Στάθης Κομνηνός
Είναι κυρίως ακαλαίσθητο, επικίνδυνα παραπλανητικό κάποτε, και ίσως στα όρια της ανοησίας, να μιλά ο ποιητής για το έργο του. Το έργο δεν του ανήκει. Είναι, μιλώ οντολογικά, ένας ξένος πια οργανισμός. Αυτόνομος. Αυτοκαθοριζόμενος. Αυθυπόστατος. Αυτόβουλος. Ανεξέλεγκτος. Πρωτίστως, άγνωστος πια στον δημιουργό του και, σε ατελεύτητα δυναμικό απροϋπόθετο γίγνεσθαι, ΚΛΕΙΣΤΟΣ. Ερμητικά κλειστός. Δεν επιδέχεται αντιπροσώπευση. Μόνο η αμεσότητα Σχέσης συνιστά την ιδιοσυστασία του -υπαινίσσομαι και πολιτειακά συστήματα, όπως αντιλαμβάνεσθε. Ο ποιητής είναι ο μεσάζων. Ο πρέσβης. Ο μεσολαβητής. Ο διεκπεραιωτής. Μέχρι τη συντέλεια του έργου. Μετά οφείλει να χαθεί και χάνεται, εκών άκων, στο βασίλειο των ίσκιων. Η αρμόζουσα εικόνα, που μπορεί να καταστήσει κατανοητή τη σχέση ποιήματος-ποιητή, μπορεί να αντληθεί προσφυώς από το χώρο της θεολογίας : δεν αφίσταται από τους πατρικούς κόλπους ο Λόγος, ωστόσο έχει σαφώς εκδημήσει αυτών, υπό ετέρα μορφή ! [ «ο άνω τω Πατρί συγκαθήμενος και ώδε ημίν (αοράτως/σωματικώς) συνών» , Θ.Λειτουργία Ιωάννου Χρυσοστόμου.]
Με βάση τα παραπάνω, επιτρέψτε μου, λοιπόν, να στρέψω αλλού το λόγο. Λυσιτελέστερο είναι να υποβάλλω το ερώτημα : γιατί συναθροιστήκαμε σήμερα εδώ ; Τί σημαίνει η παρουσία μας ενώπιον του ποιητικού λόγου ; Η βιωματική μου εμπειρία, μού υποβάλλει μιαν απάντηση και, ταυτόχρονα, προσφέρει μεταξύ πολλών άλλων μια θέαση/θεώρηση του ποιητικού φαινομένου : η Ποίηση συνιστά ένα εργαλείο πρόσληψης της Πραγματικότητας του Κόσμου, των όντων και της άλω, που κυκλοτερώς περιβάλλει αυτά (κατά βάση αρρήτως εν Λόγω !) Βάσει αυτής της Πραγματικότητας συστήνονται οι κοινωνίες και η Ποίηση είναι δομικό υλικό τους. Ακρογωνιαίο. Υλιστικό. Απτό. Αν αυτό δεν αναγνωρίζεται, δεν προβλέπεται, δεν θεσμοθετείται πολιτικά, τότε η αυτοκτονική αυτή πράξη θα είναι η μοίρα της εκάστοτε κοινωνίας. Αν, από την άλλη πλευρά, δεν είναι Υλικό, δηλαδή αν δεν είναι Σώμα και δεν θεσμοθετεί σωματικά Πόλιν, τότε είναι ολότελα άχρηστη και μάταιη η παρουσία μας εδώ. Η Ποίηση δεν είναι περιτύλιγμα του υπάρχειν. Δεν είναι κορνίζα του Γίγνεσθαι. Είναι ο πυρήνας τους. Μιλώ για Πόλη, όπως θα μιλούσα για Ποίηση.
