Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής
(σημειώσεις για κόμματα και μη κόμματα)
Να ορίσουμε το πεδίο
“Κάνουμε πόλεμο ή κάνουμε ανάλυση”; Κάνουμε πολεμική στα κόμματα έχοντας τη γνώμη μας παγιωμένη- “τα κόμματα είναι εφεύρεση του διαβόλου”- και έχοντας στόχο μας δεδομένο: την κατάργησή τους; Ή κάνουμε ανάλυση όπου όλα είναι ανοιχτά; Είμαστε με το “κόμμα” της κατάργησης των κομμάτων; Κάνουμε μια ιδεολογική συζήτηση για την ολέθρια ύπαρξη των ιδεολογιών;
Η εποχή είναι τέτοια που θαρρώ ότι δεν μπορεί να υπάρξει ανάλυση χωρίς πόλεμο και πόλεμος χωρίς ανάλυση. Οπότε ας παραμείνουμε ψύχραιμοι έχοντας την αίσθηση του κινδύνου ότι μαζί με τα βρομόνερα ενδεχομένως να πετάξουμε και το παιδί. Για να μη συμβεί αυτό, πρώτο βήμα αυτής της ανάλυσης πρέπει να είναι ο προσδιορισμός του χρόνο της: είναι άλλο πράγμα να μιλάμε για τα κόμματα στο νεωτερικό “τώρα” και άλλο πράγμα να μιλάμε για τα κόμματα “μετά”! Δεύτερο βήμα της ανάλυσης πρέπει να είναι το πρωτεύον: για ποιον ανθρωπολογικό τύπο μιλάμε; Για τον σημερινό μηδενιστή που ό,τι πιάνει γίνεται σκόνη και μπουχός ή για τον “άλλο” τύπο, εκείνον τον “πέρα του Ατόμου” που συνηθίζουμε πια ν' αποκαλούμε Πρόσωπο;
Αν, παρ' ελπίδα είχαμε, με αυτά τα κόμματα τα σημερινά, μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων γενναίων, ένα φύραμα Προσώπων, η συμπεριφορά των κομμάτων αυτών θα ήταν η ίδια; Αν απαντήσουμε ότι “θα ήταν η ίδια” τότε ομολογούμε ότι και το φύραμα αυτό “τείνει στο μηδέν”, ότι δεν είναι ικανό ν' αλλάξει το παραμικρό. Οπότε καλό είναι να κάτσουμε στ' αυγά μας προσδοκώντας την άνωθεν φώτιση κι αποδεχόμενοι αυτά που μας καταμαρτυράει ο Ράμφος. Αν πάλι απαντήσουμε ότι “θα ήταν, η συμπεριφορά των κομμάτων, διαφορετική” τότε ήδη έχουμε βρεθεί στο κέντρο του προβλήματος, στον άνθρωπο και στην ποιότητά του κι έχουμε “απαλλάξει” τον θεσμό από την ευθύνη. Απαλλάσσοντας τον θεσμό από την ευθύνη δεν “χαριζόμαστε” στα κόμματα, στην κομματοκρατία, στους κομματανθρώπους κλπ. Απλώς κάνουμε σωστά τη δουλειά μας, μένουμε συνεπείς στην βασική αρχή που λέει ότι τον παπά δεν τον κάνουν τα ράσα.
Πότε φτιάχτηκαν τα κόμματα;
Πότε φτιάχτηκαν τα κόμματα; Έχω την εντύπωση ότι λέγοντας πως είναι φαινόμενο νεωτερικό και μόνο πέφτουμε με αντίστροφο τρόπο στη λογική της ίδιας της νεωτερικότητας. Εκείνη ισχυρίζεται ότι ό,τι δεν υπήρχε πριν, ό,τι είναι νέο και δικό της δημιούργημα, είναι καλό. Εμείς τι λέμε; ότι άπαξ και φτιάχτηκε κάτι από εκείνη είναι κακό; Η νεωτερικότητα λέει ότι ό,τι έφτιαξε αξίζει να υπάρχει πάντα. Εμείς τι λέμε; ότι ό,τι έφτιαξε εκείνη πρέπει να καταστραφεί; ότι δεν θα μας είναι απαραίτητο να ζήσει;
Είναι όμως έτσι; Ισχύουν όλα αυτά για τα κόμματα; Οι δημοκρατικοί και οι ολιγαρχικοί που εμφανίζονται σε όλη την ιστορία της κλασικής εποχής και καθορίζουν την πολιτική συμμαχιών και σε “διεθνές” επίπεδο τι είναι; Οι Πράσινοι και οι Βένετοι του Ιπποδρόμου; Δεν είναι “κόμματα”, “τάσεις” ̈, “ρεύματα” ήγουν τρόποι πρόσληψης του συλλογικού από το ατομικό;
Κόμματα και πολιτικό σύστημα
Πότε τα κόμματα γίνονται “πολιτικό σύστημα”; Όταν “μπαίνουν” στο Σύνταγμα και το
Σύνταγμα ορίζει τον ρόλο τους; Και όταν δεν είναι στο Σύνταγμα αλλά είναι στον....Ιππόδρομο ή στην Πνύκα, δεν είναι “πολιτικό σύστημα”; Όταν ο Αυτοκράτορας, για να νομιμοποιηθεί σαν τέτοιος, πρέπει να “περάσει” από τον Ιππόδρομο, ο Ιππόδρομος δεν είναι ήδη πολιτικό σύστημα; Τι κάνει το πολιτικό σύστημα να είναι αυτό που είναι; Το γραμμένο Σύνταγμα ή το άγραφο...έθιμο; Τι είναι περισσότερο νεωτερικότητα ο γραμμένος νόμος ή το άγραφο έθιμο; Και αφού αγαπάμε τόσο πολύ τους θεσμούς γιατί δεν είναι θεσμός το άγραφο έθιμο που το ακολουθούν όλοι επειδή έτσι θέλουν και είναι θεσμός ο γραμμένος νόμος που τον ακολουθούν όσοι δεν μπορούν να κάνουν αυτό που θέλουν; Σημειωτέον ότι ο νόμος τις περισσότερες φορές φτιάχνεται “από τα πάνω” ενώ το έθιμο φτιάχνεται πάντα “από τα κάτω”.
Οι Αθηναίγοι αποφάσισαν να καταστρέψουν τη Μυτιλήνη γιατί ήταν δημοκρατική και σύμμαχός τους και μετά από πραξικόπημα των ολιγαρχικών έγινε ...ολιγαρχική και πήγε με τους Σπαρτιάτες. Σε δεύτερο χρόνο μετανοούν και ίσα που πρόλαβε η δεύτερη τριήρης το κακό. Η εξωτερική πολιτική δηλαδή υπαγορεύεται από το....κόμμα. Η αλλαγή της εξουσίας στη Μυτιλήνη είναι αιτία πολέμου και μάλιστα...σφαγής! Είναι ή δεν είναι είναι πολιτικό σύστημα όλα αυτά; Και τί “σώζει” τους ανθρώπους; Οι στεγνοί θεσμοί; Οι “συμμαχίες”, τα “κόμματα”, τα “κράτη”, οι “στρατοί”; Ή μήπως το πνεύμα και ειδικά το Μετά-νοών πνεύμα των Αθηναίγων;
Το μέγα αμάρτημα των κομμάτων
Το κύριο επιχείρημα κατά των κομμάτων της νεοτερικότητας είναι ότι για πρώτη φορά θεσμοθετημένα είναι πολιτικό σύστημα. Και γιατί, παρακαλώ, αυτό είναι ντε και καλά κακό; Αν ισχύει ο προηγούμενος ισχυρισμός μου ότι τα κόμματα πάντα και παντού μετείχαν του πολιτικού συστήματος κυρίως με άγραφους νόμους τότε είναι καλό που κάποια στιγμή αυτό το “άγραφο” έγινε “γραμμένο”. Το έθιμο, “από τα κάτω” έφτασε “πάνω” και επέβαλε σε κείνους που βρήκε εκεί να το κάνουν νόμο. Ήταν πλέον “γραφτό” το τι έπρεπε να κάνουν και τι δεν έπρεπε να κάνουν τα κόμματα. Από τη μια οριοθετούνταν τα όρια τους και από την άλλη δεσμεύονταν. Αν ο “Ιππόδρομος” όταν είχε ισχύ γινόταν σεβαστός, μετά, όταν δεν είχε ισχύ, κανείς δεν μπορούσε να τον αγνοήσει. Έπρεπε, λοιπόν, δια του “Ιπποδρόμου” οι κάτω και δια του “Ιπποδρόμου” οι πάνω να βρουν τρόπο να πολιτευτούν ίνα μη γίνουν μπάχαλο.
Από την άλλη περιορίζονταν, έστω τύποις, οι δυνάμεις εκείνες που κάθε φορά αποκτούσαν ισχύ και παρενέβαιναν στην πολιτική ζωή εξωθεσμικά. Ορίζονταν τα όρια έστω στα χαρτιά και όλοι ήξεραν τι είναι “μέσα” στους κανόνες του παιχνιδιού και τι είναι “έξω”. Βέβαια η πάλη γύρω από την εξουσία δεν καταλαβαίνει από τέτοια αλλά το μέτρο της θεσμοθέτησης των παραγόντων της ισχύος λειτουργεί κάποτε προς τον μετριασμό και τον έλεγχο αυτής της ισχύος. Το λάθος της νεωτερικότητας δεν είναι τόσο ότι θεσμοθέτησε τον ρόλο των κομμάτων όσο είναι ότι αρκέστηκε στη θεσμοθέτηση των κομμάτων και μετά – στην υποστροφή της- τον θεσμό αυτό τον έστρεψε κατά της κοινωνίας. Τα κόμματα φταίνε γιατί δεν φέρνουν την κοινωνία στο πολιτικό σύστημα όπως προγραμματικά διακηρύσσουν. Φταίνε γιατί δεν κάνουν αυτό για το οποίο φτιάχτηκαν. Τα κόμματα, όπως και τα σοβιέτ, “έγιναν κράτος” για να χειραγωγήσουν το λαό ενώ είχαν διακηρύξει το αντίθετο...ότι θα φέρουν τον λαό κοντά στο κράτος ώστε εκείνος να το χειραγωγήσει προς το συμφέρον του. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε.
