Τάκης Σκριβάνος
Έως σήμερα το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό από τη Γ΄ Δημοτικού έως και τη Γ΄ Λυκείου. Στις προθέσεις του Υπουργείου Παιδείας για το Νέο Λύκειο είναι ο υποχρεωτικός του χαρακτήρας να παραμείνει στις δύο πρώτες τάξεις του Λυκείου και στη Γ΄ να αποτελεί μάθημα επιλογής. Πρόκειται, επίσης, στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου το μάθημα να μετονομαστεί σε «Θρησκεία και Κόσμος». Απέναντι στις προθέσεις αυτές υπήρξαν αντιδράσεις. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το μάθημα και στη Γ΄ Λυκείου θα πρέπει να είναι υποχρεωτικό, κάποιοι άλλοι ότι θα πρέπει να είναι επιλογής σε όλο το Λύκειο.
Η ATHENS VOICE φιλοξενεί τις δύο διαφορετικές απόψεις, με τον Σταύρο Γιαγκάζογλου, σύμβουλο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, να τάσσεται υπέρ της διατήρησης του υποχρεωτικού χαρακτήρα του μαθήματος, και την Εύη Ζαμπέτα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, να τάσσεται κατά, υποστηρίζοντας επιπλέον ότι έτσι όπως διδάσκεται το μάθημα («διατηρεί κατ’ ουσίαν ομολογιακό χαρακτήρα») δεν έχει θέση στο σχολείο.
|
ΝΑΙ
Τα Θρησκευτικά στο νέο Λύκειο
Σταύρος Γιαγκάζογλου
Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Συνήθως οι επικριτές της υποχρεωτικής διδασκαλίας των Θρησκευτικών θεωρούν ως δεδομένο το στενά ομολογιακό και κατηχητικό χαρακτήρα τους. Η πραγματικότητα αυτή προκαλεί εντάσεις που αποκαλύπτουν συχνά διαμετρικά αντιτιθέμενες θέσεις για τη θρησκευτική εκπαίδευση στο δημόσιο σχολείο. Θεωρούμε ότι είναι καιρός τα Θρησκευτικά στο «Νέο Λύκειο» να προσλάβουν ένα πιο ανοικτό και πλουραλιστικό περιεχόμενο. Διατηρώντας και επεκτείνοντας τον γνωσιακό και παιδαγωγικό χαρακτήρα του, το μάθημα μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες των μαθητών, υπηρετώντας ένα «θρησκευτικό γραμματισμό», ο οποίος εντάσσεται σε έναν πολιτισμικό εγκλιματισμό στην ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα. Πρόκειται για καίρια διάσταση της θρησκευτικής αγωγής, που συμβάλλει στη δημιουργία θρησκευτικά συνειδητοποιημένων και διαλεγόμενων πολιτών.
Η εναλλακτική θεώρηση των Θρησκευτικών στο Νέο Λύκειο θα έχει επίκεντρο τη θρησκευτική παράδοση του τόπου, που σαρκώθηκε στη ζωή και αποτυπώθηκε στα μνημεία του πολιτισμού της Ορθοδοξίας. Οι μαθητές είναι χρήσιμο και πολύτιμο να γνωρίζουν τη θρησκευτική παράδοση του τόπου και συνάμα να διαλέγονται με τις χριστιανικές παραδόσεις της Ευρώπης και του κόσμου, αλλά και με τα μεγάλα θρησκεύματα, ιδιαίτερα όσα ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Η διευρυμένη αυτή θρησκευτική εκπαίδευση εξετάζει ερευνητικά και κριτικά την προσφορά στην ιστορία και στον πολιτισμό κάθε θρησκευτικής παράδοσης, αποβλέποντας στο θρησκευτικό γραμματισμό, αλλά και στην ευαισθητοποίηση και στον αναστοχασμό των μαθητών απέναντι στο δικό τους θρησκευτικό και ηθικό προβληματισμό.
Ένα τέτοιο μάθημα Θρησκευτικών μπορεί να είναι ζήτημα επιλογής για έναν έφηβο στο Λύκειο - προθάλαμο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; Ποιο μάθημα θα συζητά τα ηθικά και υπαρξιακά ερωτήματά του ως ερμηνευτική αναζήτηση του νοήματος, ως υποδομή για την ίδια τη ζωή; Όταν τα Θρησκευτικά δεν διδάσκονται υποχρεωτικά, πώς θα αντιμετωπιστούν τα ολοένα και αυξανόμενα ζητήματα διαπολιτισμικής αγωγής, θρησκευτικού φονταμενταλισμού, θρησκευτικής ετερότητας, ηθικής ανάπτυξης και συμπεριφοράς κ.ά.; Η Ελληνική Πολιτεία έχει ευθύνη για μια σύγχρονη και υπεύθυνη θρησκευτική αγωγή. Για να διαχειριστεί επιτυχώς το θρησκευτικό φαινόμενο στην πολυείδεια και πολυπλοκότητά του, είναι ανάγκη οι πολίτες να γνωρίζουν έγκυρα τις πραγματικές διαστάσεις του.
