Οἱ καιροί ἀπαιτοῦν θυσίες

0
2049

προσταγατὴ ἀκούγεται στς μέρες μας πΔύση καὶ Ἀνατολή, π«δεξι» κα  ριστερά». Θεσμοί, τεχνοκράτες, ξιωματοχοι καεδικοπάσης φύσεως μς διαβεβαιώνουν τι δν μπορε νγίνει λλις, πς δν πάρχει λλος δρόμος. Εναι τκέλευσμα ατπολιτικ πρόταση; σως τοτο μοιάζει ατονόητο. σως πάλι τπράγματα νμν εναι κριβς πως φαίνονται.

Εναι πλέον περισσότερο πδύο αἰῶνες, ποὺ ἡ νθρωπότητα διαλέγεται μμιθεώρηση τς ζως, ἡ ὁποία ποστηρίζει δογματικπς ορανς δν κρύβει κάτι νδιαφέρον γι τν νθρωπο· πς γ περικλείει κάθε τι σημαντικό, κάθε ξία, τιδήποτε χει νάγκη. πτ πλέον χαρισματικμυαλὰ ἀκούστηκε σθεναρτνεωτερικ γγελμα: «Θες εναι νεκρός».

Τούτη «πρόοδος» πιστεύθηκε πς θὰ ἀπελευθερώσει τν νθρωπο κατς δυνάμεις του. Ἡ ἐπιστημονικκατεχνολογικ νάπτυξη τν «μοντέρνων καιρν» θεωρήθηκαν ποτέλεσμα κριβς ατς τς δυναμικς. νθρωπος πιτέλους κάνει θαύματα ποὺ ἐξυπηρετον τζωή του, ποτν καθιστον πιεκολη καπερισσότερο πολαυστική.

μως ὁ ἄνθρωπος παρότι νακαλύπτει κατεχνολογε, συνεχίζει νπεθαίνει. Συνεχίζει νπον, συνεχίζει νφοβται. Κατανοεμτρόπο δυνηρὸ ὅτι εναι φθαρτός, φοδυνάμεις ποδν μπορενὰ ὁρίσει πηρεάζουν τραγικτν βίο του.

ψευδαίσθηση τς παντοδυναμίας του πτμία, καὶ ἡ καταθλιπτικσυνειδητοποίηση τς νημπορις του πτν λλη, δηγετν σύγχρονο νθρωπο κ νέου στν ννοια τς θρησκείας. Δν ναφερόμαστε σ μικάποια κατάφαση στπίστη. Μιλομε γιτ θρησκεία ς μέσο καταστολς κακατευνασμοτοῦ ἄγχους κατς θλίψης ποκατακλύζει τν παρξη, κριβς ξαιτίας τς προαναφερθείσας σχιζοφρενικς κατανόησης τοῦ ἑαυτομας, λλοτε ς κέντρο τοκόσμου, κα λλοτε ς μονάδας σήμαντης.

Μὲ ἄλλα λόγια «πρόοδος» τοδυτικο πολιτισμο, κατεργάστηκε θελημένα ἢ ἀθέλητα μιφοβερ πισθοδρόμηση· τν πιστροφστν εδωλολατρία.

Ὁ ἄνθρωπος σήμερα λατρεύει εδωλα, μ να τρόπο πέρα γιπέρα θρησκευτικό, νίοτε κα θρησκόληπτο. ρκεν νακαλέσει κανες στ μνήμη του τς τηλεοπτικς μαρτυρίες τν δελτίων εδήσεων, κάθε φορπο μιπολυεθνικὴ ἑταιρεία νακοινώνει τν διάθεση πρς πώληση νς νέου smartphone: Ορς «προσκυνητν» τονέου «θαύματος» τς τεχνολογίας, συρρέουν στ πολυκαταστήματα, στος «ναος» τς κατανάλωσης, συχνὰ ὧρες πρν ατ νοίξουν, γινὰ ἀποκτήσουν τνέα συσκευ ο«ελογημένοι» πο χουν τμέσα· γιν τιμήσουν τνέο εδωλο, ν τὸ ἀγγίξουν, ντὸ ἐπεξεργαστον, ντποθήσουν, κενοι ποδν χουν τ μέσα γινὰ ἀξιωθον μις τέτοιας «χάριτος».

Ερύτερα προσεγγίζοντας τζήτημα δν εναι δύσκολο νδιαπιστώσει κανες πς τζήτημα τς οκονομίας στδυτικπολιτισμ χει λάβει θρησκευτικχαρακτήρα, δημιουργώντας μι κοσμικ«θεολογία». Τφιλοσοφικσκέψη κατν δυτικχριστιανικστοχασμὸ ἀρκεττος πασχόλησε τζήτημα το«πρώτου ατίου». Θωμς ὁ Ἀκινάτης, κολουθώντας τσκέψη τοῦ Ἀριστοτέλη, ποστήριξε πς καθετὶ ὀφείλει τν παρξή του σμία ατία. μως κόμα καατπογεννκάτι, ἢ ἐκενο ποπαράγει να γαθό, κόμα καατὸ ἔχει μίαν ρχή, ρα καὶ ἕνα ατιο μτσειρά του. τσι δημιουργεται μία πέραντη λυσίδα ατιν καατιατν, ἡ ὁποία καττν κινάτη δν μπορεπαρνκαταλήγει σὲ ἕνα «πρτο ατιο», ποὺ ἐκενος τταυτίζει μτν ννοια τοΘεο.