Δεν ήταν πάντα όλοι το ίδιο
Και κάτι ακόμα δεν πρέπει να ξεχνάμε. Ότι δεν ήταν όλα τα κόμματα από την αρχή....τόσο δημοκρατικά. Υπήρχαν κόμματα που πίστευαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στη παρέμβαση της κοινωνίας στην άσκηση της εξουσίας και υπήρχαν κόμματα που αυτό δεν το πίστευαν και απλά γύρευαν από την αρχή μια νομιμοποίηση στην κοινωνία. Καθώς οξύνονταν η πάλη
γύρω από την εξουσία, καθώς ευρύτερες δυνάμεις διεκδικούσαν μερίδιο σ' αυτή...βρέθηκε ο τρόπος να έχουν και τον σκύλο χορτάτο και την πίτα αφάγωτη. Από τη μια άφηναν της κοινωνικές ομάδες να έρχονται κοντά στην εξουσία και από την άλλη τελειοποιούσαν τους τρόπους χειραγώγησής τους. Όλα θα γίνονταν όπως πριν αλλά ...με “δημοκρατικές διαδικασίες”(!) Από την αμαρτία αυτή δεν γλίτωσαν ούτε τα όντως δημοκρατικά κόμματα, εκείνα δηλαδή που πίστευαν από την αρχή στη συμμετοχή της κοινωνίας στην πολιτική.
Και στις δύο περιπτώσεις κομμάτων η χειραγώγηση των κομματικών μαζών ήταν (και είναι) μια αντιφατική διαδικασία. Όταν κάποιοι χειραγωγούν πρέπει να υπάρχουν κάποιοι που να χειραγωγούνται. Δεν είναι μόνο ο απατεώνας είναι και το κορόϊδο. Δεν είναι μόνο η φάκα είναι και το τυρί. Τα ρουσφέτια, η κομματική πελατεία, ακόμα κι όταν έλαβε τεράστιες διαστάσεις, ήταν πάντα το “τυρί! Η “αναδιανομή” αυτή ήταν η παραχώρηση του δευτερεύοντος για την διατήρηση του σημαντικού. Και το σημαντικό ήταν η εξουσία η οποία παρέμεινε σε χέρια λίγων ενώ ο εξουσιασμός... αναδιανεμήθηκε και κοινωνικοποιήθηκε στα μυαλά των πολλών. (Όταν αποδέχεσαι, και μάλιστα σαν στάση ζωής, το ρουσφέτι, όταν για ό,τι κάνεις ψάχνεις για “γνωριμίες” ικανές να σε “τακτοποιήσουν” τότε είσαι ο κατεξοχήν εξουσιαζόμενος άνθρωπος! Και αυτό επίσης δε πρέπει να το ξεχνάμε!)
Κατά της θεσμολαγνίας
Πολλές φορές βάλω κατά της θεσμολαγνίας. Ο λόγος είναι ότι ο θεσμός εγκιβωτίζει τη ζωή. Όταν προτάσσεται των γεγονότων τα εγκιβωτίζει μέσα σε εγκεφαλικά (τουλάχιστον) κατασκευάσματα. Είναι ο Προκρούστης που “κόβει” ό,τι περισσεύει. Όταν έπεται των γεγονότων είναι ο Προκρούστης που “τραβάει” ό,τι δεν επαρκεί. Αυτό που βλέπουμε στην εποχή μας είναι ο θεσμός που “τραβάει” τα κόμματα να κάνουν κάτι που δεν μπορούν πια να κάνουν. Όπως ο θεσμός δεν αρκεί για να μας λύσει το πρόβλημα έτσι δεν πρέπει να ψάχνουμε τις αιτίες του προβλήματος στο θεσμό ή έστω μόνο στον θεσμό.
Μια άλλη αντίληψη για την κομματικότητα
Αλλά τι είναι αυτό που κάνει το κόμμα να είναι κόμμα; Σε τι συνίσταται η κομματικότητά του; Θα όριζα χωρίς να ορίζω και να περιορίζω ότι η κομματικότητα είναι ο κάθε διαφορετικός τρόπος πρόσληψης του συλλογικού από το ατομικό. Η κάθε διαφορετική ερμηνεία του συλλογικού, η κάθε διαφορετική απλοποίηση της πολυπλοκότητας του υπερατομικού γίγνεσθαι ( το “πάνω” από το άτομο γίγνεσθαι εννοώ και όχι το “πέρα από το άτομο”) που σήμερα βαίνει αυξανόμενη. Κομματικότητα είναι ακόμα και οι διαφορετικές προτάσεις για το “τι να κάνουμε”, προτάσεις που αντιστοιχούν- όχι πάντα μονοσήμαντα- με τις διάφορες ερμηνείες του συλλογικού. Κομματικότητα είναι τέλος η συσσωμάτωση των ατομικών αυτών προσλήψεων του συλλογικού. Αφού έχουμε το άτομο να προσλαμβάνει το συλλογικό και αυτό γίνεται στον έναν ή στον άλλο βαθμό μέσα στην κοινωνία, κομματικότητα έχουμε εκεί, όταν και εφόσον, τότε, όπου και καθόσον υπάρχει συσσωμάτωση...εκείνο το “συν δυο συν τρείς”! Συν τρεις είμαστε κοινωνία και γι' αυτό συν τρεις κάνουμε λειτουργία, συν τρεις κάνουμε και ΚΟΒΑ (Κομματική Οργάνωση Βάσης). Επειδή, δηλαδή, αυτό που γεννιέται στο μυαλό μας (όπως αυτό γεννιέται) δεν γεννιέται μόνο σε μας αλλά και σε άλλους, έχουμε- ακόμα και όταν δεν το ξέρουμε- ήδη μια μορφή...κομματικότητας. Εμείς εδώ, όσοι από μας εδώ, πχ, που όντας σε διαφορετικά μήκη και πλάτη πολιτικής αναπτύξαμε ένα κοινό υπόβαθρο ώστε να αντιλαμβανόμαστε τι λέει ο Ζιάκας, ο Ζουράρις, ο Γιορν, ο Ζιράρ, κ.α. να τα αποδεχόμαστε και να φροντίζουμε να τα πάμε “πάρα κάτω”, έχουμε ούτε λίγο ούτε πολύ αναπτύξει μια μορφή κομματικότητας. Συνεπώς, η “κομματικότητα” (όπως εδώ την ορίζω και όχι όπως την ορίζουν οι κομμουνιστές) είναι μια κοινωνική ιδιότητα, ένα πολιτικό φαινόμενο.
Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε με έντονα γράμματα ότι η κομματικότητα αφορά το
σύνολο του συλλογικού και όχι πλευρές του. Δηλαδή κομματικότητα είναι η κοινή μας άποψη για το συλλογικό συμφέρον της Ελλάδας και του Έθνους αλλά δεν είναι η κοινή μας άποψη για το συλλογικό του δήμου Αθηναίων, ή για το συλλογικό των επαγγελματιών, των υπαλλήλων, της παιδείας κλπ. Αν και αυτά τα ζητήματα δεν χωρίζονται με τείχη, η κομματικότητα δεν περιορίζεται σ' αυτά και συνήθως- όταν δεν είναι της μιας ή της άλλης μορφής “οπορτουνιστική”- τα υπερβαίνει. Υπερβαίνει το μερικό συμφέρον των μεν και των δε προς όφελος του συνολικότερου συμφέροντος και των μεν και των δε. Όπως συμπαντική μονάδα είναι ο γαλαξίας...οικουμενική μονάδα είναι το Έθνος και το συμφέρον αυτού είναι το πεδίο όπου και τα άλλα επιμέρους συμφέροντα (των υπαλλήλων, των επαγγελματιών κλπ) ενεργοποιούνται όπως η γη ενεργοποιείται από τον ήλιο.
Τα κόμματα τρόπος ύπαρξης της κομματικότητας
Αν όλα αυτά είναι σωστά θα πρέπει να συμφωνήσετε στο ότι τα κόμματα της νεωτερικότητας είναι απλώς και μόνο υποστάσεις της κομματικότητας, μορφές της, ένας συγκεκριμένος - ιστορικά πεπερασμένος - τρόπος ύπαρξής της. Υποστάσεις δε με...άπειρες ετερότητες, υποστάσεις εξαιρετικά ευαίσθητες, υπερβολικά εύπλαστες. Το ένα κόμμα με το άλλο διαφέρουν όσο η μέρα με τη νύχτα ακόμα κι όταν δηλώνουν ότι είναι φορείς της ίδιας ιδεολογίας, ήτοι της ίδιας μορφής πρόσληψης του συλλογικού. Πάρτε τα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας ή τα “λαϊκά κόμματα” της Ευρώπης ή απλώς τα πάλαι ποτέ κομμουνιστικά. Για να φανεί ακόμα πιο καθαρά ότι τα κόμματα είναι υποστάσεις της κομματικότητας δέστε και τα ελληνικά κόμματα. Στην συγχρονία τους, δηλαδή “τώρα” πόσο διαφέρουν με το αντίπαλό τους. Και στη διαχρονία τους, δηλαδή “τώρα” πόσο διαφέρουν από τον πριν εαυτό τους. Στη μεν ΝΔ η οργανωτικότητα αυξάνει ενώ ξεκίνησε από το μηδέν (δεν είχε καν μέλη τα πρώτα δέκα χρόνια – ήταν κόμμα εντελώς αρχηγικό) και στο δε άλλο αρχηγικό κόμμα, το ΠΑΣΟΚ, μειώνεται, για να μην πω ότι είναι μηδέν. Σήμερα το ΠΑΣΟΚ είναι μια βάση δεδομένων όπου απλώς εγγράφονται κάποιες διευθύνσεις.[1] Το ίδιο συμβαίνει και με τις μορφές πάλης, προπαγάνδας κλπ. Και εδώ, χάρη και στον μιμητικό ανταγωνισμό, οι υποστάσεις της νεωτερικής κομματικότητας ακολουθούν τον νόμο της...κόριζας [2] και όχι της τραμπάλας: εκεί που ήσουν ήμουνα και και που είμαι θα' ρθεις...
Το κεκρυμμένο στη δημιουργία των κομμάτων
Αν και αυτά με τη σειρά τους είναι σωστά τότε θα πρέπει να δεχτείτε και το ότι τα κόμματα- όσο και αν φαίνεται παράδοξο- φτιάχνονται “από τα κάτω”! Το “κάτω” παίρνουν υπόψη τους όσοι θέλουν υγιώς να το εκφράσουν και να κάνουν καλό, το “κάτω” παίρνουν υπόψη τους και όσοι θέλουν να το εκμεταλλευτούν και να το διαστρέψουν. Αυτό φαίνεται και στη διαχρονία των κομμάτων που προείπαμε. Η ΝΔ αλλάζει αυξάνοντας πχ την οργανωτικότητά της γιατί ακριβώς η Αριστερά προώθησε τις θέσεις της ήγουν την αξία που έχει η οργάνωση. Επομένως “οι κάτω” της ΝΔ θέλουν πιο πολλή οργάνωση και “οι πάνω” της ΝΔ σπεύδουν να τους δώσουν κι άλλη οργάνωση. Αξίζει εδώ να επισημάνουμε ότι η αύξηση της ζήτησης για οργανωτικότητα, για αγωνιστικότητα (Μητσοτακική ή Κρανιδιωτική) γίνεται παρά και ενάντια στις “αξίες” του συστήματος το οποίο από χρόνια τις έχει στοχοποιήσει και βάλλει εναντίον τους με πυρά ομαδόν. Το μεράκι αυτό του συστήματος ν' αποστερήσει τα κόμματα- κυρίως της Αριστεράς- από την κοινωνική τους βάση, ( εκφράστηκε στην Μεταπολίτευση από το συγκρότημα Λαμπράκη μέχρι και τον...Καραμπελιά), το “πάθος” του να μας “προστατέψει” από την “στράτευση”, τις “παρωπίδες” κλπ δείχνει, κι εκείνο με τον τρόπο του, το πόσο σημασία έχουν οι “κάτω” και πόσο ζωτικό είναι να τους κρατήσουν μακριά έστω κι από αυτά τα μίζερα και ανάπηρα κόμματα της ελληνικής πολιτικής ζωής.
