Αυτός ο χρόνος ήταν επετειακός για την Οκτωβριανή επανάσταση. Συζητήσεις επί συζητήσεων, εκδόσεις, άρθρα, αφιερώματα. Είναι φανερό ότι η παραγωγή αυτή έχει πλέον αυτονομηθεί (του όποιου σκοπού) και λειτουργεί ως μία ακόμα νοσταλγική εκτόνωση.
Θα μπορούσα να δεχθώ ειδικές ιστοριογραφικές μελέτες για το θέμα ή προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα και υπέφεραν- και από τη μία και από την άλλη πλευρά. Αυτό που ειλικρινά δεν μπορώ να κατανοήσω είναι πως, στο όνομα ενός χριστιανισμού που πλέον εκφράζεται ιδεολογικά, γίνονται επιθέσεις σε ένα ιστορικό γεγονός τέτοιας εμβέλειας. Οι επιτιθέμενοι συνήθως ούτε επιστημονικό, ιστοριογραφικό ενδιαφέρον έχουν, ούτε μία προσωπική ανάμιξη στον πόνο των χρόνων αυτών.
Το ότι καραβιές ρώσων διανοουμένων έφυγαν προς τη Δύση και ότι «στομώθηκε» ο ρωσικός Πλατωνισμός, ή από την άλλη ότι προδόθηκε ο Μαρξισμός, είναι θέματα που ανοίγουν συζητήσεις, αλλά δεν νομίζω ότι έχουν την ιστορική σημασία που θέλουμε να τους προσδώσουμε. Σε συνθήκες κατάρρευσης του αυτοκρατορικού μορφώματος (βλέπε και Αυστροουγγαρία ή Οθωμανική αυτοκρατορία), ριζικής εισόδου των μαζών στην πολιτική, προώθησης ενός μηδενιστικού πνεύματος εκκοσμίκευσης, το ότι η Ρωσία μπόρεσε να επιβιώσει ως αυτοκρατορία, διαμορφώνοντας τη δική της εκδοχή μαρξισμού, είναι κάτι αξιέπαινο.
Αξιέπαινο είναι και το πάθος που ενέπνευσε η Οκτωβριανή επανάσταση σε όλο τον κόσμο. Ας δεχθεί ο σύγχρονος άνθρωπος ότι το να είναι σε θέση ακόμα να έχει έστω υπολείμματα κοινωνικού κράτους και να μην έχουν πεθάνει οι ιδέες της ισότητας και της ελευθερίας- όσο και αν τις πολεμούν, είναι μία κατάκτηση της Οκτωβριανής επανάστασης. Χάρη σ’ αυτήν μπορούμε να «κλαίμε» τους Ρομανόφ, τους αναρχικούς που έσφαξε ο Τρότσκι και να διαπιστώνουμε πόσο δίκιο είχε, γιατί όντως είχε, ο Μπερντιάγεφ.
Οι εκ των υστέρων αποτιμήσεις και κρίσεις είναι απόλυτα προσαρμοσμένες στη σημερινή εποχή, άρα σχετικές και αυτές. Όπως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλοι δυτικοί και ανατολικοί, δεξιοί και αριστεροί, είχαν μόνο καλά λόγια για τον Στάλιν που μας «έσωσε» από τους Ναζί, έτσι και τώρα υπάρχει ένας πληθωρισμός αποδόμησης και απομύθευσης των Μπολσεβίκων.
Αύριο, ίσως, όταν δεινοπαθήσουμε ακόμα περισσότερο με τη «νεοφιλελεύθερη» επέλαση, να αρχίσουμε να δοξάζουμε τη συμβολή της Οκτωβριανής επανάστασης. Τα οράματα και τα επιχειρήματα των «εσέρων» και των «καντέτων», αν δει κανείς αντικειμενικά την εποχή, πάσχουν πολλαπλώς. Επειδή είμαι χριστιανός, δεν σημαίνει ότι θα έχω «βεντέτα» με τους Μπολσεβίκους, προτιμώντας ιστορικά ποιούς; Όταν είμαι χριστιανός και αναγνωρίζω την «αγροτική ρίζα» του κοινοτισμού της υπαίθρου σαν στοιχείο της επαναστατικής σκέψης της εποχής, πώς την αναγνωρίζω, θεωρητικά και μόνο ή για να καταγγείλω τον Λένιν ότι την «πρόδωσαν»; Όταν γίνεται λόγος για την ρωσική (δηλαδή Oρθόδοξη;) εκδοχή του Μαρξισμού, για το κόμμα των Μπολσεβίκων ως ιστορική συνέχεια των ναρόντνικων, εμείς ως χριστιανοί είμαστε υπέρ ή κατά;
Εν τοιαύτη περιπτώσει είναι άλλο ο Μαγιακόφσκι που αυτοκτονεί απέλπιδος και άλλο όποιος στον 21ο αιώνα μπορεί να φιλοσοφεί για τα «χάλια» και τις «αγριότητες» των Μπολσεβίκων από καθέδρας.