Κατά τούτο είναι άκρως προσφυής, η συμπαράταξη στοχασμού και Τέχνης, ισοτίμως και ισοδυνάμως ελπίζω, στις βραδιές αυτές του Ι.Δ.Μ. Δίπλα μου παρίσταται ο κ. Μπέης. Που αρμοδίως – και μιλώ ολότελα σωκρατικώς εδώ – διαθέτει λόγο για το θέμα.
Ζητώ λοιπόν, την επίνευσή του για την ορθότητα των παρακάτω ερωτημάτων, που υπαινίσσονται πολιτειολογικές θέσεις -αν κρίνει πως όντως είναι ορθά.
1. Γιατί ο Leo Strauss στην ιστορία της πολιτειολογικής σκέψης, περιλαμβάνει τον ποιητή John Milton και τον έξοχο φιλόσοφο του όντος Μ.Χάϊντεγκερ !..;
2. Γιατί ο πολιτειολόγος John McClelland συναριθμεί στους στοχαστές της δυτικής πολιτειολογικής σκέψης, πλήν φυσικά των Πλάτωνα και Αριστοτέλη, τον Ζήνωνα τον Κητιέα, τον Αυγουστίνο Ιππώνος, τον Θωμά Ακινάτη και τον..Φρόϋντ ;
3. Γιατί στα ελληνικά συντάγματα, τους πολιτειολογικούς αυτούς χάρτες θέασης της συλλογικότητας, προτάσσεται η μεταφυσική πίστη των ελλήνων, ακριβώς και με τον ίδιο τρόπο, που προτάσσεται και εφορεύει αξονικά ο Παρθενώνας της αγοράς, της εκκλησίας του Δήμου και της Βουλής ;
Μήπως διότι η μεταφυσική (εν πολλοίς η Ποίηση, υπό άλλη ονομασία), η ερμηνεία δηλ. του κοσμικού Είναι, η αναζήτηση Νοήματος και η θεμελίωσή του, είναι εκείνο που προέχει και το οποίο συστήνει κοινωνίες και πολιτικά μορφώματα ;….Ο Πλάτων, κάνοντας λόγο περί Τέχνης επιστρατεύει τον μεταφυσικό όρο Μίμησις. Είναι άκρως ενδεικτικό.
Έχω εδραία την άποψη πως και η οικονομία είναι και οφείλει να παραμένει επιφαινόμενο αυτού του γεγονότος. Με πολύ ρεαλιστικούς όρους (το έγραφα και σε άρθρο μου τελευταία) ιδού το εξής Απλό : η Ποίηση και η Φιλοσοφία μπορούν εύκολα να διαπιστώσουν ότι η θάλασσα και το βουνό έχουν ΟΡΙΑ, πράγμα που νηπιωδέστατα δεν φαίνεται να το υποψιάζεται καν η πολιτική οικονομία των …ΑΓΟΡΩΝ, των δομημένων ομολόγων, των ασφαλίστρων κινδύνου, των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (όλα ευφημισμοί) και των τοκογλυφικών δανείων, που ο Αριστοτέλης, αυτός…ο φιλόσοφος…, χαρακτήριζε παρά φύσιν κατάσταση με χαρακτήρα ύβρεως προς το Κοσμικό φαινόμενο, όταν έκανε λόγω για οβολοστατική.
Αν συνομολογήσουμε πως τα παραπάνω στοχεύουν σε απτό πολιτικό και κοινωνικό αντίκρισμα και αφορούν ρεαλιστικές θεάσεις της Πραγματικότητας, τότε στο ίδιο αντίκρισμα στοχεύει και η Ποίηση. Αν δεν έχουν, ούτε κι αυτή έχει. Και τότε, μάταιη η παρουσία μας εδώ και η ενασχόληση μαζί της. Ή η Ομορφιά είναι δομικό συστατικό και υλικό στοιχείο του Κόσμου, κλητικό προς (και κοινωνική) βρώση ή, αν όχι, είναι το επιτυχέστερο φυγόκεντρο, αντικοινωνικό ναρκωτικό, που μεταμορφώνει ζέουσες ανθρώπινες υπάρξεις σε ιδιωτεύοντα νεφελώματα. Κάλλιστα ο Μάρξ θα μπορούσε, πανευτυχής, να αντικαταστήσει τη θρησκεία μ’αυτήν και να την χαρακτηρίσει εθιστικότατο και δραστικότατο όπιο του λαού, χωρίς να υπάρχει ελπίδα αποτοξίνωσης.