ΟΧΙ
Θρησκευτικά και Μυθολογία
Εύη Ζαμπέτα
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών
Τα Θρησκευτικά δεν είναι ένα μάθημα όπως τα άλλα. Δεν αναφέρεται στην ανάλυση του θρησκευτικού φαινομένου, ούτε καν στην ιστορία του Χριστιανισμού. Παρά τον κατ’ επίφαση εκσυγχρονισμό του περιεχομένου και την αλλαγή των διδακτικών εγχειριδίων το 2006, το μάθημα διατηρεί κατ’ ουσίαν ομολογιακό χαρακτήρα. Αν και το Σύνταγμα αναγνωρίζει μεταξύ των σκοπών της εκπαίδευσης την καλλιέργεια της θρησκευτικής συνείδησης, η εκπαιδευτική πολιτική επιμένει να συρρικνώνει αυτή την έννοια στην κατήχηση περί την επικρατούσα θρησκεία. Ένα ομολογιακό μάθημα δεν έχει θέση στο σχολείο, ούτε για την πλειονότητα ούτε για τις μειονότητες. Οι εκκλησίες μπορούν με το λόγο και το έργο τους να ασκήσουν παιδαγωγικό ρόλο. Ο ρόλος του σχολείου είναι να καλλιεργεί την κοινωνική συνοχή και την πρόσβαση όλων στη γνώση. Ακόμη δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς σκέφτεται το Υπουργείο Παιδείας για τα Θρησκευτικά. Οι προτάσεις για το «Νέο Λύκειο», αν και προς το παρόν δεν εξειδικεύονται πλήρως, ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων. Ανακοινώθηκε η πρόθεση το μάθημα στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου να ονομάζεται «Θρησκεία και Κόσμος», ενώ περιορίζονται ελαφρώς οι ώρες διδασκαλίας του μαθήματος στη Β΄ Λυκείου και καθίσταται επιλεγόμενο στη Γ΄ Λυκείου. Τίποτε δεν φαίνεται να αλλάζει στην υποχρεωτική εκπαίδευση αλλά και στην Α΄ Λυκείου όσον αφορά το χρόνο και το περιεχόμενο του μαθήματος. Ο διδακτικός χρόνος που αντιστοιχεί σε κάθε γνωστικό αντικείμενο δεν μπορεί να μένει ο ίδιος εις το διηνεκές. Ο καταμερισμός εργασίας στην επιστήμη αναπτύσσεται και αυτό αναγκαία συνεπιφέρει αλλαγές στη διαδικασία της μάθησης. Η κοινωνία που επιμένει το σχολείο να μην αλλάζει, οπισθοδρομεί. Η αντίρρηση των Ελλήνων Θεολόγων για ένα μάθημα με τίτλο «Θρησκεία και Κόσμος», πέραν του ότι είναι ακατανόητη, προδίδει ενδεχομένως και την πραγματική αδυναμία και ακαταλληλότητα του κλάδου των Θεολόγων να το διδάξουν. Σε εποχές οικονομικής, κοινωνικής και πνευματικής κρίσης, ο αναστοχασμός πάνω στην ταυτότητα και τον πολιτισμό μας είναι προϋπόθεση για να ξαναβρούμε τον εαυτό μας και τους όρους συγκρότησης της κοινωνικής συνοχής. Η εμμονή σε παραδοσιακές μυθοπλασίες και φοβίες, όπως ότι η ταυτότητα του έθνους κινδυνεύει αν αλλάξει το παραμικρό στο μάθημα των Θρησκευτικών, αποτελεί μια ακόμη εκδήλωση πνευματικής ένδειας.
Δημοσιεύθηκε στην Athens Voice, Δευτέρα 9 Μαΐου 2011.
Πολύ ευαίσθητο και ενδιαφέρον αυτό το θέμα.
Η εμπειρία μου απο το σχολείο είναι αντιφατική, με την εξής έννοια: ναι μεν, το μάθημα αυτό ήταν το μόνο που προσφερόταν -θεωρητικά τουλάχιστον- σε μια υπαρξιακή αναζήτηση μεταφυσικού χαρακτήρα -κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό στις μέρες μας- απο την άλλη όμως, περιοριζόταν σε μια κατηχητικού τύπου θεολογική διδαχή πάνω στο δόγμα του Χριστιανισμού και πιο περιορισμένα της Ορθόδοξης εκδοχής του, αρκούμενο μόνο στην συνοπτική παρουσίαση των άλλων ομολογιών και θρησκευμάτων με σκοπό την παροχή επιχειρημάτων εναντίον τους. Έτσι γινόταν είτε η ώρα του παιδιού, είτε η ώρα της σιωπής, ανάλογα με την αυστηρότητα του καθηγητή.
Το μάθημα -αν πρέπει να υπάρχει- θα πρέπει να δώσει βάρος στην ιστορική και συγκριτική ανάλυση του θρησκευτικού φαινομένου -και στις κοινωνιολογικές προεκτάσεις του- και στην φιλοσοφική προσέγγιση των μεταφυσικών προβλημάτων. Αλλιώς υπάρχουν και τα κατηχητικά.
Πάντως, το μόνο βέβαιο είναι πως χωρίς κριτική και αυτοκριτική προσέγγιση της όποιας παράδοσης έχει ένας λαός, χωρίς αποστασιοποίηση απο τα τυπικά παραδομένα, ο λαός αυτός είναι καταδικασμένος στο φαύλο κύκλο του ανιστορισμού και του δογματισμού.
[quote name=”Ανώνυμος”]OXI, Διότι είναι παράνομο κια καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα.
[/quote]
Μπα! Κι όταν η πλειοψηφία ή ένα σεβαστό ποσοστό των πολιτών θέλει τα παιδιά τους να διδάσκονται; Δεν είναι δικαίωμά τους αυτό;
Μήπως τα “ανθρώπινα δικαιώματα” είναι μόνο αυτά που κάποιοι που νομίζουν τους εαυτούς τους “προοδευτικούς” τα ορίζουν;
Και το “παράνομο” μήπως πάλι οι ίδιοι το ορίζουν κατά το κέφι τους; Δεν υπάρχουν το Σύνταγμα και οι νόμοι της πολιτείας;
Συμφωνώ περισσότερο με την κα. Ζαμπέτα. Το σχολείο δεν μπορεί να υποκαταστήσει την Εκκλησία σε ό,τι αφορά την διδασκαλία της Ορθόδοξης Λατρείας αλλά και του Δόγματος. Ούτε όμως και το μάθημα των θρησκευτικών, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κοινωνιολογία.
Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει ωστόσο να επιτρέψει στην Εκκλησία να στραφεί με τις απαντήσεις της στα παιδιά, τα οποία σε αυτές τις ηλικίες αντιμετωπίζουνε τα πρώτα υπαρξιακά, μεταφυσικά ερωτήματα και ανησυχίες.
Επειδή ωστόσο η Ορθοδοξία, σε αντίθεση με τον προτεσταντισμό, δεν πιστεύει στον ντετερμισνισμό, ο σκοπός της στροφής της προς τους μαθητές, δεν μπορεί να είναι η παροχή έτοιμων απαντήσεων, ούτε φυσικά η προτροπή για ανταλλαγή απόψεων με άλλους συνομιλήκους, ούτε ακόμη και η προτροπή για αυτόνομη σκέψη με αφετηρία κάποιες κοινές διαπιστώσεις. Ο σκοπός και το περιεχόμενο μπορεί να είναι μόνο, η προετοιμασία για την σωστή ερμηνεία της Ορθόδοξης Παράδοσης και Λατρείας.
