Συνειρμοί με αφορμή ένα όνομα

7
595

[Σημείωση  Θεόδωρου Ι. Ζιάκα: Σε πρόσφατη συζήτηση με τον  Κυριάκο Παπαδόπουλο, εδώ στο  Αντίφωνο, αναφέρθηκα στην έρευνα περί την "ουσία του έθνους", που είχε ξεκινήσει στα τέλη της δεκαετίας του 1980, προϊόν της οποίας ήταν ορισμένα βιβλία και το περιοδικό  Ελλοπία, που ως κύριο στυλοβάτη του είχε τον   Νίκο Μανίκα  (1945-2004) . Επανέρχομαι σημειώνοντας ότι η Ελλοπία (της πρώτης φάσης) άνοιξε νέο δρόμο στον προβληματισμό γύρω από τα εθνικά θέματα. Απέρριψε την κρατούσα μονοπαγή αντίληψη για το έθνος, ως αντίληψη του αστικού εθνικισμού, την οποία βλακωδώς αναπαράγει και η Αριστερά κάθε απόχρωσης, πετώντας μαζί με το νερό της σκάφης (τον αστικό εθνικισμό) και το παιδί (το σύστημα των πολιτισμικών αξιών που όχημά τους έχουν τον εθνισμό). Εισήγαγε συνάμα και τεκμηρίωσε την ιδέα, ότι το έθνος είναι πολυεκδοχική ολότητα, με αντιφατική εσωτερική δομή: σχηματισμός διαφορετικών παραδόσεων, ή «εθνισμών», όπως ο ονόμαζε ο Νίκος τους δρόμους υποκειμενοποίησης, οι οποίοι σχηματίζονται γύρω από τα ανθρωπολογικά πρότυπα ή «ελκυστές» του εκάστοτε πολιτισμού. Την άποψη αυτή για το έθνος, τον εθνισμό και τον Ελληνισμό, τη βρίσκουμε συμπυκνωμένη στο κείμενο με τίτλο «Συνειρμοί με αφορμή ένα όνομα», που δημοσιεύτηκε στο 1ο τεύχος της «Ελλοπίας» (σελ. 3) τον Μάϊο του 1990 και υπογράφεται από τον Νίκο Μανίκα.]

Νίκος Μανίκας

Ελλοπία: λίκνο των Ελλήνων μυθικό. Χώρα φανταστική, τόπος ακαθόριστος, ου τόπος.

Ελλοπία: η ελληνική ουτοπία. Δεν καθορίζει ο τόπος το ελληνικόν, αλλά ο τρόπος.

Έλληνες: ράτσες ανάμεικτες (Μεσόγειοι, Κάρες, Πελασγοί, Άριοι, Ανατολίτες, Σλαύοι, Βλάχοι, Αρβανίτες, Τουρκόσποροι - κάθε καρυδιάς καρύδι), τόποι απόμακροι (Δωδώνη, Ιωνία, Μαύρη Θάλασσα, Κάτω Ιταλία, Κύπρος, Αλεξάνδρεια, Κωνσταντινούπολη, Αστόρια, Μελβούρνη, Καύκασος), διαδρoμές αποκλίνουσες, μα η γλώσσα ίδια και οι αναφορές κοινές.

Οι Έλληνες, πάντα ίδιοι: εραστές της ζωής, αφελείς, καυχησιάρηδες, φιλότιμοι, εριστικοί, φυγόπονοι και βολεψίες, γλεντζέδες, παρορμητικοί, ταξιδιάρηδες και έμποροι, επινοητικοί και πολυμήχανοι, φτιάχνουν κοινότητες και παρέες, πολιτικολογούν και αγορεύουν, θυμώνουν εύκολα καί ξεθυμώνουν ευκολότερα, τη μια στιγμή ήρωες την άλλη κιοτήδες, εκεί που μεγαλουργούν εκεί τα κάνουν μπάχαλο - και πάντα έτοιμοι, για ψύλλου πήδημα, να μηδίσουν.

Εδώ και τριάντα αιώνες, αλλάζει το όνομα (Γραικοί, Αργείοι, Έλληνες, Ρωμιοί), αλλάζουν τα σύμβολα, αλλάζουν τα κέντρα, αλλάζουν όλα και μετασχηματίζονται. Κι αλλάζοντας συνθέτουν το διαχρονικό ελληνικόν, ένα αόρατο νήμα, μίαν ουσίαν δευτέραν, αόριστη και άπιαστη, ωστόσο ζωντανή και δρώσα.

Η ελληνικότητα δεν εξαρτάται από τη φυλετική προέλευση, την τοπική καταγωγή, την κρατική ταυτότητα. Συναρτάται με τη μετοχή στην ελληνική παιδεία, δηλαδή σε ένα τρόπο θέασης του κόσμου καί του βίου.

