«Τὸ πολίτευμα ἡμῶν ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει»· ναί,
ἀλλὰ αὐτὸς εἶναι
ὁ τύπος καὶ τὸ ὑπόδειγμα γιὰ τὴν πολιτεία σας ἐπὶ γῆς
Τ.Σ. ΕΛΙΟΤ, Ἀπο τὰ Χορικὰ ἀπὸ τὸν Βράχο,
Μετ. Συμεών Μουτάφη
(Μεταφραστικὲς δοκιμὲς, Δόμος, σ. 30)
Νομίζω ὅτι ἡ ἐκλογικὴ ἀποτυχία τῆς Ἀριστερᾶς (ἢ ἔστω μέρους της) ἀνέδειξε τὸ ἰδεολογικὸ καὶ πολιτικὸ κενὸ ποὺ τὴν χαρακτηρίζει (καθὼς μάλιστα τὸ ἰδεολογικὰ σαφὲς ‒στὸ μέτρο τοῦ ἐφικτοῦ‒ ΚΚΕ παρουσίασε μικρὴ ἄνοδο). Ποιό εἶναι τὸ ἰδεολογικὸ καὶ πολιτικὸ στίγμα τοῦ ΣΥΡΙΖΑ ἢ τοῦ ΜΕΡΑ25; Γιὰ ποιὸ σαφὲς αἴτημα μᾶς καλοῦν νὰ συσπειρωθοῦμε; Ποιό εἶναι τὸ ἀντικαπιταλιστικὸ ὅραμα μὲ τὸ ὁποῖο θὰ ἐνέπνεαν τοὺς νέους καὶ τοὺς παλιούς; Ἡ φιλομεταναστευτικὴ πολιτικὴ καὶ τὰ αἰτήματα τῆς ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας ἀποτελοῦν κεντρικὴ πολιτικὴ προτεραιότητα τῆς ΕΕ καὶ τῶν ΗΠΑ, ἄρα χωρὶς νὰ ταυτίζομαι μὲ τὴν ἀκροδεξιὰ ρητορεία, μιὰ τέτοια προτεραιότητα δίνει περισσότερο τὴν ἐντύπωση μιᾶς συμμόρφωσης μὲ τὴν πολιτικὴ τοῦ κυρίαρχου κατεστημένου, τὴ στιγμὴ μάλιστα ποὺ δὲν καταγγέλλονται μὲ τὸν ἴδιο δυναμισμὸ τὰ αἴτια ποὺ δημιουργοῦν πρόσφυγες καὶ μετανάστες, γιὰ παράδειγμα.
Ἀπὸ τὰ ἐφηβικά μου χρόνια, ἡ πολιτική μου τοποθέτηση ἐντάσσεται σ’ αὐτὸ ποὺ ὀνομάζεται «χριστιανικὴ ἀριστερὰ» ἢ «θεολογικὴ ἀριστερά». Ἀπὸ τὰ ἄρθρα τοῦ Γιώργου Ροδίτη στὴ Χριστιανικὴ, μάθαινα γιὰ τοῦς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ γιὰ τὴν Θεολογία τῆς Ἀπελευθέρωσης κι ἀργότερα διαβάζοντας Μπερντιάγεφ ἔβλεπα νὰ θεμελιώνεται φιλοσοφικὰ μιὰ ἀντιεξουσιαστικὴ ματιὰ ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὸν Λόγο τοῦ Χριστοῦ. Μιὰ τέτοια πολιτικὴ τοποθέτηση δὲν μπορεῖ νὰ ἀγνοεῖ ὅτι τὸ ἰδανικό μας εἶναι ἡ κοινοκτημοσύνη («καὶ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά») καὶ ἡ κοινοβιακὴ παράδοση τῆς Ὀρθοδοξίας. Αὐτὴ ἡ πίστη δὲν σημαίνει ὅτι παλεύουμε γιὰ νὰ ἐφαρμόσουμε ἕνα τέλειο σύστημα «γενικῆς εὐτυχίας», οὔτε πιστεύουμε ποτὲ ὅτι θὰ γίνει πράξη μιὰ κομμουνιστικὴ οὐτοπία ‒ ἀκόμη καὶ χριστιανική! Μᾶς δίνει ὅμως τὸ μέτρο, τὸν πῆχυ, τὸν προσανατολισμό.