Ακόμα και η χούντα, με την κατάργηση των κομμάτων, αυτό το πράγμα αναγνώριζε και δη με πανηγυρικά οδυνηρό τρόπο! Η Γυάρος και η Λέρος αυτό έλεγαν: “κάτω τα κόμματα”. Ταυτόχρονα δε αναγνώριζε την ύπαρξη της κομματικότητας την οποία βάλθηκε να ελέγξει “θεσμοθετημένα” με τα αλήστου μνήμης “δημοψηφίσματά” της.
Η διάχυση της κομματικότητας στις νέες συνθήκες
Η “ασύμμετρη σχάση του συλλογικού σε εθνικό και σε υπερεθνικό” (αυτή την κουβέντα του Θ. Ζιάκα σημειώστε τη με έντονα γράμματα. Βλέπε το σχετικό κείμενο) από τη μια και η αύξουσα ιδιωτεία από την άλλη θέτουν επί τάπητος τον καημό...του καθενός: Πώς θα γίνεται η πρόσληψη του συλλογικού και μάλιστα τώρα- μετά την ασύμμετρη σχάση- που ένα μέρος του εθνικού συλλογικού “φεύγει” από τον γαλαξία μας προς το χαοτικό σύμπαν της οικουμένης και μετατρέπεται σε υπερεθνικό συλλογικό; Ποιος θα κάνει την απλοποίηση, ποιος θα φτιάχνει τις “λέξεις των αγραμμάτων” για να μπορούν οι πολλοί, “οι δικοί μας, οι δυνατοί, οι ξωμάχοι κι οι προλετάριοι” να μετάσχουν στο δήμο της γενναίας μας δημοκρατίας; Θα την κάνουν τα κόμματα με τη μορφή που θα πάρουν και θα αντιστοιχεί στο ΜΕΤΑ ή θα την κάνουν οι δημοσιογράφοι, οι δικηγόροι, οι οικονομολόγοι...οι κάθε επαγγέλματος δημαγωγοί; Γιατί ναι μεν τα κόμματα εξέπεσαν αλλά η κομματικότητα (ο τρόπος πρόσληψης του συλλογικού από τα άτομα και η ομαδοποίσησή της στη συνέχεια) μη μπορώντας να χαθεί υποστασιάζεται στην κομματομορφή του Πρετεντέρη, του Τράγκα, του Τέρενς Κουίκ, του Καζάκη, του Βαρουφάκη και των λοιπών....έτι δε υποστασιάζεται και στον Λαζόπουλο, τον Χάρρυ Κλιν, κ.α., οι οποίοι προσλαμβάνονται (κοοπτάτσια) με συνοπτικές διαδικασίες για να παραστήσουν τους πολιτικούς μας καθοδηγητές(!) Ενώ τα κόμματα Ανώνυμες Εταιρείες εκπίπτουν σε κόμματα Εταιρόρυθμες Εταίρες ταυτόχρονα ανθούν τα Μονοπρόσωπα Κόμματα Περιορισμένης Ευθύνης(!)
Η απλοποίηση της πολυπλοκότητας και της απλοϊκότητας
Η απλοποίηση της πολυπλοκότητας, η προσαγωγή του “απρόσιτου”, στον κάθε πολίτη, εθνικού και υπερεθνικού συλλογικού, η “μετάφρασή”της στην καθομιλουμένη πολιτική συζήτηση, ο εικονισμός της ώστε να μπορεί να “διαβαστεί” από τους πάντες δεν μπορεί να εξαλειφθεί. Καλό θα ήταν οι πολίτες να προέβαιναν μόνοι τους, αδιαμεσολάβητα, σε αυτή την απλοποίηση. Όλοι όμως καταλαβαίνουμε ότι αυτή η συνεχής, αμφίδρομη και αέναη σύνδεση δεν μπορεί να υπάρξει. Η διαμεσολάβηση είναι απαραίτητη και γίνεται παντού. Από τις ειδήσεις μέχρι και την μουσική. Κανείς δεν είναι σε θέση ακούσει όλες τις μουσικές του κόσμου για να επιλέξει κάποιες που του αρέσουν πιο πολύ. Γι' αυτό υπάρχουν άνθρωποι που εξειδικεύονται. Ακούγοντας όσο των δυνατόν περισσότερες μουσικές, παρακολουθώντας και καταγράφοντας τα μουσικά δημιουργήματα, φέρνουν σε μας ό,τι πιο καλό- κατά τη γνώμη τους- συναντάνε. Ανάλογα με την μουσική τους καλλιέργεια αλλά και με την εντιμότητά τους φτάνουν σε μας μουσικές που μας ανοίγουν δρόμους ώστε να μετάσχουμε του μουσικού θαύματος ή μας κατευθύνουν και μας χειραγωγούν ώστε να γίνουμε άβουλοι καταναλωτές των μουσικών προϊόντων. Και παραπέρα υπάρχουν ραδιόφωνα που στεγάζουν αυτά τα ...επαγγελματικά στελέχη της μουσικής “απλοποίησης”. Εκεί η απλοποίηση γίνεται με συλλογικό τρόπο...δημιουργείται μια σχολή, όπως θα λέγαμε αλλιώς. Η κάθε σχολή έχει τον χαρακτήρα της. Άλλες πχ παίζουν καλά λαϊκά κι άλλες παίζουν καλά ροκ. Στο βαθμό που κάνουν καλά τη δουλειά τους η μια σχολή είναι συμπληρωματική της άλλης. Και παρακάτω. Είναι ευαίσθητες στις κλίσεις του κοινού τους με το οποίο φροντίζουν να κρατούν ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας. Έχοντας καλούς δέκτες των “από τα κάτω” μουσικών ορέξεων προσαρμόζονται ανάλογα φροντίζοντας και τις ορέξεις αυτές να ικανοποιούν αλλά και το επίπεδο της μουσικής να μην πέφτει- με συνεχείς επαναλήψεις, με μείωση της ποικιλίας, με πλέι λιστ κλπ. Κάπως έτσι είναι τα πράγματα και στην πολιτική. Ο τρόπος που η απλοποίηση της εθνικής και υπερεθνικής πολυπλοκότητας γίνεται είναι είτε ατομικός είτε συλλογικός. Από ανθρώπους καλύτερους ή χειρότερους. Με περισσότερο ταλέντο ή με λίγότερο. Οπότε το ζήτημα άπτεται στο πόσο θέλουμε η απλοποίηση να γίνεται από άτομα ή από συλλογικότητες. Στο πόσο θέλουμε να γίνεται από την τάδε σχολή ή από τη δείνα σχολή. Στο πόσο θέλουμε να γίνεται με την όσο το δυνατόν περισσότερη τιμιότητα και καλλιέργεια ή με εκπτώσεις, βρομοδουλειές, ανοησίες.
Η κατάργηση των κομμάτων δεν καταργεί την διαίρεση
Το συμπέρασμα είναι ότι η κατάργηση των κομμάτων δεν θα παραγάγει ενότητα αλλά διαίρεση μεγαλύτερη και δη καθοδηγημένη από το ίδιο το σύστημα. Αν πριν, έστω και σαν καρικατούρα, η όποια ιδεολογική παρέμβαση του συστήματος κρινόταν από έναν συλλογικό νου, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με την.... έκλειψη των κομμάτων η παρέμβαση αυτή περνάει σούπιτη στον πολίτη και με το μικρότερο κόστος (σε μέσα, σε χρήματα, σε τριβή και αλλοίωση) για το σύστημα. Είναι άλλο πράγμα να επηρεάζεις ένα κόμμα για να επηρεάσει μετά αυτό τον λαό και άλλο να επηρεάζεις τον λαό κατευθείαν και αυτός να επηρεάζει τα κόμματα ακόμα κι όταν δεν θέλουν (σπανίως έστω) να κάνουν το κακό. Είναι άλλο πράγμα να επηρεάζεις ένα μυαλό και είναι άλλο πράγμα να επηρεάζεις πολλά μυαλά. Τα πολλά μυαλά έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντισταθούν αλλά και να νικήσουν τον επηρεασμό. Για τον λόγο αυτό, λίγοι πριν τριάντα χρόνια και όλοι σήμερα, δεν υποληπτόμαστε καθόλου τα αρχηγικά κόμματα. Το να λέμε λοιπόν ότι δεν χρειάζονται κόμματα είναι σαν να λέμε ότι οι αγορές θα αυτορρυθμιστούν.
Από την εφημερίδα του κόμματος στα κόμματα των εφημερίδων
Συζητώντας για τα κόμματα, οφείλουμε να μην ξεχνάμε ότι δεν είμαστε στο κενό. Και αν το κάνουμε αυτό για χάρη της ανάλυσης γρήγορα πρέπει να επιστρέφουμε στην πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα λέει- σε μένα τουλάχιστον- ότι ο ιδεολογικός μηχανισμός του συστήματος, ο τρόπος που στο σύστημα θέλει να προσλαμβάνει ο πολίτης το συλλογικό, γίνεται κυρίως μέσω των δημοσιογράφων. Η τάση αυτή χαρακτηρίζει όλη την πολιτική ζωή της “Μεταπολίτευσης” και προχωρεί αύξουσα και ακάθεκτη! Να λοιπόν που ο Λένιν επαληθεύεται και στην Ελλάδα. Αν εκείνος έβαζε πρώτο καθήκον, για τη συγκρότηση του κόμματος, μιαν εφημερίδα, “μια σκαλωσιά”, “ένα δίκτυο ανθρώπων που θα είναι ενημερωμένοι για όλα και θα οργανώνουν πολιτικές αποκαλύψεις” προκειμένου να δημιουργήσει, σε πανρωσικό επίπεδο, το κόμμα “νέου τύπου” εδώ, στην Ελλάδα, το σύστημα έκανε το ακριβώς αντίστροφο. Αντί τα κόμματα να φτιάξουν τις εφημερίδες τους -όταν τις έφτιαξαν χάλασε ο κόσμος για να τις κλείσουν- οι εφημερίδες έφτιαξαν τα “κόμματα” τους!
