Ο Πλανήτης της θεολογίας
Στα τεύχη 65 και 66 της Παρέμβασης είχα ασχοληθεί με “κάποιες κριτικές αναλύσεις της ορθόδοξης εκκλησιαστικής ζωής, που [απαιτούσαν καί] απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή”. Τότε σημείωνα, ότι “η ανάγνωσή τους φέρνει στο νού την παραβολή των ζιζανίων. Μοιάζουν με χωράφι στο οποίο μαζί με το “σιτάρι” διεισδυτικών παρατηρήσεων συναυξάνουν “ζιζάνια” ακραίων απόψεων, που αποκλίνουν από την παράδοση της Εκκλησίας μας”.
Στους “σχολιασμούς” μου αυτούς –χωρίς να παραπέμπω σε συγγραφέα και περιοδικό– χρησιμοποίησα ως αντιπροσωπευτικό κείμενο ένα άρθρο του αρχιμ. Αρσενίου Μέσκου, δημοσιευμένο στο περιοδικό της Ιεράς Μητροπόλεως Περιστερίου “Διάβαση” (τεύχος 29), με τίτλο: “Περί της virtual (εικονικής) Εκκλησιαστικής πραγματικότητας”. Στα σημειώματά μου εκείνα δεν έκανα κριτική ολόκληρου του άρθρου, αλλά κάποιων απόψεων που δημιουργούσαν ρωγμές στις βάσεις της εκκλησιαστικής ζωής.
Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο του π. Αρσενίου, που κυκλοφόρησε το Νοέμβρη του 2002, με τίτλο: “Ο Πλανήτης της Θεολογίας”. Στο βιβλίο αυτό διεπίστωσα ότι οι “ρωγμές” που τότε προσήλκυσαν την προσοχή μου έχουν πολλαπλασιαστεί και διευρυνθεί. Μέσα στις σελίδες του εκδηλώνεται ένας θυμός του συγγραφέα για την θεολογία των αγίων Πατέρων και των σύγχρονων εκφραστών της, ο οποίος ανατρέπει τα πάντα. Παρουσιάζει την θεολογία της Εκκλησίας με τόσες ρωγμές και τέτοια χάσματα, ώστε να μοιάζη, στην κυριολεξία, με οικοδόμημα “ακατάλληλο για κατοίκηση”. Με βάση μια παρεξηγημένη πίστη στις μεθόδους της επιστημονικής έρευνας αμφισβητεί, μεταξύ πολλών άλλων, την “αδαμιαία καταγωγή” του ανθρώπου, την θεολογία των “δερματίνων χιτώνων”, την ύπαρξη “προπτωτικής κατάστασης” διαφορετικής από την παρούσα κατάσταση του κόσμου. Ένα από τα κεντρικά θέματα του βιβλίου είναι η παρουσία του κακού στον κόσμο.
Ο π. Αρσένιος, λοιπόν, παρακάμπτοντας την θεολογία των αγίων Πατέρων –βρίσκοντας, όπως νομίζει, αναπαυτικό αποκούμπι σε μια διαζευτική πρόταση του αγίου Μαξίμου– ανάγει το κακό στην αρχή της δημιουργίας, θεωρώντας ότι αποτελεί επιλογή του Θεού! Από αυτά τα λίγα γίνεται φανερό ότι το νέο βιβλίο του π. Αρσενίου θέτει με προκλητικό τρόπο θεμελιακά ερωτήματα, τα οποία θέλουν νηφάλιες και υπεύθυνες απαντήσεις. Είναι ερωτήματα που προσελκύουν την προσοχή κυρίως των νέων αναγνωστών, τους οποίους εύκολα αιχμαλωτίζουν στις προτεινόμενες ή υπονοούμενες απαντήσεις. Ένας προσωπικός λόγος, που με υποχρεώνει να ασχοληθώ με το βιβλίο αυτό, είναι ότι ο π. Αρσένιος στο εκτενές εισαγωγικό κεφάλαιό του περιλαμβάνει το άρθρο, του οποίου ορισμένες απόψεις παλαιότερα σχολίασα, καθώς και τμήμα από την απάντησή του στις κριτικές μου παρατηρήσεις. Πρέπει να σημειώσω ότι οι παρατηρήσεις που τότε διετύπωσα αντιμετωπίσθηκαν από τον π. Αρσένιο, καθώς και από τον υπεύθυνο του περιοδικού Διάβαση, με όχι και τόσο κομψό τρόπο, εν τούτοις η εξέλιξη των πραγμάτων τις επιβεβαιώνει. Φυσικά το θέμα του “Πλανήτη της θεολογίας” δεν μπορεί να κλείση με ένα σύντομο σχόλιο.
π.Θ.Α.Β.
