Αρχιμ. Γεωργίου (Καψάνη), Καθηγουμένου Ι.Μ.Γρηγογίου, Αγ. Όρους.
Υπάρχουν μερικές δυσκολίες στα σημερινά μας παιδιά να πλησιάσουν το μυστήριο της Μετανοίας. Οι σημερινοί νέοι δυσκολεύονται να πλησιάσουν γενικά την Εκκλησία και τους κληρικούς γιατί καλλιεργείται μία προκατάληψη κατά της Εκκλησίας. Η Εκκλησία σήμερα χλευάζεται, συκοφαντείται, διαβάλλεται, εξευτελίζεται στα μάτια του κόσμου και της νεολαίας και όποιοι νέοι θα εκδηλώσουν την πίστη τους, θα γίνουν αντικείμενο ειρωνείας.
Έπειτα η σημερινή αγωγή- ψυχολογία, φιλοσοφία, πολιτική- καλλιεργούν ένα ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα στους ανθρώπους που δημιουργεί την ψευδαίσθηση της αυτοσωτηρίας. Καλλιεργούν την αυτάρκεια, τη φιλαυτία, τον εγωκεντρισμό. Όλα αυτά είναι αντίθετα στο πνεύμα της μετανοίας και της εξομολογήσεως. Τονίζεται μάλιστα από ορισμένα συστήματα, όπως είναι ο υπαρξισμός, ότι η αμαρτωλότητα έγκειται στις αμαρτωλές καταστάσεις και όχι στα πρόσωπα και έτσι μεταθέτουν το θέμα της προσωπικής ευθύνης από τα πρόσωπα στις καταστάσεις. Οπότε ο άνθρωπος τείνει να θεωρεί τον εαυτό του ανεύθυνο για ό,τι κακό γίνεται.
Κατά τη φροϋδική πάλι θεώρηση, αμαρτία είναι όχι η εκπλήρωση των κακών επιθυμιών του ανθρώπου, αλλά η μη εκπλήρωσή τους. Η αμαρτία ακόμη εμφανίζεται σήμερα ως δικαίωμα του ανθρώπου και ως απελευθέρωσή του, όπως στο θέμα των αμβλώσεων. Οι αμβλώσεις είναι η πιο φρικτή αμαρτία και όμως βλέπουμε τις φεμινίστριες να διαδηλώνουν στους δρόμους και αυτό που είναι έγκλημα να το απαιτούν ως απελευθέρωσή τους: «Το σώμα μας, μας ανήκει, φωνάζουν, δεν θέλουμε χριστιανικό σώμα». Σκεφθείτε λοιπόν τί διαστροφή των πραγμάτων έχει γίνει, όταν το έγκλημα θεωρείται ως απελευθέρωση του ανθρώπου, ενώ είναι η χειρότερη υποδούλωσή του.
Πώς τώρα τα παιδιά που από τις τηλεοράσεις, τα ραδιόφωνα, τα βίντεο κλπ. ποτίζονται απ’ αυτό το αρρωστημένο, εγωκεντρικό και φίλαυτο πνεύμα, θα μπορέσουν να μπουν στο πνεύμα της Εκκλησίας που είναι τελείως αντίθετο;
Καλλιεργείται επίσης η ψυχολογία της μάζας εις βάρος του προσώπου και της προσωπικής ευθύνης. Η υπερβολική χρήση της λέξεως μάζα και των παραγώγων της (π.χ. μαζικός αθλητισμός, μαζικοί αγώνες κ.λπ.) για να ορισθεί ένα σύνολο ανθρώπων, υποδηλώνει προσπάθεια ν’ απορροφηθεί το ανθρώπινο πρόσωπο από τη μάζα. Ο μαζοποιημένος άνθρωπος δεν σκέπτεται, αποφασίζει, ενεργεί προσωπικά και γι’ αυτό δεν αισθάνεται ότι ευθύνεται προσωπικά. Άλλοι τον κατευθύνουν.
Έπειτα το γενικότερο κλίμα και η προβολή της διαφθοράς αμβλύνει την ηθική συνείδηση. Όταν τα παιδιά βλέπουν από μικρά αυτά που βλέπουν, η συνείδησή τους αμβλύνεται. Παύουν να θεωρούν το κακό ως κακό ή όσο είναι κακό. Γι’ αυτό με πόνο διαπιστώνουμε ότι έχει αυξηθεί η εγκληματικότητα και ιδίως τα εγκλήματα κατά της ζωής των ανθρώπων. Φοβερά εγκλήματα δημοσιεύονται καθημερινά στις εφημερίδες. Και μετά την νομιμοποίηση των αμβλώσεων θα αυξηθούν περισσότερο τα εγκλήματα. Το ίδιο το κράτος δείχνει τώρα περιφρόνηση στη ζωή του ανθρώπου, (του υπό κατασκευή), αλλά πάντως ανθρώπου. Και οι νέοι που σήμερα δέχονται αυτή την αγωγή και κατεύθυνση από την πολιτεία και με τις εκτρώσεις εγκληματούν, γιατί να μη εγκληματήσουν αργότερα εναντίον και ενός άλλου ανθρώπου, όταν η φιλαυτία τους το απαιτεί;
Μία άλλη δυσκολία να πλησιάσουν οι νέοι την Εκκλησία είναι η αδυναμία των ενοριών, των μεγάλων κυρίως ενοριών, που αριθμούν σήμερα πολλές χιλιάδες ενοριτών, να φανερώσουν την ευχαριστιακή και εκκλησιολογική συγκρότηση της ενορίας. Δηλαδή κάποιος να πάει στην ενορία του, να αισθανθεί την ευχαριστιακή σύναξή της και να πει ότι, «εδώ είναι η οικογένειά μου, η οικογένεια του Θεού· εδώ είναι το σπίτι του Θεού και Πατέρα μου. Εδώ είμαστε όλοι μέλη του Σώματος του Χριστού, είμαστε η εν Χριστώ αδελφότητα και κοινωνία. Εδώ ο ιερέας είναι ο πνευματικός μου πατέρας και εγώ για να μπορώ να συμμετέχω σ’ αυτή την ευχαριστιακή σύναξη του λαού του Θεού, δεν πρέπει να χωρίζομαι με την αμαρτία ούτε από το Θεό ούτε από την Εκκλησία. Και έχω την ευχέρεια, όταν αμαρτήσω, να πάω στον ιερέα, στον πατέρα και Πνευματικό μου να του πω την αμαρτία μου. Αυτός να με συγχωρέσει και εγώ να μπορώ να συμμετέχω στην εν Χριστώ σύναξη της αδελφότητας και οικογένειάς μας που είναι η ενορία μου και να μετέχω των Άχραντων Μυστηρίων».