Έτσι οι πολίτες – εκτός των Λακεδαιμονίων...δαιμονίων- για να μάθουν “την αλήθεια”, κι επομένως να καθορίσουν την πολιτική τους στάση και γραμμή, παίρνουν πχ την Καθημερινή, το Βήμα, το Έθνος, την Ελευθεροτυπία και από κει διαλέγουν τους “αγαπημένους” του δημοσιολόγους-εκείνους δηλαδή με τους οποίους βρίσκονται σε “ιδεολογικοπολιτική ενότητα” και ανανεώνουν το “οπλοστάσιο” των επιχειρημάτων τους. Ούτε λίγο ούτε πολύ τα ΜΜΕ είναι ένα αυτονομημένο σύστημα πρόσληψης του συλλογικού (αυτό το ξέρετε και χωρίς τη δική μου “σοφία”) το οποίο αποκτά ειδική θέση και σημασία όσο τα κόμματα (της νεωτερικότητας) τείνουν να απομειωθούν, όσο οι υποστάσεις αυτές της κομματικότητας φθίνουν. Τα ΜΜΕ χωρίς να είναι κόμματα λειτουργούν σαν κόμματα. Χωρίς καμία νομιμοποίηση, αλλά και χωρίς τις όποιες δεσμεύσεις των κομμάτων. Χωρίς να εκλέγεται η ηγεσία τους ή έστω να κληρώνεται(!), λειτουργώντας με “κοοπτάτσια” πάντα. Χωρίς να μπορούν τα “στελέχη” τους να είναι κι αλλωνών “στελέχη”. Χωρίς να έχουν μέλη αλλά θεατές, αναγνώστες, ακροατές. Τα στελέχη τους όχι μόνο δεν ελέγχονται από κάποια - την όποια - μορφή συλλογικότητας αλλά ελέγχονται από τους επιχειρηματίες του “τύπου” οι οποίοι τις περισσότερες φορές είναι κάτι τύποι λίγο παραπάνω από επιχειρηματίες και κάτι λιγότερο από γκάνγκστερς.
Τί είναι αυτό που κάνει το κόμμα να είναι κακό;
α) Είναι που “κομματιάζει”; Μα υπάρχουν κι άλλες συλλογικότητες που “κομματιάζουν”. Οι επαγγελματικές, οι τοπικιστικές....οι αθλητικές! Είναι κι αυτές τόσο, και περισσότερο, κακές αφού κομματιάζουν σε μικρότερα κομμάτια την κοινωνία και μάλιστα σε τελείως ιδιοτελή- μερικές όπως οι αθλητικές σε μια...βάση...αβάσιμη; Θα καταργηθούν κι αυτές; Και τι θα μείνει; Το άτομο; Είναι αυτό μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας από το κόμμα; Κι αν υποκύψουμε στον πειρασμό να ταΐσουμε το άτομο με τις τελευταίες σάρκες του συλλογικού που απέμειναν- στο όνομα πάντα της οικοδόμησης του καινούργιου- δεν ρίχνουμε κι εμείς νερό στον μύλο και κρέας στην κρεατομηχανή του μηδενισμού; Είμαστε, δηλαδή, σταθερά προσηλωμένοι στη λογική που λέει ότι τάχα οι έλευση του καινούργιου εξαρτάται από την ταχύτητα και την βιαιότητα αποδόμησης του παλιού; Εμποδίζουν τόσο πολύ, όλες αυτές οι “αναμνήσεις συλλογικότητας” που είναι σήμερα τα κόμματα, την
έλευση του νέου και πρέπει στην ταφή των κομματικών νεκρών- η οποία πρέπει να γίνει έτσι κι αλλιώς - να συμπεριληφθεί και ό, τι συνδέεται μαζί τους ήγουν τα άλογα, τα σκυλιά, τ' άρματα, τα σκεύη- ηδονής και άλλα- όλοι οι καρποί της μίζερης επίγειας ζωής τους;
β) Είναι η οργάνωση το “κακό”; Είναι μόνο “κακό” η οργάνωση; Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: Το “ΚΚΕ” δημιουργεί και προστατεύει- όπως περίπου και το μοναστήρι στους αντίποδες- έναν τύπο ανθρώπου. Ανεξάρτητα από το πόσο διαφωνούμε με αυτόν τον τύπο ανθρώπου, δεν είναι καλό που τίθεται ένας φραγμός στο σύστημα και δεν περνάει ο καπιταλισμός -όπως περνάει στη ΝΔ- ολάκερος και πλησίστιος στον εσωτερικό του μανδύα; Αν εν πάση περιπτώσει είναι κακό η οργάνωση να δούμε σε τι συνίσταται αυτό και να πράξουμε αναλόγως χωρίς να αποπέμψουμε κάθε μορφή οργάνωσης αν μη τι άλλο γιατί και το Χάος ακόμα δεν την έχει αποπέμψει.
γ)Είναι η έριδα το καινό κακό-δαιμόνιο που κομίζουν τα νεωτερικά κόμματα; Είναι η έριδα ο νεωτερισμός των νεωτερικών κομμάτων; Μα αυτή υπήρχε πάντα! Και παντού! Όταν λέμε ότι τα κόμματα ευθύνονται για την εμφύλια έριδα και την εμφύλια σύγκρουση είναι σαν να λέμε ότι για τους πολέμους ανάμεσα στα κράτη-έθνη φταίνε τα έθνη ήγουν οι συγκεκριμένες ταυτότητες και συλλογικότητες τις οποίες αν τις καταργήσουμε θα καταργηθούν μαζί και οι συγκρούσεις. Και μην πάτε μακρυά. Στην Ελλάδα των Νεώτερων Χρόνων ο εμφύλιος πόλεμος, ψυχρός ή θερμός, αγγίζει όλα τα κόμματα επί δύο αιώνες! Δεν του είναι δε απαραίτητο να συμπλέκονται αποκλειστικά “εθνικόφρονες και κομμουνιστές”, δεν έχει προτιμήσεις και τελικά καταφέρνει να μας συμπαρασύρει όλους. Και ενώ αυτό το βλέπουμε και το φοβόμαστε δεν είναι ικανό να μας συνετίσει και να μας βάλει μυαλό.
δ)Είναι το “κακό” ο φενακισμός των κομμάτων ότι αυτό που ισχυρίζονται είναι το μόνο συμφέρον του συνόλου; Μα κι αυτός είναι παντού, πριν κατά και μετά τη νεωτερικότητα. Όσοι αρθρώνουν λόγο για τα κοινά, από τον Πρετεντέρη μέχρι τον Κοντογιώργη και από τον Παπαδήμο μέχρι τον Δημαρά ισχυρίζονται ότι αυτά που λένε και κάνουν είναι για το κοινό καλό. Το αυτό συμβαίνει και με τον συγγραφέα τούτου του κειμένου. Αφού το συλλογικό προσλαμβάνεται ατομικά λογικό είναι να “φενακίζει” και να φενακίζει περισσότερο όταν δεν είναι αληθινό. Ας το διατυπώσω με άλλα λόγια: Όταν πχ μας προτείνεται από τον Α το συλλογικό που είναι αληθινό το αποδεχόμαστε. Όταν μας προτείνεται από κάποιον Β το συλλογικό που είναι μη αληθινό δεν το αποδεχόμαστε. Και στις δύο περιπτώσεις η πρόταση ισχυρίζεται ότι είναι για το κοινό καλό. Και γι' αυτό διατυπώνεται, αλλιώς θα παρέμενε ιδιωτική. Στην περίπτωση όμως του Α γίνεται αποδεκτή επειδή είναι αληθινή (αντιστοιχεί στις εμπειρίες μας). Στην άλλη περίπτωση δεν γίνεται αποδεκτή και άρα.....απλώς φενακίζεται (και ακκίζεται) ως “κοινό καλό”.
Έχουμε δηλαδή με τον Α “ιδεολογική και πολιτική ενότητα” πράγμα που μας επιτρέπει να “συνεδριάζουμε” νοητά και αισθητά και μερικές φορές να ...αποφασίζουμε κιόλας! Αυτό είναι το πραγματικό (να το πω οντολογικό;) πεδίο της δημοκρατίας. Αυτό είναι που την κάνει τέτοια και όχι η πληροφόρηση και η ενημέρωση, η επικοινωνία όπως ισχυρίζονται μερικοί.
ε) Είναι το κύρος “κακό”; Η Εκκλησία, πχ, παραιτείται από την ισχύ και από την εξουσία. Δεν παραιτείται όμως από το Κύρος! Χωρίς αυτό δεν θα μπορούσε να πείσει κανέναν. Και είναι το Κύρος το αθροιστικό γινόμενο της ανάλυσης και της πείρας. Της ανάλυσής μας αν αυτά που μας προτείνονται ταιριάζουν, και πού ταιριάζουν, στην εμπειρία μας. Προϊόν του Κύρους είναι η πρόσληψη του συλλογικού υπό την τάδε ή δείνα οπτική. Και αυτό το γεγονός κάνει τα υποκείμενα της τάδε και δείνα οπτικής ισχυρά.
Ο Λένιν, μάστορας της ισχύος, ισχυρίζεται ότι το Κύρος είναι η πιο μεγάλη δύναμη αλλά και ταυτόχρονα η πιο επιθυμητή και “σχεδιάζει” (εδώ ο Θεός έχει ξακαρδιστεί στα γέλια) την κοινωνία όπου δεν θα υπάρχει βία να κυβερνιέται με τη δύναμη του Κύρους.
Οπότε το Κύρος γίνεται εξουσία και η Αυθεντία αποδεικνύεται τυραννική.