μως τί γίνεται τώρα πομς «ποκαλύφθηκε» π τος μεγάλους διανοητς τς νεωτερικότητας πς Θες δν πάρχει; σο καὶ ἂν φαίνεται παράδοξο, μπορεῖ ὁ Θες νὰ ἐγκαταλείφθηκε, μὰ ἡ θεολογικὴ ἐπιχειρηματολογία το«πρώτου ατίου» παρέμεινε ργαλειακστ δυτικστοχασμό. Στπλαίσιο ατκάποιοι διανοούμενοι εσηγήθηκαν, μμεσα ἢ ἄμεσα, ντοποθετηθεῖ ἡ οκονομία στθέση το«πρώτου ατίου». οκονομία, ς ατία κάθε πράγματος, θμποροσε ν σημαίνει σὲ ἐπίπεδο θεωρητικ πς ἡ ἀνάγκη γενντν κόσμο διαφορετικπς κόσμος ναγκαστικ πρεπε νὰ ὑπάρξει καγιατὸ ὑπάρχει. Πρακτικά, οκονομία ς «πρτο ατιο» σημαίνει τι πίσω πκάθε στορικὴ ἐξέλιξη πάρχει νας λόγος ποὺ ἀφορσυμφέροντα. (Γιπαράδειγμα: Γιατί ο λληνες παναστάτησαν ναντίον τν Τούρκων; Γινμν πληρώνουν τχαράτσια κανὰ ἔχουν πρόσβαση λεύθερη στ γαθά).

συγκρότηση το κοινοβίου στὸ ἐπίπεδο τς νάγκης ποτελε σως τν πιβάρβαρο πρωτογονισμτς κοινωνίας. Μλόγους πλούς, τοτο σημαίνει πς ζομε ὁ ἕνας δίπλα στν λλον ναγκαστικά, πειδὴ ἀναγνωρίζουμε τν τομική μας δυναμία, γιατὶ ἀποδεχόμαστε μετλύπης πς ὁ ἕνας χρειάζεται τν λλο. Δν πάρχει κάποια λήθεια πομς συνέχει, κάποιο νόημα πομς νώνει σμι κοινζωή. Δν εναι, λοιπόν, κοινωνικς βίος λεύθερη πιλογή, ἡ ὁποία φέρει κάποια σημασία, ἡ ὁποία κάπου μς δηγε, λλὰ ἕνα ναγκαο κακό.

θεώρηση ατὴ ὑψώνει, ς σύμβολο τοβίου τς ναγκαιότητας, τὸ ἱερτοτμ τς οκονομίας. Κι πως κάθε εδωλο, τσι καατό, παιτεθυσίες αματος, προστάζει σφαγὴ ἀνθρώπων. διαπίστωση λοιπν πς «ο καιροὶ ἀπαιτον θυσίες» δν εναι κάτι λλο πμι συνειδητπρόσκληση σμιλατρεία παγανιστική.

πιοσιαστικὴ ἀντίδραση μως στούτη τν καινεδωλολατρία δν εναι ἡ ἄρνηση τς θυσίας λλ κατάφαση στὸ ἀληθινπεριεχόμενο ατς, πως κκλησία τν ννοε, τσι πως τπρόσωπο τοῦ Ἰησο Χριστοτν γκαινιάζει μέσα στν στορία. Γιατὶ Ἐκενος τν λογη καὶ ἀπάνθρωπη λατρεία τοφόβου κατς νάγκης τν μεταποιεσλατρεία λογική, σκοινωνία προσωπικμεττοΘεο. Δν παιτεται πλέον τ αμα τολαογινκατευνασθεῖ ἡ ὀργτοορανο, λλπροσφέρεται κούσια ταμα τοΘεανθρώπου, στε νγίνει πόμα νότητας τν νθρώπων, κέντρο τοκοινοτους βίου, θεμέλιο τς λευθερίας τους.

Στούτη τθεώρηση οἱ ἀνάγκες μας λαμβάνουν τς φυσικές τους διαστάσεις. Δν βρίσκονται πλέον στ πίκεντρο τς ζως, γιατ κέντρο τοβίου μας δν εναι πλέον θάνατος, κενος πο καταπατήθηκε μτν θυσία κα τν νάσταση το Χριστο.

συγκρότηση το κοινομας βίου στ θυσιαστικπνεμα τοΕαγγελίου σημαίνει τελικπς εμαστε τοιμοι νστερηθομε λεύθερα χι μόνο τ «περιττ» λλκατ «παραίτητα», ξαιτίας τς γάπης μας πρς τν λάχιστο δελφό, κενον ποδοκιμάζεται περισσότερο πὸ ἐμς. Μιστάση στν ντίποδα τς κσυγχρονιστικς πρότασης, ἡ ὁποία προστάζει τν ξουδένωση τν δυνάτων, στε οἱ ἔχοντες νεναι σθέση νὰ ἱκανοποιον διάπτωτα τς ψευδες τους νάγκες.

Μπορεῖ ἴσως τχριστιανικθυσιαστικὸ ἦθος ν ποτελεμωρία γιτλογικτν διαφόρων «think tanks», λλτοτος τρόπος εναι μόνος πομπορε νὰ ἐλευθερώσει τν νθρωπο πτν καταδυνάστευση τς νάγκης· εναι μόνος ποδύναται νὰ ἀποτρέψει τν πιτραγικὴ ὀπισθοδρόμηση στν νθρώπινη στορία.

Από το περιοδικό Πειραϊκή Εκκλησία τεύχος 291, Aπρίλιος 2017.

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα ("Κουβαλήτρες", 1988) είναι έργο του Ξάνθου Χατζησωτηρίου.

Σχολιάστε:

Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