Ο τραγωδιογράφος Πλάτων, που συγγράφει την Πολιτεία, τον Πολιτικό κ.λ.π, επιτρέψτε μου, αλλά νομιμοποιείται να τα γράψει, καθώς πρώτα έχει θητεύσει στη δημιουργία έργου Τέχνης (έστω κι αν του απίστησε, λελογισμένα, μεταγενέστερα). Αλλιώς αυθαιρετεί ασύγγνωστα και θεωρητικολογεί ανεδαφικά ! Κι ο πολιτειολόγος Αριστοτέλης των Πολιτικών, οφείλει να έχει εντρυφήσει στην Ποιητική και την Τέχνη της αρχαίας Τραγωδίας, ώστε με κεκαθαρμένους πολίτες δια της Τέχνης στο θέατρο, να αποπειραθεί να συστήσει Πόλιν – να μια παρατήρηση που παρέλειψε να κάνει ο Σταγειρίτης και να εντάξει οργανικά στα Πολιτικά του, αφού η ερώτηση πώς καθαίρεται ο πολίτης θα στόχευε στο κέντρο του αιτήματος της ευνομίας. Αλλιώς, ερωτώ, πώς και από ποιόν άλλο πολιτικό θεσμό θα θεσμοθετηθεί ΑΡΜΟΔΙΩΣ η κάθαρση των πολιτών, που την επομένη, ακριβώς την επομένη, και με το περιουσιακό στοιχείο της βιωματικής τους εμπειρίας, από τον χθεσινό τραγικό ποιητικό Λόγο εν θεάτρω, νωπό στην αυτοσυνειδησία τους, στον αυτοκαθορισμό τους, στην κοινωνιοκεντρική ΠΡΑΞΗ τους, θα δραστηριοποιηθούν στο χώρο της Αγοράς και της Εκκλησίας του Δήμου ; Η οικονομία για την οικονομία είναι μια τερατογένεση αμόρφωτων νεοβαρβάρων πολιτικών, οικονομολόγων και πολιτειολόγων που, μυστηριωδώς και ως νηπιώδεις νεφελοειδείς υπάρξεις (άπειρες του ζην εν κόσμω), έχουν καταφέρει να επιβάλλουν την αμάθεια και το αστοιχείωτον τους, ως κυρίαρχη ιδεολογία και δεν ερυθριούν κάνοντας λόγο για….πραγματική οικονομία ! Δεν υφίσταται οικονομία για την οικονομία, πολιτική για την πολιτική και ποίηση για την ποίηση. Τα Μεγέθη δεν είναι αυτοαναφορικά. Δεν συμπίπτουν με τον εαυτό τους. Αυθυπερβαίνονται. Το Όλον τους είναι μείζον του εγώ τους. Τα Γεγονότα (η Ποίηση συνιστά τέτοιο) γίγνονται με εκ–στατική τελεολογική προοπτική. Οι φυσιοκρατικές (=ανέμπνευστες, άμουσες) ταυτολογίες συνιστούν ανθρώπινη υποστροφή. Εκβαρβάρωση. Δολοφονούν. Τελεία και παύλα.
Η Ποίηση είναι αγωγός και δεξιωτής Πραγματικότητας. Αποτελεί συνεκτικό κοινωνικό όργανο. Εργαλείο συστάσεως Πόλεως. Οικοδομικό υλικό θεσμών. Επαγγέλλεται.
