Δύο απόπειρες ακτινογράφησης της νεοελληνικής περιπέτειας
Το Αντίφωνο φιλοξενεί τον εκδότη-δοκιμιογράφο Κώστα Λιβιεράτο και τον καλλιτέχνη Αλέξανδρο Μιστριώτη. Στη συζήτηση, που διαρκεί γύρω στα 45΄, τους ζητά να παρουσιάσουν δύο εγχειρήματά τους που έχουν κοινό παρονομαστή τη νεοελληνική περιπέτεια. Πρόκειται για την «Επίσκεψη» του Αλ. Μιστριώτη και τα «Νεοελληνικά πεπρωμένα» του Κ. Λιβιεράτου. Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού-θεολόγου Βασίλη Ξυδιά, που συντονίζει τη συζήτηση, περιγράφουν αυτό που κάνουν, εξηγούν τις αφορμές που τους ενέπνευσαν, εκθέτουν τις προθέσεις και τους σκοπούς τους.
«Νεοελληνικά πεπρωμένα»: Αφορμή για την παρούσα συζήτηση ήταν η έναρξη ενός ετήσιου σεμιναρίου του Κώστα Λιβιεράτου. Σ’ αυτό διαβάζονται και σχολιάζονται κείμενα Ελλήνων στοχαστών, πολιτικών και πνευματικών προσώπων, που από την Οθωμανική περίοδο έως σήμερα καταπιάστηκαν, καθένας με τον τρόπο του, με το ζήτημα της ταυτότητας και της προοπτικής του Νέου Ελληνισμού και του νεοελληνικού κράτους[1].
«Η επίσκεψη»: Το άλλο εγχείρημα είναι μια ιδιότυπη βόλτα-ξενάγηση στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας με οδηγό-αφηγητή τον Αλέξανδρο Μιστριώτη. Ένα περιπατητικό δοκίμιο, όπως λέει ο ίδιος, που προκαλεί τους «επισκέπτες» να ξαναδούν «αλλιώς» την πόλη που ξέρουν: σαν μια «άνωθεν» σχεδιασμένη πολιτισμική σκηνογραφία, που όρισε τις τύχες τόσο του χώρου όσο και των ανθρώπων[2].
[1] Το σεμινάριο, που διοργανώνεται για δεύτερη φορά (εγκαινιάστηκε το 2016), περιλαμβάνει δύο κύκλους με οκτώ εβδομαδιαίες τρίωρες συναντήσεις ο καθένας. Ο πρώτος κύκλος, που ξεκινά τη Δευτέρα 5 Νοεμβρίου 2018, ονομάζεται «Οράματα και σχέδια για τον Νέο Ελληνισμό» και εκτείνεται από την Τουρκοκρατία έως τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ο δεύτερος κύκλος, που ξεκινά τη Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2019, ονομάζεται «Πολιτισμός και πολιτική στη νεότερη Ελλάδα» και εκτείνεται από τη Γενιά του ’30 έως σήμερα. Το σεμινάριο εντάσσεται στο ευρύτερο πρόγραμμα δραστηριοτήτων της Εταιρείας Διαπολιτισμικών Σπουδών με συντονιστή τον Φώτη Τερζάκη.
[2] Η βόλτα χρειάζεται άνετα παπούτσια, κλειστά κινητά, και διαρκεί γύρω στις τρεισήμισι ώρες. Ξεκίνησε το 2010 σαν αυθόρμητος περίπατος με ξένους που θέλανε να συνδεθούν με τις εξελίξεις στην Έλλαδα. Σταδιακά εξελίχθηκε σε ένα συστηματικό εγχείρημα για Έλληνες και ξένους. Με κεντρικό σημείο αναφοράς τη διαμόρφωση της Αθήνας τον 19ο και 20ο αιώνα, ο Αλέξανδρος Μιστριώτης κάνει επάλληλα φλας μπακ στο ιστορικό παρελθόν μνημείων, κτιρίων, πλατειών και δρόμων, αποκαλύπτοντας το νόημα – ή αλλιώς τη σκηνοθετική πρόθεση – που καθόρισε τον χαρακτήρα και τις τύχες της πόλης αυτής για να ανταποκριθεί στον ρόλο για τον οποίον την προόρισαν: να είναι συμβολικό κέντρο, όχι μόνο της νεώτερης Ελλάδας, αλλά ολόκληρου του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι ημερομηνίες των «επισκέψεων» ανακοινώνονται στην ιστοσελίδα thereceptionathens.eu.
Η έκπτωση του κλασικού/ρομαντικού υποδείγματος για τον Νεοελληνισμό (με αφετηρία την ίδρυση του εθνικού κράτους)- σε πολιτισμικό και κοινωνικό επίπεδο, καταλαβαίνω- είναι ο «καθρέπτης» της αντίστοιχης έκπτωσης του Ευρωκεντρισμού, που οικοδομήθηκε και προπαγανδίστηκε σχετικά. Είναι η παραπομπή σε ένα ιδεατό παρελθόν μίας «φανταστικής» κλασικής Αρχαιότητας, που έγινε από όλους τους Ευρωπαίους και στο «βωμό» της οποίας, συνάγω, καταπολεμήθηκαν οι «τοπικότητες» και οι «αυτοχθονισμοί» ανά την Ευρώπη (και όλο τον κόσμο). Είναι μία γνωστή φιλ-Ορθόδοξη άποψη που έχει πολλά θετικά σημεία. Και είναι επίσης πολύ γοητευτική σε σχέση με τις τοπικές κουλτούρες. Θυμάμαι, για παράδειγμα, τις θεωρίες για τους Γαλάτες/ Κέλτες σε σχέση με τους Φράγκους και τα συναφή. Πιστεύω, ότι πίσω από αυτή τη θεώρηση «υπολανθάνει» μία οικουμενική πολιτισμική λογική μερικοτήτων και τοπικοτήτων, που σε βάρος του «κλασικού» ή «ρομαντικού» εθνικού κράτους του 19ου αιώνα, συνάδει και συστοιχεί με την ροπή παγκοσμιοποίησης. Δεν αξιολογώ την υπολανθάνουσα ιδέα, όμως ας την έχουμε υπόψη μας.
// https://manolisgvardis.wordpress.com/2018/10/31/%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%89%CE%BA%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CE%B9/