Ο ζωγραφικός πίνακας ("Διαδήλωση Πρωτομαγιάς", 1906) που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο τού, ρώσου, Μπορίς Κουστόντιεφ.
πηγή κειμένου: Aντίφωνο
Γιατί τα “επιχειρήματα των εσέρων και των καντέτων πάσχουν πολλαπλώς”; Επίσης, “ιστορική συνέχεια των ναρόντνικων” δεν αποτελούσαν οι Μπολσεβίκοι, αλλά οι Σοσιαλεπαναστάτες. Δείτε σχετικώς την ομιλία του Δ. Μπαλτά στην εκδήλωση της “Χριστιανικής Δημοκρατίας” για τη Ρωσική Επανάσταση, όπου αναλύει τα ιδεολογικά ρεύματα στη Ρωσία από το 1825 έως το 1916. Τέλος, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, οπωσδήποτε, δεν “φιλοσοφεί από καθέδρας”, όταν, ήδη την άνοιξη του 1918, επικρίνει τους Λένιν-Τρότσκι για τη διάλυση της Συντακτικής Συνέλευσης και την κατάργηση των δημοκρατικών ελευθεριών. Σημειωτέον, ότι η Συντακτική προέκυψε από πανρωσικές εκλογές, στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 40.000.000 ψηφοφόροι (οι Μπολσεβίκοι έλαβαν 25% και οι Σοσιαλεπαναστάτες 40%).
Κατ’ ἀρχάς, δέν εἶναι ἀναγκαῖο νά προσεγγίσει κανείς ἕνα ἱστορικό γεγονός ἐξ ἐπόψεως χριστιανικῆς γιά νά διαπιστώσει τίς ἀρνητικές πτυχές του. Γιά τόν ἐκφυλισμό τῆς Ρωσικῆς Ἐπανάστασης ἡ αἰτία θά πρέπει νά ἀναζητηθεῖ σ’ αὐτούς πού τήν ὑποστήριξαν καί τήν ὑπηρέτησαν, ὄχι βεβαίως σ’ αυτούς πού ἀσκοῦν κριτική καί μάλιστα ἐκ τῶν ὑστέρων.
Οἱ ἴδιοι οἱ Ρῶσοι, καί κυρίως οἱ ἔγκλειστοι στά γκουλάγκ, ἔχουν περιγράψει σέ πολλά βιβλία, καί μάλιστα πρό τοῦ Σολζενίτσιν, τήν κατάσταση πού βίωσαν ὑπό τήν σοβιετική ἐξουσία. Δυστυχῶς τά ἔργα εἶναι ἀμετάφραστα ἀκόμη στήν Ἑλλάδα γιά νά γνωρίζει ὁ ἐνδιαφεροόμενος τί συνέβη. Ἀφήνω κατά μέρος ἐδῶ τίς ἀπόψεις τῶν Ρώσων τῆς Διασπορᾶς.
Δέν ὑπάρχει λόγος ἀνησυχίας περί τῆς ἀποδόμησης τῆς σημασίας τῆς “Ὀκτωβριανῆς Ἐπανάστασης” στήν χώρα μας, ἡ ὁποία ἀνατράφηκε ἐπί ἑκατό χρόνια μέ τά ἰδανικά της, ἔστω κι άν κάπου-κάπου ἀκούγονται διαφορετικές, τεεκμηριωμένες προσεγγίσεις, καί μάλιστα ἀπό ἀνθιρώπους πού δέν ἐκπροσωποῦν φορεῖς, κόμματα κ.ἄ. Τόσο στά πανεπιστήμια, ὅσο καί στόν ἐκδοτικό χῶρο, κυριαρχοῦν ἀσφαλῶς οἱ μαρξιστικές ἀναλύσεις καί ἡ νοσταλγία τῆς σοβιετίας. Τό περίεργο εἶναι κανείς ἀπό αὐτούς πού συντηροῦν τήν σοβιετιολαγνεία στήν χώρα μας δέν ἔζησε στήν σοβιετική Ρωσία..
Κε Κρανιδιώτη, ελπίζω να μην θέλετε να αναλύσουμε τα επιχειρήματα των εσέρων και των καντέτων- υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία. Για τη συνέχεια των ναρόντνικων, είναι γνωστή η κριτική στους Μπολσεβίκους ότι ο μαρξισμός τους ήταν, εν τέλει, ναρόντνικος- την ομιλία την είδα, επιτρέψτε μου όμως να έχω και τη δική μου βιβλιογραφία. Η κριτική της Ρόζας- οπωσδήποτε σεβαστή- είναι κριτική ενός μαρξισμού Γερμανικής παράδοσης, και άλλης ιστορίας. Για την Συντακτική, δείτε το κεφάλαιο στον Σερζ.