Προβάλλει, εκθέτει και υποδειγματίζει πρότυπα του ΚΤΙΖΕΙΝ (αλλά και του γεωργείν, φύεσθαι, χειροτεχνείν). Με αμείλικτο Ρεαλισμό. Ώστε να αναδύεται αβίαστα ο πολιτειολογικός Νόμος, η θεσμική κονονιστική Αρχή της Πόλεως : ο μη δημιουργός αποκλείεται, αποθαρρύνεται, θεσμικά, να γίνει πολιτικός. Αφού η οικοδομική-χειρωνακτική απειρία του, θα του επέτρεπε να καταβαραθρώσει την Πόλιν και, ως εκ τούτου, το πολιτικό δικαίωμα του εκλέγεσθαι θα επιβαλλόταν να του αφαιρεθεί, μέχρι παρουσιάσεως διαπιστευτηρίων…Καθότι Κτίζειν σημαίνει Πολίζειν. Απλά. Συνεπώς, απαγορεύεται αυτώ παίζειν εν ου παικτοίς. Και καθώς εξ όσων ανέφερα προκύπτει, αβίαστα νομίζω, και ο αυστηρός χαρακτήρας της Ποίησης, οφείλω να προσθέσω εδώ, πως ολότελα σωκρατικά, αρμοδίως κατά τέχνην, ως συντεχνιακό μέλος, επ-αγγελματικά, κλητεύεται ο εκλεκτός ποιητής Γ. Μπλάνας, να σχολιάσει το ποιητικό φαινόμενο μιας χ ποιητικής συλλογής, σε μια υπαινικτικά πολιτειολογική κίνηση που δηλώνει πως, κατά βάση, πρωταρχικά, και κατά φύση, αλλά όχι και άκριτα απολυτοποιημένως, ο οικονομολόγος και ο νομομαθής συνταγματολόγος αναλαμβάνουν τα αντίστοιχα υπουργεία…, πως ο υποφαινόμενος γράφων-προεξάρχων της ποιητικής πανηγύρεως, ΕΛΕΓΧΕΤΑΙ, ΚΡΙΝΕΤΑΙ και ΑΠΟΤΙΜΑΤΑΙ αρμοδίως και προσηκόντως, τόσο από την κοινότητα, ΑΜΕΣΑ, τώρα, εν τω άμα της ποιητικής δημοσιοποιήσεως !, όσο και από το δημοκρατικό όργανο των ομοτέχνων και ομολόγων του, το .. «υπουργικό του συμβούλιο» για σήμερα, ας πούμε – ο υπαινιγμός στην αθλιότητα, αντιδημοκρατικότητα, απολυταρχία και τον αμοραλισμό του πρωθυπουργοκεντρικού συστήματος των εξαθλιωμένων θεσμών μας, καθώς και στον χρονικό ορίζοντα έκφρασης της λαϊκής βούλησης, αλλά και της καθιέρωσης έργων και προσώπων, είναι νομίζω, εδώ, εμφανέστατος. Η Ποίηση δεν είναι τυχάρπαστη. Η Ποίηση δεν χαρίζεται. Η Ποίηση δεν έχει άναρχο ήθος. Η Ποίηση, εγγενώς, αντιστρατεύεται την ανομία και το άρχειν των ανικάνων και τυχοδιωκτών. Ο Καβάφης με «Το Πρώτο σκαλί» είναι σαφέστατος.