…και μόνον η λέξη “Θρησκευτικά”, αρκεί για υποβιβάσει το μάθημα. Δεν πρόκειται για θρησκεία, αλλά για έναν, εν Χριστώ, ανθρωπολογικό τύπο θεώρησης του κόσμου. Η πρωταρχική μετάδοση αυτού του είδους των γνώσεων, θέλει τον μαθητή γνωσιακά “ανυπόκριτο”. Δεν προϋποθέτει, δηλαδή, μηχανιστική σκέψη και γίνεται χωρίς αυστηρό πρωτόκολλο διδασκαλίας (διδακτέα ύλη κ. λπ.). Κάτι τέτοιο αντιβαίνει προς το σκεπτικό διδαχής των λοιπών γνωστικών αντικειμένων και ίσως ενοχλεί επειδή αναπτύσσει την ελεύθερη σκέψη και ανατρέπει τα κρατικά θέσμια. Επίσης δεν σχετίζεται, εξ επαφής, με την παραγωγή προϊόντων και την αγορά εργασίας. Πάνω από όλα όμως, το, εν λόγω, μάθημα αντιτίθεται στην αυτονόμηση της λογικής (από τις λοιπές μορφές του εαυτού), που έχει επέλθει με την άνδρωση και τη διάδοση της δυτικής θεώρησης περί επιστήμης. Η διάδοση αυτή, είναι που ακρωτηριάζει τις υπαρξιακές ανησυχίες και κατευθύνει μονομερώς τον «επαγγελματικό» προσανατολισμό του εφήφου. Αποτέλεσμα; Αρκετοί φοιτητές, στην Ελλάδα, επιθυμούν να αλλάξουν αντικείμενο σπουδών και ευάριθμοι πτυχιούχοι – και δη θετικής προέλευσης – να σπουδάζουν εξαρχής θεολογία. Όσο για τα λοιπά παγκόσμια θρησκεύματα, ας καταστούν αντικείμενο έρευνας και παρουσίασης από τις Θεολογικές Σχολές. Θα ήταν συνεπώς αφέλεια, εάν τασσόμασταν υπέρ της μη υποχρεωτικής παρακολούθησης θεολογικών μαθημάτων στο Λύκειο. Ένας θεματικός τίτλος μάλιστα του τύπου: «Εισαγωγή στις θεολογικές σπουδές» ή « Εισαγωγή στην ορθόδοξη θεολογία», δεν θα έβλαπτε ως μάθημα κατεύθυνσης. Το μάθημα τούτο, όσο και εάν φαίνεται παράξενο, συνδέεται με τη γενικότερη σύλληψη των θετικών επιστημών. Αναφορικά με τις παρεμφερείς αρμοδιότητες της Εκκλησίας; Ας περιοριστεί στη κατήχηση.
Θα έλεγα, χρησιμοποιώντας το λογικό μας, να προσεγγίσουμε το ερώτημα με μια σειρά ερωτημάτων:
1. Πρέπει η Πολιτεία να φροντίζει [b]οπωσδήποτε[/b] τη διαμόρφωση χρηστών πολιτών;
2. Είναι δυνατόν να διαμορφωθούν χρηστοί πολίτες χωρίς να λαμβάνουν [b]συστηματικά[/b] – δηλαδή υπό τη μορφή συγκροτημένου μαθήματος, εφόσον μιλάμε για σχολείο – διδασκαλία ήθους;
3. Μπορεί να υπάρξει συστηματική διδασκαλία – συγκροτημένο μάθημα – ήθους χωρίς να έχει στο [b]επίκεντρό [/b]της την προσπέλαση στο δύσκολο ζήτημα της αγάπης προς τον πλησίον;
4. Είναι δυνατόν να προσεγγίσει κανείς το δύσκολο αυτό ζήτημα αγνοώντας ή περιφρονώντας το χριστιανισμό;
5. Συντελεί σε μια τέτοια διδασκαλία το “μάθημα των θρησκευτικών” έτσι όπως υπάρχει σήμερα;
Υ.Γ. 1. Είναι προφανές ότι έχει μαύρα μεσάνυχτα όποιος νομίζει πως η όποια θρησκειολογία μπορεί ποτέ να υποκαταστήσει τη διδασκαλία ήθους προς διαμόρφωση χρηστών πολιτών.
Υ.Γ. 2. Σε ό,τι αφορά τα περί “χριστιανικής μυθολογίας”, καλό είναι να γνωρίζει κανείς π.χ. το σχετικό κείμενο του Ρενέ Ζιράρ, που υπάρχει δημοσιευμένο στο ΑΝΤΙΦΩΝΟ.
Η συζήτηση για την αναβάθμιση του Ελληνικού Σχολείου που (ματα-ξανά)άνοιξε ο παραεπιστημονικός συρφετός γύρω από την Διαμαντοπούλου, είναι απλά μια ακόμη συγκεκαλυμένη προσπάθεια επιβολής των κανόνων του Κοινωνικού Δαρβινισμού. Είναι τουλάχιστον αστείο να θεωρείται ότι όλα τα δεινά του Ελληνικού Σχολείου αρχίζουν και τελειώνουν με την κατάργηση των Θρησκευτικών.
Πέρα από φιλοσοφικο-κοινωνικό-θρησκευτικές απόψεις, η όψιμη αυτή συζήτηση είναι εντελώς “ιδωτική” (idiotic) για έναν απλό και πρακτικό λόγο: διαφεύγει στους τριτοκοσμικούς ταγούς μας ότι η θέση που κατείχε μέχρι στιγμής το Σχολείο στην Ελληνική Τριτοκοσμική Κοινωνία βαίνει διαρκώς αποδυναμούμενη. Τα παιδία της επόμενης γενιάς ΔΕΝ θα περιμένουν από το Σχολείο τους για να μάθουν Μαθηματικά, Ιστορία, Εξελικτική Βιολογία. Πολύ δε περισότερο, ΔΕΝ θα περιμένουν από το Σχολείο τους να τους διαφωτίσει στο ελάχιστον στις πνευματικές των αναζητήσεις.
Ο ρόλος του Σχολείου στην Μεταμοντέρνα Εποχή θα είναι καθαρά κοινωνικός και όχι μαθησιακός-εκπαιδευτικός. Δηλαδή θα συμπληρώνει την ανάγκη κοινωνικότητας των μικρών παιδιών, ανάγκη που δημιουργήθηκε από τον σύγχρονο τρόπο ζωής με την κατάρρευση των παραδοσιακών οικογενεικών και μικρο-κοινωνικών δομών.
Αν λοιπόν το φέϊσμπουκ υποκαταστήσει έστω και μερικώς αυτή την ανάγκη, τότε δεν θα υπάχει λόγος να πηγαίνουν τα παιδιά μας στο Σχολείο καθόλου – και θα γλυτώνουμε από τα περιττά έξοδα και το άγχος.
Επομένως, πολύ λίγο διαφορά θα κάνει αν καταργηθούν ή όχι τα Θρησκευτικά, την στιγμή που καταργείται εκ των πραγμάτων (και καλώς!) το Σχολείο.