Κε Μπαλτά, δεν είπα πουθενά ότι δεν μπορεί κανείς να διατυπώσει τις αρνητικές κριτικές του. Τελικά, για εσάς, ήταν εκφυλισμός, άρα η αφετηρία ήταν θετική; Για τα Γκούλαγκ και τις απόψεις των της Διασποράς, είναι λίγο έως πολύ γνωστά. Όμως άλλο πράγμα είπα στην ανάρτησή μου. Δεν ασχολήθηκα με τα γκούλαγκ. Για το “αριστερό” κατεστημένο στα Πανεπιστήμια και στις εκδόσεις, σε τι καλούμαι ν’ απαντήσω; Προσοχή, μην αντικαταστήσουμε αυτό το κατεστημένο με άλλο, νεοφιλελεύθερης κοπής. Ανάφερα για το πάθος της Επανάστασης, για την ιστορική της προέκταση, για το ποιούς θα επιλέγατε αντί των Μπολσεβίκων, για την ιστορική και γεωπολιτική σημασία της Σοβιετίας. Για την ιδιαίτερη φύση του Λενινισμού, την απόκλιση του από τον Μαρξισμό, το μπόλιασμα του με τη Ρωσία και την παράδοση του 19ου αιώνα. Ούτε τα γκούλαγκ υπερασπίζομαι, ούτε νοσταλγός είμαι. Απλά δεν έχω καμία βεντέτα με τους Μπολσεβίκους.
Διαβάζοντας το άρθρο του κ. Βαρδή γίνεται φανερό ότι η προπαγάνδα, απ’ όπου και αν προέρχεται όχι μόνο καλά κρατεί, αλλά αναρωτιέμαι πόσες γενιές θα χρειαστεί να περάσουν μέχρις ότου ο κόσμος επιτέλους “ξυπνήσει” και πάψει να άγεται και να φέρεται από τις ιδεοληπτικές εξάρσεις του οποιουδήποτε. Χωρίς πολλά λόγια, θλίβομαι και παράλληλα λυπάμαι διαπιστώνοντας ότι οι αμετανόητοι νοσταλγοί, ένθεν κακείθεν, είναι προς το παρόν εδώ, και θα είναι για να μας ταλαιπωρούν με τις -εκ του αποτελέσματος κρίνοντας- ανοησίες τους.
Είναι προφανές ότι ο κ. Βαρδής πέτυχε “διάνα” μιλώντας στο κείμενό του για το πάθος που γέννησε η Οκτωβριανή επανάσταση. Και κατά την γνώμη μου καλώς.
Καλώς δηλαδή το πάθος τόσο του παρελθόντος όσο και του παρόντος. Γιατί αλλιώς θα έμοιαζε υπερβολικά παράλογη η θεώρηση της ιστορίας και του κόσμου μας, όταν θέλουμε να πείσουμε και να πεισθούμε ότι τόσες δεκαετίες, τόσες χώρες και κράτη, τόσα εκατομμύρια οπαδών, φίλων, υποστηρικτών, εχθρών και θυμάτων, όλοι και όλα αυτά ήταν απλά μια παρένθεση της ανθρώπινης ιστορίας, ένα λάθος κάποιων και κάπου.
Ή ότι ήταν μόνο ο καρπός ο ψεύτικα φουσκωμένος και γυαλισμένος από την προπαγάνδα και το ψεύδος των επαγγελματιών και μαθητών της αριστερής θεώρησης της ιστορίας…
Κ. Βαρδή, θίγετε πολλά ζητήματα πού χρήζουν ἐκτενοῦς ἀνάλυσης, ὅπερ ἀδύνατο.
Κατ’ ἀρχάς, χρησιιμοποιεῖτε τόν ὅρο ”νεοφιλελευθερισμός” πού δέν χρησιμοποιῶ έγώ. Εἶναι ἀδύνατο νά ἀντικατασταθεῖ κάτι πού ἀνήκει στό παρελθόν μέ κάτι ἄλλο πού, καλῶς ἤ κακῶς, κυριαρχεῖ τώρα.
Αὐτό πού ἔχει ἐνδιαφέρον εἶναι νά δεῖ κανείς πῶς οἱ ἴδιοι οἱ Ρῶσσοι, καί φυσικά ὄχι μόνον οἱ μαρξιστές-λενινιστές, θεώρησαν, στήριξαν ἤ ἀποδοκίμασαν τό γεγονός τῆς Ἐπανάστασής τους. Αὐτό, ἐπαναλαμβάνω, λείπει ἀπό τήν δική μας ἱστοριογραφική θεώρηση, γιά διαφόρους λόγους.