Η λειτουργία της Εκκλησίας, ως ευχαριστιακής συνάξεως του λαού και πραγματοποιήσεως της κοινωνίας του Σώματος του Χριστού ήταν κάτι το αυτονόητο για την αρχαία Εκκλησία. Γι’ αυτό υπήρχε η δημοσία εξομολόγηση των αμαρτησάντων ενώπιον του Επισκόπου, ο οποίος και έδιδε την παρά Θεού άφεση ως προϊστάμενος της Τοπικής Εκκλησίας. Μετά την δημοσία εξομολόγηση και άφεση, μπορούσαν οι μετανοούντες ν’ αποκατασταθούν στο Σώμα του Χριστού και να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων.
Ο εκκλησιολογικός και ευχαριστιακός επαναπροσανατολισμός της ενορίας θα βοηθήσει τα νιάτα να γυρίσουν στην Εκκλησία και να συνδεθούν με το μυστήριο της εξομολογήσεως.
Πού θα μπορούσαμε να βασισθούμε, ποιά σημεία επαφής να βρούμε για να βοηθήσουμε τους νέους να προσεγγίσουν το μυστήριο της Μετανοίας; Νομίζω στην επίκληση των οδυνηρών υπαρξιακών προβλημάτων των νέων. Οι νέοι σήμερα από μικρή ηλικία δεν ζουν παραδοσιακή ζωή, εκτός εξαιρέσεων· ζουν την εκκοσμίκευση και έχουν προχωρημένες εμπειρίες στο κακό. Οι περισσότερες είναι εμπειρίες απογοητεύσεως. Μετά από πολλές αναζητήσεις, δοκιμές και απογοητεύσεις έχουν μία πίκρα μέσα τους. Εκείνη την ώρα λοιπόν που αρχίζουν να βιώνουν αυτή την πίκρα, μπορεί να τους συναντήσει ο θεολόγος ή ο ιερέας ή ο πιστός χριστιανός και να τους πει: «Κοίταξε, αδελφέ, όλα αυτά που δοκίμασες είναι μία απελπισία, μία αποτυχία, όμως υπάρχει κάτι που δεν το δοκίμασες και αυτό μπορεί να σου δώσει την όντως, την αληθινή, χαρά».
Έχουμε πολλά παραδείγματα νέων ανθρώπων που απογοητευμένοι απ’ όλα, στρέφονται προς το Χριστό ως την τελευταία και μοναδική λύση του αδιεξόδου τους. Πολλοί νέοι που έχουν καταφύγει στα ναρκωτικά και είναι από καλές οικογένειες, μου είπαν: «Πάτερ, δεν πήραμε ναρκωτικά γιατί είμαστε αλήτες, αλλά γιατί είμαστε από όλα απογοητευμένοι και ζητάμε κάποια διέξοδο». Τους πλανά ο διάβολος και νομίζουν ότι στα ναρκωτικά θα βρουν αυτό το βαθύ που λαχταρά η ανθρώπινη ψυχή.
Κάτι άλλο που μπορεί εκ πείρας να καταλάβει ο νέος είναι ότι κάθε αμαρτία κατά βάθος είναι φιλαυτία, δηλαδή αρρωστημένη, εγωιστική αγάπη του εαυτού μας και ότι η φιλαυτία μας οδηγεί στη μοναξιά και το αδιέξοδο. Δεν μπορεί ο άνθρωπος με τη φιλαυτία να αποκαταστήσει πραγματική κοινωνία με το Θεό και τον συνάνθρωπό του, και τελικά ζει σε μία αφόρητη μοναξιά. Και αυτή η μοναξιά είναι κόλαση πριν από την κόλαση. Την έλλειψη κάθε μεταξύ τους κοινωνίας βιώνουν οι κολασμένοι, κατά την απάντηση που έδωσε το κρανίο ενός ιερέως των ειδώλων. Όταν δηλαδή ρωτήθηκε από τον Μέγα Μακάριο, πώς περνούν στον άδη, εκείνο απήντησε ότι δεν μπορεί ο ένας να δει τον άλλον. Ενώ εμείς μέσα στην Εκκλησία μπορούμε να δούμε ο ένας τον άλλον εν Χριστώ Ιησού.
Ο άνθρωπος ως κατ’ εικόνα Θεού πλασμένος είναι ον θεολογικό. Καμία αυτονομία δεν μπορεί να του δώσει αυτό που τον ολοκληρώνει, τον ερμηνεύει, τον αναπαύει βαθειά μέσα στη ψυχή του, παρά μόνο εάν επιστρέψει στο πρωτότυπο της εικόνας του που είναι ο Χριστός.
Ο άνθρωπος στην Εκκλησία μπορεί να πραγματοποιήσει αληθινά το πρόσωπο του σε κοινωνία με το Θεό και τους ανθρώπους και να φθάσει την ύψιστη δυνατότητα της υπάρξεώς του, τη θέωση. Η Εκκλησία του δίνει τη δυνατότητα του αληθινού ανθρωπισμού.
Ο Θεός και η Εκκλησία αγαπούν τον άνθρωπο όπως είναι, όταν πολλές φορές ακόμη και οι γονείς του τον απορρίπτουν. Η Εκκλησία δέχεται τον άνθρωπο όσο αμαρτωλός και αν είναι και όπως είναι, για να του δώσει όμως τη δυνατότητα να γίνει, όπως θέλει ο Θεός. Και πόσο τον βοηθά αυτή η αποδοχή! Είναι γνωστή η φιλανθρωπία των άγιων Πατέρων και Γερόντων της έρημου. Μέχρι σήμερα βλέπουμε στους διακριτικούς Πατέρας του Αγίου Όρους, που στον εαυτό τους είναι αυστηροί, να δείχνουν άκρα φιλανθρωπία και κατανόηση στον πεσόντα άνθρωπο, και στην αρρωστημένη και φθαρμένη ανθρώπινη φύση. Αλλά και το θάρρος και τη βοήθεια που δίνουν στον άνθρωπο για να τον πάρουν από εκεί που είναι, από την κόλασή του μέσα, και να τον οδηγήσουν με πολλή αγάπη και διάκριση στον Θεό.