Μίλησα προηγουμένως για Πόλη και Κτίζειν. Έγραφα σε πρόσφατη μελέτη μου : «Η ελληνική αντίληψη, καθώς φαίνεται, δηλώνει σαφέστατα το κοινοτικόν της Ποιήσεως, τον ακραιφνώς κοινωνικό χαρακτήρα και λειτουργία της, την επαγγελία της προς σύσταση ήθους (ο όρος και με την ηρακλείτεια έννοια). Η Ποίηση δεν αφορά στο ιδιάζειν (ας θυμηθούμε εδώ τις ηρακλείτειες μομφές γι αυτήν τη στάση..), ούτε στο ιδιάζειν εντός κλειστού κύκλου μυημένων, ούτε στο ιδιάζειν σε μιαν ασαφή, ίσως αυτάρεσκη ή και αυτοϊκανοποιούμενη,… φυγόκοσμη «πνευματικότητα», ούτε στο αβάσιμο, ανεξέλεγκτο και αυθαίρετο μεταρσιωμένων φαντασιοκοπημάτων, που έχουν ως βάση τους συναισθηματισμούς, προτιμήσεις και φυγόκεντρες, συμπλεγματικές και αγοραφοβικές εξαϋλώσεις του υλώδους πραγματικού Κόσμου. Η Ποίηση αφορά στο Πραγματικόν του Κόσμου και στην υλώδη απόσπαση στοιχείων του, προς μετοχή της κοινότητας. Η Ποίηση δοκιμάζεται (εξετάζεται και κρίνεται, αν προτιμάτε, αλλά και καθίσταται ακολούθως δόκιμη, εγκεκριμένη, καθιερωμένη. Ας μην χάσουμε από τα μάτια μας το πλάτος της έννοιας δοκιμάζω και τη σημαντική, κοινωνικά, σημασία της.) δημοσίως. Όπως κάθε άλλο, ελπίζω, προϊόν – ναι ΠΡΟΪΟΝ χωρίς ίχνος υποτίμησης και απαξιωτικής σημασιοδότησης του όρου -, του Χειρωνακτικού, Γεωργικού, Οικιστικού Μόχθου (μια διαγώνια, ανορθόδοξη μαρξιστική θέση και θέαση,…που αφορά στο καταγωγικό Κοινόν της ποιητικής Πράξης με τα παραπάνω ;…) του ανθρώπου. Κατοικοεδρεύει παραπλησίως της Αγοράς του Δήμου ή και εντός της ακόμη. Την κρηπιδώνει, μάλιστα, ώστε να την διασώζει παραπέμποντάς την στο Αλλού, από τον προφανή τόπο της. Την απαλλάσει λυτρωτικά από τον αυτοεγκλεισμό, την αυτονοηματοδότηση και την αυτοδέσμευσή της». Τα συνώνυμα της λέξεως ποιητής είναι οικιστής, οικοδόμος, χειρώναξ, γεωργός. Μόνο. Τίποτε άλλο. Αποκλειστικά. Και αν έτσι, τότε κατά συνέπεια πολιστής, πολίτης, πολιτευόμενος. Ο ποιητής είναι ουσιωδώς χειρώναξ, καθότι το είναι του ανθρώπου είναι χειρωνακτικό –הרמשלו הדבעל ןדע ןגב, «εργάζεσθαι και φυλάσσειν», κατά την προπτωτική ανθρωπολογία και, ακολούθως, την πολιτειολογία – κοσμολογία της Γενέσεως.
Διά της Ποιήσεως προτείνεται, πλήν πολλών άλλων, θεμελίωση. Θεμελίωση του πολιτικώς θεάσθαι και πράττειν. Θεμελίωση που θα συναντούσε τον αυτοχαρακτηρισμό της στη ρήση του Wittgenstein “Der Sinn der Welt muß außerhalb ihrer liegen”
«Το Νόημα του κόσμου πρέπει να κείται εκτός αυτού», με τη συμπλήρωση πως περιπολεύει εντός αυτού, κατά τρόπο αποφατικό και υπερφυώς Σωματικό ! Η Ποίηση τελεί υπό ξενιτεία και σκληρή εξορία παραμένοντας,ταυτόχρονα, κατεξοχήν πολίτης του κόσμου. Θα λέγαμε πως η πρόταση της Ποίησης είναι το Εκτός, το Αλλού, το Πέραν, που κατά τρόπο παράδοξο και μυστηριώδη έχει πάντοτε τη σάρκα του Νυν, του Εδώ, του Απτού, του Σώματος.