Ὅσον ἀφορᾶ τόν ”ἐκφυλισμό”, θεωρῶ ὅτι πρόκειται μᾶλλον γιά ἐκφυλισμό ὁραμάτων καί ὄχι γιά ἐκφυλισμό στήν ἄσκηση τῆς ἐξουσίας. Διότι ἡ ἐπαναστατική πρακτική (μέ τίς ἐκτελέσεις, τίς ἐξορίες, τίς δημεύσεις περιουσιῶν κ.ἄ.) λειτούργησε ἔτσι από τούς μῆνες τῆς κατάληψης τῆς ἐξουσίας ὑπό τῶν μπολσεβίκων καί ὄχι ἀπό τήν ἀνάληψη τῆς ἐξουσίας ἀπό τόν Στάλιν ἤ μόνον, ὅπως ἀνιστορήτως περιγράφεται σέ διάφορες προσεγγίσεις, στά ἔτη 1937-1938.
Ὅσον ἀφορᾶ τήν παράδοοη τοῦ 19ου αἰ. στήν ὁποία ἀναφερθήκατε, νά παρατηρήσω ὅτι ἀπό τό 1850 ὁ Μπακούνιν εἶχε διείδει τόν δικτατορικό χαρακτήρα μιᾶς συγκρότησης τῆς Ρωσσίας ὑπό τίς ἀρχές τοῦ μαρξισμοῦ καί τόν ρόλο τοῦ προλεταριάτου.
Τέλος, δέν τίθεται θέμα ”βεντέτας”, ἀλλά ἀναζήτησης τῆς ἀλήθειας τῶν πραγμάτων.
Κε Μπαλτά, Επίτρεψε μου, Δημήτρη.
Τον όρο “νεοφιλελευθερισμός”, είναι αλήθεια, τον χρησιμοποιώ καταχρηστικά. Αυτό που θέλω να εκφράσω είναι η εντύπωση που μου προκαλούν κινήσεις, εκδοτικές προσπάθειες, συνέδρια, ομιλίες- εσχάτως- που στο όνομα του κάθε “τεράστιου” Μπερντιάγεφ, Ταρκόφσκι ή Ντοστογιέφσκι, επιτίθενται μονομερώς στο πείραμα της Οκτωβριανής. Για εμένα, είναι το αντίστοιχο- με άλλο πρόσημο- φαινόμενο των διαφόρων “αριστερών” γκρουπούσκουλων, που κάνουν αναλύσεις επί αναλύσεων για τον κάθε ανθυπο- μπολσεβίκο (sic!).
Εννοείται ότι έχει ενδιαφέρον η θεώρηση των ίδιων των επαναστατών. Επίσης, συμφωνώ για τις ρίζες του 19ου αιώνα. Οι Δαιμονισμένοι (του Φιοντόρ) είναι ένα μεγάλο παράδειγμα.
Προσπάθησαν να καταδείξω την αντίφαση: ή κάποιος, και για αυτό αναφέρθηκα στους χριστιανούς, έχει εντοπίσει το πρόβλημα ήδη από τον 19ο αιώνα, οπότε δεν καταλαβαίνω γιατί εκπλήσσεται, ή πιστεύει αρχικά στην επανάσταση και μετά διαψεύδεται. Η αντίφαση υπάρχει στους κατά καιρούς συζητητές. Υπάρχει και σε εμένα. Γιατί είναι ιστορικό γεγονός μεγάλης εμβέλειας, και όχι απλό πραξικόπημα. Για αυτό μίλησα για πάθος. Το οποίο το ξεχνάμε σήμερα. Μπορεί κάποιος στη βάση αυτή να είναι παθιασμένος οπαδός της επανάστασης (φυσικά, όχι των γκούλαγκ), και ταυτόχρονα χριστιανός και ντοστογιεφσκικός. Αντίφαση; Ναι, αντίφαση (αν το θες!). Έτσι είναι ο άνθρωπος και η ιστορία. Μία ιστορική εποχή δεν την διαγράφεις λόγω των εξόριστων διανοουμένων και των διώξεων του Στάλιν, τον οποίον- επαναλαμβάνω- ως δυτικός, τον αποθέωνες μετά τον πόλεμο, γιατί σε έσωσε.
Και επειδή άκουσα και μία κριτική για τους εσέρους, τους καντέτους και την Συντακτική, ας φύγουν κάποιοι από τα κλισέ και ας δουν ποια δυναμική είχαν αυτές οι ομάδες στη Ρωσία εκείνης της περιόδου. Η επιβίωση της Αυτοκρατορίας είναι ένα αταβιστικό φαινόμενο, το οποίο κατευθύνει τις επιλογές των ανθρώπων. Αν νομίζουν κάποιοι ότι με την αστική δημοκρατία των καντέτων ή των εσέρων, θα σωζόταν η Ρωσία, πλανώνται. Για την πίστη στα δικαιώματα και στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου, ας δουν την συμπεριφορά των Λευκών στον εμφύλιο.