Στην Εκκλησία υπάρχει η δυνατότητα της μυστικής εμπειρίας του Θεού. Δεν μπορεί ο άνθρωπος ν’ αναπαυθεί μόνο με μια εξωτερική σχέση με το Θεό. Είναι πλασμένος να είναι ερωτευμένος με το Θεό. Ο θειος έρως, λέγουν οι Πατέρες, είναι ανάγκη της ψυχής του ανθρώπου. Λοιπόν η ερωτική σχέση με το Θεό είναι εκείνη που τελικά αναπαύει τον άνθρωπο. Και αυτή η ερωτική σχέση και μυστική ζωή και εμπειρία του Θεού τροφοδοτείται από την μυστηριακή ζωή, την αδιάλειπτη προσευχή και όλη την ασκητική πρακτική της Ορθοδόξου Εκκλησίας, την οποία η Φιλοκαλία και οι άγιοι Πατέρες μας παραδίδουν.
Ουράνιες εμπειρίες προσφέρει η χάρη του Χριστού στους ορθοδόξους χριστιανούς που καλώς αγωνίζονται. Έτσι δεν χρειάζεται να αναζητούμε αλλού λυτρωτικές εμπειρίες και να ματαιοπονούμε.
Αυτές είναι μερικές δυνατότητες, σημεία επαφής, που έχουμε να μιλήσουμε στο βάθος της ψυχής των παιδιών μας, στον πυρήνα της υπάρξεώς τους, της αγωνίας τους και της αναζητήσεως τους, πάντοτε με μία θετική στάση αγάπης και στοργής απέναντι τους. Βέβαια για όλα αυτά χρειαζόμαστε φωτισμένους δασκάλους και χαρισματούχους Πνευματικούς. Γι’ αυτό πρέπει να ζητούμε από το Θεό να μας τους δίνει. Αυτοί είναι το φως του κόσμου.
πηγή: http://vatopaidi.wordpress.com/2010/09/12/%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CE%AF-%CE%BD%CE%AD%CE%BF%CE%B9-%CE%B4%CF%85%CF%83%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CF%8D%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CE%BD%CE%B1-%CF%80%CE%BB/
Φταινε και οι κληρικοι.Οταν κληρικος σκαει στα γελια ενω διαβαζεται το ευαγγελιο απο τον συναδελφο του (προφανως για αστειο που του ειπε καποιος απο το εκκλησιαστικο συμβουλιο) στον αγιασμο των υδατων,οταν η συμπεριφορα ορισμενων κληρικων κατα την ωρα της Θειας λειτουργιας ακτινοβολει υποκρισια και πνευμα “αντε να τελειωνουμε γιατι εχουμε και ΑΛΛΕΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ”,για να μην αναφερω την συμπεριφορα ορισμενων κληρικων στην καθημερινη ζωη,τοτε ειναι αδικο να ριχνουμε το φταιξιμο σε ολονων τις πλατες εκτος απο τις δικες μας.ΟΛΟΙ ΜΑΣ ΦΤΑΙΜΕ, κληρος και ποιμνιο,για την υποκρισια και τον “καθωσπρεπισμο” που κυριαρχουν στις λεγομενες “ευχαριστιακες συναξεις”,ΟΛΟΙ ΜΑΣ ΦΤΑΙΜΕ που μετατρεψαμε το ΑΛΑΣ ΣΕ ΖΑΧΑΡΗ.
Η αξία του βασικού, εδώ, κειμένου έγκειται στην υπέρβαση της [i]ηθικολογίας[/i] (χάριν μιας συνειδητής κατάφασης στην [i]ηθική[/i], ασφαλώς):
Η α ι τ ί α των δεινών εντοπίζεται, από τον π. Γεώργιο, στο φιλοσοφικό (και, κατά προέκταση, πολιτιστικό) περιβάλλον. Το σχόλιο του κ. Δανιηλίδη, αντιθέτως, προτιμά να καταγγέλλει τα [b]συμπτώματα[/b] – ή έστω τους [b]φορείς[/b] τους.
Είναι πραγματικά λυπηρό να βλέπουμε κληρικούς να μεταφέρουνε τα αίτια του προβλήματος σε αφηρημένες έννοιες κάμοντας ακριβώς αυτό για το οποίο κατηγορούνε τους άλλους.
Είναι πιο δύσκολες σήμερα οι συνθήκες για την διάδοση του Ευαγγελίου από ό,τι 2.000 χρόνια πριν όπου ομολογούσες ότι είσαι Χριστιανός και σε καίγαν ζωντανό;
Το [i]«πραγματικά λυπηρό»[/i] για την κυρίαρχη οπτική είναι ο,τιδήποτε κι αν κάνουν οι χριστιανοί: Όταν μιλήσουν περί ηθικής θα κατηγορηθούν επί ηθικολογία. Όταν δεν μιλήσουν περί ηθικής θα κατηγορηθούν ότι μίλησαν… [i]«αφηρημένα»[/i].
Στην προκειμένη περίπτωση, ο Λούμπεν εναντιώνεται (παραλάσσοντας, πρώτα, το περιεχόμενό του) προς το κείμενο τούτο μόνο και μόνο επειδή ερμηνεύει το “γίγνεσθαι” εύστοχα.
[b]Επιβεβαιώνοντας[/b] – με το σχόλιό του – [b]εκείνο, ακριβώς, που νομίζει ότι διαψεύδει.[/b]
Εγώ από την άλλη δεν μπορώ να παρακολουθήσω την πεποίθησή σας ότι ο αρθρογράφος δεν ηθικολογεί αλλά συνδιάζει την αμαρτία με την ευθύνη των ανθρώπων.
Μα, το εντελώς διαφορετικό (εν σχέσει με τον ευρύτερο δημόσιο διάλογο – πχ με την, καταιγιστική, κυριακάτικη εφημεριδογραφία) με ετούτο το κείμενο είναι ότι ο συγγραφέας του αποδίδει το [i]βάρος[/i] της [i]ευθύνης[/i], όχι στα Πρόσωπα, αλλά στις Αντιλήψεις.
Μεταθέτει, δηλαδή, τη συζήτηση στο πεδίο του [b]λόγου[/b]: Προκρίνει να ε ξ η γ ή σ ε ι, αντί να κ α τ α γ γ ε ί λ ε ι.