Μιὰ τέτοια πολιτικὴ εἶναι καταδικασμένη ἂν ἐπιβάλλεται μὲ κρατικὲς ἀποφάσεις καὶ ἐπαναστατικὲς δικτατορίες, ἀλλὰ ἐνισχύεται μὲ τὴν στήριξη προσπαθειῶν ὅπως αὐτὴ τῆς ΒΙΟΜΕ· ἢ στηρίζοντας τὴν παραγωγικὴ καὶ ἀγροτικὴ ἀνασυγκρότηση στὴ δημιουργία ἑνὸς συνεταιριστικοῦ καὶ κοινοτικοῦ συστήματος, ἐμπνεόμενη ἀπὸ τὸν Κ. Καραβίδα, φερ’ εἰπεῖν, προκειμένου νὰ ἐνισχυθεῖ ὁ κατ’ ἐξοχὴν πρωτογενὴς τομέας τῆς οἰκονομίας μας μέσα ἀπὸ ἕνα ὑγιὲς συνεταιριστικὸ καὶ κοινοτικὸ σύστημα.
Μιὰ ἀριστερὴ πολιτικὴ κατά τὴ γνώμη μου θὰ εἶχε ὡς προγραμματικὸ στόχο τὴν ἐνίσχυση τῶν ἰδιωτικῶν ἐπιχειρήσεων ποὺ θὰ προχωροῦσαν σὲ βήματα αὐτοδιαχείρησης ἀναβαθμίζοντας τὴ θέση τῶν ἐργαζομένων στὴ διεύθυνση καὶ τὴν διοίκηση καὶ ἐφαρμόζοντας μέτρα διανομῆς τῶν κερδῶν στους ἐργαζονμένους. Ἕνα τέτοιο σύστημα διοίκησης θὰ ἔπρεπε νὰ προωθεῖται σὲ ἐπιχειρήσεις ποὺ περνᾶνε στὸν κρατικὸ ἔλεγχο, μὲ τὴν προϋπόθεση ὅμως ὅτι οἱ ἐργαζόμενοι δὲν μετατρέπονται σὲ δημοσίους ὑπαλλήλους ἀλλὰ συμμετέχουν τόσο στὰ κέρδη ὅσο καὶ στὶς ζημίες. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο θὰ ἔπρεπε νὰ τεθεῖ τὸ αἴτημα τῆς κοινωνικοποίησης τῶν ἐπιχειρήσεων κοινῆς ὠφελείας (ἐνέργεια, ὕδρευση, ἐπικοινωνίες). Νὰ ἐνισχύονται οἱ προσπάθειες ποὺ ἀναδεικνύουν τὸν παραλογισμὸ τοῦ τόκου καὶ καταπολεμοῦν τὴν τοκογλυφία.
Γιὰ τὰ ἐθνικά θέματα: ἐκτὸς ἀπὸ τὸ «ἂν θέλεις εἰρήνη προετοίμαζε πόλεμο» καὶ τὴν «ἐθνικὰ ὑπερήφανη στάση» που ὁ καθένας τὴν ἑρμηνεύει ὅπως θέλει τὴν κρίσιμη ὥρα, μπορεῖ καὶ μὲ ποιό τρόπο νὰ ἔχει νοημα μιὰ προσπάθεια ἑλληνοτουρκικῆς φιλίας καὶ συνεργασίας ἢ μιᾶς ἀνάλογης διαβαλκανικῆς συνεργασίας ἢ εὐρύτερα τῶν χωρῶν τῆς Ἀνατολικῆς Μεσογείου; Ἐννοεῖται χωρὶς καμία χατζηαβάτικη ὑποχωρητικότητα. Ἐν ὀλίγοις, προωθοῦμε τὴν εἰρηνικὴ συνύπαρξη, τὴν καλλιέργεια πνεύματος φιλίας καὶ ὄχι ἐχθρότητας καὶ προκαταλήψεων μεταξὺ τῶν λαῶν ἢ διολισθαίνουμε πρὸς τὸν ἐθνικισμό, ὅπως συνέβη μὲ πολλοὺς ὑποστηρικτὲς τοῦ «δημοκρατικοῦ πατριωτικοῦ» χώρου ἢ τῆς «πατριωτικῆς ἀριστερᾶς»; Θέλουμε νὰ ἀναβιώσει τὸ ὅραμα τοῦ Ρήγα ἢ τῆς «Ἀνατολικῆς Ὁμοσπονδίας»;
Ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἀναμόρφωση τῆς κοινοβουλευτικῆς δημοκρατίας (δικτατορίας, ἴσως) προϋποθέτει κατὰ τὴ γνώμη μου μιὰ συνταγματικὴ μεταρρύθμιση ποὺ θὰ προνοεῖ γιὰ τὰ ἑξῆς:
‒Ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας ποὺ θὰ ἐκλέγεται ἀπὸ Σῶμα ἐκλεκτόρων μαζὶ μὲ τὸν Πρόεδρο τοῦ Ἀρείου Πάγου (ποὺ θὰ ἐκλέγεται ἀπὸ τὸν σῶμα τῶν δικαστῶν) καὶ τὸν Πρόεδρο τῆς Βουλῆς θὰ ἀποτελοῦν τὴν ἀνώτερη τρισυπόστατη ἀρχὴ τῆς Πολιτείας· θὰ συνεδριάζουν σὲ τακτικὴ βάση καὶ θὰ ἐπιβλέπουν μὲ ὁμοφωνία τὴν τήρηση τοῦ πολιτεύματος καὶ τῶν νόμων, ὡς ἐκφραστὲς τῶν τριων διακεκριμένων ἐξουσιῶν.