Ερωτηματικά συμπεράσματα
Σαν συμπεράσματα προκύπτουν πάρα πολλά ερωτήματα: Είμαστε στον φαύλο κύκλο της ισχύος-εξουσίας και δεν μπορούμε να βγούμε μένοντας και να μείνουμε βγαίνοντας; Πώς θα βγούμε από το σύστημα αφού κάθε σύστημα που φτιάχνουμε για να μας βοηθήσει, κι αυτό με τη σειρά του, δύναται να αυτονομηθεί και να αρθεί της κοινωνίας; Η λύση είναι να πούμε όχι σε όλα τα συστήματα ή να δούμε πώς θα φτιάξουμε ένα σύστημα που θα αναιρεί τον συστημικό εαυτό του, θα αυτοελέγχεται και θα φροντίζει πάντα να μην αυτονομείται; Λέμε ότι το Πρόσωπο ανακαλείται για να αντικαταστήσει το Άτομο. Ότι το Πρόσωπο μεταβάλλει άρδην επί των ημερών του τις κάθε είδους συλλογικότητες. Ότι το συλλογικό προσλαμβάνεται διαφορετικά από το Άτομο και τελείως διαφορετικά από το Πρόσωπο. Επομένως, εκείνη η ριζικά διαφορετική πρόσληψη του συλλογικού που προκύπτει από το Πρόσωπο με ποια μορφή εκφράζεται; Τι πρέπει να αντικαταστήσει τη νεωτερική μορφή της κομματικότητας, τη νεωτερική συλλογική πρόσληψη του συλλογικού; Στην υπερστροφή, εκεί που η νεωτερικότητα πάει να ξεπεραστεί, μπορώ πιο εύκολα να φανταστώ την κοινωνία, ως εκ θαύματος, να ομοδοξεί και να ομονοεί οπότε τα κόμματα πάνε περίπατο μαζί με την κομματικότητα. [τουλάχιστον στη φάση του “περάσματος” και πάντα με την επισήμανση ότι είναι “κατάργηση των κομμάτων είναι ρώσικο, αποκλειστικά, φαινόμενο”. (να πως ο λενινισμός μας βοηθάει να τον αναιρέσουμε(!)]. Στην υποστροφή όμως, εκεί που η νεωτερικότητα καταρρέει στο μηδέν, τί γίνεται; Στην υποστροφή καταργούνται τα κόμματα αλλά όχι η κομματικότητα. Δεν καταργείται η μερική, η κομματιαστή αντίληψη του συλλογικού. Αντίθετα, αυξάνεται! Ο καθένας έχει τη γνώμη του η οποία δεν συμφωνεί με καμία άλλη! Στο χάος αυτό και επειδή “κάτι πρέπει” να γίνει, η συσσωμάτωση των τελείως ατομικών προσλήψεων του συλλογικού, γίνεται με...τυχαίο και τυχοδιωκτικό τρόπο σε έναν φενακισμένο τόπο ή δεν γίνεται καθόλου. Ο καθένας αγύρτης γίνεται ταγός! Και όταν γίνεται ταγός το μόνο που μπορεί να διεξαγάγει με επιτυχία είναι ένας ψυχρός ή θερμός εμφύλιος πόλεμος. Συνεπώς εγώ, σαν συνεπής μινιμαλιστής της πολιτικής, βλέπω στην ανεξέλεγκτη- από ένα σημείο και πέρα- υποστροφή και κατρακύλα την μαζικοποίηση των κομμάτων σαν κάποια τροχοπέδη. Μαζικοποίηση με την επίκληση των θετικών στοιχείων της χαμωζωής μας, των ήδη υπαρχόντων –και δεν μπορούν να μην υπάρχουν- προτυπώσεων της μετα-νεωτερικότητας. Αυτό που έλεγε δηλαδή ο Ζουράρις από το ‘90: ο καθένας στο κόμμα που νιώθει πιο κοντά (από τα υπάρχοντα ή από κείνα που θα φτιαχτούν οσονούπω) να προωθεί κάποια “άλλα” πράγματα που μας τραβάνε “έξω”, που προτυπώνουν το “μετά”. Εκείνο που είναι τρομακτικό δεν είναι ότι βλέπουμε τα πράγματα ο καθένας διαφορετικά αλλά το ότι δεν μπορούμε αυτά τα διαφορετικά κάπου κάπως να τα ενώσουμε. Το κακό δεν είναι ότι ψάχνουμε και βρίσκουμε τι μας κάνει διαφορετικούς αλλά ότι δεν ψάχνουμε και επομένως δεν βρίσκουμε τι μας κάνει όμοιους και τι μας ενώνει. Ο όμοιος δεν ψάχνει τον όμοιο αλλά την κοπριά...ενίοτε και τα λάχανα. Η μονομανία μας αυτή στο να ξεχωρίζουμε, στο να βρίσκουμε που διαφέρουμε, εκτός του ότι είναι καραμπινάτος τρόπος ύπαρξης της νεωτερικότητας, είναι μέρος ενός άλλου μεγαλύτερου ζητήματος. Εκείνου που μας κάνει να βλέπουμε στη ζωή μόνο τις κακές και άσχημες πλευρές της. Αυτό μας βοηθάει στην αρχή να προφυλαχτούμε αλλά δεν μας βοηθάει να ζήσουμε σαν άνθρωποι. Για να ζήσουμε σαν άνθρωποι πρέπει να μάθουμε να βρίσκουμε και το καλό δίπλα στο κακό και το όμορφο δίπλα στο άσχημο. Γιατί ποτέ το κακό δεν πάει μόνο του ούτε και άσχημο χωρίς το όμορφο. Και ό,τι φθαρτό μας στερεί η ζωή κάτι άλλο άφθαρτο μας χαρίζει. Αρκεί να αποδειχθούμε άξιοι της δοκιμασίας και να μην ξεχνάμε πως για ό,τι φθαρτό μας χαρίζει η ζωή κάτι άλλο, ενδεχομένως άφθαρτο, μας ζητάει να θυσιάσουμε.
Στο κάτω κάτω της γραφής, σε προτελευταία ανάλυση, αν είναι κάτι που πρέπει να καταργήσουμε είναι ό, τι μας κάνει να μην ομοδοξούμε και να μην ομονοούμε! Δεν είναι η
μορφή που παίρνει αυτή η κομματιασμένη αντίληψη του συλλογικού το κακό αλλά ό, τι μας κάνει να βαδίζουμε κόντρα στην των πάντων ένωση! Και αυτό το “ό, τι μας κάνει να βαδίζουμε ενάντια στην των πάντων ένωση” δεν είναι ζήτημα της πολιτικής και της πάλης γύρω από την εξουσία. Δεν είναι ζήτημα “εκ του κόσμου τούτου”!
Διαφωνώντας προπονούμεθα για να ομονοήσουμε
Αν υπάρχει μια πιθανότητα να συμφωνήσουμε πολιτικά αυτή η πιθανότητα προϋποθέτει να να έχουμε “πριν” συμφωνήσει για τα “πέρα” από τα πολιτικά και για τα “μετά” από τα φυσικά! Αυτή θα μας επιτρέψει όχι να πάψουμε να βλέπουμε τα πολιτικά πράγματα διαφορετικά αλλά όταν τα βλέπουμε διαφορετικά και ακριβώς επειδή τα βλέπουμε διαφορετικά να μπορούμε να κάνουμε εκκοπή του γνωμικού μας θελήματος τέτοια που να ενώνει τα διεστώτα και να τα συναγάγει στη μία κοινή προσπάθεια για δημιουργία και προκοπή!
Αφού, λοιπόν, το ζητούμενο είναι συμμετοχή της κοινωνίας στα του οίκου της γιατί να αποθαρρύνουμε -την έστω στρεβλή- από τώρα προπόνησή της στα κοινά; Πώς οι νέες συλλογικότητες, ανώτερου πολιτικού τύπου, θα προέλθουν από ένα κενό συλλογικών πολιτικών δράσεων; Πώς θα αποφύγουμε αυτό που έπαθε η νεωτερικότητα όταν προσπάθησε να φτιάσει πράγματα-παντού, από τα σπίτια μέχρι τους θεσμούς- που δεν θύμιζαν σε τίποτα το “παλιό”; Πώς οι άνθρωποι που προέρχονται από μια μεγάλη και δη κρισιακή περίοδο, που δεν έχουν καμία πείρα συλλογικής ύπαρξης, θα συγκροτήσουν συλλογικότητες τόσο ποιοτικά διαφορετικές;
Στο δια ταύτα, παρά ταύτα
Υπάρχει τ(ρ)όπος! Είναι ένα πολιτικό υποκείμενο “άλλου τύπου”! Ένα κόμμα που δεν θα είναι κόμμα καθ' εαυτό γιατί θα έχει αφοπλίσει, ευθύς εξ αρχής, την κατεξοχήν αλλοτριωτική επίδραση της εξουσίας στις γραμμές του. Ένα “κόμμα μη κόμμα”- κέντρο όλων των προσπαθειών για “άλλου τύπου” συλλογικότητες. Ένα “κόμμα μη κόμμα” -επιτελείο όλων αυτών των προσπαθειών. Το “Κόμμα Μη Κόμμα” που έχει από χρόνια εισηγηθεί ο Θόδωρος Ζιάκας και σκίτσο του, με αδρές τις γραμμές του, έχει δώσει στο βιβλίο “Η έκλειψη του υποκειμένου” σελ 305 εκδ Αρμός.[4]
“....α) Δεν θα επιδιώκει να πάρει την εξουσία και θα διαγράφει αμέσως όποιον εκδηλώνει παρόμοια πρόθεση, β) θα κάνει γνήσια αντιπολίτευση, ξεσκεπάζοντας τη μικρόνοια και την ιδιοτέλεια της κάθε εξουσίας, γ) Δεν θα χαϊδεύει τ' αυτιά του λαού. δ) θα επεξεργάζεται προτάσεις για τη λύση των προβλημάτων, βασισμένες στην αρχή της απόσπασης της ευθύνης από την τάξη των πολιτικών και των γραφειοκρατών και της αποκέντρωσης τους στις κατά τόπους Εκκλησίες του Δήμου, ε) θα οργανώνει λαϊκά κινήματα όχι για να ζητήσουν τη λύση των προβλημάτων τους από κάποιους άλλους, ξένους προς αυτά, αλλά για να τα πάρουν οι πολίτες στα χέρια τους και να τα λύσουν από μόνοι τους. Αυτό θα μπορούσε να είναι, ίσως, και το περιεχόμενο της παρέμβασης ενός κοινοτικού πολιτικού κινήματος στις μέρες μας. Μίας «εναλλακτικής πολιτικής πρότασης»”.
Ένα τέτοιο “Κόμμα Μη Κόμμα”, με την προϋπόθεση ότι θα έστελνε τους ανθρώπους παντού όπου υπάρχουν εκδηλώσεις της ζωής (επομένως και μέσα στα κόμματα) θα μπορούσε να βάλει στόχο -και κάποια στιγμή να τον πραγματοποιήσει- να γίνει ο Νους, η Τιμή και η Συνείδηση της μετα-νεωτερικής εποχής! Ο Συλλογικός Νους, η Συλλογική Τιμή και η Συλλογική Συνείδηση!
[1]Και αυτά συμβαίνουν ενώ το ΠΑΣΟΚ είχε εκκινήσει από μια οργανωτικότητα που προσομοίαζε στην υψηλή “στρατιωτική” οργανωτικότητα των κομμουνιστικών κομμάτων. Διέθετε δε και όργανα- πέρα από εκείνα του ιδρυτού του- και καταστατικό. Αν και ήταν κόμμα αρχηγικό δεν μπορούσε παρά να φαινακίζεται ως ...κίνημα που φέρνει τον λαό στην εξουσία. Αν δεν εμφανιζόταν με αυτόν τον μανδύα συλλογικότητας δεν θα μπορούσε να πάρει μαζί του όλους εκείνους που οι άλλοι δεν ήθελαν κοντά τους και γι ́ αυτό δεν είχαν φτιάσει κόμμα να τους στεγάσουν. Συνεπώς, όποιος δεν φτιάξει κάτι που να μοιάζει με το παλιό χωρίς όμως να είναι το παλιό δεν θα μπορέσει να πάρει μαζί του τους ανθρώπους εκείνους που χειραφετούνται τόσο όσο μπορούν να φύγουν από κει που είναι αλλά δεν χειραφετούνται τόσο όσο να μπορούν να φτάσουν εκεί που πρέπει.
