O Buñuel όμως βάζει την εικόνα του εσταυρωμένου να γελά (γεγονός που του κόστισε την καταδίκη της εκκλησίας). Ο ληστής που σώζει τον παπά από τις ταπεινώσεις των συναδέλφων του προς αυτόν, του απαντά ότι αυτός είναι κακός, ο παπάς καλός, και οι δύο είναι μέσα στη ζωή. Απηχήσεις νιτσεϊκής κριτικής. Ο παπάς στο τέλος θα χάσει από τη ζωή, στην οποία τόσο πολύ πόνταρε. Οι δύο γυναίκες θα τον αφήσουν, μετά το ανολοκλήρωτο του έρωτα τους, και θα βαδίσει προς το τέλος, αμφιταλαντευόμενος όσον αφορά στην αποστολή του.
Ο απόλυτα θετικός κοινωνικός ακτιβισμός της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αποδομείται όχι γιατί είναι κακός ή υποκριτικός, αλλά διότι είναι ακριβώς κοινωνικός ακτιβισμός. Και η αποδόμηση προχωρά ακόμη περισσότερο γιατί ο Buñuel ακριβώς θαυμάζει αυτόν τον ακτιβισμό, τον οποίο πολύ καλά γνωρίζει από τη θητεία του στα έδρανα των Ιησουϊτών.
Η via negativa της Ορθόδοξης Εκκλησίας θα βάλει έναν αστερίσκο. Ο αποφατισμός της καθ’ ημάς πίστης αποτρέπει την απόλυτη κοινωνική εξωστρέφεια, επιλέγοντας μία άλλη πτυχή, αυτή της απομόνωσης και της νοερής προσευχής, του ασκητισμού. Αποφεύγονται οι κακοτοπιές του κοινωνικού, τηρουμένων των αποστάσεων όπως μόνο μία αληθινή πίστη ή ένας ευφυής ελληνικός λόγος ξέρει να κάνει.
Το χαρακτικό ("Το παλάτι του Πάπα στην Αβινιόν", 1914) που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Δημήτρη Γαλάνη.
πηγή κειμένου: Aντίφωνο