Αγαπητέ Δημήτρη, τα τελευταία δεν σε αφορούν. Ίσως όμως να συμφωνήσεις ότι η ιστορία πάντα έχει την δική της δυναμική. Το να προβάλλουμε στην Ρωσία του 1917-1921 την συνείδηση της μετανεωτερικής δημοκρατίας και ευαισθησίας, που έχουμε σήμερα, χάρη και στον αντίκτυπο της Επανάστασης στον δυτικό κόσμο, δηλ. την “καλοπέρασή” μας, είναι άδικο απέναντι στις γενιές του παρελθόντος.
Σε ευχαριστώ
Οι σοσιαλ-επαναστάτες είχαν πλειοψηφία στις εκλογές, λόγω ψήφων από την ύπαιθρο και όχι από τα αστικά κέντρα γιατί είχαν είχαν τάξει γη στους αγρότες, κάτι που οι μπολσεβίκοι το έκαναν, οπότε και οι αγρότες ήταν ευχαριστημένοι. Αν η εξουσία είχε αφεθεί στους εσέρους, η επανάσταση θα είχε τελειώσει άδοξα, μια και δε νομίζω να μπορούσαν να αντισταθούν στη λυσσαλέα προσπάθεια των δυτικών συμμάχων και Λευκών να επαναφέρουν την προτέρα κατάσταση (προ Φλεβάρη).
Ἀγαπητέ Μανώλη, μέ τήν ὀπτική μέ τήν ὁποία παρουσιάζεις τά πράγματα καί θά συμφωνήσω καί θά διαφωνήσω ταυτοχρόνως.
Δέν μπορῶ νά γνωρίζω τί (καλύτερο ἤ χειρότερο) θά συνέβαινε στήν Ρωσία ἄν συνεκροτεῖτο μία ἀστικοῦ τύπου δημοκρατία. Ὁ ρωσικός λαός ἔβλεπε εὐνοϊκά τούς Ἑσέρους, οἱ ὁποῖοι ὁμολογουμένως ἦσαν ἀναποφάσιστοι, ἰδιαίτερα μετά τήν νίκη τους στίς ἐκλογές τοῦ Νοεμβρίου 1917. Εἶναι δέ γνωστό ὅτι ἐν ἀργότερα οἱ Ἕσεροι σάπιζαν στίς φυλακές καί στά γκουλάγκ τῆς σοβιετικῆς Ρωσίας.
Γιά τίς ἀντιφάσεις πού ἀνέφερες, νομίζω ὅτι συνολικά ὁ ἴδιος ὁ ρωσικός λαός ἐκινεῖτο μέσα σέ ἀντιφάσεις, τόσο προεπαναστατικά ὅσο καί μετεπεναστατικά. Ἡ ἀναφορά σου στόν Ντοστογιέφσκι εἶναι ἀπολύτως ἀκριβής.
Γιά νά κλείσω τήν κουβέντα, πού οὕτως ἤ ἄλλως εἶναι ἐνδιαφέρουσα, θεωρῶ ὅτι τό 1917 ἦταν πράγματι ἕνα γεγονός (πού ἔχει στοιχεῖα καί ἐπανάστασης καί πραξικοπήματος) πού ἄλλαξε τόν κόσμο. Μέ τήν διαφορά ὅτι ἡ διαχείριση τῆς Ἐπαναστάσης, γιά τήν ὁποία (διαχείριση) δέν ἦσαν προετοιμασμένοι ἀρχικά οὔτε οἱ ἴδιοι οἱ μπολσεβίκοι, ἀπέβη σέ καταστροφή της.
Σ’ εὐχαριστῶ κι ἐγώ.