[2]Η κόριζα είναι ένα παιδικό παιχνίδι, μια περιστρεφόμενη τραμπάλα. Ένα δοκάρι μακρύ με μια εσοχή στη μέση, έναν αφαλό, τοποθετείται επάνω σε ένα κάθετο παλούκι, σε έναν οβελό. Δύο παιδιά πέφτουν με την κοιλιά πάνω στα άκρα του δοκαριού και αντίστροφα το ένα στο άλλο. Ενώ το σύστημα περιστρέφεται μια το ένα παιδί “πετάει” μια το άλλο. Για το εφέ του θεάματος βάζουν στην άρθρωση, στον αφαλό, ρετσίνι και έτσι το σύστημα παράγει κι έναν ήχο διαπεραστικό και οξύ.
πηγή: Αντίφωνο
Αγαπητέ κ. Σαλεμή. Όμορφα τα γράφετε.
Κεντριζόμενοι όμως από τον οίστρο του λόγου, συχνά ξεχνούμε να συνεξετάσουμε και τις προϋποθέσεις του προσωπικού “κομματικού” μας λόγου. Επιτρέψτε μου μερικές συμπληρωματικές προσθήκες στο κείμενό σας:
1) Ως υποσύστημα του νεωτερικού Συστήματος, τα κόμματα επιτελούν μια λειτουργία που κανένα “εταιρικόν” του παρελθόντος δεν επιτελούσε: α) “Αντιπροσωπεύουν” ένα μέρος του “λαού”, βάσει β) της ιδιαίτερης “ιδεολογικής” και “προγραμματικής” σύλληψης του συλλογικού αγαθού, που υποτίθεται ότι “ασπάζεται” το εν λόγω μέρος του “λαού”. Η λειτουργία αυτή είναι σύστοιχη με τον ουσιώδη χαρακτήρα του νεωτερικού πολιτισμού, που είναι η συστημοποίηση του δημόσιου χώρου και ο εγκλεισμός του λαού στην ιδιωτεία. Η “πλουραλιστική”/κομματική διαχείριση του νεωτερικώς ορισμένου συλλογικού αγαθού (ως ιδιωτεία/τεχνοσυστημική επέκταση) και η αντίστοιχη “αντιπροσώπευση”, είναι έτσι όρος αναπαραγωγής του εν λόγω πολιτισμικού Συστήματος.
2) “Γιατί τα κόμματα είναι κάτι κακό”; Κυρίως για τους λόγους που έχει αναλύσει η Σιμόν Βέϊλ στο βιβλιαράκι που συζητήσαμε πρόσφατα στον Αρμό (εκδ. Αρμός). Επειδή κάθε πολιτικό κόμμα είναι α) μηχανή παραγωγής συλλογικού πάθους, β) οργανισμός καμωμένος να ασκεί συλλογική πίεση στη σκέψη των μελών του, γ) έχει ως μοναδικό σκοπό την απεριόριστη ενδυνάμωσή του, δ) αντιστρέφει τη σχέση σκοπού και μέσου μεταβάλλοντας τον εαυτό του σε αυτοσκοπό, ε) ασκεί πίεση στη σκέψη του λαού συνολικά μέσω της προπαγάνδας – του θεσμοποιημένου ψεύδους. Αν το καλό αναφέρεται στην αλήθεια, το αγαθό, τη δικαιοσύνη (ο ορισμός των οποίων είναι υπερατομικός, άρα και υπερκομματικός) όλα αυτά θα έπρεπε να είναι προφανή.
3) Η “αντιπροσώπευση” των ιδιωτών μέσω των κομμάτων είναι ιδεολογικός μύθος, εξ ίσου παραπλανητικός με την αντίληψη ότι το κόμμα είναι μηχανή “σύλληψης και επεξεργασίας” του γενικού καλού. Μια κριτική αξιολόγηση της κομματικής εμπειρίας αρκεί για του λόγου το ασφαλές. Αλλά και η ιστορία είναι αποκαλυπτική: Γιατί στα ελληνικά Κοινά, για την αντιπροσώπευση και τη σύλληψη/επεξεργασία του γενικού καλού, αρκούσε το Πρόσωπο (μονοπρόσωπο κόμμα;). Θα μου πείτε ότι το Κοινό ήταν “μικρό” και οι άνθρωποι γνωρίζονταν μεταξύ τους. Σωστά. Μήπως όμως θα μπορούσε να εξηγήσει κάποιος, γιατί ο Ρήγας στο “Σύνταγμά” του, που κάλυπτε την απέραντη έκταση της πάλαι ποτέ “βυζαντινής” Οικουμένης, δεν προβλέπει κόμματα; Η απάντηση είναι άγνωστη στον σημερινό πολίτη-ιδιώτη, αλλά απλή: επειδή η κοινωνία που είχε υπόψη του ο Ρήγας ήταν συγκροτημένη σε ΔΗΜΟ όχι μόνο σε “τοπικό” επίπεδο αλλά υπήρξε τέτοια και σε επίπεδο “οικουμενικό”.
Πρέπει λοιπόν να είναι σαφής η ουσία του ζητήματος: [b]η νεωτερικός τύπος ανθρώπου θεωρεί ότι αντί να είναι Δήμος η κοινωνία του, είναι καλύτερα να είναι Δήμος η μορφή συλλογικού που ο Θουκυδίδης αποκαλεί “εταιρικόν” για να του αποδώσει ως θεμελιώδες χαρακτηριστικό του “το απροφασίστως τολμάν”.[/b]
Αγαπητέ κ. Ζιάκα
Σας ευχαριστώ για την παρέμβαση, που είσαστε πάντα δίπλα μας.
Θα σχολιάσω στοιχειωδώς τα τρία σημεία της παρέμβασής σας και αφού αποφάσισα να γίνω συνήγορος του διαβόλου ας το κάνω με συνέπεια.
1. Δεν διαφωνώ με το ότι τα κόμματα είναι υποσυστήματα του συστήματος. Ούτε με το ότι το σύστημα ωθεί τον πολίτη στην ιδιωτεία διαφωνώ. Νομίζω όμως ότι η ώθηση αυτή στην ιδιωτεία, και από κει στην “αντιπροσώπευση”, δεν είναι κάτι που εκφράζεται στην πολιτική ζωή και μόνο. Είναι βαθύτερο χαρακτηριστικό του συστήματος. Η ιδιωτεία- το “κατά μόνας” με άλλα λόγια- και η “αντιπροσώπευση” εκτείνεται από την πολιτική μέχρι τον έρωτα. Συνεπώς, τα κόμματα πλέουν σ’ έναν ωκεανό ιδιωτείας και “αντιπροσωπευτικότητας” κι “όπως τον βρίσκουν τον καιρό έτσι τον αρμενίζουν”. Και να υπήρχαν και να μην υπήρχαν, κι όταν υπάρχουν κι όταν δεν υπάρχουν, η ιδιωτεία και η “αντιπροσώπευση” εξακολουθούν να υφίστανται. Από την άλλη μεριά τα κόμματα, χάρη σε ποταμούς αίματος, έχουν κερδίσει ως χαρακτηριστικό τους το αντίθετο της ιδιωτείας. Δεν λέω ότι αυτό λειτουργεί αυτόματα, ότι αρκεί να υπάρχουν κόμματα για να απελευθερωθούν τα μέλη τους από την ιδιωτεία. Λέω απλώς ότι “προγραμματικά”, “καταστατικά”, “διακηρυκτικά”, τα κόμματα αντιστρατεύονται τη κυρίαρχη επιδίωξη του συστήματος που είναι η ιδιωτεία. Το σύστημα θαρρώ, κι αν κάνω λάθος διορθώστε με, πως αναγκάστηκε να υπαγάγει σαν υποσυστήματα τα κόμματα. Και όχι μόνον αυτό. Αναγκάστηκε να ανεχτεί την συγκεκριμένη εκδοχή των κομμάτων με τα μέλη, τις οργανώσεις, τους μηχανισμούς προπαγάνδας κλπ. Άλλο πράγμα είναι το ότι ταυτόχρονα με την ενσωμάτωση βρήκε και τον τρόπο να τα βάλει να δουλεύουν υπέρ της ιδιωτείας και της “αντιπροσώπευσης” ενώ εκείνα “καταστατικά” διακήρυτταν το αντίθετο.
2. Η προσωπικότητα της Σ. Βέηλ είναι γοητευτική. Ιδιαίτερα σε κάποιον που προέρχεται από την Αριστερά. Ίσως για την ιστορία της πολιτικής να είναι απαραίτητο να μελετήσουμε τις απόψεις της. Δεν βλέπω όμως το λόγο που η άποψη της γίνεται βάση για συζήτηση μετά από έναν σχεδόν αιώνα όχι στη Γαλλία αλλά στην Ελλάδα. Ας δούμε όμως συγκεκριμένα τις ενστάσεις μου.
Παράγουν, λέει, “συλλογικό πάθος” τα κόμματα. Μα πάθος συλλογικό παράγει και η “θύρα 7”! Πάθος συλλογικό παράγει και η “θύρα κάτω απ’ τις ερπύστριες”. Ούτε το ένα ούτε το άλλο είναι κόμματα. Μετά είναι και το άλλο. Για τη λέξη “πάθος”, εμείς εδώ, έχουμε τρία νοήματα, τουλάχιστον. Είναι το “πάθος το χαρτοπαιχτικό”, είναι το “πάθος του έρωτα”, είναι το “πάθος του Χριστού”, για να μην πω και για το “πάθος”= τιμωρία. Η δική μου εμπειρία από την κομματική δράση με κάνει να πιστεύω ότι το συλλογικό πάθος που παράγεται μέσα στα κόμματα έχει να κάνει με όλα αυτά, ακουμπάει σε όλα αυτά τα πάθη. Είναι και “αλκοολίκι” που είναι κακό πάθος. Είναι και “ερωτικό” πάθος που είναι καλό πάθος. Είναι και “σταυρικό”, αυτοθυσιαστικό, πάθος που είναι καλό πάθος. Είναι, τέλος(;), και “τιμωρία” που είναι καλό πάθος αν μαζί με το παθαίνοντας πάει και το μαθαίνοντας.
Όλα τα υπόλοιπα σημεία με τα οποία η Βέηλ σταυρώνει τα κόμματα είναι χαρακτηριστικά του συστήματος που προϋπήρχαν των κομμάτων και εξακολουθούν να υπάρχουν και όταν αυτά καταργούνται στη πράξη ή στους θεσμούς. Αυτά τα χαρακτηριστικά υπάρχουν και στις άλλες μορφές συλλογικότητας στη νεωτερική εποχή. Και στην Καθολική Εκκλησία πχ . Η προπαγάνδα, η πίεση στα μέλη, η χειραγώγηση κλπ είναι πράγματα που δεν εξαφανίζονται μαζί με τα κόμματα και νομίζω πως σ’αυτό συμφωνείτε.