‒ οἱ βουλευτικὲς ἐκλογὲς θὰ γίνονται αὐστηρὰ ἀνὰ τετραετία ἢ πενταετία μὲ σταθερὸ ἐκλογικὸ νόμο. Θὰ μποροῦμε νὰ ψηφίζουμε πρόσωπα καὶ ὄχι κόμματα, καὶ θὰ πρέπει νὰ σταματήσει ἡ ἐξοργιστικὴ χρηματοδότηση τῶν κομμάτων ἢ τὰ οἰκονομικὰ προνόμια τῶν βουλευτῶν, και, τέλος, νὰ μειωθεῖ ὁ ἀριθμὸς τῶν βουλευτῶν.
‒ Νὰ ὑπάρχει ἀπόλυτη διάκριση μεταξὺ ἐκτελεστικῆς καὶ νομοθετικῆς ἐξουσίας ὥστε ὁ βουλευτὴς νὰ μὴν μπορεῖ νὰ γίνει ὑπουργός.
‒ Ἡ ἡγεσία τῶν ἐνόπλων δυνάμεων καὶ τῶν σωμάτων ασφαλείας θὰ πρέπει νὰ ἐκλέγεται ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ Σῶμα καὶ κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο οἱ ὑπάλληλοι τῶν ὑπουργείων θὰ πρέπει νὰ ἐκλέγουν Γενικοὺς Γραμματεῖς τῶν Ὑπουργείων
–Τέλος, γιὰ τὴν ἐσωτερικὴ διοίκηση, θὰ πρέπει νὰ ὑπάρξει ἕνα αἴτημα ἀπολογισμοῦ καὶ λογοδοσίας καθενὸς ποὺ ἄσκησε δημόσια διοίκηση, λογοδοσία οὐσιαστικὴ καὶ ὄχι τυπική. Οἱκονομικὸς ἀπολογισμὸς καὶ ἔλεγχος τοῦ «πόθεν ἔσχες». Καὶ αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ ἀφορᾶ μὲ ἰδιαίτερη αὐστηρότητα τὴν τοπικὴ αὐτοδιοίκηση.
‒ Γιὰ τὴν τοπικὴ αὐτοδιοίκηση θὰ πρέπει νὰ προβλέπονται ὅπου εἶναι δυνατὸν θεσμοὶ ἄμεσης δημοκρατίας (πχ οἱ ἀντιδήμαρχοι νὰ ἐπιλέγονται ἀπὸ ἐκλογὲς τῶν ὑπαλλήλων τοῦ συγκεκριμένου τομέα ἢ νὰ κληρώνονται)
– Κάθε ἀξιωματοῦχος μέσα ἀπὸ συγκεκριμένες διαδικασίες θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἄμεσα ἀνακλητός.
Ὅλα ὅσα προηγήθηκαν ἀποτελοῦν ἕνα παράδειγμα: ὁ πολιτικὸς λόγος πρέπει νὰ περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις καὶ νὰ μὴν εἶναι πλήρης ἀφηρημένων ἀσαφειῶν δίκην μιᾶς μέτριας ἐκθέσεως ἰδεῶν παλαιοῦ τύπου. Οἱ βασικές μας οἱ ἀρχές: νὰ σταματήσει ἡ ἐκμετάλλευση ἀνθρώπου ἀπὸ ἄνθρωπο, νὰ ἐπικρατήσει ἡ κοινωνικὴ δικαιοσύνη, νὰ περιφρουρηθεῖ ἡ ἐλευθερία καὶ ἡ μοναδικότητα τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου θὰ πρέπει νὰ συνοδεύονται ἀπὸ συγκεκριμένα αἰτήματα καὶ σαφεῖςμ προτάσεις.