Αγαπητέ κ. Βαρδή,
φοβάμαι ότι αυτό που ονομάσατε «εκδοχή μαρξισμού», που διαμόρφωσε η Ρωσία για να επιβιώσει ως αυτοκρατορία, συνοψίζεται σε αυτό που είπε ο Λένιν κατακεραυνώνοντας τους «αριστερούς κομμουνιστές» (Μπουχάριν, Οσίνσκι) λίγους μήνες μετά τον Οκτώβρη, στις 5 Μαΐου του 1918, και στο οποίο παρέμεινε σταθερός και συνεπέστερος περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη θέση του:
[quote]«Εφόσον η επανάσταση στη Γερμανία καθυστερεί, καθήκον μας είναι να μαθητεύσουμε στο γερμανικό κρατικό καπιταλισμό, να κάνουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να τον αφομοιώσουμε και να μη φοβηθούμε να υιοθετήσουμε δικτατορικές μεθόδους προκειμένου να επιταχύνουμε την αφομοίωση του. Καθήκον μας είναι να επιταχύνουμε την αντιγραφή του γερμανικού κρατικού καπιταλισμού ακόμα περισσότερο απ’ όσο ο [τσάρος] Πέτρος επιτάχυνε την αφομοίωση του δυτικού πολιτισμού από τη βάρβαρη Ρωσία, και να μη διστάσουμε να χρησιμοποιήσουμε κάθε βάρβαρο μέσο στον αγώνα κατά της βαρβαρότητας (…) Ο κρατικός καπιταλισμός είναι ένα βήμα προς τα εμπρός σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων [στη σοβιετική Ρωσία].»[/quote]
Δεν είμαι λοιπόν σίγουρος ότι αυτό που παρουσιάστηκε ως «μαρξισμός-λενινισμός» μπορούμε να το ονομάζουμε «εκδοχή του μαρξισμού». Θα έλεγα ότι πρόκειται μάλλον για μια μαρξιστικών προσχημάτων ιδεολογία, με την οποία η φεουδαρχική Ρωσία έκανε το άλμα της στον καπιταλισμό. Σε αυτή την ιδέα συνεπικουρεί, πέρα από το γεγονός ότι η παραπάνω δήλωση ήρθε πάρα πολύ νωρίς και δεν ήταν η μόνη τέτοιου τύπου έως και το 1921, και μια παρατήρηση του Βικτόρ Σερζ σχετικά με το κατά πόσον οι επιλογές των μπολσεβίκων ήταν σοσιαλιστικής έμπνευσης ή όχι:
[quote]«Όταν η ΚΕ του Μπολσεβίκικου κόμματος συνήρθε το Δεκέμβρη του 1917 [πόσο νωρίς και πάλι! – σημ. δική μου Γ. Ι.] για να εξετάσει μεθόδους αντιμετώπισης της εγχώριας αντεπανάστασης, είχε να κάνει μια συνειδητή επιλογή των μέσων που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το νέο καθεστώς. Θα μπορούσε να θεσμοθετήσει δημόσια επαναστατικά δικαστήρια (επιτρέποντας τις δίκες κεκλεισμένων των θυρών μόνο για ορισμένες πολύ ειδικές περιπτώσεις) και να επιτρέπει, μέσα σ’ αυτά τα δικαστήρια, το δικαίωμα υπεράσπισης των κατηγορούμενων και τον έλεγχό τους από τη λαϊκή γνώμη. Αντί γι’ αυτό, προτίμησε να φτιάξει την Τσεκά, δηλαδή μια Ιερά Εξέταση που δρούσε με κρυφές μεθόδους, αποκλείοντας από αυτό το σώμα κάθε δικαίωμα υπεράσπισης των κατηγορουμένων και κάθε δυνατότητα ελέγχου από το λαό. Κάνοντάς το αυτό, η ΚΕ ακολούθησε προφανώς το συντομότερο που λέμε δρόμο, καθώς και ψυχολογικές ενορμήσεις που είναι κατανοητές σε κάθε μελετητή της ρώσικης ιστορίας, αλλά που δεν έχουν καμιά απολύτως σχέση με τις αρχές του Σοσιαλισμού» (από τις [i]Αναμνήσεις ενός επαναστάτη[/i]).[/quote]
Το ότι μέσα από ένα τέτοιο δρόμο μπόρεσε η Ρωσία να επιβιώσει από την βαθιά κρίση που την οδήγησε στον Οκτώβρη, είναι ίσως, όπως λέτε, επαινετό, ή μάλλον μη-κατακριτέο καθεαυτό, ωστόσο καλό θα ήταν να μην πολυμπερδεύουμε αυτό το δρόμο με τον Μαρξ. Κι επειδή κριτική στο μπολσεβικισμό δεν ασκήθηκε μόνο εξ αποστάσεως κι από καθέδρας, αλλά και μέσα στη φωτιά των γεγονότων και με βαριές συνέπειες, θα πρότεινα τη μελέτη του ημερολογίου του αναρχικού Αλεξάντερ Μπέρκμαν από εκείνα τα χρόνια. Έχει τον χαρακτηριστικό τίτλο «[i]Ο μπολσεβίκικος μύθος[/i]» (εκδ. Πανοπτικόν). Σημειώστε προκαταβολικά, ότι ο Μπέρκμαν είχε ταχθεί αρχικά στο πλευρό των μπολσεβίκων.
Ευχαριστώ.