Η Ορθοδοξία, δεν έχει τίποτε να φοβάται (αν υπ΄ρχει “κάτι” το οποίο πρέπει να φοβίζει έναν Ορθόδοξο..) από την κατάργηση των Θρησκευτικών. Αντίθετα, θα πρέπει να το επιδιώξει, όπως θα πρέπει επίσης να συνδράμει στην επιτάχυσνη της κατάρρευσης του Σχολείου με την σημερινή του μορφή, διότι τελικά το Σχολείο αυτό ήταν και είναι ο Κύριος Υπεύθυνος για την σημερινή κατάντια μας.
Σε μια δημοκρατική χώρα ΔΕΝ θα πρέπει να νοείται πλέον η κρατική και συστηματική εγκεφαλική πλύση από μικρή ηλικία. Ας αφήσουν σε όσους θέλουν, π.χ. σε μικρές κοινωνικές ομάδες, την δυνατότητα αυτοοργάνωσης της διαδικασίας διαδασκαλίας και εκπαίδευσης των παιδιών μας.
Τάσο,
δηλαδή, αν καταλαβαίνω, δεν θεωρείς ότι η [i]πολιτεία[/i] οφείλει να φροντίζει ώστε να διαμορφώνονται χρηστοί πολίτες .
Τούτο όμως σημαίνει, αναγκαστικά, δυο πράγματα:
1. Είτε ότι η διαμόρφωση χρηστών πολιτών δεν πρέπει να αφορά την πολιτεία.
2. Είτε ότι δεν πρέπει να υπάρχει καθόλου πολιτεία, διότι “πολιτεία = συστηματική πλύση εγκεφάλου” και αφού “πλύση εγκεφάλου = κακό” άρα και “πολιτεία = κακό”.
Σε ό,τι αφορά το 1., αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να πειράζει την πολιτεία εάν οι πολίτες της είναι ά-χρηστοι! Προφανώς όμως κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει μόνο σε μια πολιτεία, που επιθυμεί να αυτοκτονήσει.
Όσο για το 2., εάν δεν πρέπει να υπάρχει καθόλου πολιτεία, τότε το τι θα γίνει με το μάθημα των θρησκευτικών είνα μια ανθυπολεπτομέρεια: ο υποστηρικτής μιας τέτοιας θέσης προφανώς οφείλει να μεριμνά για την κατάργηση της ίδιας της πολιτείας. Μόνο που τότε είναι εντελώς αμφίβολο ότι θα μπορέσουν να υπάρξουν και “μικρές κοινωνικές ομάδες” για να αναλάβουν το οτιδήποτε.
Σωστά;
Για ποιό ήθος μιλάς? Κι ο Παπαδόπουλος για ήθος μιλούσε. Η πολιτεία από συστάσεως ελληνικού κράτους δείχνει να μην ενδιαφέρεται για τους πολίτες της, –χρηστούς ή μη. Αντιθέτως. Κι όποιος δεν το βλέπει, είτε έχει υποστεί βαρειά πλύση εγκεφάλου, είτε είναι συνένοχος, συνειδητά, μισο-συνειδητά ή και ασυνείδητα ακόμη.
Γκιόργκοtaso,
και θα πρέπει εμείς να μη μιλάμε για ήθος, επειδή μιλούσε για ήθος και ο Παπαδόπουλος;;;!!! Τότε να μη μιλάμε και καθόλου, αφού κι ο Χίτλερ μιλούσε κι αυτός…
Καληνύχτα.
”Κι ο Παπαδόπουλος για ήθος μιλούσε”
Αυτό είναι επιχείρημα τώρα ; Ποιος το έχασε το ήθος για να το βρούν οι κάθε λογής giorgoi.
Με την ίδια ηλίθια λογική να καταργήσουμε τις Ε.Δ. επειδή η χούντα ήταν στρατιωτικοί. Η *μακακία* πάει σύννεφο…
Η συζήτηση που έχετε ανοίξει είναι πολύ ενδιαφέρουσα, αν και δεν αφορά βέβαια το μάθημα των θρησκευτικών. Το ερώτημα είναι αν μπορεί – γενικώς στον κόσμο ή ειδικότερα μεταξύ των Ελλήνων – να υπάρξει Πολιτεία που να εκπροσωπεί τους πολίτες της και να νοιάζεται για το καλό τους ή αν αντιθέτως κάθε οργανωμένη πολιτεία συνιστά εκ φύσεως άδικη ή κακή δύναμη καταδυνάστευσης των “πολιτών” (υπηκόων) της.
Η ιδέα ότι το κράτος είναι εκ φύσεως άδικο (και επομένως κακό) είναι αρχαία. Είναι μια από τις απόψεις των σοφιστών με τις οποίες συγκρούστηκε η σωκρατική φιλοσοφική σχολή (Πλάτων, Αριστοτέλης). Υιοθετήθηκε και από πολλούς χριστιανούς στην προ του Μ. Κωνσταντίνου περίοδο. Η ίδια κατ’ ουσίαν αντίληψη επικράτησε παραλλαγμένη και σε διάφορες εκδοχές της στη νεώτερη πολιτική (και όχι μόνο) σκέψη.
Λέω στα γρήγορα τη γνώμη μου: (α) Ανεξάρτητα από το αν η ιστορική εμπειρία φαίνεται να επιβεβαιώνει αυτή τη γνώμη, στην πραγματικότητα είναι περισσότερο θέμα επιλογής και στάσεως (προσωπικής ή συλλογικής), παρά θέμα “αντικειμενικής” διαπιστώσεως. (β) Η αντικρατική (αντεξουσιαστική) “στάση” είναι αυτή που κατ’ εξοχήν στηρίζει την ιστορική επικράτηση και αναπαραγωγή του κράτους που υποτίθεται πως καταγγέλλει. (γ) Πλην ειδικών ιστορικών συγκυριών είμαι υπέρ της “αφελούς” αντίληψης: Να αγωνιζόμαστε για τη δημιουργική μετάπλαση και βελτίωση των θεσμών. Τη μετατροπή τους από θεσμούς καταδυνάστευσης σε θεσμούς υπηρέτησης των πολιτών, αντιμετωπίζοντας με δημιουργική “αφέλεια” την υποκρισία των κακών δυνάμεων που επιδιώκουν το αντίθετο (συνήθως με επιτυχία). (δ) Στο πλαίσιο αυτό λέω Ναι και σε επιμέρους πρωτοβουλίες. Όχι όμως σε μια προοπτική απομόνωσης, αλλά στην προοπτική της ένταξής τους σε ένα καθολικό σχέδιο πολιτείας.