Τρόπο, που επιβιώνει και διατηρεί την ιστορική του συνέχεια μέσα στους ατέλειωτους μετασχηματισμούς του, καθώς τους ενσωματώνει ως διαφορετικές εκδοχές του. Ο τρόπος ο ελληνικός είναι πολύτυπος. Η πολλαπλότητα είναι θεμελιώδες γνώρισμά του.

Το να είσαι Έλλην δεν είναι ιδιότητα, ούτε χαρακτηρισμός. Είναι επιλογή μετοχής σε κάποια σύνθεση εκδοχών του ελληνικού τρόπου. Επιλογή ελεύθερη, προσωπική, και άλλωστε πάντα ανακλητή.

Στην ελληνική παράδοση [για να ακριβολογήσω: στην παράδοση που αντιστοιχεί στη δική μου προσωπική πρόσληψη του ελληνικού], το εθνικό δεν είναι ζήτημα βιολογικό (γένος), γεωγραφικό (χώρα), οικονομικό (αγορά), πολιτικό (επικράτεια), κοινωνικό (τρόπος παραγωγής), συμβατικό κ.τ.τ. Είναι ζήτημα πολιτισμικό. Το έθνος δεν είναι οντότητα, αλλά δρόμος. Η εθνικότητα δεν είναι ταυτότητα, αλλά συνείδηση. Δεν είναι κατάσταση, αλλά ενέργεια -όπως άλλωστε και η ελευθερία. Το έθνος είναι ήθος, στάση ζωής, δομή άξιών, κοινό κριτήριο για το καλό και το κακό, το ωραίο και το άσχημο, το έντιμο και το ατιμωτικό, το σωστό και το λάθος, το σπουδαίο και το ασήμαντο. Ο κάθε εθνισμός είναι μια ιδιαίτερη, διαφορετική, συλλογική πρόσληψη του κόσμου, δηλαδή των σχέσεων με τη φύση, την ιστορία, τους άλλους ανθρώπους και τον εαυτό μας. Συνιστά έτσι μια μοναδική και ανεπανάληπτη συμβολή στον πανανθρώπινο πολιτισμό. Η πολλαπλότητα των εθνών είναι εγγύηση της πολλαπλότητας των πολιτισμικών δρόμων, της ποικιλίας των επιλογών, επομένως της ελευθερίας. Ο κοσμοπολιτισμός δεν είναι υπέρβαση των εθνισμών, αλλά ένας ιδιαίτερος εθνισμός, με το ειδικό χαρακτηριστικό ότι είναι ολοκληρωτικός, καθώς θέλει να καταργήσει τη διαφορά και την ποικιλία.

Όσοι καταγγέλλουν τον εθνισμό για τα τρομερά μαζικά εγκλήματα που έχουν γίνει και γίνονται εν ονόματί του, λησμονούν ότι το ίδιο συμβαίνει και με όλες τις άλλες ιδανικές έννοιες που δημιούργησαν οι άνθρωποι για να προσδώσουν νόημα στην ύπαρξή τους (το Θεό, την Ισότητα, την Πρόοδο κλπ.). Δεν είναι τα ιδανικά που προξενούν τη βαρβαρότητα, αλλά είναι η βαρβαρότητα που επικαλείται ως προσχήματα τα ιδανικά.

Ο άνθρωπος ούκ έπ’ άρτω μόνον ζήσεται. Χρειάζεται ιδανικά, χρειάζεται πρότυπα, χρειάζεται ιστορικό βάθος και υπαρκτική προοπτική. Ο εθνισμός τα προσφέρει αυτά, γι' αυτό και αποτελεί ένα μόνιμο, διαχρονικό συστατικό των ανθρώπινων κοινωνιών. Αυτοί που μέχρι πρόσφατα χλεύαζαν τον εθνισμό ως φενάκη, αναχρονισμό και επινόηση, αλλά και οι άλλοι που τον έβλεπαν απλά σαν πρόσκαιρο τρόπο έκφρασης άλλων πιο «πραγματικών» και «υλικών» αντιθέσεων, διαπιστώνουν τον τελευταίο καιρό πόσο πραγματική, ζωντανή καί καθοριστική ιστορική δύναμη αποτελεί.