3.Και ο Ρήγας πάθος θέλει να μας δημιουργήσει όταν φτιάχνει τον Θούριο. Ιερό πάθος για την Πατρίδα. Και δεν υπάρχει, λέει, Έλληνας που έζησε και διάβασε ολόκληρο τον Θούριο χωρίς να δακρύσει. Ο Ρήγας μάλιστα, αυτή είναι “Η βάση” για τη συζήτηση! Και αν στην Βέηλ ισχύει το “τας τε διανοίας των πέλας παραπλησίους είναι” για τον Ρήγα δεν ισχύει αυτό. Γιατί προφανώς εκείνος γνωρίζει πράγματα που εμείς δεν γνωρίζουμε. Οπότε η διάνοιά του δεν είναι παραπλήσια με τη δική μας. Και δεν θα ισχυριστώ μόνο ότι γνωρίζει ότι στον δήμο όλοι γνωρίζονται. Συμβαίνει ασφαλώς κι αυτό. Αλλά συμβαίνει και το άλλο. Στον δήμο ΤΟΤΕ δεν υπάρχει σύστημα χειραγώγησης των πολιτών. Δεν υπάρχει ούτε έντυπος ούτε προφορικός του σουλτάνου λόγος, υπάρχει μόνο βία. Θα τολμούσα να πω ότι ο Ρήγας έχει με το μέρος του όλο το “σύστημα” διάδοσης των ιδεών και φυσικά έχει με το μέρος του και το δίκιο. Ακόμα περισσότερο που ο δήμος ΤΟΤΕ ήταν το μέγιστο κοινό πολλαπλάσιο και όχι ο ελάχιστος κοινός διαιρέτης. Διέθεταν κατά πως φαίνεται τότε τα Κοινά μια επάρκεια ικανή να επεξεργάζεται το συλλογικό με αυτοτελή, “τοπικό- οικουμενικό” τρόπο. Η καθολικότητά τους ήταν τέτοια που δεν ήταν απαραίτητο να “εισαγάγουν” το Ανέσπερο Φως με αίρμπας από τους Αγίους Τόπους αλλά να το έχουν εκεί δίπλα τους όλες τις μέρες της ζωής τους. Ταυτόχρονα φαίνεται – εκείνο που εσείς κυρίως προτάσσετε- ότι υπήρχαν και τα Πρόσωπα εκείνα που μπορούσαν, κι αυτά με αυτοτελή τρόπο (με καθολικό τρόπο), να μετάσχουν στις συλλογικής επεξεργασίας. Πάντα όμως πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας ότι το εθνικό συλλογικό ΤΟΤΕ δεν ήταν τόσο περίπλοκο όπως είναι τώρα και ούτε φυσικά υπήρχε σχάση του σε εθνικό και υπερεθνικό συλλογικό. Η κυρίαρχη αντίθεση ήταν “Ελευθερία η Θάνατος”. Όπως ακριβώς ήταν και στην Κατοχή. Τώρα τα πράγματα είναι λίγο(;) διαφορετικά. Όλα αυτά επιτρέπουν στον Ρήγα να κάνει θαύματα πριν και μετά τον θάνατό του. Ένα μόνο θαύμα δεν έκανε: να εφαρμοστεί το σύνταγμά του οπού δεν προβλέπονται κόμματα.
Κάποια τέτοια ανάλυση απαιτείται από μας αν θέλουμε ν’ αρχίσουμε να πλησιάζουμε τη διάνοια του Ρήγα και να λειτουργούμε κι εμείς ως “μονοπρόσωπα κόμματα” και να μην προσλαμβάνουμε απλώς τον τρόπο που ο Ρήγας προσελάμβανε το συλλογικό.
Τέλος, εκείνο που δεν μου επιτρέπει να αντιτάξω καμιά υπερασπιστική γραμμή είναι το επιχείρημά σας που το λέω με δικά μου λόγια για να δω κι αν το κατάλαβα καλά. Ότι ο Έλληνας έχει απεμπολήσει τον δήμο και έχει κάνει δήμο το κόμμα. Αν το έχω καταλάβει καλά τότε συμφωνώ πλήρως και επαυξάνω. Οπότε μετά πρέπει να δούμε τι είναι αυτό που “απελευθερώνει” τον πολίτη μέσα στο κόμμα και όχι έξω στη λοιπή κοινωνία και κυρίως στο δήμο. Γιατί εκεί “κελαϊδάει” ενώ έξω βουβαίνεται. Γιατί με όπλο τη “γραμμή” “λύνει και δένει” ενώ χωρίς γραμμή…ιδιωτεύει.
Όλη η ουσία βρίσκεται στην αντίστιξη: επειδή δεν θέλουμε να είναι η κοινωνία ΔΗΜΟΣ (με την ελληνική προ-νεωτερική έννοια) επινοήσαμε μια πολιτική μορφή που την λέμε ΚΟΜΜΑ με σκοπό να λειτουργεί αυτή ως Δήμος στη θέση της κοινωνίας, για λογαριασμό της δηλαδή. Είναι αυτό που λέμε “έμμεση αντιπροσώπευση”. Εδώ έχουμε και [b]ψεύδος[/b] και [b]κακό[/b].
-[b]Πού το ψεύδος[/b]; στην “αντιπροσώπευση” προφανώς. Πρόκειται για ιδεολόγημα/παραπλανητική αυτοκαθησυχαστική ψευδαίσθηση του ιδιώτη μαζί με μια υπόρρητη “πονηριά” (κάνω εγώ τη δουλειά μου και άλλοι βγάζουν τα κάστανα από τη φωτιά – με το αζημίωτο βέβαια, αλλά ας κάνω πως δεν βλέπω… συμφωνημένα υπονοούμενα!).
-[b]Πού το κακό[/b]; “Πουθενά”, αν θέλω να είμαι κοινωνία-ιδιώτης. Αν καλό είναι η ιδιωτεία. Τότε το αντιστάθμισμά της, το κόμμα, είναι αναγκαίο και άρα “καλό”. Η “καλότητά” του παράγεται από την υπέρτερη “καλότητα” της ιδιωτείας! Αν όμως δεν θέλω να είμαι κοινωνία ιδιώτης και δεν μπορώ (βέβαια δεν υπάρχει “δεν μπορώ”, αλλά “δεν θέλω”, που έλεγε κι ο μακαρίτης ο Βλαδίμηρ Ιλίτς) τότε η αξιολόγηση αντιστρέφεται: η κοινωνία-δήμος υπερτερεί είναι αυτή το “καλό”. Οπότε το κόμμα-δήμος όχι μόνο γίνεται κακό, αλλά δεν χρειάζεται κιόλας. Γιατί; μα γιατί έχει καταργηθεί η ανάγκη για “έμμεση αντιπροσώπευση”. Οι ιδιώτες συγκροτούνται σε σώμα, ακούνε τις προτάσεις των ρητόρων και αποφασίζουν οι ίδιοι αυτοπροσώπως για τα Κοινά. Στην κοινωνία-δήμο το κόμμα-δήμος είναι περιττό. Γι’ αυτό και πουθενά στην ελληνική ιστορία (μέχρι το 19ο αιώνα που λειτουργεί Κοινό-Δήμος) δεν υφίστανται κομματικοί “δήμοι”.
[Η φιλοσοφική κριτική της Σιμόν Βέϊλ στα κόμματα δεν είναι καθόλου απλοϊκή. Προτείνω να την κατανοήσουμε πρώτα. Παράδειγμα: λέει ότι το κόμμα είναι “μηχανή παραγωγής συλλογικού πάθους”. Κι ότι αυτό είναι “κακό”. Γιατί; Το αντεπιχείρημά σου Γιώργο δεν την αγγίζει. Έχει υπόψη της τη νεωτερική φιλοσοφική θεωρία για τους όρους κάτω από τους οποίους η “συλλογική βούληση” μπορεί να είναι πραγματικά συλλογική και συγχρόνως σωστή και δίκαιη. (Το σωστό και δίκαιο τίθεται από την ίδια οντολογικά και όχι σχετικιστικά!) Ο βασικός όρος είναι η “διανοητική διαύγεια” της εν λόγω βούλησης (επί τη ευκαιρία: δεν λέτε ότι χρειάζεστε το κόμμα για να καλύψετε την ανάγκη επιστημονικής αναλυτικο-σχεδιαστικής πολιτικής αποτελεσματικότητας;) η οποία διαύγεια σκοτίζεται αναγκαστικά (“εγκληματικά” λέει η φιλόσοφος) από το κομματικό πάθος (φανατισμό κλπ = το [b]απροφασίστως τολμάν[/b], που είχε πει ο μέγας Θουκυδίδης). Δεν λέω ότι συμφωνώ με την προβληματική των Ρουσώ κλπ. για τη “συλλογική βούληση”, επί της οποίας τελικά θεμελιώνεται θεωρητικά η κομματική “αντιπροσώπευση”. Τα αναφέρω απλώς γιαι να γνωρίζουμε σε τι κατά βάθος αντιλέγουμε. Η Βέϊλ ξέρει πολύ καλά τι λέει.]
Όσο είμαστε μέσα στη Νεωτερικότητα τα κόμματα είναι αναγκαία και αναπόφευκτα. Είναι “καλά” γι’ αυτήν. Στο μέτρο όμως που η Νεωτερικότητα είναι “κακό” σύστημα, μετέχουν κι αυτά στην “κακότητά” της. Η συζήτηση έχει νόημα μόνο στην περίπτωση που ενδέχεται να έχει φάει τα ψωμιά της (η Νεωτερικότητα) και βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός [b]μετα-νεωτερικού[/b] πολιτισμού, όπου η κοινωνία αλλάζει και εκεί που ως τώρα “την έβρισκε” με την ιδιωτεία, ξαφνικά θέλει “να πάρει τις τύχες της στα χέρια της” και να συγκροτηθεί σε ΔΗΜΟ. (Πώς; Όπως περίπου μας το έχει περιγράψει ο Ρήγας στο Σύνταγμά του!) Αν δεν κάνω λάθος επειδή ψυχανεμιζόμαστε μια τέτοια πολιτισμική μετάλλαξη θέτουμε υπό συζήτηση τον κομματικό θεσμό.
Επιπλέον, κάνουμε μια (μη επιφανειακή συζήτηση) για τα κόμματα κυρίως επειδή κάποιοι αφελείς αγανακτισμένοι πίστεψαν ότι μπορούν να καταργηθούν τα κόμματα και να πάμε σε “άμεση δημοκρατία” χωρίς μετάβαση σε έναν άλλο -ριζικά διαφορετικό (μετα-νεωτερικό)- πολιτισμό.