ΒΞ
Δεν ήταν πρόθεσή μου να ανοίξω το θέμα του αντιεξουσιασμού, το οποίο ειλικρινά δεν με απασχολεί. (Μάλλον θα έλεγα ότι είμαι οπαδός του Μετα-εξουσιαμού, όπου οι εξουσιαστικές δομές δεν απορρίπτωνται αλλά υπερβαίνονται.)
Μιλώ πραγματικά στα στενά πλαίσια του ρόλου του Σχολείου στην Κοινωνία. Όλο και περισσότερο συναντώ ανθρώπους σε Ελλάδα και εξωτερικό που ανακαλύπτουν ότι το “το Σχολείο και η Εκπαίδευση είναι από αδιάφορα έως επιζήμια”. Μιλώ για ανθρώπους μορφωμένους, που έχουν μικρά παιδιά και βγάζουν το συμπέρασμα αυτό βασιζόμενοι σε “πειραματικά δεδομένα”. Παρατηρούν δηλαδή ότι “αν η οικογένεια και ο στενός κοινωνικός κύκλος (χωριό, μικρή πόλη ή γειτονιά) είναι εντάξει, τότε το παιδί θα βρει τον δρόμο του”.
Δεν περιμένουν δηλαδή σε καμμιά περίπτωση να “μορφωθούν” τα παιδιά τους από το Σχολείο, ούτε όσον αφορά τα χρηστικά μέσα (από μαθηματικά, υπολογιστές, κτλ) ούτε όσον αφορά αμφιβόλου αξίας γνώση (π.χ. Ιστορία, Γλώσσα, κτλ).
Για μια μεγάλη (όχι ακόμη πλειοψηφική, αλλά αυξανόμενη) μερίδα ανθρώπων, είναι αδιανότο π.χ. το γεγονός ότι οποιοσδήποτε δάσκαλος ή καθηγητής μπορεί να διδάξει καλύτερα μαθηματικά, ιστορία ή ακόμη και γλώσσα στα παιδιά του από ότι 1) ο ίδιος ο γονέας ή 2) Η Γουϊκιπίντια.
Ειλικρινά, τους καταλαβαίνω απόλυτα.
Όταν λοιπόν μαζευτεί η κρίσιμη μάζα ανθρώπων που έχουν απαξιώσει (και δικαίως) το Σχολείο, τότε, στα πλαίσια των Δημακρατικών δικαιωμάτων θα ζητήσουν να μην ξοδεύουν χρήματα για να πληρώνει το Κράτος του άχρηστους δασκάλους των παιδιών τους αλλά 1) να έχουν το δικαίωμα να μορφώνουν οι ίδιοι τα παιδιά τους ή 2) να τα στέλνουν σε ιδιωτικά Σχολεία!
.. βλέπετε λοιπόν σε πιό σημείο – στο 2) είμαστε σήμερα στην Ελλάδα, αλλά φτάνουμε (ελπίζω) και στο 1).
Στο πιο πάνω πλαίσιο γίνεται προφανές ότι ΔΕΝ υπάρχει μάθημα Θρησκευτικών, γιατί την πνευματική αναζήτηση την καλύπτει ευκόλως 1) Η (σωστή Ορθόδοξη) Εκκλησία και 2) η οικογένεια. Και πάντως όχι κάποια κουνιστούλα απόφοιτός της Θεολογικής που ήθελε να γίνει δασκαλίτσα αλλά δεν της έκατσε.
Γουικιπίντιαααα; Καλά είμαστε σοβαροί; Υπάρχει άνθρωπος με κουκούτσι μυαλό που να υποστηρίζει πως η Γουικιπίντια είναι πηγή γνώσης και πως μπορεί ν’ αντικαταστήσει ένα καλό δάσκαλο; Ούτε καν έγκυρη πηγή πληροφορίας δεν είναι η Γουικιπίντια! Πόσο μάλλον πηγή γνώσης, που η γνώση είναι κάτι απείρως πιο σύνθετο από την πληροφορία!!! Τι σαχλαμάρες είναι αυτές; Μόνο ημιμαθείς ιντερνετόβιοι παίρνουν τέτοια πράγματα για σοβαρά.
.. μόνο που για βρεις καλό δάσκαλο στο Ελληνικό Σχολείο θα πρέπει 1) Να είσαι εσύ ο ίδιος ο δάσκαλος 2) να πληρώσεις ακριβά, 3) να είσαι τυχερός εσύ και το παιδί.
.. άρα.. πάλι στο Χόουμ Σκούλινκ καταλήγουμε…
Όσο για καλό Θεολόγο, αν βρεις κανέναν καλό στο Ελληνικό Σχολείο σφύρα μου κλέφτικα..
… ενώ για να είσαι ήσυχος ότι έχεις βρεις σωστή πληροφορία στη Γουικιπίντια θα πρέπει 1) Να την έχεις ανεβάσει εσύ ο ίδιος αφού πρώτα ξεσκολίσεις σοβαρές Εγκυκλοπαίδειες και βιβλία, άρα 2) να πληρώσεις ακριβά, και 3) είσαι τυχερός!
Άρα στο Σχολείο καταλήγουμε…
… όπου ακόμα κι αν πέσει σε κακούς δάσκαλους (αν και δύσκολο να είναι όόόόόόλοι κακοί), τουλάχιστον το παιδί θα κοινωνικοποιηθεί και θα ξεφύγει από τα φουστάνια της μαμάκας και τη παντούφλα του μπαμπάκα…
Χόουμ Σκούλιν και κουραφέξαλα!
Όσον αφορά την Γουϊκιπίντια, αυτή βελτιώνεται συνεχώς σε αντίθεση με τους Δασκάλους. Άρα, νομοτελιακά θα τους περάσει (αν δεν το έχει κάνει ήδη).
Επιπλέον, αν πρόσεξες, έχω ήδη επισημάνει ότι το μόνο που προσφέρει το Σχολείο είναι η κοινωνικοποίηση. Και εδώ όμως υπάρχει σκληρός αναγωνισμός από τα Σόσιαλ Νέτγουορκς. Άρα, και εδώ δεν διαφαίνεται νίκη για το Σχολείο.
Από κει και πέρα, το Σέκουλαρ Κράτος έχει την υποχρέωση να σέβεται τα διακαιώματα των πολιτών του και να μας αφήσει ήσυχους να μορφώσουμε τα παιδιά μας.
Μην ανησυχείς. Θα βρούμε αρκετούς ομοϊδεάτες για να αυτοοργανώσουμε μικρά και καλά Σχολεία για τα παιδιά μας. Εσείς οι εκπαιδευτικοί, ότι κάνατε κάνατε και σας ευχαριστούμε πολύ για τις .. υπηρεσίες σας. Μπορείτε ευαγώς να αποσυρθήτε..