ΑΛΛΟΥ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ. Και οφειλή μας είναι να διαγνώσουμε που κείνται τα ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΟΥΣ και προπαντός πώς (θυμίζω πως αυτο το πώς συνιστά ουσιώδη λειτουργία της Ποίησης). ΕΚΤΟΣ ΘΕΜΕΛΙΩΝ ειναι ματαιοπονία η όποια οικοδόμηση… Συνεπώς, η σημερινή μας συγκέντρωση, πέραν του αμιγούς γεγονότος της Τέχνης που μάς συγκάλεσε, της αισθητικής της, ενδεχομένως, απόλαυσης αλλά και του οντολογικού ΦΩΤΙΣΜΟΥ που μπορεί να προσφέρει, αν έχει, φυσικά, πετύχει το στόχο της – πάντα ένα ποιητικό έργο βαδίζει στο Κενό και διακατέχεται από Ανασφάλεια -, είναι συγκέντρωση δια βίου παιδαγωγούμενων, φιλομαθών Πολιτών (ο ποιητής, θεωρώ, ανήκει στη χορεία των μαθητών κατεξοχήν, των πολύ επιμελών μαθητών, ας πούμε, έστω ακόμη και του προεξάρχοντος του χορού, πάντος ποτέ του καθηγητή. Διδάσκεται τη ζωή δια του ποιήματος και μεσολαβεί να «περάσει» η Διδαχή στο κοινωνικό Σώμα.) που βελτιώνουν τον τρόπο, το πώς, του οικοδομείν ΠΟΛΙΝ. Μαθαίνουμε να αριστεύουμε στον καθ’ημέραν βίο και δια της Ποίησης. [ Η φίλτατη κ. Κελεσίδου μπορεί με σχόλιό της ή και σχεδόν αποφθεγματικά εδώ, να μας διαφωτίσει για την καίρια σημασία του όρου στη φιλοσοφία. ]
Υπό μια έννοια και οπτική, καθιστάμεθα αριστοτέχνες (ο όρος σε όλο το πλάτος και το βάθος του…) του πολιτικώς ζην και δια της Ποιήσεως. Συμπεριλαμβάνουμε την Ποίηση στα δομικά στοιχεία της πολιτικής οικοδομής των κοινωνιών. Δηλώνουμε πως η Ποίηση είναι εργαλείο και δομικό υλικό, συμπαγέστατο και ανθεκτικότατο, πολύ υπέρτερο του σκυροδέματος και του ατσαλιού, προς κατανόηση, βίωση και Σύσταση ζωής. Εντός αρμονικά συντατεγμένων κοινωνιών – προφανώς, πόρρω απέχει η τωρινή πολιτική πραγματικότητα από τέτοιους χαρακτηρισμούς. Κάθε μειοδοσία σε τέτοιες θεωρήσεις και τοποθετήσεις, συνιστά ανθρωπολογική υποστροφή και μόνο, την οποία πληρώνει και θα πληρώνει, πάντα, κάθε κοινωνικός και πολιτικός σχηματισμός μέχρι πέρατος της Ιστορίας. Συνεπώς, υποχρέωση μας είναι μέσα από το δύσκολο, ατίθασο και όχι εύληπτο φαινομενολογικά και κατ΄αρχήν, πεδίο και γλώσσα της ποιητικής Τέχνης, να αντιληφθούμε, με καθαρά ορθολογιστικούς όρους, τι εργαλεία και δομικά σχήματα προτείνονται προς πολιτειολογική και κοινωνική χρήση μέσα από το ποίημα, ποιοί θεσμοί, ποιές πολιτικές λειτουργίες και πρωτίστως το ΠΩΣ αυτών….Η σύναξή μας εδώ σήμερα θα έλεγα πως έχει δικαιωθεί, αν το ποίημα καταφέρει να λειτουργήσει ως φυσικός οργανισμός στους αποδέκτες του και αν γίνει αντιληπτή η οικοδομική πρόταση που κομίζει, σ’ έναν έκαστον εξ’αυτών, κατά τρόπο προσωπικό αλλά και διαμορφωτικό συλλογικότητας ταυτόχρονα.