Κε Ιωαννίδη, Πραγματικά με τέτοιους τρόπους η “φεουδαρχική Ρωσία έκανε άλμα στον καπιταλισμό”. Θα έλεγα προς τη Νεωτερικότητα. Το πείραμα θα ολοκληρωθεί στη δεκαετία του 1930. Θυμάμαι μία αποστροφή του μακαρίτη Κονδύλη για την Ιρανική επανάσταση του Χομεϊνί ως τρόπο εισόδου της χώρας αυτής στην σύγχρονη εποχή. Αν το δει κανείς μακρο- ιστορικά, αυτό έχει σημασία. Αν οι Μπολσεβίκοι ήταν ο τρόπος προόδου της Ρωσίας, αυτό και έγινε. Είναι τόσο κυνικό όσο η ίδια η Ιστορία. Τα δημόσια επαναστατικά δικαστήρια, η Τσεκά και άλλα, δεν απαιτούν τόσο από εμάς υποκειμενικές αξιολογήσεις όσο το να αρθούμε στην ιστορικότητα των συμβάντων. Αλλιώς, τι να πει κανείς για τα όργια ωμοτήτων των Λευκών ή για τις αναρχικές θηριωδίες στην εμφυλιακή Ισπανία. Το να τα βλέπεις με ιστορική κατανόηση, δεν σημαίνει ότι τα επικροτείς. Αλλά, από την άλλη, να κάνει κάποιος προπαγάνδα για τα εγκλήματα των κομμουνιστών και μόνο, νομίζω ότι έχει πρόβλημα.
Κανένα ανίερο μέσο δεν έχει μέχρι σήμερα νομιμοποιήσει κανένα ιερό σκοπό. Σε αυτή τη συζήτηση ίσως χρειάζεται να προηγείται η διάκριση ανάμεσα στον αμυνόμενο φιλελευθερισμό, ως απλώς αντιδιαμετρική θέση σε κάθε απειλή της ανθρώπινης ελευθερίας, ακόμη και από κάποιος “θεούς” και στον επιτιθέμενο φιλελευθερισμό, ο οποίος στο όνομα της ελευθερίας απλώς επιθυμεί, αναιρώντας την ουσία του προτάγματος, να αντικαταστήσει τους παλιούς θεούς με νέους (ο νεοφιλελευθερισμός πραγματώνεται ως μια τέτοια κατάσταση, επιτιθέμενος σήμερα εξίσου και αδιακρίτως στην κάθε πρόταση συλλογικής οργάνωσης του ζειν). Αυτό, κατά προέκταση, δίνει αντιδιαμετρικές σημασίες και στην έννοια της επανάστασης, απέναντι, αντίστοιχα, σε τέτοιες αμυντικές ή σε επιθετικές εκδοχές, ακόμη μάλιστα και όταν η πρώτη πραγματώνεται ως έκφραση ευρείων συλλογικοτήτων και όχι κάποιων καιροσκοπικών φραξιών.
https://manolisgvardis.wordpress.com/2017/12/21/%CF%83%CE%B5-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CF%87%CE%B5%CE%B9%CE%B1/
Για μία πιο διεξοδική ανάγνωση……..
Κύριοι, αν δεν κάνω λάθος, να κάνω μια αντικειμενική παρατήρηση: Ένα αιώνα μετά την βιομηχανική επανάσταση, η θεωρία του Μάρξ έρχεται ως δήθεν απάντηση στην θεωρία του Σμίθ. Με απλά λόγια δηλ. ενώ ο καπιταλισμός είχε ήδη αναδειχθεί ως το κατ’ εξοχήν πολιτικο-κοινωνικό σύστημα που βασίζεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία, ο μαρξισμός έρχεται (δεύτερος και καταϊδρωμένος) να καταθέσει την δική του άποψη και φυσικά επιχειρεί να αντικρούσει τον καπιταλισμό. Πρόκειται δηλαδή για μιά φτιαχτή ιδεολογία που εν τούτοις αποσκοπούσε σε αυτό που εν μέρει κατηγορούσε τον καπιταλισμό: Να παραπλανήσει τον μέσο πολίτη/εργάτη ότι υπάρχει δήθεν εναλλακτική λύση. Δυστυχώς τόσο από ιδεολογικής πλευράς όσο κυρίως εκ του αποτελέσματος, σήμερα, αυτή η “αντιπαλότητα” έχει απομυθοποιηθεί και ο μαρξισμός και τα παράγωγά του έχουν οριστικά μπει στο “χρονοντούλαπο της ιστορίας” ως άλλο ένα τεράστιο -πλην όμως αναπόφευκτο (;)- λάθος του ανθρωπίνου γένους το οποίο ως γνωστόν άγεται και φέρεται -ειδικώς όταν πεινάει- από τις ρητορείες των επιτήδειων πολιτικάντηδων, απ’ όπου και αν προέρχονται.