Δεν ανησυχώ. Εσύ πρέπει να ανησυχείς Καλωδιωμένε φίλε, γιατί έτσι και πέσει καμιά φορά το ρεύμα, θα ξεμείνεις και από … γνώσεις και … κοινωνικοποίηση. No hard feelings anyway Tasogiorgo!
ή Γιώργος, αν προτιμάτε…
να μιλάτε για ήθος αλλά να θυμάστε ότι έχει γεμίσει με διάφορα περιεχόμενα κατά καιρούς –πιο συχνά δε ύποπτης πρόθεσης, παρά το ανάποδο. Όσο για την προσωπική επίθεση, φίλε Νικήτα, αυτή πια κι αν είναι επιχείρημα, για να μη μιλήσουμε για το ήθος που φανερώνει!
“[i] Η αντικρατική (αντεξουσιαστική) “στάση” είναι αυτή που κατ’ εξοχήν στηρίζει την ιστορική επικράτηση και αναπαραγωγή του κράτους που υποτίθεται πως καταγγέλλει.[/i]” ???
Και πώς, συγκεκριμένα, γίνεται αυτό? Μήπως συγχέεις την αντικρατική (αντιεξουσιαστική) στάση με τις διάφορες συμπεριφορές βίας σε διαδηλώσεις ή τη στάση πιτσιρικάδων που βαφτίζουν “αντιεξουσιαστές” η αστυνομία και η πολιτεία?
Η διαφορά μας, φίλε Βασίλη, είναι ότι εγώ δεν θα βάλω σε εισαγωγικά τη λέξη πολίτης, ούτε θα την επεξηγήσω με τη λέξη υπήκοος (χωρίς εισαγωγικά!!!). Για μένα το θέμα δεν είναι αν η πολιτεία θα γίνει θεσμός δίκαιος που να νοιάζεται για τους πολίτες. Αυτό για το υπόλοιπο της ζωής μου δεν το περιμένω. Το θέμα είναι πώς θα επιτύχω, με τα δεδομένα μου, να διεκδικήσω τη ζωή που μου αναλογεί χωρίς να υποχρεώνομαι στις συμπεριφορές που μου επιβάλλονται δολίως από εκείνους που έχουν όφελος από τη δική μου ζημία. Με τη συνενοχή της πολιτείας, φυσικά.
χαχαχα! όχι και [i]”no hard feelings,”[/i] φίλε! Από το λόγο σου άλλα διαφαίνονται!
Πολύ εύκολα πληγώνεσαι βρε φίλε!
Όχι, δεν τρέφω διόλου hard feelings for ya man!
Λίγη πλακίτσα ποτέ δεν έβλαψε – έτσι έμαθα στις αλάνες και στο σχολείο 😀
By the way αυτός είναι κι ένας ακόμα σοβαρός λόγος που αντιδρώ στα περί Γιουκιπίντια, Σόσιαλ Νέτγουορξ και Χόμ Σκούλιν: ΄μειώνουν την τριβή με τους πραγματικούς ανθρώπους στο ελάχιστο. Κι έτσι ο Καλωδιωμένος δεν αντιλαμβάνεται την πλάκα…
Φιλιά ρε! 😀
>να μιλάτε για ήθος αλλά να θυμάστε ότι έχει γεμίσει με διάφορα >περιεχόμενα κατά καιρούς
Περιεχόμενα μπορεί και έχει γεμίσει το καθετί απο λέξεις/έννοιες μέχρι
ότιι επιθυμείς αυτό δεν σημαίνει με το να μιλάμε με αυτές αμέσως-αμέσως τις γεμίζουμε με το ίδιο περιεχόμενο.
Αν ερμήνευες σωστά -που σημαίνει ΟΛΙΚΑ- τη γράφει ο Ιωαννίδης δεν θα είχες ανάγκη να παριστάνεις τον υπενθυμητή!!
>Όσο για την προσωπική επίθεση, φίλε Νικήτα, αυτή πια κι αν είναι >επιχείρημα, για να μη μιλήσουμε για το ήθος που φανερώνει!
Δεν είμαστε φίλοι φίλε Γιώργο. Ακριβώς στο μη-επιχείρημά σου απάντησα όπως του άξιζε με μη-επιχείρημα. Στην μακακία του καθένα θα γράφουμε δοκίμια τώρα; Καμία διάθεση να επιτεθώ σε κανέναν αν και ναι υπάρχει και η επίθεση ως έννοια! (μήπως να την λογοκρίνουμε και αυτή επειδή έχει χρησιμοποιηθεί απο πολλούς για να κτίσουν χ ιδεολογίες;)
Για την ”αναμέτρηση” ήθους άστο για την πραγματική ζωή.
‘Εκει τα λέμε.
Κάποιοι έχετε γίνει χειρότεροι από οποιοδήποτε ”παπαδόπουλο” με την λογοκρισία που υποβάλεται σε λέξεις έννοιες. Είστε αξιολύπητοι!
Νομίζω πως κάθε εχέφρων άνθρωπος θα συμφωνούσε πως χρειάζεται ένα μάθημα που δεν θα παρέχει τόσο γνώσεις (θρησκειολογικές, εκκλησιαστικής Ιστορίας ή “κατήχησης”) αλλά θα βοηθά στον προβληματισμό των παιδιών για την ουσία του ανθρώπου και του κόσμου και στη διαμόρφωση του ήθους τους.
Και, μια και ζούμε σε μια χώρα παραδοσιακά Ορθόδοξη, όσοι έχουν γνωρίσει την Εκκλησία μας, θα έλεγαν πως προς την παραπάνω κατεύθυνση συμβάλλει η πίστη και η παράδοσή της. Και νομίζω πως καλό είναι τα παιδιά να τη γνωρίσουν πρώτα, όπως αυθεντικά παραδίδεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία κι όχι όπως θέλουν να την παρουσιάσουν κάποιοι, είτε επειδή τη γνωρίζουν λανθασμένα, είτε επειδή την ταυτίζουν με κάθε τι συντηρητικό και σκοταδιστικό.
Και μετά που θα την γνωρίσουν τα παιδιά, ας την απορρίψουν, αν θέλουν.