μα τί λέτε τώρα;
Συγκρίνετε παρακαλώ τον ισχυρισμό σας με την φράση:
“Τονίζεται μάλιστα από ορισμένα συστήματα, όπως είναι ο υπαρξισμός, ότι η αμαρτωλότητα έγκειται στις αμαρτωλές καταστάσεις και όχι στα πρόσωπα και έτσι μεταθέτουν το θέμα της προσωπικής ευθύνης από τα πρόσωπα στις καταστάσεις. Οπότε ο άνθρωπος τείνει να θεωρεί τον εαυτό του ανεύθυνο για ό,τι κακό γίνεται.”
και μετά συνεχίστε να υποστηρίζετε ότι “με ετούτο το κείμενο είναι ότι ο συγγραφέας του αποδίδει το βάρος της ευθύνης, όχι στα Πρόσωπα, αλλά στις Αντιλήψεις”
Το ζητούμενο δεν είναι να αποκηρύξουμε τα ηθικά διλήμματα. Το ζητούμενο – όπως ισχυρίστηκα από την πρώτη μου παρέμβαση σε αυτή τη σελίδα – είναι να διακρίνουμε την [i]ηθική[/i] από την [i]ηθικολογία[/i].
Κατά τα άλλα, ένας κόσμος χωρίς [b]προσωπική ευθύνη[/b] θα ισοδυναμούσε με μια ζωή χωρίς [b]νόημα[/b].
Ο συγγραφέας αυτού του κειμένου (ακόμα και στο απόσπασμα που αναφέρετε) κρίνει, όχι πρωτίστως τα Πρόσωπα, αλλά κυρίως τις Ιδέες εκείνες που αποπροσωποποιούν την υπόσταση.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι διαχωρίζετε ανάμεσα σε πρόσωπα και ιδέες αλλά διαφωνείτε με την παρατήρησή μου, ότι οι ευθύνες μετατίθενται σε αφηρημένες έννοιες.
Εν πάσει περιπτώσει, όντως το κείμενο έχει πάραπολλά ενδιαφέροντα σημεία, ειδικά εκείνο στο οποίο γίνεται αναφορά στο γεγονός, ότι οι νέοι σε μια συγκεκριμένη ηλικία βιώνουνε περιστάσεις οι οποίες τους απογοητεύουνε και ότι είναι αυτή ακριβώς η ηλικία η οποία προσφέρεται η διάδοση του Ευαγγελίου σε αυτούς.
Αλλά εδώ επιτρέπεται η ένσταση:
Γιατί τόσα χρόνια στο μάθημα των Θρησκευτικών, στις νεαρότερες ηλικίες γινότανε απλά αποστήθιση προσευχών;
Γιατί τόσα χρόνια στο μάθημα των Θρησκευτικών, στις μεγαλύτερες τάξεις γινότανε απλά κατήχηση;
Σε ποιά περίοδο η Εκκλησία μερίμνησε, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας καί Θρησκευμάτων, στο μάθημα των Θρησκευτικών να προσεγγίζονται οι νέοι με στόχο να συνειδητοποιήσουνε το πλαίσιο αναφοράς, δηλαδή την οπτική γωνία, για να ερμηνεύσουνε σωστά την φύση και την ουσία της Θείας Λειτουργίας;
Επειδή αναφέρθηκε ο υπαρξισμός ως θεωρία θα ήθελα να καταθέσω μια συμβολή… Η συσχέτιση ηθικολογίας και υπαρξισμού είναι άρρητα συνδεδεμένη. Μπορεί δηλαδή κανείς να αφαιρέσει το προτεσταντικό περιβάλλον (στο οποίο εν πολλοίς εντοπίζονται οι πρακτικές του ηθικισμού) από την υπαρξιστική φιλοσοφία του Κίρκεγκωρ (ή Κίρκεγκαρντ αν θέλετε…); Τότε πως να ερμηνεύσει κανείς όλα αυτά περί αγωνίας της υπάρξεως , τα ηθικά περσοναλιστικά ποιοτικά άλματα από το κενό της ζωής , το ανθρώπινο πρόσωπο ως η μοναδική πηγή αυτοκαθορισμού ,η αντίληψη της αρχής της αυτοδέσμευσης του πρακτικού υποκειμένου ως μόνης δυνατής δέσμευσης κλπ κλπ… Όσο για το άρθρο του π. Γεωργίου Καψάνη , παρά το γεγονός ότι εκφράζει σοβαρές αντιλήψεις άκριτου εκκλησιαστικού βίου, νομίζω ότι αντηχεί στην γενικότερη κατάσταση όπου ο σημερινός κλήρος εξακολουθεί να αναλώνεται στα a posteriori…
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ευθύνη για τις πράξεις μας, γιατί είμαστε πλασμένοι ελεύθεροι. Το κριτήριο που μας αποκάλυψε ο Χριστός, για την ένωση μαζί Του, είναι αυτό της έμπρακτης αγάπης για το συνάνθρωπο. Η ευθύνη επισκόπων, πρεσβυτέρων, διακόνων, μοναχών, λαϊκών, ΌΛΩΝ μας, είναι να αγωνιζόμαστε για την εφαρμογή αυτής της ΜΙΑΣ και μοναδικής ΕΝΤΟΛΗΣ.
Ο κάθε ένας πρέπει να δρά προς την κατεύθυνση της έμπρακτης αγάπης, και εγώ αυτό το καταλαβαίνω, ως αγώνα για την απελευθέρωση των ανθρώπων από τη δουλεία της πείνας, της φτώχιας, του αναλφαβητισμού, του σκοταδισμού, του φόβου, των πολέμων, των ασθενειών, του βιολογικού και πνευματικού θανάτου, της αδικίας, της ανισότητας, του ρατσισμού, κτλ.
Όταν κληρικοί (αλλά και λαϊκοί) συμπεριφέρονται με αυτόν το τρόπο, τον τρόπο ζωής του Χριστού, αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους απέναντι στο Χριστό, και γίνονται φωτεινά παραδείγματα (Άγιοι) για εμάς τους υπολοίπους.
[quote name=”Η.Η”]Όσο για το άρθρο του π. Γεωργίου Καψάνη , παρά το γεγονός ότι εκφράζει σοβαρές αντιλήψεις άκριτου εκκλησιαστικού βίου, νομίζω ότι αντηχεί στην γενικότερη κατάσταση όπου ο σημερινός κλήρος εξακολουθεί να αναλώνεται στα a posteriori…[/quote]
Ευπρόσδεκτη αντίρρηση. Επιτρέψτε μου, όμως, να εισηγηθώ και την αντίθετη αφηγηματική εκδοχή:
Η (όποια) υπάρχουσα, σήμερα, σχέση της ελληνικής κοινωνίας με τον εκκλησιαστικό βίο οφείλεται κυρίως στην πειστική παρουσία, ανάμεσά μας, των ιερέων. Ως αυτό που, οι άνθρωποι αυτοί, [b]είναι[/b] – πολύ περισσότερο από αυτό που [b]λένε[/b].