Οι σύγχρονοι Έλληνες, φλομωμένοι από την αρχαιόπληκτη και δυτικότροπη εκπαίδευσή μας, ανυποψίαστοι για τους καημούς της Ρωμιοσύνης, νοιώθουμε τζουτζέδες, ξεκρέμαστοι και ανερμάτιστοι. Η αρχαία κληρονομιά είναι άχθος αβάσταχτο - η αποτίναξή του ανακούφιση. Το βυζαντινό παρελθόν: μεσαίωνας, θρησκοληψία, σκότος και βαρβαρότητα. Η νεώτερη ιστορία: θαυμαστά έπη που καταλήγουν σε ταπεινωτικές ήττες. Η Κύπρος, η Πόλη, ο Πόντος, η Βόρεια Ήπειρος, η Θράκη: απειλές για την ηλεκτρονική ευημερία μας. Τρέχουμε λοιπόν να γίνουμε Ευρώπη, να γλυτώσουμε απ' όλα αυτά, αν είναι δυνατό και τη γλώσσα μας να αλλάξουμε, να φύγει πια τα βάρος 3000 χρόνων ιστορίας. Όμως, δεν έχει πλοίο για μας... Ή θα μπορέσουμε να αρθρώσουμε τον δικό μας εθνικό λόγο, να δώσουμε το δικό μας "παρών" στο στίβο του πανανθρώπινου πολιτισμού, ή θα φύγουμε όπως ήρθαμε, χωρίς ν' αφήσουμε πίσω κανένα ίχνος.

Ο ελληνικός δρόμος δεν είναι ούτε υπέρτερος ούτε κατώτερος από τους τόσους άλλους. Είναι απλώς διαφορετικός. Και είναι ο δικός μας, αυτός που μας κληροδοτήθηκε. Σ' εμάς, στον καθένα και σ’ όλους μαζί εναπόκειται, να αποποιηθούμε την κληρονομιά και να μείνουμε άκληροι, ή να την αποδεχτούμε και να την επωμισθούμε. Να φτιάξουμε παρέες και κοινότητες και, παραμερίζοντας τη μιζέρια του νεοελληνικού μας κρατιδίου, να προσπαθήσουμε να τρυγήσουμε από τον πλούτο της πολυσχιδούς μας παράδοσης, για να την εμπλουτίσουμε με νέα μονοπάτια, νέες διακλαδώσεις, νέες εκδοχές ελληνικότητας. Ίσως να μην τα καταφέρουμε -ίσως και νάναι πια αργά. Αξίζει ωστόσο να το επιχειρήσουμε.

πηγή:  Αντίφωνο

7 Σχόλια

  1. “Το να είσαι Έλλην δεν είναι ιδιότητα, ούτε χαρακτηρισμός. Είναι επιλογή μετοχής σε κάποια σύνθεση εκδοχών του ελληνικού τρόπου. Επιλογή ελεύθερη, προσωπική, και άλλωστε πάντα ανακλητή.”

    Το περιεχόμενο αυτού του κειμένου είναι άλλο τόσο ενδιαφέρον και χρήσιμο, όση και η ανάγνωση των αριθμών του Λόττο, δυο εβδομάδες μετά την κλήρωση!

  2. Ἡ ἐλευθερία αὐτὴ τῆς ἐπιλογὴς _ἀπουσιάζει_ ἀπὸ τὸ ἑλλαδικὸ Κράτος: ἔχει ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ νταηλίκια τοῦ στῦλ “ἄν δὲν γουστάρεις νὰ εἶσαι Ἕλλην, νὰ τσακιστεῖς νὰ φύγεις ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα΄΄, ποὺ ξεστομίζουν μὲ ἰδιαίτερη εὐκολία τόσο οἱ πατριδοκάπηλοι τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ ὅσο καὶ οἱ ἐπαγγελματίες πατριῶτες τῆς κρατικοδίαιτης ἀριστεράς.

    http://youtu.be/9JDLlQkH_Rc

    Ἀπὸ κάτω οἱ ἀτελείωτες ὕβρεις τῶν καθαρόαιμων…

    Ἀπολαύστε τους παραπάνω, στὰ σχόλια, κάτω ἀπὸ τὴν παράθεση γνώμης τῆς κ. Ἀρβελέρ.

    Ἔχουμε ἐλευθερία ἔκφρασης στὴν Ἑλλάδα; ΔΕΝ ἔχουμε…

    Ὁ παραπάνω (ἀνώνυμος) σχολιαστὴς “Λοῦμπεν΄΄ βάλθηκε νὰ μοῦ ἀποδείξει, σώνει καὶ καλά, ὅτι οἱ Ἀρμάνοι (Romani) -ἐπιβάλλεται νά- εἶναι Ἕλληνες. Χωρὶς νὰ τὸ καταλάβει, ἀπέδειξε (μὲ τὰ στοιχεῖα ποὺ μᾶς παρέθεσε) ὅτι ἦσαν ἐλεύθεροι, μέσα στὴν Τουρκοκρατία, καὶ ἀπολάμβαναν δωρεῶν ἀπὸ τὴν Ῥωμέικη Ὁμογένεια. Ἄς ψάξει λίγο τὸ θέμα, τί ἀπογίνανε αὐτοὶ οἱ Ἀρμάνοι στὰ χρόνια τοῦ Μεταξᾶ, ΜΕΣΑ στὸ ἑλλαδικὸ Κράτος, ὅταν “ἀπελευθερώθηκε΄΄ ἡ Θεσσαλία (πάλαι ποτὲ Μεγάλη Βλαχία).