Όμως, εδώ τίθεται το ερώτημα: Οι απόφοιτοι των θεολογικών σχολών που διδάσκουν τα θρησκευτικά στα σχολεία έχουν τις δυνατότητες και τα ουσιαστικά προσόντα για να διδάξουν και να μεταγγίσουν στα παιδιά την αυθεντική Ορθοδοξία;
Οι περισσότεροι από αυτούς οδηγήθηκαν στις Θεολογικές Σχολές από τα μόρια των πανελληνίων εξετάσεων. Και εκεί, ως επί το πλείστον, η διδασκαλία είναι νοησιαρχική, παρέχονται ξερές γνώσεις ή λάθος ερμηνείες του πνεύματος της Ορθοδοξίας, ξένες προς το ήθος των Αγίων, των συγγραφέων δηλαδή των ιερών κειμένων που μελετώνται.
Αυτά οδηγούν πολλούς σε μια στρεβλή “θεολογία”, σε μια αμηχανία και μειονεξία απέναντι στη σύγχρονη κοινωνία και τα παιδιά.
Νομίζω πως τα παιδιά ζητούν την Αλήθεια. Κι από ένα δάσκαλο των θρησκευτικών περιμένουν κάτι βιωματικό, όχι ξερές γνώσεις, ούτε όμορφες θεωρίες.
Οπότε, μήπως το πρόβλημα δεν είναι αν και πόσες ώρες θρησκευτικών ή θρησκειολογίας θα διδάσκονται στη Μέση Εκπαίδευση, αλλά ποιοι θα τα διδάσκουν και πώς θα εκπαιδεύονται;
Σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όσον αφορά τους χριστιανούς στα δημόσια σχολεία, θρησκευτικά διδάσκονται οι μαθητές των οποίων οι γονείς δηλώνουν πιστοί του δείνα ή του άλλου δόγματος, συνήθως από τους ιερείς της ενορίας. Μήπως αυτό είναι ένα καλύτερο μοντέλο, πιο βιωματικό, από το επικρατούν νοησιαρχικό στη χώρα μας;
Κύριοι καλησπέρα σας
Παρεμβαίνω στην συζήτησή σας αν και δεν συνηθίζω να κάνω κάτι τέτοιο στο διαδίκτυο. ο λόγος θα φανεί.
Όταν μιλούμε για σχολείο πρωτίστως μιλούμε για “κοινωνικοποίηση”.
Κοινωνικοποίηση μπορεί να επέλθει όταν απευθύνεται στο όλον του ανθρώπου. Δεν μπορούμε να αγνοούμε τις αισθήσεις ούτε την “γλώσσα του σώματος”. Είναι αδιανόητη η “επικοινωνία” χωρίς σωματική παρουσία. Μερικώς μπορεί-εξ ανάγκης- να υποκατασταθεί εκ της μνήμης της σωματικής παρουσίας. Ο Δάσκαλος περισσότερο διδάσκει με αυτό που είναι και λιγότερο με αυτό που λέει. Κλείνοντας θα ήθελα να προσθέσω ότι τα “Θρησκευτικά” και μόνο που θέτουν τα ερωτήματα που θέτουν (πόσο μάλλον εάν διδάσκει και προικισμένος άνθρωπος) δεν μπορεί και δεν πρέπει να αγνοεί ο κάθε άνθρωπος. Οι απαντήσεις είναι ένα αεί ζητούμενο γιατί δεν είναι απλώς λεκτικές διατυπώσεις. Ευχαριστώ.
k dld esi pos nimizeis pws “θα επιτύχω, με τα δεδομένα μου, να διεκδικήσω τη ζωή που μου αναλογεί ” ……egw auta t blepw xwris noima…..pou zeis?…pisteueis pos boreis n ziseis etsi se mia xwra san kai auth?? opou oloi koitane to simferon tous…..mesa sthn adikia k t misos?? bges ligo eksw k koita pws exoun ginei t pragmata….blepeis kana mellon pou sou analogei kt gemato m aisiodoksia kt pou aksizei n afierwseis tn zwh c giati to agapas .???…..egw pantws oxi ;)) …..t thema einai pws oi elpides twn newn paidiwn kathe mera oso pane kai miwnontai….ospou st telos dn tha iparxoun kan….. 🙁
kolame se axara pragmata pou sthn teliki dn exoun ousia…
Ας παρατήσουμε λοιπόν τα λόγια!
Ας πάψουμε να γράψουμε σχόλια επί σχολίων – λόγια – στο ΑΝΤΙΦΩΝΟ!
Δώστε μας πρώτα ΣΕΙΣ το Παράδειγμα αγαπητέ και ευθύς θ’ ακολουθήσουμε!
Ο Διδάσκαλος γαρ οφείλει τον λόγο του να τον κρατεί…
Οι σοβαρες βλαβες που συχνα κρατουν μια ολοκληρη ζωη προκαλουνται απο μια ανοητη ανατροφη απο το σπιτι και το σχολειο, και η αναγκη για ελλογες παιδαγωγικες μεθοδους ειναι πολυ επιτακτικη.
Αν θελουμε να καταπολεμησουμε το κακο απο την ριζα του θα πρεπει να αναρωτηθουμε στα σοβαρα γιατι εξακολουθουν να χρησιμοποιουνται ανοητες και περιορισμενες μεθοδοι εκπαιδευσης. Και ειναι φανερο οτι αυτο συμβαινει διοτι υπαρχουν ανοητοι εκπαιδευτικοι που ειναι προσωποποιημενα αυτοματα μεθοδου.
Οποιος εκπαιδευει πρεπει πρωτα να εκπαιδευτει ο ιδιος. Η παιδεια κατα τον Πλατωνα ειναι η εξασκηση που αρχιζει απο την παιδικη ηλικια και αποβλεπει προς την αρετη η οποια κανει τον ανθρωπο να επιθυμει και να επιδιωκει να γινει πολιτης τελειος, να αρχει και να αρχεται με γνωμονα την δικαιοσυνη, και για να γινει τουτο σωστα οφειλει να ασκηθει για να γινει εναρετος.
Οι αρχαιοι ελληνες για την οικοδομηση του πολιτισμου στηριχτηκαν στους συμπαντικους νομους, (αναγκη, αεναον, διαφορον, απλουν), και ετσι παρηγαγαν ηθος, τεχνη, επιστημη, φιλοσοφια. Συγχρονως δε στο κατα φυσιν ζειν εν ευδαιμονια μεσα στην πολιν αφου το ατομο και η πολις ταυτιζονταν, (αγγλικο idiot=ιδιωτης), χωρις συμφερον και κερδος ατομικο, ( ως προς το συνολον ), αρα χωρις αξιολογηση, βαθμους, εξετασεις παρα μονον “αμιλλα” και “αγωνες”.
Σημερα η εκπαιδευση ακολουθει εντελως αντιθετο δρομο, τροπο, και χωρις να θελω να “αρχαιολατρω” (;), ισως θα μπορουσαμε να προβληματιστουμε πανω σε καποιες σχεσεις, (aposteriori), μεταξυ αρχαιας Ελληνικης παιδειας και ηθους, ευζωιας, τεχνης, καλλους, υψηλης διανοησης.