Η μαρτυρία του [i]λόγου[/i], τώρα, βρίσκεται – ας σχηματοποιήσω – κυρίως στον “τόπο ευθύνης” των [i]θεολόγων[/i]. Η καθοριστική απουσία ωστόσο στο κοινωνικό πεδίο είναι, ακριβώς, η απουσία της έλλογης συμμετοχής των αποφοίτων των δύο κρατικών θεολογικών μας σχολών.
(Παρατηρείστε το, αν θέλετε, σε μικροκλίμακα και μέσα σ’ αυτό ή σ’ οποιοδήποτε άλλο ιστολόγιο.)
Συμφωνώ αλλά για αυτό ευθύνεται εν πολλοίς η περιθωριοποίηση τους από τον ”οργανωμένο” κλήρο. Όταν αυτοί οι απόφοιτοι των θεολογικών σχολών με μεταπτυχιακά και διδακτορικά στη θεολογία – γνώστες του αντικειμένου τους- πάνε να δουλεύουν πακετάδες τότε ναι…απουσιάζει ο ακαδημαϊκός θεολόγος από την εκκλησιαστική μαρτυρία. Η απαξίωση τους είναι καθαρό γέννημα της θεσμικής κατάστασης του εκκλησιαστικού βίου ο οποίος λειτουργεί ”οπαδικά”. Και αυτό δεν έγινε μέσα σε μια μέρα. Σταδιακά ο κλήρος ο ίδιος , πλην ελαχίστων φωτεινών εξαιρέσεων, φρόντισε να εκτοπίσει τον λαϊκό , μετατρέποντας τον σε παρατηρητή. Και το χειρότερο αυτού (κάτι που σχετίζεται άμεσα με την σχέση του ηθικισμού που συζητάμε) είναι ότι πλέον έπεισαν τον κόσμο ότι δεν είναι ”άξιος” να συμμετέχει ενεργά στην ευχαριστιακή σύναξη εκτός και αν υποταχθεί στον τρόπο που ορίζουν οι ίδιοι. Και αναφέρομαι σε περιπτώσεις πνευματικών που , αντί να ανοίγουν τον δρόμο της κοινωνίας του πιστού με τον Σαρκωμένο Λόγο, καταδυναστεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του πιστού με ευσεβιστικές και πιετιστικές αφέλειες όπως η σωματική καθαρότητα, η άρνηση των προγαμιαίων σχέσεων , κλπ… Και για να γίνω πιο κατανοητός θα παραθέσω ένα παράδειγμα. Πρόσφατα είχα δει δημοσιεύματα ότι η θεολογική σχολή στη Κύπρο θα γίνει όχι με βάση το ελληνικό πρότυπο γιατί τάχα οι θεολόγοι αυτοί έχουν “κοσμικό φρόνιμα” και είναι απομεινάρια αυτών που δεν κατάφεραν να μπουν στη φιλοσοφική… Δηλαδή υπάρχει άλλο φρόνιμα πέρα από το κοσμικό; Αν υπάρχει με συγχωρείτε αλλά η Εκκλησία καταντά καταφύγιο και κλειστό κύκλωμα… Αν δεν κοινωνείται το εκκλησιαστικό βίωμα , αν δεν δίνει καθημερινά μαρτυρία εντός του κόσμου, αν δεν διαποτίζει τον κόσμο με το ζωηφόρο ευαγγελικό Αναστάσιμο λόγο τότε δεν είναι Εκκλησία, είναι κάτι άλλο.
Για να κλείσω … έχετε πει ότι οι ιερείς άλλο “είναι” και δεν “λένε” ότι είναι… Θα πρότεινα να μην πάμε σε αυτή την διαλεκτική αντιπαράθεση λόγου και πράξης γιατί αποτελεί την μεγαλύτερη αφέλεια που εισχώρησε από την Δύση στις συνειδήσεις των Ορθοδόξων. Όποιος υποστηρίζει τέτοιες πρακτικές, όποιος πίστεψε το ποιηματάκι ότι η Ορθοδοξία είναι μόνο ορθοπραξία (οι μισσιονάριοι κάνανε καλά την δουλειά τους τελικά- τα ρήμαξαν όλα και έφυγαν) , όποιος γενικά αντιπαραβάλλει την θεωρία από την πράξη στην Εκκλησιαστική παράδοση απλά αγνοεί τον θεολογικό πλούτο της Ορθοδοξίας…
Στο παραπάνω σχόλιο νομίζω πως είναι εμφανής μια παρανόηση ή άγνοια της Ορθόδοξης θεολογίας.
Κατ’ αυτήν, το θεολογείν δεν είναι αποτέλεσμα σπουδής και μελέτης, αλλά βίου, εσωτερικής καθαρότητας και κοινωνίας με τον Θεό. (Θεολόγος είναι όποιος αληθινά προσεύχεται, γράφει ο Ευάγριος ο Ποντικός.) Διότι η αποκαλυφθείσα από τον Χριστό Αλήθεια δεν προσοικειούται με την κτιστή γνώση αλλά με την κοινωνία με Αυτόν ή, τουλάχιστον, με την πιστότητα στη διδασκαλία των Αγίων, δηλαδή αυτών που, έχοντας αυτή την κοινωνία, θεολόγησαν απλανώς.
Επομένως, οι απόφοιτοι των θεολογικών σχολών “με μεταπτυχιακά και διδακτορικά” τη μόνη γνώση του αντικειμένου τους που μπορεί να έχουν είναι η “ψιλή”, η “δίχα πράξεως”. Και η μαρτυρία του ακαδημαϊκού θεολόγου, όταν έχει χλιαρή ή καθόλου σχέση με την Εκκλησία (το σώμα του Χριστού) θα είναι απλώς φιλολογική, χωρίς καμιά ουσία. Κι όποιος ζητά την Αλήθεια, θα τον προσπερνά. Γιατί, όπως επεσήμανε και ο κ. Καστρινάκης, ο κόσμος ζητά και ελκύεται από την παρουσία, όχι από τα λόγια.