Δύο τελευταία λόγια. Η σκοποθεσία μιας βραδιάς αφιερωμένης στην Ποίηση είναι να εμπλακεί το μόνο πρόσφορο μέγεθος, η μοναδική δυνατότητα τελεστικής επάρκειας, η μοναδική ελπίδα μανικής αυτοεξαντλήσεως του προσώπου, το εξοχότατο Μουσικό ενδιαίτημα : το ΣΩΜΑ. Ο στίχος στοχεύει στο Σώμα, το οποίο «δένει», δια της Τέχνης, στην κατεύθυνση, προοπτική και κατάσταση του εμμένειν και διάκεισθαι ερωτικώς εν στάση αεικίνητη. Η οπτική αυτή δεν πέθανε. Καθώς οι αρχαίοι και, θα έλεγα, κοινωνικά θεσμοθετημένοι χώροι δημοσιοποιήσεως της ποιητικής δημιουργίας, εξέλειπαν πια, υποκαταστάθηκε η ανάγκη να Σωματοποιηθεί η Ποίηση, να ορισθεί ο (ποιητικός) Λόγος στα όρια του Σώματος, στην απαγγελία ποίησης σε λογοτεχνικά περιβάλλοντα και χώρους, όπου η φωνή, το άκουσμα, η σύναξη και σωματική συνάθροιση των ανθρώπων, διασώζει κάτι από τα αρχαία ποιητικά ήθη και όπου με τη συνήθη κλήτευση φερωνύμως αξίων ηθοποιών για την απαγγελία ποίησης, υποδηλώνεται η άμεση συζυγία Ποίησης και Σώματος (καθότι ηθοποιός και θέατρο σημαίνουν, πρωταρχικά, εκφράζεσθαι εν Σώματι και δια του Σώματος). Εδώ δικαιώνεται και λογοποιείται η παρουσία του εξαίρετου ηθο-ποιού κ.Θέμι Πάνου, που πέραν της εκλεκτής ερμηνείας του, λειτουργεί Οργανικά στη Σωματική προοπτική της Ποίησης και στην κοινοτική εισδοχή και αποδοχή της.
Με άλλα λόγια, η Ποίηση δεν εξαντλείται στην ποιητική συλλογή, που περνώντας από χέρι σε χέρι, αναγινώσκεται σε κλειστά δωμάτια, βουβά και συνηθέστατα κατά μόνας. Ούτε και αφορά στην αποκλειστικά έντυπη μορφή και διακίνησή της. Κοντολογής, δηλώνεται πως το σύνθημα sola scriptura (ως Ποίηση δωματίου και αυτοφωτισμού και ως απόλυτου χαρακτήρα πρακτική..), αφορά σε μια μόνον πτυχή, από την πολύπτυχη λειτουργία της Ποίησης και θα ήταν καίριο πλήγμα στο Σώμα Της, αν υποβιβάζαμε τις ενέργειές Της σ’ένα τόσο περιορισμένο χώρο δράσης. Κατά συνέπεια, δεν θα πρέπει να μας παραξενεύει η παλαιά αυτή εμμονή των αρχαίων μας, που ακολουθούμε σήμερα εδώ, να εντάσσεται σε ευρύτερα υπαρξιακά περιβάλλοντα η Ποίηση.
Ευχαριστώ από καρδιάς για την υπομονή σας και πάνω απ’όλα για την Παρουσία σας.
* Ομιλία στο ΙΔΡΥΜΑ ΔΙΚΑΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ (5-12-2011) (επ’ευκαιρία της παρουσίασης του έργου μου «ΤΡΙΑΣ ΕΞΑΠΑΤΗΣΕΩΝ»)
πηγή: Αντίφωνο
