να συμβεί, χωρίς όμως να γνωρίζουν από πριν, τι ακριβώς θα μπορούσε να είναι αυτό. Χρησιμοποιούν το δεξί τους ημισφαίριο για να συνδέονται με τον κόσμο. Προσεγγίζουν τους συντρόφους τους και δένονται μαζί τους χρησιμοποιώντας μάλλον το δεξί τους ημισφαίριο. Όταν ένα πουλί να προσπαθεί να φάει ένα σπόρο για να παραμείνει ζωντανό πρέπει να βρίσκεται σε επιφυλακή για τα αρπακτικά ζώα ή πουλιά. Για να αποκτήσει την γενικότερη αυτή εγρήγορση χρειάζεται το δεξί του ημισφαίριο. Το δεξί ημισφαίριο βλέπει τα πράγματα σε ευρύ πλαίσιο, αντιλαμβάνεται το κρυμμένο νόημα, τη μεταφορά, τη γλώσσα του σώματος, το ψυχολογικό υπόβαθρο της έκφρασης του προσώπου. Ασχολείται με τον υλικό κόσμο, στον οποίο ενσωματωνόμαστε και με τον οποίο σχετιζόμαστε, αυτόν τον χειροπιαστό κόσμο. Κατανοεί άτομα-πρόσωπα όχι απλώς αφηρημένες κατηγορίες. Έχει προτίμηση για οτιδήποτε ζωντανό κι όχι μηχανικό.
Έχουμε την ανάγκη να βασιζόμαστε σε βεβαιότητες για να χειραγωγούμε τον κόσμο αλλά για να τον κατανοήσουμε βαθύτερα χρειαζόμαστε τη γνώση που προκύπτει στο δεξί ημισφαίριο. Το δεξί ημισφαίριο παρέχει μια σταθερή, ευρεία, ανοικτή, σαφή επαγρύπνηση-εγρήγορση ενώ το αριστερό ημισφαίριο παρέχει μια στενή, αυστηρά επικεντρωμένη στις λεπτομέρειες, προσοχή.
«Το διαισθητικό μυαλό (δεξί ημισφ.) είναι ιερό Δώρο και το ορθολογικό μυαλό είναι πιστός Υπηρέτης (αριστερό ημισφ.). Έχουμε δημιουργήσει μια κοινωνία που σέβεται τον Υπηρέτη αλλά έχει ξεχάσει το Δώρο».
Πρόκειται γιὰ ἕνα ἀνεκτίμητο βιβλίο: ὁ Iain McGilchrist, ἔχοντας ἐξαντλητικὴ ἐποπτεία τῆς σχετικῆς ἐρευνητικῆς βιβλιογραφίας, καταδεικνύει τὶς διαφορὲς μεταξὺ τῶν δύο ἡμισφαιρίων τοῦ ἐγκεφάλου. Αὐτὲς οἱ διαφορὲς ἔχουν ἐν τέλει ἐλάχιστα κοινὰ στοιχεῖα μὲ τὶς συνήθεις ὑπεραπλουστευτικὲς ἀντιλήψεις ποὺ κυκλοφοροῦν περὶ τοῦ θέματος: ὁ συγγραφέας ἐξηγεῖ ὅτι πρόκειται γιὰ διαφορὰ τρόπων προσέγγισης τῆς πραγματικότητας, καὶ ἡ ἐμμονὴ σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς δύο τρόπους δημιουργεῖ ριζικὰ διαφορετικοὺς πολιτισμούς. Σύμφωνα μὲ τὸν McGilchrist (καὶ ὑπεραπλουστεύω), τὸ ἀριστερὸ ἡμισφαίριο εἶναι τὸ ἡμισφαίριο τῆς χρήσης, τῆς ἀντικειμενοποίησης, τῆς ἔννοιας, ἐνῷ τὸ δεξὶ τῆς σχέσης, τῆς ἐμπειρίας, τοῦ βιώματος κλπ. Στὸ δεύτερο μέρος τοῦ βιβλίου, ἡ ἐπικυριαρχία τῶν «τρόπων» τοῦ ἀριστεροῦ ἡμισφαιρίου ἐπὶ τῶν «τρόπων» τοῦ δεξιοῦ φανερώνεται στὴν πορεία ἐξέλιξης τοῦ δυτικοευρωπαϊκοῦ ἀποκλειστικὰ πολιτισμοῦ – ἀλλὰ ἀποτελεῖ καὶ τὴν αἰτία τῶν ἐπερχομένων ἀδιεξόδων του. Καμμία περιγραφὴ τοῦ βιβλίου δὲν ἐπαρκεῖ γιὰ νὰ δώσει ἔστω ἕνα δεῖγμα τῆς σημασίας του: ἡ ἀνάγνωσή του προτείνεται ἐπιτακτικά, μὲ σφοδρότητα.