    “Φίλτατε΄΄ Λοῦμπεν, δὲν πρόκειται νὰ σοῦ ἀπαντήσω καὶ ξανασχολιάσεις, καὶ ἄς λὲς ὅτι σοῦ κατέβει: σοῦ ρίχνω τὸ γάντι, νὰ ἀνοίξεις τὰ μάτια σου, καὶ νὰ συν-ειδητοποίησεις ὅτι ὄτι δὲν εἶναι ἀληθὲς ΔΕΝ μπορεῖ νὰ εἶναι ἐθνικό. Ἄν τὸ βίωνες αὐτὸ στὸ πετσί σου, τότε τὰ λόγια τοῦ Νίκου Μανίκα θὰ άποτελοῦσαν ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ καὶ ὅχι ΔΕΔΟΜΕΝΟ.

  3. [quote name=”K.Π.”]
    http://youtu.be/9JDLlQkH_Rc

    Ἀπὸ κάτω οἱ ἀτελείωτες ὕβρεις τῶν καθαρόαιμων…

    Ἀπολαύστε τους παραπάνω, στὰ σχόλια, κάτω ἀπὸ τὴν παράθεση γνώμης τῆς κ. Ἀρβελέρ.

    [/quote]

    Απίστευτη η αμάθεια κι η βλακεία των φασιστοειδών!

  4. “δὲν πρόκειται νὰ σοῦ ἀπαντήσω καὶ ξανασχολιάσεις”

    αυτό δεν χρειάζεται να το λές. Νομίζω ότι όλοι εδώ έχουμε καταλάβει, ότι για εσένα ο “διάλογος” αρχίζει και τελειώνει με το δικό σου σχόλιο…

  5. Λέει ο @Κ.Π

    “Ἄς ψάξει λίγο τὸ θέμα, τί ἀπογίνανε αὐτοὶ οἱ Ἀρμάνοι στὰ χρόνια τοῦ Μεταξᾶ, ΜΕΣΑ στὸ ἑλλαδικὸ Κράτος, ὅταν “ἀπελευθερώθηκε΄΄ ἡ Θεσσαλία (πάλαι ποτὲ Μεγάλη Βλαχία)”

    καλά σου λέεω εγώ οτι είσαι μέρος μιας κάποιας προπαγάνδας! Ακούς εκεί ”απελευθερώθηκε”!!!!!!!!!!

    Και πάλι σου λέω να μείνεις στα μαθηματικά σου… στα άλλα δε πας καλά! Απορώ πώς σου επιτρέπουν και αναρτάς άρθρα εδώ στο Αντίφωνο!

    Οι Βλάχοι έδειξαν με τις ευεργεσίες τους στο Ελληνικό κράτος οτι είναι περισσότερο Έλληνες από πολλούς άλλους που ούτε το νύχι τους δεν έδωσαν για την Ελλάδα παρά μόνο θέλησαν να την κυβερνήσουν χρησιμοποιώντας κάθε μέσον!
    Όποιος από μακριά κοιτάει την ανοικοδόμηση ενός σπιτιού χωρίς καθόλου να μετέχει σ’αυτή δε μπορεί να θεωρηθεί και ιδιοκτήτης του σπιτιού!

  6. Ὁ Θεοφάνης ἔγραψε:

    >Απορώ πώς σου επιτρέπουν και αναρτάς άρθρα εδώ στο Αντίφωνο!

    Εἶναι ὁ Φασισμὸς ποὺ λέγαμε, σὲ ὅλο του τὸ Μεγαλεῖο!

    Καμαρῶστε τους…

    Υ.Γ.
    Τὸ ἔγραψα καὶ θὰ τὸ ξαναγράψω: μὲ ὑπερηφάνεια θὰ λέω ὅτι εἴμαι ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς μητέρας μου Ἀρμάνος, καὶ _δὲν_πρόκειται ποτὲ νὰ ξεχάσω τὶς διηγήσεις (τὶς ὁποῖες ἔχω καταγεγραμένες καὶ ἠχογραφημένες!) γιὰ τὴν βία κατὰ τῶν λατινοφώνων Ῥωμηῶν, ἀπὸ καθεστώτα σὰν καὶ τοῦ Μεταξᾶ. Ἀρμάνοι ὑπάρχουν ΠΑΝΤΟΥ στὰ Βαλκάνια καὶ στὴν Μαύρη Θάλασσα, καὶ ὅχι μόνον στὴν Ἑλλάδα…

    Ἐξ ἰδίων κρίνετε τὰ ἀλλότρια, μὲ τὶς ἀναφορές σας σὲ σκοπιμότητες…

Σχολιάστε:

Πληκτρολογήστε το σχόλιό σας
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