Στον αιώνα που πέρασε καταύγασαν την Ελλάδα και την οικουμένη και βοήθησαν και βοηθούν ποικιλότροπα τους πιστούς κάποιες μορφές που όχι μόνο δεν είχαν σπουδάσει θεολογία αλλά ούτε το δημοτικό το είχαν τελειώσει οι περισσότεροι. Αναφέρομαι στους αγίους Σάββα εν Καλύμνω, Νικόλαο Πλανά, Σιλουανό Αθωνίτη, τους ππ. Πορφύριο, Παΐσιο, Εφραίμ Κατουνακιώτη, Ιάκωβο Τσαλίκη, Σωφρόνιο Σαχάρωφ, Αμβρόσιο Λάζαρη, Ιωάννη Καλαϊδή, κλπ. Σ’ αυτούς προστρέχουν και σήμερα, μετά θάνατον, πλήθος λαού, ποικίλων καταβολών και μόρφωσης. Ενώ τα ονόματα κάποιων μεγαλοσχήμων ακαδημαϊκών θεολόγων ελάχιστοι τα γνωρίζουν.
Πολλοί ακαδημαϊκοί θεολόγοι καταθέτουν τη μαρτυρία τους (έχετε υπ’ όψιν σας πόσα θεολογικά συνέδρια διενεργούνται κάθε χρόνο, πόσα θεολογικά ή θεολογίζοντα περιοδικά εκδίδονται και πόσες θρησκευτικού περιεχομένου εκπομπές εκπέμπουν οι ραδιοσταθμοί της χώρας μας; ) αλλά συνήθως η γλώσσα τους είναι τόσο ξύλινη κι ο λόγος τους τόσο στείρος, που περνούν απαρατήρητοι.
Δεν είναι οι κληρικοί που τους περιθωριοποίησαν αλλά η (μη) αύρα που εκπέμπουν.
Τέλος, αναφέρεστε σ’ αυτούς που αγνοούν “τον θεολογικό πλούτο της Ορθοδοξίας” και παράλληλα διερωτάσθε αν “υπάρχει άλλο φρόν[b]η[/b]μα πέρα από το κοσμικό”; Μα, αγνοείτε τι γράφει η Καινή Διαθήκη και οι Πατέρες για “νοῦν Χριστοῦ” και “ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα” που αντιστρατεύονται στο φρόνημα του κόσμου; Είναι δυνατόν;
«όποιος γενικά αντιπαραβάλλει την θεωρία από την πράξη στην Εκκλησιαστική παράδοση απλά αγνοεί τον θεολογικό πλούτο της Ορθοδοξίας…»
Προσυπογράφοντας αυτήν, ειδικά, τη διατύπωση – του Η.Η. – οφείλω να σημειώσω την κατηγορηματική διαφωνία μου, ωστόσο, φ ρ ά σ η προς φ ρ ά σ η, με [b]ακέραιη[/b] την προηγούμενη παράθεση, εκ μέρους του, μιας εμφανώς προ-αποφασισμένης (πολύ πριν εμφανιστεί η προκείμενη ανάρτηση, εννοώ) επικριτικότητας.
Όλως αντιθέτως, γίνεται προφανές ότι συμμερίζομαι – λέξη προς λέξη – το σχόλιο του Theo.
Κοιτάξτε ας μην εξωραΐζουμε τη συζήτηση σε γενικολογίες τύπου ”Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΣΠΟΥΔΗΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΛΛΑ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ ΒΙΟΥ”… Μήπως κοιτάτε από τος κλειδαρότρυπες τους ”ακαδημαϊκούς” και έχετε διαγνώσει ότι ο ηθικός βίος των συγκεκριμένων είναι μιαρός;
Προφανώς κατατάσσεστε σ’ αυτή τη μερίδα η οποία επιμένει να απαξιώνει την ακαδημαϊκή θεολογία με το πρόσχημα ότι η συγκεκριμένη σπουδή παράγει νοησιάρχες και ρασιοναλιστές. Λέτε: “Επομένως, οι απόφοιτοι των θεολογικών σχολών “με μεταπτυχιακά και διδακτορικά” τη μόνη γνώση του αντικειμένου τους που μπορεί να έχουν είναι η “ψιλή”, η “δίχα πράξεως”.Αυτό και αν είναι λήψη του ζητουμένου εκ μέρους σας. Και για να τελειώνουμε με αυτή τη ανώφελη συζήτηση. Η σπουδή στα θεολογικά γράμματα δεν είναι αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση για την πίστη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι πρέπει να γίνει κανόνας η απαξίωση των σπουδαστών των θεολογικών κειμένων… Και αφήστε τα γνωστά παραμύθια τύπου ότι ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς ήταν αμόρφωτος… Το γεγονός ότι οι άγιοι που αναφέρετε δεν είχαν γνώση ακαδημαϊκού τύπου δεν σημαίνει αυτομάτως ότι πρέπει να γίνουν ”κανόνες” εκκλησιαστικού βίου. Αν είναι έτσι τότε οι πατέρες της Εκκλησίας μας (οι οποίοι ήταν γνώστες της θεολογικής παράδοσης και άριστοι γνώστες της “θύραθεν” φιλοσοφίας και επιστήμης) , από τους Καππαδόκες, Αλεξανδρινους, Αντιοχειανούς, Κωνσταντινουπολίτες και Λατίνους προ του σχίσματος, δεν έχουν θέση στην Ορθοδοξία επειδή ήταν θεολόγοι… Βασική προϋπόθεση αγιότητας δεν είναι ούτε η μόρφωση , ούτε η αγνωσία… Αγιότητα είναι η «[i]καθάπερ ἄλγους καθαρότητα[/i]» κατά τον Μάξιμο Ομολογητή , η συναίσθηση της αμαρτωλότητας και της ανεπάρκειας του ανθρώπου να φθάσει με τα δικά του – και μόνον- μέσα στο καθ’ ομοίωσιν, και όχι η καταφυγή σε απαξίωση όσων σπουδάζουν θεολογία. Όταν έγραφα ότι δεν υπάρχει άλλο φρόνημα πέρα του κοσμικού εννοούσα ότι η Εκκλησία οφείλει να δίνει συνεχώς μαρτυρία στο κόσμο. Βεβαίως και υπάρχει εκκλησιαστικό ήθος, αυτό δεν το αρνείται κανείς και αν με το γραπτό μου έδωσα αυτή την εντύπωση τότε λάθος μου. Και η μαρτυρία της Εκκλησίας είναι η έμ[b]πρακτη[/b] συμβολή της. Εκτός και αν κάποιος πιστεύει ότι μπορεί να κάνει κάποιος το καλό χωρίς να το γνωρίζει… Μόνο τότε η πράξη είναι ά-λογη… άνευ του λόγου. Μόλις ακούσετε τη λέξη “λογική” απευθείας ακονίζετε ξίφη. Δεν θα δώσω συνέχεια σε εκφράσεις τύπου “συνήθως η γλώσσα τους είναι τόσο ξύλινη κι ο λόγος τους τόσο στείρος, που περνούν απαρατήρητοι” γιατί πολύ απλά δεν αποτελούν επιχειρήματα διαλόγου. Κάτι τελευταίο… Κύριε Καστρινάκη με κάθε σεβασμό, ούτε καν σας γνωρίζω. Πρώτη φορά απάντησα σε ανάρτηση σας, αν δεν κάνω λάθος… Πως μπορώ να έχω προαποφασισμένη στάση επικριτικότητας απέναντι σας;
Όχι, δεν αναφέρθηκα σε επικριτικότητα απέναντί μου, αλλά σε επικριτικότητα εναντίον – έστω με αξαιρέσεις – των κληρικών.