Νὰ ἐπιμείνω ὅτι τὸ βιβλίο αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἀποδειχθεῖ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΟ γιὰ μελετητὲς τοῦ Ζιάκα, τοῦ Γιανναρᾶ, ἀκόμα κι ἂν οἱ ἴδιοι ἴσως θὰ ἤγειραν ἀντιρρήσεις.
Ακόμα κι αν δεχτούμε τα συμπεράσματά αυτά ως επιστημονικά τίθεται ένα θέμα: ποιος πολιτισμός κινητοποιεί το ένα και ποιος το άλλο ημισφαίριο για να…παραγάγουν με τη σειρά τους τον έναν ή τον άλλο πολιτισμό. Πώς δηλαδή ο άνθρωπος από την κούνια οξύνει και…χρησιμοποιεί το ένα και το άλλο ημισφαίριο μετέχοντας της μιας ή της άλλης ταυτοτητο-ποιητικής παράδοσης. Γιατί η παράδοση είναι παρούσα κατά την πρώτη γέννηση (πολύ περισσότερο στη δεύτερη και στην τρίτη) ακόμα κι αν το DNA απουσιάζει. Αν (πχ) ένα παιδί γεννιέται σε έναν χρησιμοθηρικό πολιτισμό μου είναι λιγάκι δύσκολο να πιστέψω πως θα αναπτύξει το αντίθετο ημισφαίριο του εγκεφάλου του παρά και ενάντια στην κυρίαρχη παράδοση. Κι αν το κάνει αυτό θα οφείλεται όχι στην ύλη, (στο εγκεφαλικό υπόβαθρο και στους ντιενεϊκούς προκαθορισμούς) αλλά στα….”μικρόβια” μιας άλλης παράδοσης που “κυκλοφορούν” στο περιβάλλον του και ενίοτε…ένια διαπερνούν τον “πλακούντα” του δεδομένου πολιτισμού και προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες στο σύστημα αναπαραγωγής του. Τρανά παραδείγματα αποτελούν οι “καθαρόαιμοι” μαρξιστές που “προσβλήθηκαν” από τα μικρόβια της ημετέρας παράδοσης τα οποία κυκλοφορούσαν μέσα τους σε λανθάνουσα κατάσταση και ανανοήθηκαν. Κι άλλο τόσο τρανό παράδειγμα αποτελούν οι “καθαρόαιμοι” της ημετέρας παράδοσης που μη έχοντες ανοσία στα ιστορικο-διαλεκτικά μικρόβια του υλισμού συχνά-πυκνά προτείνουν ερμηνευτικά μοντέλα και λύσεις που θα τα/τις ζήλευε και ο….Παυλόφ.
Μια ελαφρώς διαφορετική προσέγγιση, πάνω στην ίδια προβληματική:
Γνωστικός και ψυχικός εγκέφαλος ([url]”https://sites.google.com/site/corfuneurologist/home/selida-ypo-kataskeue/enkephalos-101″[/url])