Αγαπητέ/τη Σιγή.
Δεν γνωρίζω αν το σχόλιό σου απευθύνεται σ’ εμένα, αν όμως θέλεις να σου διδάξω πραγματικά την προσευχή που περιγράφω, είμαι πρόθυμος, όχι βέβαια μέσω διαδικτύου. Συμπληρωματικά να καταθέσω και ένα σχόλιο του Πλάτωνα, που αναφέρετε στην παιδεία.
Α Ν Τ Ι Γ Ρ Α Φ Ο.
Η Σ Τ Α Θ Ε Ρ Ο Τ Η Τ Α Τ Ω Ν Π Α Ι Γ Ν Ι Δ Ι Ω Ν
Κλεινίας: Τι έχεις να μας πεις ξένε πάνω σ’ αυτό;
Πλάτων: Ακούστε, η αλήθεια είναι παράξενη και ασυνήθιστη και πρέπει να προσέχει κι’ εκείνος που μιλάει, αλλά και αυτός που ακούει, όπως συμβαίνει τώρα. Θα σας πω δηλαδή κάτι, που δεν είναι καθόλου ακίνδυνο, όμως θα κάνω κουράγιο και δεν θα υποχωρήσω. Ερώτημα: Γιατί από τότε, περίπου το 370 π.χ. ήταν επικίνδυνο να συζητά κάποιος για τα παιδικά παιγνίδια; Υποστηρίζω ότι σ’ όλες τις πόλεις, οι Νομοθέτες, δεν καταλαβαίνουν πως τα παιδικά παιγνίδια αποτελούν το κυριότερο θεμέλιο για την σταθερότητα και σεβασμό των Νόμων, των Ηθών και των Εθίμων. Γιατί όταν τα παιγνίδια καθιερώνονται έτσι, ώστε ‘όλοι οι συνομήλικοι να παίζουν πάντα τα ίδια παιγνίδια, με τους ίδιους όρους και με τον ίδιο τρόπο, και να βρίσκουν ευχαρίστηση στις ίδιες διασκεδάσεις, τότε αφήνουν και τα έθιμα που ρυθμίζουν σοβαρά ζητήματα να μένουν ήσυχα.
Αν όμως δείχνουν αστάθεια και έλλειψη εμπιστοσύνης στα δικά τους ήθη και δέχονται συχνά νεωτερισμούς και άλλες μεταβολές, κι’ αν εκτιμούν ιδιαίτερα αυτόν που νεοτερίζει κι’ επιβάλει κάτι διαφορετικό από τα συνηθισμένα, στα σχήματα, τα χρώματα, τη μουσική, το τραγούδι, τον Έρωτα και τις ιδέες, τότε θα μπορούσαμε πολύ σωστά να πούμε, πως δεν υπάρχει μεγαλύτερη καταστροφή για την πόλη. Επειδή οι νεοτερισμοί μεταβάλουν, χωρίς να γίνεται αισθητό, τα ήθη των νέων και τους κάνει να περιφρονούν το παλιό και να εκτιμούν το καινούργιο. Από τούτο το Λόγο κι απ’ αυτή τη γνώμη δεν υπάρχει το ξαναλέω, μεγαλύτερη καταστροφή για τις Πόλεις. ΚΛ. Μήπως θέλεις να πεις πως οι κάτοικοι των πόλεων κατακρίνουν και απορρίπτουν ότι είναι Αρχαίο και παλιό. ΠΛ.Βέβαια,αυτό. ΚΛ. Σε μια τέτοια συζήτηση σίγουρα δεν θα είμαστε αδιάφοροι ακροατές, σ’ ακούμε. ΠΛ. Αν αναζητήσουμε προσεκτικά τις αιτίες των φαινομένων, θα βρούμε αληθινά πως τίποτα πιο επικίνδυνο δεν υπάρχει από τις μεταβολές που γίνονται, στις εποχές, τους ανέμους, τις δίαιτες, τις ψυχικές καταστάσεις, τις Ερωτικές συμπεριφορές, τα ήθη και τα έθιμα. Το ίδιο επικίνδυνο θα παραδεχθούμε νομίζω, πως γίνεται με τις διανοητικές ικανότητες του ανθρώπου καθώς και με την φύση της ψυχής του. Με όποιους Νόμους και ήθη ένας άνθρωπος μεγαλώσει αυτό και θα είναι. Εγώ λοιπόν βρίσκω τούτο. Πρέπει κάθε Νομοθέτης να βρει έναν τρόπο ώστε να αποφεύγονται οι μεταβολές που γίνονται στα παιγνίδια των νέων, όπως λέγαμε πριν. Γιατί, επειδή τα θεωρούν όλοι παιγνίδια, δεν καταλαβαίνουν πως απ’ αυτές τις αλλαγές προέρχονται μεγάλα κακά. Και αντί να τις εμποδίζουν, τις αφήνουν να γίνονται ελεύθερα και να τις ακολουθούν. Και οι μεγάλοι δεν σκέφτονται κάτι σοβαρό. Ότι αυτά τα παιδιά που νεοτερίζουν στα παιγνίδια, μοιραία θα γίνουν διαφορετικοί άνδρες από τους παλιούς. Και αφού γίνουν διαφορετικοί, θα θέλουν να ζήσουν διαφορετικά. Και αφού πετύχουν και τούτο, θα επιθυμήσουν άλλα έθιμα και άλλες αξίες. Κατά τα άλλα, οι μεταβολές που γίνονται στις αξίες, τα ήθη, τα έθιμα, τον Έρωτα και τα σεβάσματα, χρειάζονται την μεγαλύτερη προσοχή. ΚΛ. Χωρίς αμφιβολία είναι πολύ σωστά όλα αυτά που μας λες.
ΠΛ. Τότε δεν παραδεχόμαστε πως πρέπει να μεταχειρισθούμε κάθε μέσο, ώστε να εμποδίσουμε τα παιδιά μας να δοκιμάσουν στους χορούς, τις μελωδίες και τα παιγνίδια τους άλλες μιμήσεις, αλλά και να μην είναι δυνατόν σε κανέναν να τα πείσει να δεχθούν κάθε λογής ύποπτη απόλαυση που τους προσφέρει…..
Άπαντα Πλάτωνος, Εταιρεία Ελληνικών Εκδόσεων, τόμος 14, βιβλίο έβδομο, κεφ.8 σελ.192.
Αυτά από το 370 περίπου π.χ. Τα συμπεράσματα δικά σας.