Ειδικώς για τον κύριο Βαρδή ειλικρινώς θλίβομαι με την εμμονή του στις καλές πτυχές του μαρξισμού/κομμουνισμού και αναρωτιέμαι τι ακριβώς προσπαθεί να μας πει με αυτό το άρθρο. Ποιά είναι η κεντρική ιδέα, το νόημα που λέγαμε στο σχολείο. Ευτυχώς “σύντροφε” ηττηθήκαμε που λέει και σε βιβλίο του ο Τάκης Λαζαρίδης, δηλαδή ένας “δικός” σας.
Και για να μην το πάμε και πολύ μακρυά, ας αναλογιστούμε ότι ο Αδάμ Σμίθ ήταν οικονομολόγος, φιλόσοφος (και δη επί της Ηθικής), συγγραφέας, πρωτοπόρος της πολιτικής οικονομίας και βασικός διαμορφωτής ιδεών κατά την περίοδο του Σκωτσέζικου διαφωτισμού. Μάλιστα στενός φίλος και συνεργάτης του ήταν ο Δαβίδ Χιούμ, επίσης σκωτσέζος φιλόσοφος, ιστορικός, οικονομολόγος και δοκιμιογράφος, ευρύτερα δε γνωστός για την επιρροή του στο σύστημα του φιλοσοφικού εμπειρισμού, του σκεπτικισμού και νατουραλισμού.
Συγκρίνετε τώρα αυτά τα δύο …”βιογραφικά” με τα αντίστοιχα του Μάρξ και του συνεργάτη του Έγκελς και ας τελειώνουμε επιτέλους με το ιστορικό λάθος του μαρξισμού-κομμουνισμού και των παραγώγων του. Από την μιά έχουμε δύο σοβαρούς διανοητές και από την άλλη … αφήνω τα σχόλια σε σας. Δυστυχώς το άρθρο του κ. Βαρδή αν διαβαστεί λάθος μας οδηγεί εκεί ακριβώς· στην διάπραξη, έναν αίωνα μετά, του ιδίου λάθους.
Η ανθρώπινη φύση είναι πλασμένη για να δρα ελεύθερη και ο καπιταλισμός, πέρα από τις γνωστές ατέλειές του, είναι το κατ’ εξοχήν πολιτικο-οικονομικό σύστημα που ελεύθερα έχει επιλέξει η συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας. Σαφώς και να συζητήσουμε πώς θα βελτιώσουμε αυτό το σύστημα ακόμα και να βρούμε τρόπους να το θωρακίσουμε από την εγγενή του τάση στην ελευθεριότητα. Αλλά αν στον αντίποδα έχουμε τον μαρξισμό και τον κομμουνιστο-σοσιαλισμό πώς μπορούμε να κάνουμε σοβαρή συζήτηση πάνω σε θέσφατα του στυλ “ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας είναι η κοινωνική έκφραση της γυναικείας καταπίεσης από τον άνδρα” ή το κλασσικό και ταυτόχρονα φαιδρό σύνθημα (με το οποίο παραπλανήθηκαν και καταστράφηκαν εκατομμύρια αφελών ανθρώπων) “εργάτες/προλετάριοι όλων των εθνών ενωθείτε!”. Είδατε εσείς ποτέ καμμία ένωση; και εδώ καταπίεση και εκμετάλλευση είδαμε. Οπότε αν πρόκειται εγώ ως πολίτης ή προλετάριος, αστός ή εργάτης να κινδυνεύω ανά πάσα στιγμή να γίνω θύμα εκμετάλλευσης, προτιμώ να ζω στην Δύση όπου εκεί τουλάχιστον έχω ΕΓΩ την επιλογή, να ανεχθώ να με εκμεταλλεύονται ή να πάω να δουλέψω κάπου αλλού υπό καλύτερες συνθήκες. Και όχι στην -πάλαι ποτέ- “επαναστατική” Ρωσσία των μπολσεβίκων όπου ΔΕΝ θα είχα ΚΑΜΜΙΑ επιλογή, πέραν ίσως των γκούλαγκ ή ενός …αναξιοπρεπούς θανάτου. Αλήθεια αναρωτιέμαι αν έχετε όλοι διαβάσει το “Αρχιπέλαγο” ή και εσείς απαξιώσατε τον Σολζενίτσιν ως …προδότη της “επανάστασης” και φασιστο-καπιταλιστή.
Ας ενσκήψουμε λοιπόν -επιτέλους- στην πραγματικότητα και ευχαρίστως να συζητήσουμε για κάτι που είχε όντως θετική επίδραση στο καταταλαιπωρημένο ανθρώπινο είδος. Και επειδή οι “αριστεροί” δεν τα πάτε καλά με τους Χριστιανούς, ελπίζω να να μην …παρεξηγηθείτε με την ευχή μου, προς όλους, “Καλά Χριστούγεννα” !!!