Αν κατάλαβα καλά τη θέση σας: τα κόμματα είναι ακόμα μια μορφή ιδιωτείας. Μια φαινακισμένη, καμουφλαρισμένη ιδιωτεία. Και στις δύο μορφές η άσκηση της πολιτικής γίνεται με “ανάθεση έργου”. Άλλοτε απ’ ευθείας και άλλοτε με…πλειοδοτικό διαγωνισμός. (Ποιος μας δίνει πιο πολλά). Στην μια περίπτωση της δεδηλωμένης ιδιωτείας όλα γίνονται “χωρίς εμάς αλλά με την αδιαφορία της μειοψηφίας” και στην άλλη περίπτωση της “κομματική ιδιωτείας” (της συγκαλυμμένης) όλα γίνονται “χωρίς εμάς αλλά με την ευαρέσκεια της πλειοψηφίας”. Και παραπέρα. Η πλειοψηφίες μέσα στα κόμματα συμμετέχουν με αγελαίο τρόπο (αφού είναι στην ουσία ιδιώτες) και την δουλειά την κάνουν άτομα (οι ρήτορες). Το αποτέλεσμα της δουλειάς τους βαφτίζεται “συλλογικό” αποκτώντας έτσι ισχύ και κύρος που δεν θα είχε αλλιώς. Αυτό δηλαδή που νομίζουμε ότι είναι το συλλογικό, στην πραγματικότητα είναι το ατομικό και μάλιστα στην πλέον ιδιοτελή του μορφή και στην πλέον ύπουλη.
Αυτό σημαίνει ότι τα κόμματα μπορούν να υπερφαλαγγιστούν από δύο κατευθύνσεις. Από την πλευρά της ανοιχτής ιδιωτείας- πχ δεν πάω στα κόμματα και κάθομαι στην τηλεόραση να δω τα “τούρκικα”- και από την πλευρά της συγκρότησης ενός άλλου πολιτισμού.
Αν όντως έχω κατανοήσει σωστά τη θέση σας τότε το αντίδοτο στα κόμματα δεν είναι μια άρνηση γενικά αλλά μια άρνηση με πρόσημο, το πρόσημο του Προσώπου! Όταν ο δήμος θα παραγάγει Πρόσωπα που θα είναι ικανά να πολιτεύονται σαν να είναι εκείνοι οι υπεύθυνοι για την τύχη της χώρας τότε τα κόμματα θα ενταφιαστούν οριστικά. Και τα Πρόσωπα εκείνα δεν θα είναι μόνο ικανά να σκέφτονται πολιτικά αλλά θα έχουν και τα ψυχικά εκείνα χαρίσματα που απαιτεί η “Δημοκρατία για γενναίους”, ήγουν Φρόνηση, Σωφροσύνη, Γενναιότητα, Δικαιοσύνη και πάνω απ’ όλα και μέσα σ’ όλα Αγάπη!
Χμ! Αν είναι έτσι τα πράγματα τότε μάλλον πρέπει να…συνθηκολογήσω.
Όσο για τη Βέηλ…μάλλον πρέπει να επαναλάβω το μάθημα αφού έμεινα μετεξεταστέος.
Πολύ καλά το συνοψίζεις -κατά την (ταπεινότατη εννοείται) προσωπική μου γνώμη.
“[b]Αυτό σημαίνει ότι τα κόμματα μπορούν να υπερφαλαγγιστούν από δύο κατευθύνσεις. Από την πλευρά της ανοιχτής ιδιωτείας- πχ δεν πάω στα κόμματα και κάθομαι στην τηλεόραση να δω τα “τούρκικα”- και από την πλευρά της συγκρότησης ενός άλλου πολιτισμού.[/b]” …. Εξαιρετικό!
Ξεπετώντας τόσο καλά το …βασικό μάθημα δεν θα κολλήσουμε στο …δευτερεύον και προαιρετικό.
Σε μια βάση ρεαλιστικής προσέγγισης, τα κόμματα δεν μπορούν να αντικατασταθούν ούτε να υποκατασταθούν σήμερα. Όμως χάνουν διαρκώς έδαφος, έχουν παγιδευθεί ως μέρος του πολιτικού συστήματος, πρέπει να αλλάξουν αλλά οι όροι της αλλαγής είναι τόσο δραματικοί που στην πράξη τα ακυρώνει. Τάχουν χαμένα, με δυό λόγια. Γιατί η πολιτική έτσι όπως ασκείται σήμερα δεν έχει κανένα ενδιαφέρον: “η κοινωνία δεν θα τη χρειάζεται πλέον”, (Danial Innerarity: La démocratie sans l’Etat; éd. Climats, Paris 2006). Τίθεται συνεπώς το θέμα της ηθικής αιτιολόγησης της πολιτικής.
Η εξέλιξη των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών και η ανάγκη αντιμετώπισης των συνεπειών της διεθνούς κρίσης επιτάσσει τη ριζική αναθεώρηση του τρόπου λειτουργίας του ισχύοντος μοντέλου. Η εξέλιξη αυτή συμβαδίζει παράλληλα με την ενίσχυση των Ανεξαρτήτων Αρχών και τη σύσταση πρόσθετων μηχανισμών κοινωνικού ελέγχου όλων των εξουσιών (κρατικής, οικονομικής, ΜΜΕ, κομματικής, τοπικής κοκ). Πίσω από την τάση αυτή προβάλει η αποδοχή του ηθικού ελέγχου της πολιτικής δράσης, η αδήριτη αναγκαιότητα αιτιολόγησης κάθε πρωτοβουλίας και των (οικονομικών, κοινωνικών, οικολογικών, κοκ) συνεπειών της. Δεν πρόκειται φυσικά για κάτι το νέο, ο Αριστοτέλης είχε ήδη θεμελιώσει στην αρχαιότητα τον σχετικό προβληματισμό, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι η ενσωμάτωση της διάστασης αυτής στο σύγχρονο θεσμικό και τεχνοκρατικό τοπίο.
Δεδομένης της σημερινής πολύπλευρης κρίσης και της συνακόλουθης κοινωνικής δυσπιστίας, η πολιτική οφείλει να επανέλθει στα απλά και ουσιώδη. Ο πολίτης απαιτεί πειστικές λύσεις, λύσεις που να διασφαλίζουν το γενικό συμφέρον, την δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη. Το «πολιτικώς ορθό» απέτυχε, το ηθικώς αποδεκτό επανακάμπτει. Μια «ηθική ανάπτυξη» μπορεί λοιπόν να εμπλουτίσει την προβληματική, ενσωματώνοντας σύγχρονα στοιχεία και αρχές, προβάλλοντας έννοιες ξεχασμένες μεν, αλλά όχι απορριπτέες. Αν αυτό λειτουργήσει στα πλαίσια κοινωνικών και όχι ιδεοληπτικών όρων, και αν οι αρχές της διαφάνειας και του κοινωνικού ελέγχου γίνουν σεβαστές τότε το εγχείρημα έχει πολλαπλό ενδιαφέρον και μπορεί να συντελέσει ακόμα και στην αναζωογόνηση της Πολιτικής. Η οποία χωρίς ηθική διάσταση έχει καταντήσει να είναι μια ανυπόληπτη τεχνική της εξουσίας.
Επομένως όλοι και όλα θα κριθούν σε νέα βάση:κόμματα, δίκτυα, κινήματα,πολίτες, ΜΜΕ, επιχειρήσεις κοκ. Το ζητούμενο είναι μια ανθρώπινη δημοκρατία κι αυτός που θα θέσει τους όρους επανεκκίνησης της πολιτικής προς αυτή την κατεύθυνση θα έχει κερδίσει τη νέα πρόκληση.
Αθ Θεοδωράκης
Ενδιαφέρον έχει – και αρκετά αποκαλυπτικό είναι – να εξεταστεί ο ρόλος των κομμάτων [b]στους υπάρχοντες σήμερα Δήμους,[/b] δηλαδή της κομματικοποίησης στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σε σαφή συμπεράσματα θα οδηγούσε, μάλιστα, η εξέταση αυτού του ρόλου στους μικρότερους Δήμους και στις Κοινότητες όπως ήταν μέχρι το νέο “Καλλκράτη” τουλάχιστον. Νομίζω πως τις περισσότερες φορές, αν όχι όλες, ο ρόλος των κομμάτων εδώ ήταν διαλυτικός και καταστροφικός. Καθόλου δεν ενσαρκώναν απλώς “διαφορετικούς τρόπους πρόσληψης του συλλογικού από το ατομικό”. Απεναντίας, ενσαρκώναν μάλλον τον [i]κατατεμαχισμό του συλλογικού[/i] μέσα από την [i]θεσμοθετημένη πλέον[/i], και όχι απλώς “αυθόρμητη”, υπαγωγή του κοινού λόγου στον ιδεολογικό λόγο.
κ. Γ. Σαλεμή και κ. Θ.Ι.Ζ., μετά από τον απολαυστικό και τόσο διδακτικό σας διάλογο, σχετικά με την χρησιμότητα ή και αναγκαιότητα ή μη των κομμάτων στην χθεσινή, σημερινή ή παντοτεινή κοινωνία, αναρωτιέμαι:
Από τα 10 περίπου εκατομμύρια Έλληνες, πόσοι άραγε τον διάβασαν;
Και από αυτούς που τον διάβασαν, πόσοι τον κατάλαβαν; Υποπτεύομαι ελάχιστοι. Να είναι χίλιοι;
Δυστυχώς δεν θα το μάθουμε ποτέ!
Οι υπόλοιποι; Ειδικότερα σήμερα με την τρομερή ένταση των υλικών, οικονομικών, εθνικών, υπαρξιακών προβλημάτων δεν ασχολούνται με αυτά τα θέματα.
Σας εκλιπαρώ, λοιπόν, εσείς, με τις γνώσεις σας, το κύρος σας, κατεβήτε κάτω στο λάο, στον μέσο Έλληνα και δώστε του την ελπίδα, το κουράγιο, το μάθημα της αντίστασης στην προδοσία των προδοτικών κομμάτων, που μας οδήγησαν στο τελευταίο σκαλί της καταστροφής, της ανυπαρξίας ως Έλληνες.
Μετά, όταν ελευθερωθούμε, θα έχει όλο τον καιρό να ασχοληθεί και με τα θεωρητικά θέματα.
Η Ελλάδα αποδομείται. Η Ελλάδα πεθαίνει.
Ενωθείτε οι άνθρωποι του πνεύματος ενεργητικά και όχι με θεωρίες. Με πράξεις που θα τραβήξουν το λαό μας από τον καναπέ.
Συγγνώμη σας ζητώ για το θράσος μου, αλλά απλά σας λέω αυτά που νομίζω πως απαιτεί η Ελλάδα μας, τώρα, από τους εχέφρονες πνευματικούς ταγούς της.
γ.κ.