Στὴ δεκαετία τοῦ 1980 (εἶχε προηγηθεῖ στὴν Εὐρώπη, ἐνῶ τὸ παράδειγμα τῆς πρωτοπόρας «Θεολογίας τῆς Ἀπελευθέρωσης» στὴ Λατινικὴ Ἀμερικὴ παραμένει πάντα ἐπίκαιρο καὶ ἐλπιδοφόρο) ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα ἔγινε ἀπόπειρα ἑνὸς χριστιανομαρξιστικοῦ διαλόγου κι ἑνὸς διαλόγου ‒κατὰ καιρούς‒Ὀρθοδοξίας καὶ Ἀριστερᾶς μὲ πενιχρὰ ἀλλὰ ὄχι ἀμελητέα ἀποτελέσματα. Κατὰ τὴν προσωπική μου ἄποψη –καθόλου ἀντικειμενικὴ καὶ μᾶλλον προκύπτουσα ἀπὸ δικούς μου εὐσεβεῖς πόθους- τὸ μέλλον τῆς Ἀριστερᾶς ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ἐπανατοποθέτησή της ἀπέναντι στὸ Εὐαγγέλιο, τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ στὴν Ἐκκλησία ποὺ μέσα στοὺς κόλπους της ἄνθισε ἡ παράδοση τοῦ κοινοβίου καὶ τῆς κοινοκτημοσύνης, ἐνῶ στὸν βίο καὶ στὴν πολιτεία τῶν ἁγίων της αὐτὸς ὁ λόγος δὲν εἶναι πιὰ ἕνα ὅραμα ἀλλὰ μιὰ βιωμένη πραγματικότητα. Σ’ αὐτὸ τὸ πλαίσιο μὲ μεγάλο σεβασμὸ -ἀλλὰ καὶ κριτικὴ διάθεση- στὴν παράδοση κυρίως τῆς ΕΧΟΝ καὶ τῆς ΧΣΚ ἀλλὰ καὶ τοῦ κινήματος τῆς «Χριστιανικῆς Δημοκρατίας», καὶ μὲ ἀνοιχτὸ διάλογο μὲ κάθε ἐνδιαφερόμενο, εἶναι ἀναγκαία ἡ δημιουργία μιᾶς πολιτικῆς κίνησης ποὺ θὰ ἐκφράζει τὶς ἀρχὲς μιᾶς χριστιανικῆς ἀριστερᾶς ὄχι γιὰ νὰ κατέβει στὶς ἐκλογὲς καὶ νὰ δαπανηθεῖ ‒κυριολεκτικὰ καὶ μεταφορικά‒ ἀλλὰ νὰ ἀποτελέσει φορέα μιᾶς πολιτικῆς ζύμωσης ποὺ θὰ τροφοδοτήσει τὴν Ἀριστερὰ μὲ νέες πολιτικὲς προοπτικὲς καὶ θὰ συμβάλει στὴν ζύμωση τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας ‒ Πολιτείας μὲ γνώμονα τὸν συνοδικὸ καὶ κληρικολαϊκὸ χαρακτήρα ὀργάνωσης τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὄχι τὴν δεσποτοκρατία, τὸ δημοσιοϋπαλληλίκι καὶ τὴν κατάπτωσή της σὲ ἐξάρτυμα ἑνὸς ἐθνικοθρησκευτικοῦ φορέα ποὺ καλύπτει τὶς … θρησκευτικὲς ἀνάγκες τοῦ λαοῦ.
Ὁ χριστιανὸς ὅμως εἴτε ἀριστερὸς εἴτε δεξιὸς εἶναι πρώτα ἀπ’ ὅλα μέλος τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ στὴν Ἐκκλησία βιώνει τὴν ἑνότητα («ἵνα ὦσιν ἕν»), δὲν δημιουργεῑ σέχτες καὶ χριστιανικὲς ὀργανώσεις ‒μέσα στὴν Ἐκκλησία‒καὶ στὸ μέτρο τῆς δικῆς του ἔμπρακτης πίστεως συμβάλλει ὥστε ἡ ἐνορία νὰ ζωντανέψει καὶ νὰ γίνει κοινότητα γύρω ἀπὸ τὸ κοινὸ τραπέζι μεταλαμβάνοντας ἀπὸ τὸ κοινὸ ποτήρι τὸ Ψωμὶ καὶ τὸ Κρασὶ τῆς Ὄντως Ζωῆς.
Στην εικαστική πλαισίωση της σελίδας, χαρακτικό έργο του Τάσσου.