Η Θεολογία σημαίνει κατά λέξη: περιγραφή του Θεού.
Δεν αντιλαμβάνομαι τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να περιγράψει κανείς τον Θεό, βάση σπουδών, συνεπώς δεν βλέπω το νόημα σε μια επιστήμη περί Θεολογίας!
@Η.Η,
γράφοντας τα: [i]«καταδυναστεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του πιστού με ευσεβιστικές και πιετιστικές αφέλειες όπως η σωματική καθαρότητα, η άρνηση των προγαμιαίων σχέσεων»[/i] μου δημιουργήθηκε μια βεβαιότητα και μια απορία!
Το σίγουρο είναι ότι λέτε εντελώς δικά σας πράγματα και η απορία μου είναι αν είστε μιας κάποιας άλλης ‘ομολογίας’ …
Λοιπόν, ο Μ. Βασίλειος μας λέει:
«Η πορνεία γάμος ουκ έστιν, άλλ’ ουδέ γάμου αρχή. Ώστε, εάν η δυνατόν τους κατά πορνείαν συναπτομένους χωρίζεσθαι, τούτο κράτιστον, αν δε στέργωσιν εκ παντός τρόπου το συνοικέσιον, το μεν της πορνείας επιτίμιον γνωριζέτωσαν, αφιέσθωσαν δε, ίνα μη χείρόν τι γένηται».
Ο Ιερός Χρυσόστομος μας λέει:
«Ταχέως αυτοίς(τους νέους) γυναίκας άγωμεν, ώστε καθαρά αυτών και ανέπαφα τα σώματα δέχεσθαι την νύμφην΄ ούτοι οι έρωτες θερμότεροι. Ο προ του γάμου σωφρονών, πολλω μάλλον μετά τον γάμον΄ ο δε μαθών πορνεύειν προ του γάμου, και μετά τον γάμον ποιήσει».
Ή θα μείνετε στα δικά σας με αποτέλεσμα να κατηγορήσετε και τους δυο αυτούς Μεγάλους Αγίους μας για [i]«ευσεβιστικές και πιετιστικές αφέλειες» [/i]ή θα πρέπει να έλθετε εις εαυτόν και να μη λέτε ό,τι σας έρθει στο μυαλό!
Θεωρώ καλό να παραθέσω κάτι σχετικό και από κάποιον πνευματικό άνθρωπο:
«Διαπράττων ο σαρκικός ( –κοσμικός– ) άνθρωπος την αμαρτία [u]δεν αισθάνεται εν εαυτώ τα συνεπείας αυτής[/u], ως αισθάνεται αυτάς ο πνευματικός άνθρωπος. Ο σαρκικός, μη έχων εισέτι πείραν της αιωνίου ζωής του Πνεύματος, [b]δεν αντιλαμβάνεται την αλλαγήν της καταστάσεως αυτού μετά την διάπραξιν της αμαρτίας , διότι διαμένει πάντοτε εις πνευματικόν θάνατον[/b]. Αντιθέτως ο πνευματικός άνθρωπις, εις εκάστην κλίσιν του θελήματος αυτού προς την αμαρτίαν, βλέπει εν εαυτώ την αλλαγήν της καταστάσεως αυτού λόγω της υποστολής της χάριτος»
Είναι 2η φορά που γράφω, εδώ στο ‘Αντίφωνο’ , για το θέμα αυτό και φυσικά δε σκοπεύω να ασχοληθώ πάλι μ’αυτό σε άλλο ποστ!
Αλλά αυτή η ‘καραμέλα’ με γέμιση [i]«ευσεβιστικές και πιετιστικές αφέλειες όπως η σωματική καθαρότητα, η άρνηση των προγαμιαίων σχέσεων»[/i] που αρέσει τόσο σε ορισμένους, είναι από την αρχή έως το τέλος ‘πικρή’ και όπως μας διδάσκουν οι Άγιοί μας και επικίνδυνη!
Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω, πώς είναι δυνατόν να διαφωνήσει κανείς ότι το κείμενο του π. Γεωργίου [i]περιγράφει με ακρίβεια μια πραγματικότητα.[/i]
Διαφωνεί κανείς, ότι “καλλιεργείται σήμερα μια προκατάληψη εναντίον της Εκκλησίας”;
Διαφωνεί κανείς, ότι “η σημερινή αγωγή καλλιεργεί την ψευδαίσθηση της αυτοσωτηρίας”;
Διαφωνεί κανείς, ότι “η αμαρτία ακόμη εμφανίζεται σήμερα ως δικαίωμα του ανθρώπου και ως απελευθέρωσή του”;
Διαφωνεί κανείς, ότι “καλλιεργείται επίσης η ψυχολογία της μάζας εις βάρος του προσώπου και της προσωπικής ευθύνης”;
Διαφωνεί κανείς, ότι “το γενικότερο κλίμα και η προβολή της διαφθοράς αμβλύνει την ηθική συνείδηση”;
Διαφωνεί κανείς, ότι όλα αυτά περιγράφουν πιστά την [i]βαριά κυρίαρχη σήμερα πραγματικότητα;[/i]
Απέναντι λοιπόν σε αυτά – και αν κανείς πραγματικά συμφωνεί ότι έτσι έχουν τα πράγματα, αυτή είναι η [i][b]κυρίαρχη[/b][/i] πραγματικότητα -, μπορεί να τίθεται ως [i]ίσου βάρους [/i]θέμα η ευθύνη των κληρικών;
Την οποία μάλιστα ο π. Γεώργιος ουδόλως παραγκωνίζει, εφόσον ανάμεσα στους λόγους της δυσκολίας των νέων να πλησιάσουν την Εκκλησία συγκαταλέγει και την [i]”αδυναμία των ενοριών, των μεγάλων κυρίως ενοριών, που αριθμούν σήμερα πολλές χιλιάδες ενοριτών, να φανερώσουν την ευχαριστιακή και εκκλησιολογική συγκρότηση της ενορίας”[/i]; Κι εφόσον προσθέτει, καταλήγοντας, ότι “[i]βέβαια για όλα αυτά χρειαζόμαστε φωτισμένους δασκάλους και χαρισματούχους Πνευματικούς. Γι’ αυτό πρέπει να ζητούμε από το Θεό να μας τους δίνει”[/i];
Νομίζω ότι, αν δεν είμαστε λιγάκι βιαστικοί στο να διατυπώνουμε διαφωνίες, οι συμφωνίες μας με το κείμενο αυτό – ότι έτσι έχουν βασικά τα πράγματα, όπως τα εκθέτει – θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν έδαφος για περισσότερο καρποφόρες σκέψεις (λ.χ. και για τις [i]δικές μας ευθύνες[/i] απέναντι σε αυτή την κυρίαρχη πραγματικότητα) και συζητήσεις.
@Η.Η.
Θα σας παρακαλούσα να διαβάζετε προσεκτικά όσα γράφει ο συνομιλητής σας, για να τον καταλάβετε, και να μην γράφετε πρόχειρα ούτε με εκφράσεις του τύπου “[i]Μήπως κοιτάτε από τος κλειδαρότρυπες τους ”ακαδημαϊκούς” και έχετε διαγνώσει ότι ο ηθικός βίος των συγκεκριμένων είναι μιαρός;[/i]”, “[i]Και αφήστε τα γνωστά παραμύθια[/i]”, και “[i]Μόλις ακούσετε τη λέξη “λογική” απευθείας ακονίζετε ξίφη[/i]”, αν θέλετε ο άλλος να συνεχίσει τον διάλογο.
Ουδέποτε και ουδαμού ισχυρίστηκα ότι η αγνωσία είναι προϋπόθεση αγιότητας (κι έχω αναφερθεί σ’ αυτό το θέμα σε πολλά σχόλιά μου στο “Αντίφωνο”), αλλά η εγκράτεια, η κάθαρση, η ταπείνωση, η μετάνοια, η αγάπη. Και οι μεγάλοι Πατέρες που αναφέρετε είναι μεγάλοι και πνευματικοί οδηγοί μας γιατί είχαν τα παραπάνω.
Όταν γράφω για πολλούς ακαδημαϊκούς θεολόγους πως “[i]συνήθως η γλώσσα τους είναι τόσο ξύλινη κι ο λόγος τους τόσο στείρος, που περνούν απαρατήρητοι[/i]” και “[i]Δεν είναι οι κληρικοί που τους περιθωριοποίησαν αλλά η (μη) αύρα που εκπέμπουν[/i]”, διαπιστώσεις κάνω, δεν κατακρίνω κανένα. Κι εγώ θεολογία έχω σπουδάσει. Και τον εαυτό μου συμπεριλαμβάνω.
Κι όταν γράφω “[i]Επομένως, οι απόφοιτοι των θεολογικών σχολών “με μεταπτυχιακά και διδακτορικά” τη μόνη γνώση του αντικειμένου τους που μπορεί να έχουν είναι η “ψιλή”, η “δίχα πράξεως”.[/i]”, συμπληρώνω: “[i]Και η μαρτυρία του ακαδημαϊκού θεολόγου, όταν έχει χλιαρή ή καθόλου σχέση με την Εκκλησία (το σώμα του Χριστού) θα είναι απλώς φιλολογική, χωρίς καμιά ουσία.[/i]” Για κάθε καλοπροαίρετο είναι σαφές τι εννοώ. Υπάρχουν δηλαδή και ακαδημαϊκοί θεολόγοι, με ζωντανή και θερμή σχέση με την Εκκλησία, αλλά, δεν είναι η πλειονότητα, αν δούμε τους “καρπούς” που παράγουν και την “αύρα” που οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί θεολόγοι εκπέμπουν.
Όσο για τις “[i]γενικολογίες τύπου ”Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΣΠΟΥΔΗΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΛΛΑ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ ΒΙΟΥ[/i]” (στο οποίο συμπλήρωσα “[i]αλλά βίου, εσωτερικής καθαρότητας και κοινωνίας με τον Θεό[/i]”), τι να κάνουμε; Αυτή είναι η πίστη της Εκκλησίας.
Και τέλος δεν καταλαβαίνω γιατί κατακρίνετε τη θεολογική σχολή της Κύπρου που φιλοδοξεί να μην έχει “κοσμικό φρόνημα”.
@H.H.
Σιγή ιχθύος!………..
Μακάρι να οφείλεται στο ότι δε γνώριζες το πόσο καθαρά και ξάστερα μας τα λένε οι Άγιοί μας και μάλιστα δύο από τους τρεις Φωστήρες μας, τους οποίους αύριο εορτάζουμε! Γνωρίζοντας και το ότι ‘[u]τιμή Αγίου, μίμησις Αγίου’[/u] να προσέχετε τι ξεστομίζετε, [u]περί ευσεβιστικών και πιετιστικών αφελειών [/u], και προπάντων πώς διάγετε! Ας μη νομίζει κανείς ότι τιμά τους Αγίους μας με λόγια πάνω σε λόγια ενώ στην πράξη κάνει άλλα αντί άλλων.
Και ας αφήσουν κάποιοι τους απαράδεκτους χαρακτηρισμοί εναντίων όλων αυτών οι οποίοι μένουν πιστοί στις διδαχές των Αγίων.
Εορτή των τριών Ιεραρχών αύριο αλλά κάθε μέρα πρέπει να θυμόμαστε τους Αγίους αυτούς και να τους τιμούμε με τα έργα μας. Ειδάλλως κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας…